Kod: ISG_TGE_16 ÇALIŞANLARIN GÜVENLİK EĞİTİMİ GENEL AÇIKLAMA Bu bilgilendirme notu İSG İş Güvenliği Temel Eğitim Seti nin bir parçası olan Çalışanların Güvenlik Eğitimi konulu eğitim kapsamında hazırlanmıştır. Eğitimin CD üzerinde kayıtlı ya da uzaktan eğitim şeklinde internet üzerinden erişimli biçimlerini temin etmek, diğer eğitim, faaliyet ve yayınlarımıza dair bilgi edinmek için www.isg-yonetim.com adresini ziyaret edebilirsiniz. Güvenli ve sağlıklı günler dileriz. Saygılarımızla, Mesut DEMİRTAŞ İş Geliştirme Yöneticisi İSG mesutdemirtas@isg-yonetim.com BAŞLIKLAR ÇALIŞANLARIN GÜVENLİK EĞİTİMİ Giriş... 2 Güvenlik İçin... 2 Sizin Sorumluluklarınız... 2 Çalışma Ortamı Tehlikeleri... 3 Güvenlik İşaretleri, Levhalar ve Etiketler... 3 Kayma, Takılma ve Düşme... 4 Kimyasal Maddelerin Kullanımında Güvenlik... 4 Alet Kullanımında Güvenlik... 5 Merdiven Kullanımında Güvenlik... 5 Sınırlı Alanlar... 6 Elektrik Güvenliği... 6 Makine Kullanımında Güvenlik... 6 Enerjiyi Kontrol Etme... 7 Kişisel Koruyucu Donanım... 7 Acil Durumlar... 7 Rapor Tutma... 7 Bitirirken... 8 Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 1

ÇALIŞANLARIN GÜVENLİK EĞİTİMİ Giriş Bu bölümde; güvenliğin neden önemli olduğunu, güvenlikle ilgili temel sorumluluklarınızın neler olduğunu, işyerlerinde yaygın olarak görülen tehlikeleri, kazaların nasıl rapor edildiğini ve önlendiğini konuları üzerinde durulmaktadır. Güvenlik İçin Güvenlik herkesi ilgilendirir ve güvenliğin her gün sağlanması için bir takım çalışmasına ihtiyaç vardır. Bu eğitim programı güvenlikle ilgili genel sorumlulukları ve güvenliği tehdit eden genel tehlikeleri kapsamaktadır. Faaliyet gösterilen bölüme, iş istasyonuna ya da yerine getirilen işe özgü kuralları bilmek ve bu kurallara uymak da sorumluluklarınız arasındadır. Görevlendirildiğiniz işe bağlı olarak, sizi ya da diğerlerini tehlikeye sokabilecek herhangi bir risk almanızı ve işleri şansa bırakmanızı istemiyoruz. Eğer kendi güvenliğinizle ya da diğer çalışanların güvenliğiyle ilgili sorularınız varsa vakit geçirmeden amirinize danışın. Güvenliğin birinci kuralı şudur: Eğer bir şey güvenli görünmüyorsa güvenli değildir. İkinci kural ise şu şekildedir: Eğer bir işle ilgili gerekli eğitimi almadıysanız ve o işi yapma yetkiniz yoksa o zaman söz konusu işi yapmayın. Sizin Sorumluluklarınız Çalıştığınız şirket tüm çalışanlara yönelik olarak bazı genel güvenlik kuralları oluşturur. Bu kurallar sizin ve diğer çalışanların her gün güven içinde ve sağlıklı olarak çalışmasının sağlanmasına destek olacak şekilde tasarlanmıştır. Belki bu kurallar size biraz kalabalık gelebilir. Amaç, kurallara uygun davranmanızı sağlayarak ve sizlere bu konuda bir sağduyu kazandırarak hepinizin güvenliğini garanti altına almaktır. Bu genel kurallar şu şekilde sıralanabilir: 1. Tüm kazaları rapor edin. 2. Güvenli olmayan koşulları, durumları amirinize rapor edin. 3. Kestirmeden iş bitirmeye çalışmayın, kısa yollara başvurmayın. 4. Şirket işleri için ya da kişisel amaçlarla kullandığınız araçlarda emniyet kemerinizi takın. 5. Şirket mülkü dâhilinde ateşli silahların, patlayıcıların ya da diğer tip silahların kullanımına ve bulundurulmasına izin verilmemektedir. 6. Yasal olmayan ilaç ve uyuşturucu maddelerin, alkollü maddelerin kullanımına, sahipliğine, satılmasına ya da bu ilaçların ve alkollü maddelerin etkisinde Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 2

kalınmasına, reçeteyle alınan ilaçların yanlış/kötü amaçlarla kullanımına şirket mülkü dahilinde ve şirket tarafından yapılan görevlendirmelerin yerine getirilmesi esnasında izin verilmemektedir. 7. Yalnızca yetkili olan ve eğitilmiş çalışanlar; o makineleri ve donanımı tamir edebilir ya da bunların üzerinde ayarlamalar yapabilir. o elektrik akımının mevcut olduğu, açıkta bulunan elektrikli parçaların ya da donanımın üzerinde ya da yakınlarında çalışabilir. o sınırlı alan olduğu uyarı levhalarıyla belirtilen bir bölgeye girebilir. o Kimyasal maddeleri kullanabilir, bu maddelerin dağıtımını yapabilir. 8. Çalışma alanlarını ve geçiş koridorlarını temiz tutun. 9. Acil durumlarda kullanılan donanımın ulaşılamaz bir durumda, konumda olmasına yol açmayın ve acil durum çıkış yollarını açık tutun, herhangi bir şekilde bloke etmeyin. 10. Gerektiği zaman, gereken yerde kişisel koruyucu donanımınızı kullanın. 11. Sigara içmeye yalnızca önceden belirlenmiş sigara içme yerlerinde izin verilmektedir. Yukarıdaki kurallara uyulmaması durumunda ciddi yaralanmalar ve/veya hastalıklar meydana gelebilir. İş akdinin sona erdirilmesine kadar uzanabilecek bir yelpazedeki çeşitli disiplin önlemleri kurallara uyulmasını destekleyici bir güç olarak kullanılabilecektir. Harekete geçmeden önce düşünün ve sağduyunuzun sesine kulak verin. Eğer bir işi ya da görevi güvenli bir şekilde nasıl tamamlayabileceğinizden emin değilseniz ya da herhangi bir sorunuz varsa amirinize danışın. Çalışma Ortamı Tehlikeleri Hiçbir işyeri tehlikelerden tam olarak arınmış bir durumda değildir. Ancak çalışanların güvenlik eğitimi de dâhil olma üzere, bir şirketin tehlikeleri ortadan kaldırmaya ya da tehlikeleri kontrol altına almaya ve kontrol altında tutmaya yönelik bir dizi olanakları vardır. Çalışanların güvenli olmayan davranışları işyerlerindeki birçok kazanın ve yaralanmaların ana nedenidir. İşinizi gerçekleştirmenin yalnızca bir yolu vardır ve bu da güvenli olan yoldur. Güvenlik İşaretleri, Levhalar ve Etiketler Şirket tesislerinde birçok işaret, levha, etiket görmeniz olasıdır. Bu gereçler sizi tehlikeler hakkında uyarmak ya da size güvenliğiniz için ilave talimatlar sunmak üzere yerleştirilir. Tüm güvenlik işaretlerini, levhalarını ve etiketlerini okuduğunuzdan, anladığınızdan ve bu gereçlerdeki talimatlara uyduğunuzdan emin olun. 3 çeşit güvenlik işareti vardır: tehlike, uyarı ve bilgi işaretleri. Tehlike işaretleri siyah, kırmızı ve beyaz renkte olabilir. Bu işaretler çok yakındaki bir tehlikeyi haber vererek özel tedbirlere ihtiyaç olduğunu gösterir. Uyarı işaretleri siyah ve sarı renktedir. Sizi olası tehlikelere ve güvenli olmayan Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 3

uygulamalara karşı uyarır. Bilgi işaretleri yeşil ve beyaz renklidir. Belirli bir iş ya da donanım hakkında genel güvenlik talimatlarını bildirir. Tesislerde kullanılan diğer işaretler çıkış yollarını ya da yangın söndürücüler gibi acil durum donanımının yerini gösteren işaretlerdir. Güvenlik etiketleri belirli donanımın üzerine yerleştirilir. Bu etiketler donanım hakkında bilgi verici nitelikte ya da donanımın harekete geçirilmemesi yönünde uyarıda bulunan gereçlerdir. Güvenlik etiketlerinin bir başka türü de kimyasal maddelerin saklandığı depolama birimleri üzerine yerleştirilen etiketlerdir; saklanan kimyasalın içerdiği tehlikeler hakkında ve bu kimyasalın güvenli bir şekilde kullanımına yönelik bilgi verir. Kayma, Takılma ve Düşme Tüm işyeri kazalarının içinde düşme, kayma, takılma, tökezleme sonucu meydana gelen kazalar en sık rastlanan olaylardır. Bu tür kazaları önlemek için bazı basit yollar bulunmaktadır: Nereye yürüdüğünüze bakın; önünüzü görmenizi engelleyecek bir şey taşımayın. Islak ya da kaygan zeminler gibi tehlikelere karşı uyanık olun. Değişen zemin koşullarına yükseltilere karşı dikkatli olun. İş sahasında koşmayın. Yalnızca uygun görülen yolları ve koridorları kullanın. Merdivenlerden aşağı inerken ya da yukarı çıkarken her zaman tırabzanlardan tutunun ve alçak ökçeli, tabanı kaymayan ayakkabılar giyin. Kimyasal Maddelerin Kullanımında Güvenlik Kimyasal maddelerin güvenli bir şekilde kullanımı sizin güvenliğiniz için çok önemlidir. Kimyasal güvenliğin sağlanması, kimyasal maddelerin siz ve diğer çalışanlar tarafından güvenli bir şekilde kullanılması ve depolanmasına bağlıdır. Bir kimyasal maddeyi asla kullanım alanı dışındaki bir işte kullanmayın ve yine, gerekli eğitimi almamış ya da gerekli yetki size verilmemişse söz konusu kimyasalı kullanmayın. Saklama birimlerinin üzerlerinde içlerinde kimyasal maddeye özgü tehlikeleri bildiren etiketler göreceksiniz. Bu etiketler size mevcut kimyasalın güvenli kullanımı, depolanması ve bu kimyasalla ilgili acil durum prosedürleri hakkında da bilgi verir. Herhangi bir kimyasalı kullanmadan önce bu kimyasalın içerdiği tüm tehlikeleri ve bu kimyasala karşı alınacak tüm tedbirleri anladığınızdan emin olun. İşyerinde bulunan her bir kimyasal hakkında daha fazla bilgi edinmek için söz konusu kimyasal ait olan malzeme güvenlik bilgi sayfaları ya da kısaca MGBS dosyasına bakabilirsiniz. Kullandığınız herhangi bir kimyasalın güvenli kullanımı ve kontrolüne dair aşinalık kazanmak için mevcut MGBF 1 leri gözden geçirdiğinizden, incelediğinizden emin olun. Kullanılmadıkları zamanlarda tüm kimyasal maddeler uygun yerlerde depolanmalıdır. Bu depolama alanları yangınları, patlamaları ya da kimyasalların birbirleriyle karışmasını önleyecek şekilde, özel olarak tasarlanmıştır. 1 MGBF: Malzeme Güvenliği Bilgi Formu Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 4

Alet Kullanımında Güvenlik Aletler bizim birçok işi daha kolay yapmamıza yardımcı olur. Kullandığınız alet ister bir el aleti, ister bir elektrikli alet ya da hava aracılığıyla çalışan alet olsun, her bir tür kendine özgü olası tehlikeleri de beraberinde getirmektedir. Gözlerinizi korumak için, herhangi bir alet kullanırken her zaman için bir güvenlik gözlüğü ya da yüz maskesi kullanın. El aletleri uygun bir şekilde kullanılmadıkları zaman eziklere, çürüklere ve kesiklere yol açabilir. Hiçbir zaman için bir aleti alırken dikkatsizce, bakar kör bir halde davranmayın. Almak istediğiniz aletinde yanında sivri, kesici ve yaralanmanıza neden olabilecek başka malzemeler, aletler bulunabilir. Elektrikli aletler, kendilerinde ya da kendilerine güç taşıyan kordondan bir hasar olması durumunda elektrik çarpmalarına yol açabilir. Her zaman aletleri kullanmadan önce kontrol geçirin ve bıçak, matkap gibi alete bağlı ek parçaları değiştirmeden ya da alet üzerinde herhangi bir değişiklik yapmadan önce fişini prizden çıkarın, güç kaynağıyla bağlantısını kesin. Asla bir aleti kordonundan, ek parçalarında ya da parmaklarınızı aleti harekete geçiren düğmenin, tetiğin üzerindeyken tutmayın, taşımayın, kaldırmayın. Havada asılı duran ya da hava aracılığıyla çalışan aletlerin bağlantıları üzerlerinde herhangi bir değişiklik yapılmadan ya da parça takılmadan önce gücü kesilmelidir. Hava yoluyla çalışan aletler için yalnızca uygun olan hortum bağlantılarını kullanın. Hortum kenetlerinin, kıskaçlarının hortumu alete bağlamak için kullanılması kabul edilmemektedir. Ellerinizi tüm aletlerin çalışan, hareketli kısımlarından uzak tutun. Şekillendirilmekte ya da kesilmekte olan küçük ve hafif malzemelerin beklenmedik, ani hareketlerini önlemek için mengene, vb. araçları kullanın. Aletleri yalnızca tasarlandıkları amaçlar dâhilinde kullandığınızdan emin olun ve asla hasarlı bir aleti kullanmayın. Merdiven Kullanımında Güvenlik Bir el merdiveni yalnızca uygun eğitimi aldıktan sonra kullanılmalıdır. 120 cm gibi alçak bir yükseklikten bile düşme ciddi yaralanmalara ve hatta ölüme neden olabilir. İşiniz için her zaman doğru türdeki merdiveni kullanın ve yıpranmış, hasarlı basamaklara karşı kontrolden geçirin. İki ayaklı seyyar merdivenleri tamamen açın ve türü ne olursa olsun, merdivenin yatay ve sağlam bir zemin üzerine yerleştirilmiş olduğundan emin olun. Eğer en üst basamağı kullanmanız gerekiyorsa ve merdiven yaptığınız için çok kısa kalıyorsa daha uzun bir merdiven kullanın. Uzatmalı merdivenler hemen tabandan hem de üst noktadan güvenlik içinde olmalıdır. Asla hasar görmüş ya da kırık bir merdiveni kullanmayın. Ağır ya da büyük hacimli cisimleri merdivenden aşağı ya da yukarı taşımayın; düşmenizi önlemek ve bu nedenle merdiveni sıkıca tutmak için ellerinize Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 5

ihtiyacınız var. Merdivenden yana ve öne doğru eğilmeye, yatmaya çalışmayın. Bu, sizin ve merdivenin dengesizleşmesine ve bir düşme tehlikesinin baş göstermesine neden olur. Sınırlı Alanlar Sınırlı alanlar kapalı ve tehlikeli yerlerdir. Yalnızca özel eğitimden geçmiş personelin ve yine yalnızca kontrol altındaki prosedürler dâhilinde içeri girmelerine izin verilmektedir. Tüm sınırlı alanlar dışarıdakilerin içeri girmemesi yönünde ikazda bulunan tehlike levhalarıyla işaretlenmiştir. Sınırlı alanların sahip olduğu tehlikeler şunları içerebilir: Oksijen Yetersizliği, Zehirli Kimyasallar, Elektrik Çarpması, İçine Çekilme, Yutulma Tehlikesi, Tuzağa Düşme, Sıkışma Tehlikesi, Makinelerle İlgili Tehlikeler, Düşme Tehlikeleri Elektrik Güvenliği Elektrik tesislerin devamlılığı için vazgeçilmez bir kaynaktır; aydınlatmadan makinelere güç sağlanmasına kadar tüm noktalarda ihtiyaç duyulan bir girdidir. Elektrik sistemleri sıkı güvenlik standartların uygun olarak inşa edilir. Hasarlar ya da yetkisiz yapılan işler elektrik çarpması tehlikesini ortaya çıkarabilir. 30 voltluk bir devre bile ciddi boyutta yaralanmaya ya da ölüme neden olacak miktarda akım taşıyabilir. Yalnızca yetkili çalışanların bir elektrikli aleti ve donanımı onarmalarına izin verilmektedir. Tüm elektrikli donanımı her kullanımdan önce gözden geçirin. Asla çıplak, açıkta kalmış elektrik telleriyle, kablolarıyla temas etmeyin. Şüpheli herhangi bir elektrik tehlikesini bir an önce amirinize rapor ettiğinizden emin olun. Makine Kullanımında Güvenlik Tüm donanım ve makineler güvenlik odaklı olarak tasarlanır ve her birinin, güvenli çalıştırılmasına ilişkin ve uyulması gereken prosedürleri vardır. Yalnızca kullanımı hakkında eğitilmiş olduğunuz donanımı çalıştırın. Ellerinizi ve giysilerinizi donanımın içinden ve hareketli bölgelerden uzak tutun. Normal şartlarda ve acil durumda kullanılan tüm kontrollerin yerlerini ve işlevlerini öğrenin. Uzun saçlarınız varsa onları arkadan toplayın ki saçlarınızın makinenin içine dolaşmasını, sıkışmasını engelleyin. Asla donanımın üzerine tırmanmayın ya da altına girmeyin. Herhangi bir makineyi harekete geçirmeden önce herkesin güvenli bir mesafede bulunduğundan emin olun. Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 6

Enerjiyi Kontrol Etme Kilitleme-Etiketleme olarak adlandırılan özel prosedürler donanım üzerinde ayarlamalarda ya da tamir işlerinde bulunmakla yetkili personeli korumak amacıyla kullanılır. Bu prosedürler ilgili personeli, makineleri harekete geçirmek için kullanılan enerjiden korur. Devre kesiciler ve şalterler gibi tüm enerji kontrol birimlerini kilitleme işlemi bu prosedürler dâhilindedir. Kişisel güvenliğin sağlanması için yalnızca kilitleme-etiketleme işlemlerini yapan kişi yerleştirdiği kilitleri yerinden çıkarabilmesi gerekir. Kilitlenmiş durumdaki herhangi bir donanımı asla dokunmayın ya da harekete geçirmeye çalışmayın. Aksi halde bir arkadaşınızın ölümüne sebep olabilirsiniz. Kişisel Koruyucu Donanım Kişisel koruyucu donanım ya da kısaca KKD kendiniz ve tehlike arasında bir bariyer oluşturmak amacıyla giydiğiniz parçaların genel adıdır. Bu donanım yelpazesi baretleri, göz ve yüz koruyucuları, işitme koruyucuları, solunum sistemine yönelik koruyucuları, derinizin, ellerinizin ve ayaklarınızın korunmasına yönelik gereçleri kapsamaktadır. Eğer yaptığınız iş bir KKD kullanımını gerektiriyorsa her bir koruyucu yöntemin seçimi, kullanımı, sınırlamaları, bakımı ve saklanmasına ilişkin belirli bir eğitim alacaksınız. Hasar görmüş ya da yıpranmış herhangi bir KKD yi kullanmayın. Yalnızca size verilen KKD yi kullanın. Acil Durumlar Yangın, kimyasal yayılma ya da tıbbi acil durum gibi herhangi bir acil durum söz konusu olduğunda amirleriniz sizin güvenliğinizi garanti altına alacak şekilde davranmalarına yönelik eğitim almışlardır. Eğer mevcut acil durum bir tahliye sürecini gerekli kılıyorsa önceden belirlenmiş çıkışları ve çıkış yollarını kullanarak yine öncenden belirlenmiş toplanma noktasına ulaşmalısınız ki bu sayede herkesin binayı boşalttığı kesinleştirilebilir. Bir amirin izni olmadan toplanma bölgesini terk etmeyin. Bir yangın söz konusu olduğunda en yakın amiri durumdan haberdar edin ya da çalışma sahanız için size öğretilecek olan ve diğerlerini haberdar etmenizi sağlayan prosedürleri uygulayın. Dışarı çıkmak için en az iki adet güvenli yolun varlığını bilmelisiniz. Bazı bölgelerin acil durum alarm sistemleri olabilir. Eğer bir acil durum alarm sesi duyarsanız binayı terk edin ve toplanma noktanıza gidin. Rapor Tutma Güvenlik herkesin işinin bir parçasıdır. Aynı şekilde, kazaları, yaralanmaları, güvenli olmayan koşulları ve güvenli olmayan hareketleri rapor etmek de yine herkesin işinin bir parçasıdır. Bunları derhal rapor etmeniz kazaları önleyebilir ve tehlikeli durumların bir an önce düzeltilmesine imkân tanır. Rapor vermeniz gereken ilk kişi amiriniz ya da yönetim kadrosunda yer alan bir kişidir. Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 7

Bitirirken Güvenliğin sağlanması ve kazaların önlenmesi bir takım oyunudur ve siz bu andan itibaren çalışanlardan, amirlerden ve müdürlerden oluşan bu takımın bir parçasısınız. Bu güvenlik eğitimi size güvenlikle ilgili gereklilikler hakkında genel bir bilgi sunmuştur. Amiriniz size yapacağınız işlere özel güvenlik eğitimleri verecektir ve bu sayede size verilen tüm işleri güvenli bir şekilde yerine getirebileceksiniz. Eğer kendi güvenliğiniz ya da diğerlerinin güvenliği hakkında herhangi bir kaygınız varsa lütfen bir an önce amirinize durumu bildirin. Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 8