T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) KİMYA TEKNOLOJİSİ GAZLAR 1

T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) KİMYA TEKNOLOJİSİ GAZLAR 1 ANKARA 2008

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ-1...3 1. GAZLAR...3 1.1. Basınç...4 1.1.1. Tanımı...4 1.1.2. Basınç Kuvveti...5 1.1.3. Açık Hava Basıncı (Atmosfer Basıncı)...6 1.1.4. Uluslararası Basınç Birimleri...6 1.1.5. Basınç Birimlerinin Birbirine Dönüşümü...7 1.2. Kısmi Basınç...7 l.2.1. Tanımı...7 1.3. Basınç Ölçümünde Kullanılan Araçlar...9 1.3.1. Barometre...9 1.3.2. Barometrenin Kullanımı...10 UYGULAMA FAALİYETİ...12 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...16 ÖĞRENME FAALİYETİ-2...18 2. MANOMETRE...18 2.1. Tanımı...18 2.2. Açık Uçlu Manometre...18 UYGULAMA FAALİYETİ...23 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...26 ÖĞRENME FAALİYETİ-3...29 3. KAPALI UÇLU MANOMETRE...29 UYGULAMA FAALİYETİ...32 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...34 MODÜL DEĞERLENDİRME...37 CEVAP ANAHTARLARI...39 KAYNAKÇA...41 i

AÇIKLAMALAR KOD 524KI0022 ALAN Kimya Teknolojisi DAL/MESLEK Alan Ortak MODÜLÜN ADI Gazlar 1 MODÜLÜN TANIMI AÇIKLAMALAR Değişik şartlarda açık hava basıncını ve kapalı kaplardaki gazların basıncını barometre veya manometreleri kullanarak ölçülmesini kavratacak öğrenme materyalidir. SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL YETERLİK Gazları incelemek. Genel Amaç Gerekli ortam sağlandığında, kurallara uygun olarak gazları inceleyebileceksiniz. MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Amaçlar 1. Kurallara uygun olarak barometre ile gaz basıncını ölçebileceksiniz. 2. Kurallara uygun olarak açık uçlu manometre ile gaz basıncı ölçebileceksiniz. 3. Kurallara uygun olarak kapalı uçlu manometre ile gaz basıncını ölçebileceksiniz. Ortam Sınıf, atölye, laboratuvar, işletme, kütüphane, ev, bilgi teknolojileri ortamı ( İnternet ) vb, kendi kendinize veya grupla çalışabileceğiniz tüm ortamlar. Donanım Cıva çanağı, Torriçelli borusu, mesnet, metre, manometre balonu, sıvı madde, kıskaç, bir ucu kapalı U borusu ve iki ucu açık U borusu, eldiven, maske, cıva damlalığı, 90 lık cam boru, hortum, mantar ve bağlantı vanası. Modülün içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra verilen ölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz. Modül sonunda bilgi ve beceriyi belirlemek amacıyla, öğretmeniniz tarafından belirlenecek ölçme aracıyla değerlendirileceksiniz. ii

GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Bu modülü başarı ile tamamlarsanız; gazları, gaz basıncını ve açık hava basıncını kavrayabileceksiniz. Ayrıca bunların basınçlarının ölçülmesini de öğrenebileceksiniz. Bu öğrenmiş olduğunuz beceriler, fabrika ve çeşitli işyeri laboratuvarlarında iş bulmanızı kolaylaştıracaktır. Unutmayalım ki her güzel eser; planlı, sabırlı, titiz ve düzenli çalışmaların neticesinde ortaya çıkmaktadır. Bilimin milliyeti yoktur. Dünya milletlerinin mutluluğuna çalışmak, diğer bir yoldan kendi huzur ve mutluluğunu temine çalışmak demektir. diyen Atatürk, Bir millet ki fennin icap ettirdiği şeyleri yapamaz, itiraf etmelidir ki, o milletin ilerleme yolunda yeri yoktur. vecizesiyle de bilimin insan hayatındaki önemini açıkça belirtmiştir. Siz sevgili öğrenciler, çalışmalarınızda daha öz verili çalışır ve kurallara uyarsanız; başarılı olmamanız için hiçbir neden yoktur. 1

2

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ-1 Gerekli ortam sağlandığında kurallara uygun olarak, barometre ile gaz basıncını ölçebileceksiniz. ARAŞTIRMA Hortumlar nasıl oluşur? Basınç ile ilişkisini araştırınız. Barometre içinde cıvanın yerine başka ne kullanılabilir? Hava durumlarında sık sık duyduğunuz alçak ve yüksek basınç ne anlam gelir? Araştırınız. Yüksek yerlere çıktığımızda kulağımızın çınlamasının nedeni nedir? Açıklayınız. 1. GAZLAR Gazlar, uzayın her doğrultusunda baş döndürecek hızlarla rastgele hareket eden tanecik topluluğudur. Maddenin gaz hali fiziksel ve kimyasal yönden incelendiğinde sıvı ve katı haline göre maddenin en basit halidir. Gaz molekülleri arasında büyük uzaklıklar olduğundan elle tutulamaz, gözle görülemez ve gaz taneciklerinin birbirine etkisi yok denecek kadar azdır. Bu yüzden gazlar karmaşık görülebilir. Bu özelliklerinden dolayı her oranda karışabilirler. Birden fazla gaz homojen bir karışım oluşturmak üzere bir araya gelebilir ve içinde bulunduğu kabı tamamen kaplarlar. Gaz molekülleri birbirinden uzak ve serbest hareket ettiklerinden dolayı katı ve sıvılarla karşılaştırıldığında sıkıştırılabilirliği ve sıcaklıkla genleşmeleri daha fazladır. Gaz molekülleri sürekli olarak hareket ettikleri için yayılabilirler. Örneğin kokusu olan bir gaz bir odaya bırakıldığında molekülleri gelişigüzel şekilde hatreket ederler ve gazın kokusu kısa sürede odaya yayılır. 3

Şekil 1.1: Maddenin katı, sıvı, gaz halleri 1.1. Basınç 1.1.1. Tanımı Basınç; birim yüzeye dik olarak etkiyen kuvvettir. Basınç Kuvvet Yüzey(Alan) şeklinde yazabiliriz. KUVVET ALAN BASINÇ Şekil 1.2: Basınç 4

Basıncı: P ( pascal) Kuvveti: F (newton) Yüzey (alan): S ( metrekare ) ile gösterilir. P F S Şekil 1.3: Birim yüzeye etkiyen kuvvet 1.1.2. Basınç Kuvveti Basınç kuvveti; bütün yüzeye dik olarak etkiyen kuvvete de basınç kuvveti denir. Başka bir ifade ile; gazın bulunduğu kapalı kabın iç yüzeyinin tamamına etki eden toplam basınca basınç kuvveti denir. 5

Gazlar da ağırlıkları sebebiyle, içinde bulundukları kapların yüzeylerine belli bir basınç uygularlar. Bu uygulanan basınç, yüzeyin her yerinde aynıdır. Gazların kapalı kaplara yaptığı basıncın nedeni, gazların ağırlıkları ve gaz moleküllerinin hareketi sebebi ile sınırlanan yüzeylere kuvvet uygulamasındandır. 1.1.3. Açık Hava Basıncı (Atmosfer Basıncı) Hava gazlardan oluşan bir karışım olduğuna göre; içinde bulunan cisimlere belli miktarda bir basınç uygular. Bu basınca (atmosfer basıncı) açık hava basıncı denir. Açık hava basıncının nedeni ise; çok yüksekteki gaz tabakasının ağırlığından kaynaklanır. Bu açık hava basıncı ( atmosfer basıncı ) deniz seviyesinden yukarılara çıkıldıkça azalır. Bu nedenle, su deniz seviyesinde 100 0 C de kaynarken deniz seviyesinden yüksek olan yerlerde daha düşük sıcaklıkta kaynar. Resim 1.1: Açık hava basıncı 1.1.4. Uluslararası Basınç Birimleri Genellikle uluslararası basınç birimlerini iki şekilde yazabiliriz. Bunlar, C.G.S ve SI cinsinden yazılabilen birim sistemleridir. Bunları aşağıda tablodaki gibi gösterebiliriz. Birim cinsleri Kısa yazılışları Kuvvet Yüzey / Alan Basınç Basınç F S P P C.G.S. dyn cm 2 dyn / cm 2 Bari SI ( M.K.S ) N m 2 N / m 2 Pascal 6

1.1.5. Basınç Birimlerinin Birbirine Dönüşümü 1 Atmosfer 10 5 Pascal 1 Atmosfer 760 mmhg (milimetre cıva) 1 Atmosfer 76 cmhg ( santimetre cıva ) 1 Pascal 10-5 Bar 1000 Pascal 1 kpascal 10 5 Pascal 1 Bar 1Bar 100 kpascal 1 Bar 10 6 Bari 1 Bar 1000 mbar 1 cmhg 10 mmhg 1 gf / cm 2 980 Bari 10 dyn / cm 2 1 N / m 2 1.2. Kısmi Basınç l.2.1. Tanımı Bir kaptaki gaz karışımında, bileşenlerin her birinin uyguladığı basınca o gazın kısmi basıncı denir. Kısmi basınç, gazın kapta yalnız başına bulunduğu halde iken uygulayacağı basınçtır. Bir kaptaki gaz moleküllerinin sayısının veya hızlarının artması gazın basıncını arttırır. Aynı kaba iki farklı gaz konursa kabın basıncı konan maddelerin miktarlarına bağlı olarak değişiklik gösterir. 7

Buna göre, kapalı bir kaptaki gaz karışımının uyguladığı toplam basınç, gazların kısmi basınçları toplamına eşittir. Bunu Dalton yasasına göre ifade edersek; bir gaz karışımının basıncı bu karışımı oluşturan gazların kısmi basınçlarının toplamına eşittir. Bir gaz karışımındaki bileşenlerden birinin kısmi basıncı, bu gazın aynı kabı yalnız başına doldurduğu zaman yaptığı basınçtır. Şekil 1.2: Dalton kanunu P T = Gazların toplam basıncı P A = A gazının kısmi basıncı P B = B gazının kısmi basıncı P C = C gazının kısmi basıncı n T = Gazların toplam mol sayısı n A = A gazının mol sayısı n B = B gazının mol sayısı n C = C gazının mol sayısı olsun. Bu sembollerden yararlanarak kısmi basıncı şu şekildeki formülle gösterebiliriz: (Basınç ile mol sayısı arasında bir orantı vardır.) 8

P A α n A, P B α n B, P C α n C, P T α n T, P T = P A + P B + P C, n T = n A + n B + n C olduğunu dikkate alarak; n A nb nc PA PT, PB PT, PC PT n n n T T T şeklinde yazabiliriz. 1.3. Basınç Ölçümünde Kullanılan Araçlar 1.3.1. Barometre Gazların basıncını ölçmek için değişik araçlar kullanılabilir. Açık hava ( atmosfer ) basıncını ölçen aletlere barometre denir. Başka bir deyişle, açık hava ortamında bulunan gaz ve gaz karışımlarını ölçmek için kullanılan araçlardır. Açık havada katı maddeler, sıvılar gibi havanın içindeki moleküllerin ağırlığından dolayı hem yeryüzüne hem de kendi içindeki bütün yüzeylere bir kuvvet uygular. Çok çeşitli şekillerde barometreler vardır. Bunlardan en çok kullanılanı ise; sifonlu barometredir. Resim 1.2: Sifonlu barometre 9

Resim 1.3: Barometre 1.3.2. Barometrenin Kullanımı Atmosfer basıncı tayini ilk defa Torriçelli ( Torricelli ) tarafından deniz seviyesinde O 0 C sıcaklıkta ve cıva ile yapılmıştır. Yapılan bu çalışmada; P Cıva = Cıvanın basıncı P dış (hava) = Açık hava basıncı ( Atmosfer basıncı ) h = Cıvanın yüksekliği d cıva = Cıvanın yoğunluğu olarak kabul edilmiş ve P cıva = P dış (hava) = h.d cıva şeklinde formüle edilmiştir. Elde edilen değerler yerine konularak, P dış (hava) = 76 cm.13,6 g / cm 3 P dış (hava) = 1033,6 cm.hg. g / cm 2 olarak açık hava basıncı bulunmuştur. Bu işlemi su ile yaparsak, suyun yoğunluğu (1gr/cm 3 ) civanın yoğunluğundan küçük olduğundan çok uzun bir cam boru ( 11 metre ) kullanmalıyız. Görüldüğü gibi açık hava tarafından 1000 g dan fazla kuvvet uygulanmaktadır. 10

Örnek: Torricelli yaptığı deneyde cıva yerine saf su kullansaydı, su seviyesini kaç santimetre olarak bulurdu? ( d su = 1 gr / cm 3, d cıva = 13,6 gr / cm 3 ) Çözüm: P su = P cıva h su. d su = h cıva. d cıva h su.1 = 76. 13,6 h su = 1033,6 cm Barometrede cıva sütununun uyguladığı basınç, atmosferin kaptaki civanın yüzeyine uyguladığı basınca eşittir. Atmosfer basıncı normal şartlar altında ve deniz seviyesinde 76 cmhg ( santimetre cıva ) sütununun yaptığı basınca eşittir. Bu basınca 1 atmosfer adı verilir ve kısaca atm olarak yazılır. Şekil.1.3: Torricelli düzeneğinin şekli Açık hava basıncı deneyinde h (cıva) yüksekliği bazı değerlere bağlı olarak değişiklik gösterir. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz: Deneyde kullanılan sıvının yoğunluğu Deneyde kullanılan borunun içinde havanın bulunup bulunmaması Deneyin yapıldığı sıcaklık Deneyin yapıldığı yerin deniz seviyesinden yüksekliği 11

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Bir cıva çanağı alınız. Öneriler Uygulamaya başlamadan önce kullanacağınız araç ve gereçlerin tam olup olmadığını kontrol ediniz. Daha sonra temiz bir cıva çanağı haznesi alınız. Cıva çanağının yarısına kadar cıva doldurunuz. Cıva zehirli olduğundan maske ve eldiven takmayı unutmayınız. Dikkatli bir şekilde hazneyi yarıya kadar cıva ile doldurunuz. 12

Bir ucu kapalı cam çubuk alınız. Kullanacağınız cam çubuk mutlaka bir ucu kapalı ve cam kalınlığı fazla olmalıdır.aksi taktirde cıva basıncına dayanmaz ve kırılır. Yarı dolu cıva çanağı ile bir ucu kapalı cam çubuğu bir araya getiriniz. Cıva doldurmaya geçmeden çalışacağınız masanın boş olmasına dikkat ediniz.çünkü masada bulunacak araçlar serbest çalışmanızı engelleyebilir. Torricelli borusuna cıva damlalığı ile cıva doldurunuz. Borunun ağzını kapatıp ters çeviriniz. Cıvayı doldurduktan sonra cıva dolu çubuk eski halinden çok fazla ağırlaşacağından bundan sonra yapacağımız çalışmalarda cam çubuğun kırılmaması için çok dikkatli olmalıyız. İşaret parmağınızı kapatmadan cam çubuğun ucunun keskin olup olmadığına dikkat etmeliyiz. 13

Torricelli borusunu çanağa batırınız. Cam çubuğu ters çevirirken işaret parmağımızı cam çubuğun açık olan ucuna sıkıca bastırarak ters çevirmeliyiz. Parmağımızın uç kısmı ile içinde cıva bulunan çanaktaki cıva seviyesi eşitlenince parmağımızı çubuğun ucundan ayırmalıyız. 14

Torricelli borusunu kıskaç ile mesnette sabitleyiniz. İçinde cıva bulunan cam çubuk mesnet ve kıskaç yardımıyla sabitlenirken dikkatli olmalıyız. Çünkü kıskacı sıkıştırırken cam çubuğu çatlatabiliriz. Metreyi mesnette tutturarak cıva yüksekliğini ölçünüz. Cıva seviyesinin alçalma veya yükselmesini bekledikten sonra iyi okunabilen bir cetvel ya da metre ile cıvanın yüksekliği ölçülmelidir. Sonuçları rapor ediniz. Kullandığınız malzemeleri temizleyiniz. Sonuçları rapor etmeden önce arkadaşlarınızla karşılaştırınız. Bulduğunuz sonuç çok farklı ise öğretmeninizi bilgilendiriniz. Kullanılan araç gereçleri temizlemeli ve yerine kaldırmalısınız. 15

ÖLÇME ÖLÇMEVE VEDEĞERLENDİRME OBJEKTİF TEST (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki ilk 10 soruyu doğru veya yanlış olarak işaretleyiniz. Diğer sorularda uygun seçeneği işaretleyiniz. 1. Açık hava basıncı ile atmosfer basıncı birbirine eşittir.(d/y) 2. Basınç ile mol sayısı arasında bir oran yoktur. (D/Y) 3. Torricelli deneyinde cıva yerine su kullanırsak, çok daha uzun bir cam çubuk kullanmalıyız. (D/Y) 4. Deniz kenarında su 100 o C de kaynamaz. (D/Y) 5. Birim yüzeye dik olarak etkiyen kuvvete basınç denir. (D/Y) 6. Açık hava basıncını ölçmek için ilk olarak Faraday adlı bilim adamı deney yapmıştır. (D/Y) 7. Bir kaptaki gaz karışımında bileşenlerin her birinin kaba uyguladığı basınca o gazın kısmi basıncı denir. (D/Y) 8. Cıva yüksekliği deneyin yapıldığı yere bağlı değildir. (D/Y) 9. Cıva seviyesi sıcaklığa bağlı olarak değişir. (D/Y) 10. Deney için kullanılan maddelerden cıva, zehirli değildir. (D/Y) 11. Yapılan deney sonunda cıva yüksekliği 80cm olarak bulunmuştur. Buna göre, ölçümün yapıldığı yerin basıncı kaç g/cm 2 olur? (Civanın yoğunluğu:13,6 g /cm 3 alınacak) A)1008 B)1090 C)1068 D)1088 12. Bir gazın kısmi basıncı aşağıdakilerden hangisi ile orantılıdır? A) Mol sayısı ile B) Civanın miktarı ile C)Cam çubuğun kalınlığı ile D) Zamanla 13. Açık hava basıncı deneyinde h yüksekliği aşağıdakilerden hangisine bağlı olarak değişiklik göstermez? A) Kullanılan sıvının yoğunluğu B)Kullanılan borunun içinde bulunan hava miktarı C) Kullanılan borunun çapı D)Deneyin sıcaklığı 14. Bir kapta 4 gr helyum ve 12 gr hidrojen gazı bulunmaktadır. Kaptaki basınç 2.8 atm. olduğuna göre hidrojenin kısmi basıncı kaç atm dır? (He: 4, H: 1 ) A) 0.4 B) 2.04 C) 2.4 D) 0.04 15. 5 atmosfer kaç cm Hg dır? A) 360 B) 380 C) 3600 D)3800 DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konulara geri dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer işleme geçiniz. 16

UYGULAMALI TEST (YETERLİK ÖLÇME) Aşağıda verilen malzemeler ile açık hava basıncını bulmaya çalışınız. Ardından raporunuzu yazınız. İşlemlerden sonra aşağıdaki kontrol listesini doldurunuz. Cevabı hayır olan soruları öğretmeninize danışınız. Gerekli malzemeler: Cıva çanağı haznesi Cıva Kıskaç Eldiven Bir ucu kapalı cam çubuk Mesnet Maske Cıva damlalığı Metre Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1 İş önlüğünü giyip, gerekli güvenlik önlemlerini aldınız mı? 2 Kullanılacak araç ve gereçler kontrol ettiniz mi? 3 Malzemelerin temizliğine dikkat ettiniz mi? 4 İş eldivenleriniz ve maskenizi taktınız mı? 5 Ucu kapalı cam boru içine cıva doldurdunuz mu? 6 Cıva kabına daldırmadan önce ağzını kapattınız mı? 7 Civanın dengede kalıp kalmadığını gözlemlediniz mi? 8 Civanın dengedeki yüksekliğini ölçerek not aldınız mı? DEĞERLENDİRME Bu faaliyet sırasında bilgi konularında veya uygulamalı iş parçalarında anlamadığınız veya beceri kazanamadığınız konuları tekrar ediniz. Konuları arkadaşlarınızla tartışınız. Kendinizi yeterli görüyorsanız diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. Yetersiz olduğunuzu düşünüyorsanız öğretmeninize danışınız. 17

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ÖĞRENME FAALİYETİ-2 AMAÇ Gerekli ortam sağlandığında kurallara uygun olarak açık uçlu manometre ile gaz basıncını ölçebileceksiniz. ARAŞTIRMA Evde kullanılan düdüklü tencere niçin yemekleri erken pişirir? Manometreler en çok nerelerde kullanılır? Manometrelerin bulunmasından sonra teknolojik gelişmelerde ne tür değişiklikler olmuştur? 2.1. Tanımı 2. MANOMETRE Kapalı kaplardaki gazların basıncını ölçmek için kullanılan araçlara manometre denir. Manometreler yapılış itibariyle iki çeşittir. 2.2. Açık Uçlu Manometre Manometre çeşitlerindendir. Bir ucu açıktır. Kapalı kapta bulunan bir gazın basıncını ölçmek için kullanılır. Açık hava basıncından etkilendiği için işlem yapılırken açık hava basıncının değeri dikkate alınarak hesaplama yapılır ve bu nedenle açık uçlu manometre adını alır. Açık uçlu manometrelerde U borusunun bir kolu havaya açıktır, diğer kolu ise içinde bir miktar gaz bulunduran ve basıncı ölçülecek kaba bağlıdır. Bu tür manometreler, gaz basıncı ile cıva sütunu ve cıva sütunun üzerine etki yapan açık hava basıncının dengelenmesi esasına dayanmaktadır. Cıva yerine başka sıvı maddelerde kullanılabilir. Ancak başka sıvı kullanılırsa; hesaplamalar, kullanılan sıvının yoğunluğu dikkate alınarak yapılacaktır. 18

Şekil 2.1: Açık uçlu manometre P gaz < P hava(dış) P gaz = P hava(dış) P fark (h) Örnek: Dış basıncın 26 cm Hg olduğu bir yerde cıva seviyeleri arasındaki fark 76cm ve yükseklik boş balon tarafında olduğuna göre; boş kapın basıncını bulunuz. Çözüm: P gaz < P hava(dış) P gaz = P hava(dış) P fark (h) P gaz =76 26 = 50 cm Hg olur Açık uçlu manometrede civanın yüksekliğinin bulunduğu kol önemlidir. Civa seviyesi gaz tarafındaki kolda yükselmiş ise; formülü kullanılmalıdır. Burada, P gaz = P dış(hava) P fark (h) P gaz ; Kapalı kap içinde bulunan gazın basıncını, P dış(hava) ; açık hava basıncını, P fark (h); cıva seviyesindeki farkı gösterir. Burada; P gaz < P dış(hava) 19

Şekil 2.2: Açık uçlu manometre P gaz < P hava(dış) P gaz = P hava(dış) P fark (h) Örnek: Dış basıncın 76 cm Hg olduğu bir yerde cıva seviyeleri arasındaki fark 30 cm ve yükseklik gaz tarafında olduğuna göre kapta bulunan gazın basıncını bulunuz. Çözüm: P gaz < P hava(dış) P gaz = P hava(dış) P fark (h) P gaz =76 30 = 46 cm Hg olur. Örnek.: Dış basıncın 76 cm Hg olduğu bir yerde cıva seviyeleri arasındaki fark 50 cm ve yükseklik gaz tarafında olduğuna göre kapta bulunan gazın basıncını bulunuz. Çözüm: P gaz < P hava(dış) P gaz = P hava(dış) P fark (h) P gaz =76 50 = 26 cm Hg olur. Civa seviyesi açık uçlu kolda yükselmiş ise; P gaz = P dış(hava) + P fark (h) formülü kullanılmalıdır. Kısaca açık uçlu manometrede gaz basıncı kollardaki sıvı seviyesi farkını ilave ederek veya çıkararak bulabiliriz. Burada; P gaz > P dış(hava) 20

Şekil 2.3: Açık uçlu manometre P gaz > P hava (dış) P gaz = P hava (dış) +P fark (h) Örnek: Dış basıncın 76 cm Hg olduğu bir yerde cıva seviyeleri arasındaki fark 34 cm ve civa açık uçlu kolda yükselmiş ise kapta bulunan gazın basıncını bulunuz. Çözüm: P gaz > P hava(dış) P gaz = P hava(dış) + P fark (h) P gaz =76 + 34 = 110 cm Hg olur. Örnek.: Açık uçlu manometrede 120 cm Hg basıncında bulunan bir gaz atmosfer basıncının bilinmediği bir yerde civa seviyesinin açık kolda 44 cm yükselmesine sebep olmuştur. Bu ölçümün yapıldığı yerdeki dış basıncı bulunuz. Çözüm: P gaz > P hava(dış) P gaz = P hava(dış) + P fark (h) 120 = P hava(dış) + 44 P hava(dış) = 76 cm Hg olur. 21

Örnek.: Açık uçlu manometrede bulunan bir gazın basıncı 100 cmhg ve dış basıncın 75 cmhg olduğu bir yerde manometrenin kolları arasındaki civa seviyesi farkını ve civanın hangi kolda yükseldiğini bulunuz. Çözüm: P gaz > P hava(dış) olduğundan civa seviyesi açık kolda yükselmiştir. P gaz = P hava(dış) + P fark (h) 100 = 75 + P fark (h) P fark (h) = 25 cm Hg olur. Açık uçlu manometrede civanın birim yüzeye uyguladığı kuvvet, atmosferin uyguladığı kuvvete eşit olup normal şartlarda (0 0 C) deniz seviyesinde 760mmHg basıncıdır. Bu basınca 1 atmosfer denir. Açık uçlu manometrede cıva seviyeleri eşit ise, gazın basıncı dış basınca eşittir. Buna göre formülü P gaz = P dış(hava) şeklindedir. Fakat dış basınç değişir ise, cıva seviyeleri de değişir. Şekil 2.4: Açık uçlu manometre P gaz = P dış (hava) Örnek: Dış basıncın 76 cm Hg olduğu bir yerde cıva seviyeleri arasındaki fark 0 cm olduğuna göre kapta bulunan gazın basıncını bulunuz. Çözüm: P gaz = P hava(dış) P gaz = P hava(dış) P gaz =76 = 76 cm Hg olur. 22

UYGULAMAFAALİYETİ İşlem Basamakları U şeklinde cam boru alınız. Öneriler Uygulama için gerekli olan araç ve gereçleri hazırlayınız. Daha sonra tam olup olmadığından emin olmak için kontrol ediniz. Düzenek kurarken cam borunun sıkıştırılması esnasında kıskacı fazla sıkıştırarak çatlatmayınız. Laboratuvar güvenlik kurallarına uygun çalışınız. Açık uçlu manometre balonuna bir miktar kuru buz (CO 2 ) alınız. Dikkatli çalışınız. Çünkü laboratuvar şartlarında çalışmaktasınız. Ani hareketlerden kaçınınız. Manometre U borusuna civa koyunuz. Manometre balonunun sıkıştırılması esnasında dikkatli olunuz.çünkü balon çatlayabilir. Balonun ucundaki mantar ve hortumlardan gaz kaçağının olup olmadığını kontrol ediniz. 23

Manometrenin U borusuna civa koyduktan sonra sıvı seviyesini kontrol ediniz. Temiz ve titiz çalışınız. Cıva kullanılırken mutlaka maske ve eldiven kullanmalıyız. Çünkü cıva zehirlidir. U borusu tarafındaki vanayı açınız. Vanayı açarken yavaş açmalıyız. Çünkü ani basınç yükselmesi sıvı maddenin yere dökülmesine neden olabilir. U borusundaki alçalma veya yükselmeyi ölçünüz. Sıvı seviyesinin alçalma ve yükselmesi durduktan sonra ölçme yapmalıyız. Çünkü sıvı seviyeleri arasındaki fark tam durulmamış olabilir. Gözlem yapmalı ve değişiklikleri not almalısınız. 24

Sıvıdaki yükselmeyi/alçalmayı belirleyerek hesap yapınız. Sonuçları rapor ediniz. Ölçme işlemi için metre veya cetvel kullanmalıyız. Bu araçlar kullanılarak sıvıdaki yükselmeyi ve alçalmayı belirlemeliyiz. Bulduğumuz bu değeri kullanarak hesap yapmalıyız. Sonuçları rapor etmeden önce arkadaşlarınızla karşılaştırınız. Bulduğunuz sonuç çok farklı ise öğretmeninizi bilgilendiriniz. Kullandığınız malzemeleri temizleyiniz. Kullanılan araç ve gereçleri temizlemeli ve yerine kaldırmalısınız. 25

ÖLÇME ÖLÇMEVE VE DEĞERLENDİRME OBJEKTİF TEST (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki ilk 10 soruyu doğru veya yanlış olarak cevaplayınız. Diğer sorularda uygun seçeneği işaretleyiniz. 1. Açık hava basıncının miktarı açık uçlu manometredeki cıva seviyelerini etkiler.(d/y) 2. Normal şartlarda deniz seviyesinde basınç 1 atmosferdir.(d/y) 3. Açık uçlu manometrede gazın basıncı dış basınçtan fazla ise cıva yüksekliği gazın bulunduğu tarafta olur.(d/y) 4. Açık uçlu manometreye bağlı kapalı kaba bir miktar daha gaz ilave edersek cıva seviyelerinde değişiklik gözlenmez.(d/y) 5. Açık uçlu manometre ile bulduğumuz h (yükseklik ) değeri dış basınç değişirse h yükseklik değişmez.(d/y) 6. Kapalı kapta bulunan gazdan bir miktar boşaltırsak cıva seviyesi değişir.(d/y) 7. Normal şartlar altında sıcaklık 0 o C ve basınç 1 atmosferdir.(d/y) 8. Açık uçlu manometre için kullanılan cam borunun kalınlığı önemlidir.(d/y) 9. Çalışma esnasında, eldiven ve maskeyi zararlı gazlardan korunmak için kullanırız.(d/y) 10. Normal şartlar altında sıcaklık kaç santigrat derecedir? A)100 B)0 C) 20 D) 25 11. Bir ucu açık olan manometrede, dış basıncın 76 cmhg olduğu bir yerde, cıva seviyeleri arasındaki fark 24 cm ve yükseklik de gaz tarafında ise gazın basıncı kaç cmhg dır? A)100 B)92 C) 110 D) 52 12. Bir ucu açık olan manometrede dış basıncın 756 mmhg olduğu bir yerde, cıva seviyeleri arasındaki fark 0 mm ise, bu gazın basıncı kaç mmhg dır? A)756 B)768 C)786 D) 746 13. Bir ucu açık olan manometrede dış basıncın 76 cmhg olduğu bir yerde, cıva seviyeleri arasındaki fark 56 cm ve yükseklik de ucu açık tarafında ise gazın basıncı kaç cmhg dır? A)122 B)132 C) 112 D) 142 14. Bir ucu açık olan manometrede sıvı seviyesini aşağıdaki faktörlerden hangisi etkilemez? A) Ucu açık olan borunun kalınlığı B) Deneyin yapıldığı yer C) Bulunulan yerin sıcaklığı D) Kapalı kaba bir miktar gaz ilavesi 26

DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız veya hiç cevaplayamadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 27

UYGULAMALI TEST (YETERLİK ÖLÇME) Aşağıda verilen malzemeleri kullanarak size verilen kaptaki gazın basıncını dış basıncını ölçünüz. Ardından raporunuzu yazınız. İşlemlerden sonra aşağıdaki kontrol listesini doldurunuz. Cevabı hayır olan soruları öğretmeninize danışınız. Gerekli malzemeler: Bek şeklinde cam boru Eldiven Maske Açık uçlu manometre balonu Bir miktar gaz Mantar Sıvı madde Bağlanma vanası Kıskaç Metre Destek Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1 İş önlüğünü giyip, gerekli güvenlik önlemlerini aldınız mı? 2 Ortam temizliğini kontrol ettiniz mi? 3 Eldiven taktınız mı? 4 Malzemelerin temizliğine dikkat ettiniz mi? 5 U borusuna civa doldurdunuz mu? 6 U borusunu manometre balonuna bağladınız mı? 7 Manometrenin musluğunu açtınız mı? 8 U borusundaki civa seviyesi farkını ölçtünüz mü? 9 Hesaplamaları yaptınız mı? 10 Deney raporu hazırladınız mı? DEĞERLENDİRME Bu faaliyet sırasında bilgi konularında veya uygulamalı iş parçalarında anlamadığınız veya beceri kazanamadığınız konuları tekrar ediniz. Konuları arkadaşlarınızla tartışınız. Kendinizi yeterli görüyorsanız diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. Yetersiz olduğunuzu düşünüyorsanız öğretmeninize danışınız. 28

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ-3 Gerekli ortam sağlandığında kuralına uygun olarak, kapalı uçlu gaz basıncını hatasız olarak ölçebileceksiniz. ARAŞTIRMA Araç lastiğinin basıncını ölçmek için kullanılan aletin çalışma prensibini araştırınız. 3. KAPALI UÇLU MANOMETRE Manometre çeşitlerindendir. Kapalı kapta bulunan bir gazın basıncını ölçmek için kullanılır. Kapalı uçlu manometrelerde, bir ucu kapalı U borusu diğer ucu içinde bir miktar gaz bulunduran ve basıncı ölçülmek istenen kap bağlıdır. Kapalı uçlu kolun üstünde boşluk vardır. Cıva yerine başka sıvı maddeler de kullanılabilir. Ancak başka sıvı kullanılırsa; hesaplamalar kullanılan sıvının yoğunluğu dikkate alınarak yapılacaktır. Şekil 3.1: Kapalı uçlu manometre 29

Kapalı uçlu bir manometrede kullanılan U borusunun kolları arasındaki sıvının yükseklik farkı kapta bulunan gazın basıncını verir. Kapalı uçlu manometreler açık hava basıncından etkilenmezler. Bu nedenle, işlem yapılırken açık hava basıncının değerini dikkate almadan hesaplama yapılır. Buna göre; formülü kullanılmalıdır. Burada, P gaz = P fark P gaz ; Kapalı kap içinde bulunan gazın basıncını, P fark ; cıva seviyesindeki farkı gösterir. Şekil 3.2: Kaptaki gazın basıncı: P gaz = P fark (h) dır. Örnek: Cıva yüksekliği 60 cm olan kapalı bir sistemde kapta bulunan gazın basıncı ne olur? Çözüm: P gaz = P fark (h) P gaz = 60 cm Hg Açık uçlu manometre ile kapalı uçlu manometreler bir arada da kullanılarak kapalı kap veya kaplar içinde bulunan gazların basınçları bulunabilir. 30

Şekil 4.3: Manometreler sistemi 31

UYGULAMA UYGULAMAFAALİYETİ İşlem Basamakları Kapalı uçlu manometreyi alınız. Öneriler Uygulamaya başlamadan önce gerekli iş güvenliği tedbirlerini alınız. İş önlüklerinizi giyiniz. Gerekli araç ve gereçleri hazırlayarak tamam olup olmadığını kontrol ediniz. Kullanacağınız sıvı cıva ise mutlaka maske ve eldiven takınız. Ayrıca manometreyi kıskaca takarken fazla sıkıştırarak kırmamaya dikkat ediniz. Temiz ve titiz çalışınız. Manometre balonuna bir miktar kuru buz alınız. Deney kullanılan manometre balonunun kıskaçla desteğe takarken fazla sıkıştırarak çatlatmayınız. Ayrıca hortum ve mantarlarda gaz kaçağı olup almadığını kontrol ediniz. U borusu tarafındaki vanayı açınız. Laboratuvar güvenlik kurallarına uyarak çalışınız. Vanayı açarken yavaş açınız. Ani basınç değişimi sistemdeki hortum veya mantarların çıkmasına meydan verebilir. 32

Sıvı seviyesindeki yükselmeyi belirleyiniz. Gözlem yaparak sıvının yükselmesinde meydana gelecek ani değişiklikleri izleyerek oluşabilecek olan olumsuzlukları önleyiniz. Metre veya cetvel kullanarak sıvı seviyesi farklarını ölçünüz. Hesap yapınız. Sonuçları rapor ediniz. Bulduğunuz değeri dikkate alarak hesap yapınız. Bulduğunuz sonucu rapor yaparak arkadaşlarınızla karşılaştırınız. Çok farklı bir sonuç bulmanız halinde öğretmeninize başvurunuz. Kullandığınız malzemeleri temizleyiniz. Kullanılan araç ve gereçleri temizleyerek düzenli bir şekilde yerlerine koyunuz. 33

ÖLÇME ÖLÇMEVE VE DEĞERLENDİRME OBJEKTİF TEST (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki ilk 10 soruyu doğru veya yanlış olarak cevaplayınız. Diğer sorularda uygun seçeneği işaretleyiniz. 1. Kapalı uçlu manometrede uçlardan biri açık ve diğeri kapalıdır. (D/Y) 2. Kapalı uçlu manometre ile açık hava basıncının değeri tespit edilebilir.(d/y) 3. Kapalı uçlu manometrede cıva seviyeleri arasındaki fark 26 cm ise; kapta bulunan gazın basıncı 102 cmhg dır.(d/y) 4. Kapalı uçlu manometrede hesaplama yapabilmek için açık hava basıncının değerini bilmemiz gerekir.(d/y) 5. Kapalı uçlu manometrede kullanılan cıva zehirlidir.(d/y) 6. Kapalı uçlu manometrede U borusundaki cıva seviyeleri arasındaki farktan yararlanarak kapta bulunan gazın basıncını bulamayız.(d/y) 7. Bir ucu kapalı olan manometrelere, kapalı uçlu manometreler denir.(d/y) 8. Kapalı kaplarda bulunan gazların basınçlarını ölçmek için kullanılan araçlara barometre denir.(d/y) 9. Dört çeşit manometre vardır.(d/y) 10. Kapalı uçlu manometre ile gaz basıncı tayininde dış basıncın etkisi yoktur.(d/y) 11. Kapalı uçlu manometrede cıva seviyeleri arasındaki fark 56 cm ise, kap içinde bulunan gazın basıncı kaç mmhg dır? A) 460 B) 560 C) 660 D)860 12. Kapalı uçlu manometrede sıvı seviyeleri arasında fark yoksa, bununla ilgili ne söylenebilir? A) Kapalı kap içinde hiç gaz yoktur. B) Kapalı kap içinde az gaz vardır. C) Kapalı kap içinde çok gaz vardır. D) Kapalı kap içinde iki farklı gaz vardır. 13. Kapalı uçlu manometreye bağlı olan kapalı kap içinde bulunan gazdan musluk açılarak bir miktarı boşaltılırsa, daha önceki cıva seviyeleri arasındaki fark nasıl değişir? A) Cıva seviyeleri arasındaki fark hiç değişmez. B) Cıva seviyeleri arasındaki fark artar. C) Cıva seviyeleri arasındaki fark azalır. D) Cıva seviyeleri arasında fark hiç kalmaz. 34

14. Kapalı uçlu manometreye bağlı olan kapalı kap içinde bulunan gaza musluk açılarak bir miktar daha gaz ilave edilirse, önceki cıva seviyeleri arasındaki fark nasıl değişir? A) Cıva seviyeleri arasındaki fark hiç değişmez. B) Cıva seviyeleri arasındaki fark artar. C) Cıva seviyeleri arasındaki fark azalır. D) Cıva seviyeleri arasında fark hiç kalmaz. 15. Kapalı uçlu manometrede cıva seviyeleri arasındaki fark 41 cm ise, kap içinde bulunan gazın basıncı kaç cmhg dır? A) 46 B) 55 C) 65 D)41 DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz. 35

UYGULAMALI TEST (YETERLİK ÖLÇME) Aşağıda verilen malzemeleri kullanarak size verilen kaptaki gazın basıncını kapalı uçlu manometre kullanarak bulunuz. Ardından raporunuzu yazınız. İşlemlerden sonra aşağıdaki kontrol listesini doldurunuz. Cevabı hayır olan soruları öğretmeninize danışınız. Gerekli malzemeler: Bek Mantar U şeklinde cam boru Sıvı madde Eldiven Bağlanma vanası Maske Kıskaç Kapalı uçlu manometre balonu Metre Bir miktar gaz Destek Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1 İş önlüğünü giyip, gerekli güvenlik önlemlerini aldınız mı? 2 Ortam temizliğini kontrol ettiniz mi? 3 Eldivenlerinizi taktınız mı? 4 Gerekli olan araç ve gereçlerin tam olup olmadığını kontrol ettiniz mi? 5 Kurduğunuz düzenekteki vanaların çalışıp çalışmadığını 6 kontrol ettiniz mi? Düzenekteki mesnede bağlı olan araçların sağlam bağlandıklarını kontrol ettiniz mi? 7 Sıvı yüksekliğini doğru olarak ölçerek kayıt altına aldınız mı? 8 Gerekli hesaplamaları yaptınız mı? DEĞERLENDİRME Bu faaliyet sırasında bilgi konularında veya uygulamalı iş parçalarında anlamadığınız veya beceri kazanamadığınız konuları tekrar ediniz. Konuları arkadaşlarınızla tartışınız. Kendinizi yeterli görüyorsanız diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. Yetersiz olduğunuzu düşünüyorsanız öğretmeninize danışınız. 36

MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME Aşağıdaki sorularda boş bırakılan yerleri tamamlayınız. 1. Birim yüzeye dik olarak etkiyen kuvvete... denir. 2. Bütün yüzeye dik olarak etkiyen kuvvete denir. 3...basıncının sebebi gaz tabakasının ağırlığından dolayıdır. 4. Kapalı uçlu manometrede U borusunun kolları arasındaki sıvının yükseklik..gazın basıncını verir. 5. Açık hava basıncının diğer bir adı,..basıncıdır. 6. 1 atmosfer =. Pascal a eşittir. 7. 760 mmhg =.. atmosfer e eşittir. 8. Atmosfer basıncı tayini ilk defa...tarafından deniz seviyesinde 0 o C sıcaklıkta ve cıva ile yapılmıştır. 9. Normal şartlarda sıcaklık 0 o C ve basınç mmhg dır. 10. Açık hava basıncını ölçmek için kullanılan araçlara denir. 11. Kapalı bir kaptaki gazın basıncını ölçen, aletlere denir. 12. Kapalı bir kaptaki gaz karışımında bileşenlerin her birinin kaba uyguladığı basınca o gazın..basınç denir. 13. Kapalı bir kaptaki gaz karışımının uyguladığı toplam basınç, kap içinde bulunan gazların..basınçları toplamına eşittir. 14. Dış basınçtan etkilenmeyen manometreye manometre denir. 15. Bir gazın kısmi basıncı o gazın mol sayısı ile orantılı olarak.. veya... 16. Açık uçlu manometrede cıva yükseklikleri aynı ise, dış basınç kap içindeki gazın basıncına... 17. Manometrede kullanılan ve zehirli olan maddenin adına, denir. 18. Açık uçlu manometrede gazın basıncını, kollardaki sıvı seviyesi farkını.veya bulabiliriz. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili çalışma faaliyetine geri dönerek tekrar inceleyiniz. 37

PERFORMANS TESTİ Aşağıda verilen malzemeleri kullanarak size verilen kapalı kaptaki gazın basıncını açık ve kapalı uçlu manometreyi kullanarak ayrı ayrı bulunuz. Bulduğunuz sonuçları karşılaştırınız. Ardından raporunuzu yazınız. İşlemlerden sonra aşağıdaki kontrol listesini doldurunuz. Cevabı hayır olan soruları öğretmeninize danışınız. Gerekli malzemeler: Bek Kıskaç U şeklinde cam boru Metre Eldiven Cıva çanağı haznesi Bir ucu kapalı cam çubuk Cıva damlalığı Açık uçlu manometre balonu Maske Mantar Kapalı uçlu manometre balonu Sıvı madde Bir miktar gaz Cıva Bağlanma vanası Mesnet Bağlanma vanası Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1 İş önlüğünü giyip, gerekli güvenlik önlemlerini aldınız mı? 2 Ortam temizliğini kontrol ettiniz mi? 3 Eldivenlerinizi taktınız mı? 4 Gerekli olan araç ve gereçlerin tam olup olmadığını kontrol ettiniz mi? 5 Kurduğunuz düzenekteki vanaların çalışıp çalışmadığını 6 kontrol ettiniz mi? Düzenekteki desteğe bağlı olan araçların sağlam bağlandıklarını kontrol ettiniz mi? 7 Sıvı yüksekliğini doğru olarak ölçerek kayıt altına aldınız mı? 8 Gerekli hesaplamaları yaptınız mı? DEĞERLENDİRME Bu faaliyet sırasında bilgi konularında veya uygulamalı iş parçalarında anlamadığınız veya beceri kazanamadığınız konuları tekrar ediniz. Konuları arkadaşlarınızla tartışınız. Kendinizi yeterli görüyorsanız diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. Yetersiz olduğunuzu düşünüyorsanız öğretmeninize danışınız. 38

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ-1 İN CEVAP ANAHTARI 1 D 2 Y 3 D 4 Y 5 D 6 Y 7 D 8 Y 9 D 10 Y 11 D 12 A 13 C 14 C 15 B ÖĞRENME FAALİYETİ-2 NİN CEVAP ANAHTARI 1 D 2 D 3 Y 4 Y 5 Y 6 D 7 D 8 Y 9 Y 10 B 11 D 12 A 13 B 14 A 39

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 ÜN CEVAP ANAHTARI 1 D 2 Y 3 Y 4 Y 5 D 6 Y 7 D 8 Y 9 Y 10 D 11 B 12 A 13 C 14 B 15 D MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI 1 BASINÇ BASINÇ 2 KUVVETİ 3 AÇIK HAVA 4 FARKI 5 ATMOSFER 6 10 5 7 BİR 8 TORRİCELLİ 9 760 10 BAROMETRE 11 MANOMETRE 12 KISMİ BASINÇ 13 KISMİ 14 KAPALI UÇLU 15 ARTAR-AZALIR 16 EŞİTTİR 17 CİVA 40

KAYNAKÇA KAYNAKÇA ÇELİK Necdet, ERDEM Ali Rıza, GÜRLER Varol, KARABÜRK Hasan, NAZLI Ayhan, PATLI Uğur Hulusi, Kimya 1, Sürat Yayınları, İstanbul, 1997. DÖLEN Prof. Dr. Emre, Liseler için Kimya I, Özgül Yayınları, İstanbul, 1994. KARACA Faruk, Liseler için Kimya I, MEGA yayıncılık Sanayi ve Tic.Ltd. Şti, Ankara, 1994. Komisyon, Sınav Haftalık Üniversiteye Hazırlık Dergisi (Sayı:21), Sınav Basın Yayın Ltd.Şti. adına Metin ÖZER, Ankara, 2002. Komisyon, Sınav Haftalık Üniversiteye Hazırlık Dergisi(Sayı:16), Sınav Basın Yayın Ltd.Şti. adına Metin ÖZER, Ankara, 2002. Komisyon, (Üniversiteye hazırlık) Sınav ÖSS ye hazırlık okula yardımcı (I- Cilt) Sınav Basın Yayın Ltd.Şti. adına Metin ÖZER, Ankara, 1998. MEB Komisyon, Liseler için Kimya I, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1992. YILMAZ Fahrettin, Kimya Lise 2, Serhat Yayınları, İstanbul, 1999. 41