ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN KAMULAŞTIRMA İŞLEMLERİ Yönetim Hizmetleri Uzmanı EPDK GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor 19.12.2012 - İSTANBUL
SUNUM PLANI Giriş Enerji Projeleri İçin Taşınmaz Edinimi Arazi Sınıflandırılması Mülkiyet Hakkı, Kamu Yararı, EPDK ca Yürütülen Kamulaştırma Süreci Güneş Enerji Santral Projeleri İçin Arazi Edinim Şartları Sonuç Değerlendirme ve Öneriler GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
GİRİŞ GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Enerji projelerinde, proje alanının seçimi ve ihtiyaç duyulan arazilerin temini önemli bir unsurdur. Projenin hazırlık aşamasında bu süreç inşaat öncesi dönem olarak değerlendirilmektedir. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Bu kapsamda; enerji projeleri için gerekli olan taşınmazların mülkiyet durumlarına göre değişiklik gösteren arazi temini işlemlerinin önemli bir kısmı EPDK tarafından yürütülmektedir. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Bu sunumda; - Enerji projeleri kapsamında yer alan tesislerin kurulacağı alanlarda bulunan arazilerin etüt edilmesi, - Mülkiyet ve kullanım durumlarının belirlenmesi, - İlgili yasal düzenlemelerin incelenmesi ve bu bilgilerin harita ve raporlara aktarılması sonucunda şekillenen işlem aşamalarının belirlenerek, alınacak izin, onay, ruhsat, karar, tescil vb. adımların gerçekleştirilmesi ile arazilerin temini konularını ele alacağız. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Mülkiyet Durumlarına Göre Araziler; 1 - Özel mülkiyete ait olan araziler a) Tapulu (Tescilli) Taşınmaz Mallar, b) Tapusuz (Tescilsiz, Zilyetlik Halindeki) Taşınmaz Mallar 2 - Maliye Hazinesine ait araziler a) Maliye Hazinesinin özel mülkiyetine ait tapulu taşınmaz mallar b) Devletin Hüküm ve Tasarrufu Altındaki Taşınmaz Mallar (Tescil Harici Bırakılmış veya Tapulama işlemi yapılmamış) c) Mera Vasıflı Araziler d) Orman Arazileri 3 - Diğer kamu tüzel kişileri ve kurumlarına ait olan araziler a) Tapulu Taşınmaz Mallar b) Tapusuz Taşınmaz Mallar c) Orta malı nitelikli taşınmaz mallar (Mera, Harmanyeri vb.) 4 - Vakıf Arazileri a) Kamu Vakıfları: Vakıflar Genel Müdürlüğünce yönetilen vakıflar b) Özel Vakıflar: Özel hukuk tüzel kişiliğine sahip vakıflar GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
1- Özel Mülkiyete Ait Taşınmazların Edinimi; Kamulaştırma Anayasa nın 35 ve 46 ncı maddeleri ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Kamulaştırma; İdarenin, kamu yararı düşüncesiyle ve kamu gücüne dayanarak, karşılık parasını peşin vermek şartıyla bir taşınmazı zorla yani mal sahibinin rıza ve muvafakatine bakılmaksızın edinmesi olarak tanımlanır, mülkiyet hakkı üzerine, kamunun yararına bir sınırlama konulmasını gerektirir. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Mülkiyet; Sahibine; hukuk düzeni çerçevesinde sahip olduğu şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisi veren ayni bir haktır. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Kamu Yararı; Mülkiyet hakkının sınırlarının belirtilmesinde ve bu hakkın özüne yapılacak müdahalelerde bir ölçü olarak kullanılır. Toplum Yararı; Toplumun varlığını sürdürebilmesine ilişkin çıkarların tümüdür. Yani; ülkede yaşayan tüm insanların ortak çıkarını anlatır. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Kamulaştırma Kanununun 1 inci maddesi; Özel kanunlarına dayanılarak gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri adına yapılacak kamulaştırmalarda da bu kanun hükümleri uygulanır GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu; 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamındaki faaliyetler için gerekli olan taşınmazların elde edilmesinde kamulaştırma yapma yetkisine sahiptir GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu 15/c maddesi birinci paragraf; Kamulaştırma: Elektrik piyasasında üretim ve/veya dağıtım faaliyetlerinde bulunan lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerinin kamulaştırma talepleri Kurum tarafından değerlendirilir ve uygun görülmesi hâlinde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununda belirtilen esaslar dahilinde Kurumca kamulaştırma yapılır. Bu konuda Kurulca verilecek olan kamulaştırma kararları kamu yararı kararı yerine geçer. Bu durumda kamulaştırma bedelleri ile kamulaştırma işlemlerinin gerektirdiği diğer giderler kamulaştırma talebinde bulunan lisans sahibi tüzel kişi tarafından ödenir. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
EPDK tarafından kamulaştırılan taşınmazın mülkiyetinin Hazineye, kullanım hakkının kamulaştırma bedelini ödeyen lisans sahibi tüzel kişiye ait olması esastır. Özelleştirilen elektrik dağıtım bölgelerinde ise; TEDAŞ adına EPDK tarafından kamulaştırma yapılması ve lisans sahibi tüzel kişisi tarafından ödenen kamulaştırma bedellerinin tarifeler yoluyla geri alınması söz konusudur. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
EPDK tarafından yürütülen KAMULAŞTIRMA SÜRECİ GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
KAMULAŞTIRMAYA KONU OLAN ENERJİ TESİSLERİ ELEKTRİK Elektrik Üretim Tesisleri Elektrik Üretim Tesislerini İşletme Hakları Özelleştirilmiş Elektrik Dağıtım Tesisi Şalt Sahalarına Bağlayan Enerji Nakil Hatları Elektrik Üretim Tesislerini Doğrudan İletim Tesisi Şalt Sahalarının Dağıtım Gerilimi Seviyesindeki Fiderlerine Bağlayan Enerji Nakil Hatları İşletme Hakları Özelleştirilmiş Elektrik Dağıtım Tesisleri DOĞAL GAZ Doğal Gaz Dağıtım Tesisleri PETROL Petrol Rafineri ve Lisanslı Depolama Tesisleri Petrol İletim Hatları EPDK ca Belirlenecek Petrol İşleme Tesisleri GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
KAMULAŞTIRMA ŞEKİLLERİ MÜLKİYETİN KAMULAŞTIRILMASI Taşınmazın tamamı veya bir kısmı için mülkiyetinin alınarak kamulaştırılması söz konusudur. KAMULAŞTIRMA YOLUYLA İRTİFAK HAKKI KURULMASI Taşınmazın mülkiyetinin kamulaştırılması yerine, amaç için yeterli olduğu takdirde taşınmazın belirli kesimi, yüksekliği, derinliği veya kaynak üzerinde kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı kurulabilir. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
KAMULAŞTIRMA YÖNTEMLERİ OLAĞAN KAMULAŞTIRMA (SATIN ALMA USULÜ) Tapuda kayıtlı olan taşınmazlar için öncelikle satın alma usulünün uygulanması esas alınmaktadır. ACELE KAMULAŞTIRMA 30/09/2004 tarihli ve 25559 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu kararının bulunması nedeniyle, EPDK ca yapılacak kamulaştırmalarda acele kamulaştırma uygulanması!!! Kamulaştırma Kanunu 8 inci madde Kamulaştırma Kanunu 27 nci madde GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Danıştay 6 ncı Daire nin 27/12/2011 tarihli ve 2011/2770 Esas sayılı kararı ile; EPDK ca yapılacak kamulaştırmalarda, Kamulaştırma Kanununun 27 nci maddesinin uygulanmasına yönelik 30/09/2004 tarihli ve 25559 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu kararının yürütmesinin durdurulmasına karar verilmiştir. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Danıştay tarafından, EPDK tarafından yapılacak kamulaştırmalarda, Kamulaştırma Kanununun 27 nci maddesinin uygulanmasına dair 30/09/2004 tarihli ve 25559 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu kararının yürütmesinin durdurulmasına karar verilmesi nedeniyle; Lisans sahibi özel hukuk tüzel kişileri tarafından acele kamulaştırma talep edilmesi halinde EPDK nın (ETKB aracılığı ile) başvurusu üzerine her enerji projesi için ayrı ayrı olarak Bakanlar Kurulu tarafından Kamulaştırma Kanununun 27 nci maddesinin uygulanmasına karar verilmektedir. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Kamulaştırma Planı Uzlaşma Komisyonu Uzlaşma Toplantısı Kamulaştırma Kararı Taşınmaz Değerleme Tapuda Ferağ/ 10. Madde Davası Adres ve Mirasçı Araştırması Değerleme Komisyonu Tescil GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
2 - Maliye Hazinesine Ait veya Devletin Hüküm ve Tasarrufu Altındaki Taşınmaz Malların Temini a) Maliye Hazinesinin mülkiyetinde bulunan (tapulu) taşınmaz mallar; a-1 ) İrtifak Hakkı Tesisi Kararı a-2 ) Kiralama Kararı a-3 ) Bedelsiz Kullanma İzni (YEK Kanunu 8. madde 4.fıkra) b) Devletin Hüküm ve Tasarrufu Altındaki Taşınmaz Mallar (Tescil Harici Bırakılmış veya Tapulama işlemi yapılmamış) b-1 ) İrtifak Hakkı Tesisi Kararı b-2 ) Kiralama Kararı b-3 ) Bedelsiz Kullanma İzni (YEK Kanunu 8. madde 4.fıkra) GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu 15/d maddesi birinci paragraf; İrtifak Hakkı, Kullanma İzni ve Kiralama: Piyasada üretim veya dağıtım faaliyetinde bulunan lisans sahibi özel hukuk tüzel kişileri, faaliyetleri ile ilgili olarak Hazinenin mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlar üzerinde irtifak hakkı tesisi, kullanma izni veya kiralama yapılabilmesi için Kurumdan talepte bulunur. Bu talebin Kurulca uygun görülmesi hâlinde, ilgili mevzuat uyarınca Maliye Bakanlığı ile lisans sahibi özel hukuk tüzel kişileri arasında lisans süresi ile sınırlı olmak üzere irtifak hakkı tesisi, kullanma izni veya kiralama sözleşmesi düzenlenir. Bu sözleşmelerde, sözleşmenin geçerliliğinin lisansın geçerlilik süresi ile sınırlı olacağı hükmü yer alır. Bu şekilde tesis edilen irtifak hakkı, kullanma izni veya kiralama bedelini ödeme yükümlülüğü, lisans sahibi özel hukuk tüzel kişisine aittir. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
c- Mera Vasıflı Taşınmaz Mallar 4342 Sayılı Mera Kanununun 14/ğ maddesi gereğince, Mera, Yaylak ve Kışlak Olarak Tahsis edilen arazilerin; - Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun talebi üzerine, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu hükümlerine göre, petrol iletim faaliyetleri ile elektrik ve doğal gaz piyasası faaliyetleri için gerekli bulunan, yerlerin EPDK nın talebi, komisyonun ve defterdarlığın uygun görüşü üzerine, valilikçe tahsis amacı değiştirilebilir ve söz konusu yerlerin tescilleri Hazine adına, vakıf meralarının tescilleri ise vakıf adına yaptırılır. - Harman yeri, panayır, sıvat ve eyrek yerleri gibi kamu orta mallarının tahsis amacı değişikliğinde bu madde hükümleri uygulanır. Mera Tahsis değişikliği yapılan taşınmaz mallarda, Maliye Hazinesi adına tapu tescil işlemi yapıldıktan sonra 4628 sayılı Kanunun 15/d maddesine göre işlem yapılır. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Mera Yönetmeliği 8-a/7 maddesi - Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu nun talebi üzerine, 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, 18/4/2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu ve 4/12/2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu hükümlerine göre, petrol iletim faaliyetleri ile elektrik ve doğal gaz piyasası faaliyetleri için gerekli bulunan mera, yaylak ve kışlakların zorunlu hallerde, ilgili müdürlük veya Genel Müdürlükten yatırım projesi, gerekçeli rapor, lisans, talep edilen alanın 1/5000 ölçekli harita üzerine işlenmiş vaziyet planı, ÇED raporu gerektiren yatırımlar için ÇED raporu, komisyonca istenecek diğer bilgi ve belgeler ile tahsis amacı değişikliği yapılabilir. d- Orman Arazileri - Orman Arazilerinde izin işlemleri 6831 sayılı Kanunun 17 inci maddesi çerçevesinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı (Orman Genel Müdürlüğü) tarafından yürütülür. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
3 - Diğer Kamu Kurum veya Kuruluşlarına Ait Taşınmaz Malların Edinimi Kamu kurumları ve Tüzelkişileri arasında mal devri 2942 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi ile düzenlenmiştir. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
4628 sayılı Kanunun 15/c maddesi son fıkrası; Özel hukuk tüzel kişilerince yürütülen üretim veya dağıtım faaliyetleri için gerekli olan Hazineye ait taşınmazlar dışındaki kamu kurum veya kuruluşlarına ait taşınmazlar, Kurumca 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesi uygulanarak temin edilir. Bu taşınmazlar üretim veya dağıtım tesislerinin mülkiyetine sahip olan ilgili kamu kurum veya kuruluşuna, bunların bulunmaması hâlinde ise Hazineye ait olur. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
4 - Vakıf Arazileri a- Vakıflar Genel Müdürlüğüne veya Mazbut Vakıflara ait taşınmaz mallar hakkında 2942 sayılı Kanunun 30 uncu maddesine göre işlem yapılacaktır. (Mazbut vakıf: Vakıflar Kanunu uyarınca Genel Müdürlükçe yönetilecek ve temsil edilecek vakıflar ile mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenisinin yürürlük tarihinden önce kurulmuş ve mülga 2762 sayılı Vakıflar Kanunu gereğince Vakıflar Genel Müdürlüğünce yönetilen vakıflar) b- Özel (Mülhak) vakıflarda ise Özel mülkiyet taşınmaz mallarda yapılan işlemler yapılacaktır. (Mülhak vakıf: Mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenisinin yürürlük tarihinden önce kurulmuş ve yönetimi vakfedenlerin soyundan gelenlere şart edilmiş vakıflar) GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu nun 13/f maddesi Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun talebi üzerine 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu uyarınca yenilenebilir enerji kaynak alanlarının kullanımı ile ilgili yatırımları, Bendi gereğince YEK Kanunun kapsamındaki yatırımlar için EPDK tarafından kamulaştırılacak alanlarda yer alan tarım arazilerinin tarım dışı kullanım talebi yapılmaktadır. Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü tarafından bu talepler değerlendirilmektedir. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
GÜNEŞ ENERJİ SANTRALİ ARAZİ EDİNİM ŞARTLARI GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun, güneş enerjisine dayalı lisans başvuruları hakkındaki 24/05/2012 tarihli 3842 sayılı kararında; Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Arazi Toplulaştırmasına İlişkin Tüzük uyarınca; - Mutlak tarım arazileri, - Özel ürün arazileri, - Dikili tarım arazileri, - Sulu tarım arazileri, - Çevre arazilerde tarımsal kullanım bütünlüğünü bozan alanlarda, güneş enerjisine dayalı üretim tesisleri için lisans başvurusu alınmamasına, Lisans başvurularında her bir MW'lık proje için azami olarak 20 dönüm santral sahasına başvuruda bulunulmasına, bu alan sınırını aşan lisans başvurularının iade edilmesine, karar verilmiştir. Marjinal tarım arazisi: Yukarıda belirtilen tarım arazileri dışında kalan, toprak ve topografik sınırlamalar nedeniyle üzerinde sadece geleneksel toprak işlemeli tarımın yapıldığı araziler. Tarım dışı alanlar: Üzerinde toprak bulunmayan çıplak kayaları, daimi karla kaplı alanları, ırmak yataklarını, sahil kumullarını, sazlık ve bataklıkları, askeri alanları, endüstriyel, turizm, rekreasyon, iskân, altyapı ve benzeri amaçlarla plânlanmış araziler. Meralar Ormanlar GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Güneş Enerjisine Dayalı Lisans Başvurularında İstenecek Bilgi Ve Belgeler Lisans başvurularında başvuru yapılacak projenin EPDK nın 24/05/2012 tarihli ve 3842 sayılı kararında belirtilen arazileri kapsamadığına ilişkin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı veya söz konusu Bakanlığın İl/İlçe Müdürlüklerinden alınacak belge, Özel mülkiyete konu taşınmazlarda; lisans başvurusuna konu tesis yerleşim sahasının tamamına lisans başvurusunda bulunan tüzel kişinin sahip olması halinde, buna ilişkin belgeler, istenilmektedir. Ayrıca: - Tesisinin Yerini Gösteren 1/25.000 Ölçekli Harita. (Güneş enerjisine dayalı üretim tesisinin kurulacağı yer, sınırlarını belirleyen köşe koordinatlarını da içerecek şekilde harita üzerinde işaretlenerek belirtilir.) - Tesisinin Yerleşim Yeri Projesi. (Mevcut mülkiyet durumunun (dağılımının) gösterildiği 1/5.000 ölçekli kadastral pafta üzerinde, üretim tesisine ait tüm tesislerin yerleşim yerleri ve sınırları çizilerek gösterilecektir). - ÇED Yönetmeliği Ek 5 de belirtilen duyarlı yöreler kapsamında olup olmadığının beyan edilmesi. - Yerleşim yerinin mevcut imar durumu ve imar tadilatı yapılıp yapılamayacağı hususunda mevzuat engelinin bulunup bulunmadığının beyanı ve tadil yapılmasının nasıl mümkün olabileceğinin açıklaması. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
SONUÇ DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Kamu tüzel kişiliği olan, idari ve mali özerkliğe sahip, düzenleyici ve denetleyici bir kurum olarak EPDK, enerji tesisleri için gerekli olan taşınmazların kamulaştırılması yetkisine sahiptir ve ülke genelinde her geçen yıl artan sayıda taşınmazın kamulaştırılmasını gerçekleştirmektedir. Oldukça uzun ve karmaşık bir yapıya sahip olan kamulaştırma sürecinde pek çok önemli sorunun ortaya çıkması da söz konusu olmaktadır. GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
ÖNERİLER Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Enerji Endüstri Bölgeleri oluşturularak imar planlarının ve ölçümlerin yapılması, trafoların bu tüzel kişiliğe tahsis edilmesi, gerekli olması halinde kamulaştırma işlemlerinin adı geçen Bakanlık tarafından yapılması Örnek: Karapınar Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi Aynı yerdeki her başvuru için ayrı ayrı ölçüm yapılması birçok yazışmaya, çevre kirliliğine ve milli servetin israfına neden olmaktadır, bunun yerine ilgili kamu kurumu tarafından ölçüm yapıldıktan sonra ihalenin yapılması ve lisans verilmesi GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012
Teşekkürler hsay@epdk.org.tr GENSED Lisanslı Elektrik Üretimini Tartışıyor - İSTANBUL 2012