MAKEDONYA, SIRBĠSTAN, HIRVATĠSTAN YAġ MEYVE & SEBZE SEKTÖRÜ SHEDU DANIġMANLIK & DIġ TĠCARET ARAġTIRMA DEPARTMANI HAZĠRAN 2015, ĠSTANBUL
MAKEDONYA, SIRBĠSTAN, HIRVATĠSTAN YAġ MEYVE-SEBZE SEKTÖRÜ TĠCARET RAKAMLARI ÖZET DEĞERLENDĠRME Makedonya 7. Fasıl altında yer alan sebze ürünlerinde Makedonya nın 2014 yılı toplam ithalatı 14,7 Milyon Dolar olarak gerçekleşirken, bu ürünlerde Türkiye 640 Bin Dolar ihracat ve %4 Pazar payı ile Makedonya nın 8. Büyük tedarikçisi olmuştur. Türkiye nin 7. Fasıl altındaki ürünlerde Makedonya ya sebze ihracatı 2010-2014 yılları arasında dalgalı bir seyir izlemiş, 2011 ve 2013 yıllarında 1 Milyon Doların üzerinde gerçekleşen ihracat, diğer yıllar bu miktarın altında kalmıştır. 2014 yılında 7. Fasılda yer alan sebze ürünlerinde Makedonya nın en büyük tedarikçileri Sırbistan (%26), Kırgızistan (%14) ve Hollanda (%13) olmuştur. 7. Fasıl altında Türkiye nin Makedonya ya ihracatında 070200 G.T.İ.P. altında yer alan domates (taze/soğutulmuş) öne çıkmaktadır. Bu üründe Türkiye nin Makedonya nın ithalatındaki payı %28 düzeyindedir. 8. Fasıl altında yer alan meyve ürünlerinde Makedonya nın 2014 yılı toplam ithalatı 46 Milyon Dolar olarak gerçekleşirken, meyve ürünlerinde Türkiye 11,5 Milyon Dolar ve %25 Pazar payı ile Makedonya nın en büyük tedarikçisi konumundadır. Türkiye nin 8. Fasıl altında yer alan ürünlerde Makedonya ya ihracatı 2010-2014 yılları arasında genel olarak artış eğilimi göstermiş, 2010 yılında 9,4 Milyon Dolar olan ihracat rakamı, 2014 yılında 11,5 Milyon Dolara ulaşmıştır. 8. Fasıl altında yer alan ürünlerde 2014 yılında Makedonya nın Türkiye dışındaki diğer büyük tedarikçileri Yunanistan (%20), Kosta Rika (%16) ve Ekvator (%15) olmuştur. 8. Fasıl altında Türkiye nin Makedonya ya ihracatında öne çıkan ürünler narenciye ve fındıktır.
Sırbistan 7. Fasıl altında yer alan sebze ürünlerinde Sırbistan ın 2014 yılı toplam ithalatı 75 Milyon Dolar olarak gerçekleşirken, bu ürünlerde Türkiye 2,6 Milyon Dolar ve %3 pay ile Sırbistan ın 11. büyük tedarikçisi olmuştur. Türkiye nin 7. Fasıl altındaki ürünlerde Sırbistan a ihracatı 2010-2014 yılları arasında düzenli olarak azalmıştır. 2014 yılında 7. Fasılda yer alan sebze ürünlerinde Sırbistan ın en büyük tedarikçileri Makedonya (%26), Hollanda (%13) ve Polonya (%6) olmuştur. 7. Fasıl altında Türkiye nin Sırbistan a ihracatında 070200 G.T.İ.P. altında yer alan domates (taze/soğutulmuş) ve 070993 altında yer alan balkabağı öne çıkmaktadır. Bu üründe, Türkiye nin Sırbistan ın ithalatındaki payı sırasıyla %7,7 ve %72,6 dır. 8. Fasıl altında yer alan meyve ürünlerinde Sırbistan ın 2014 yılı toplam ithalatı 185 Milyon Dolar olarak gerçekleşirken, meyve ürünlerinde Türkiye 27 Milyon Dolar ve %15 Pazar payı ile Sırbistan ın, Yunanistan (%17) ve Ekvator dan (%16) sonra en büyük 3. tedarikçisi konumundadır. Türkiye nin 8. Fasıl altında yer alan ürünlerde Sırbistan a ihracatı 2010-2014 yılları arasında 26-27 M,lyon Dolar düzeyinde sabit kalmıştır. 8. Fasıl altında Türkiye nin Sırbistan a ihracatında öne çıkan ürünler narenciye, fındık, kuru kayısı ve incirdir. 2014 yılında Sırbistan ın 080550 altında yer alan limon ve tatlı limon ithalatında Türkiye nin payı %55,7, 080222 altında yer alan fındıkta %90,4 ve 080540 altında yer alan greyfurtta %80,2 dir.
Hırvatistan 7. Fasıl altında yer alan sebze ürünlerinde Hırvatistan ın 2014 yılı toplam ithalatı 130 Milyon Dolar olarak gerçekleşirken, bu ürünlerde Türkiye 2,8 Milyon Dolar ve % 2 pa pazar payı ile Hırvatistan ın 14. Büyük tedarikçisi olmuştur. Türkiye nin 7. Fasıl altındaki ürünlerde Hırvatistan a sebze ihracatı 2010-2014 yılları arasında düzenli olarak azalmıştır. 2010 yılında 4,6 Milyon Dolar ihracat değeri 2014 yılında 2,8 Milyon Dolara kadar gerilemiştir. 2014 yılında 7. Fasılda yer alan sebze ürünlerinde Hırvatistan ın en büyük tedarikçileri İtalya (%21), Hollanda (%14) ve İspanya (% 9) olmuştur. 7. Fasıl altında Türkiye nin Hırvatistan a ihracatında 070200 G.T.İ.P. altında yer alan domates (taze/soğutulmuş) ve 070960 altında yer alan capsicum/pimenta cinsi meyveler öne çıkmaktadır. Bu üründe Türkiye nin Hırvatistan ın ithalatındaki payı sırasıyla %8,8 ve %10,7 düzeyindedir. 8. Fasıl altında yer alan meyve ürünlerinde Hırvatistan ın 2014 yılı toplam ithalatı 195 Milyon Dolar olarak gerçekleşirken, meyve ürünlerinde Türkiye 10,5 Milyon Dolar ve % 5 pazar payı ile Hırvatistan ın en büyük 7. tedarikçisi konumundadır. 8. Fasıl altında yer alan ürünlerde 2014 yılında Hırvatistan ın en büyük tedarikçileri İtalya (%21), Slovenya (%11) ve İspanya(%11) olmuştur Türkiye nin 8. Fasıl altında yer alan ürünlerde Hırvatistan a ihracatı 2010-2014 yılları arasında genel olarak 10 Milyon Düzeyinde sabit kalmıştır. 8. Fasıl altında Türkiye nin Hırvatistan a ihracatında öne çıkan ürünler fındık, limon ve tatlı limon, diğer taze meyveler ve incir (taze/kurutulmuş). Bu ürünlerde Türkiye nin Hırvatistan ın 2014 ithalatındaki payı sırası ile %66,3, %11, %79,1 ve %59 olmuştur.
Milyon $ TĠCARET RAKAMLARI Makedonya $400 Türkiye-Makedonya İkili Ticaret $350 $348 $300 $250 $200 $150 $100 $50 $299 $263 $210 $207 $92 $52 $294 $274 $212 $171 $103 $82 $269 $79 İhracat İthalat Ticaret Dengesi $0 2010 2011 2012 2013 2014 Kaynak: TÜĠK Makedonya 7. Fasıl 2014 İthalatı/1.000$ Türkiye 640 4% Kanada 436 ÇHC 463 Yunanistan 1.032 7% Diğer Ülkeler 2.281 1 Mısır 665 Arnavutluk 1.502 10% Hollanda 1.908 1 Sırbistan 3.764 2 Kırgızistan 2.032 14%
İran $949 2% Makedonya 8. Fasıl 2014 İthalatı/1000$ Hindistan $696 1% Meksika $1.278 ABD $1.450 Sırbistan $1.263 İspanya $665 1% Ekvador $6.870 1 Kosta Rika $7.205 1 Diğer Ülkeler $5.148 11% Türkiye $11.469 2 Yunanistan $9.031 20% Tablo I- 7. Fasılda Makedonya nın Türkiye den ında Ġlk 10 Ürün Toplam Türkiye'den Türkiye'nin GTĠP Ürün Tanımı Payı (%) '070200 Domates (taze/soğutulmuş) $484 $1.721 28,1% Balkabağı, kabak ve su kabağı (taze '070993 veya soğutulmuģ) $90 $96 93,8% '071340 Mercimekler; kabuksuz (kuru) $33 $475 6,9% '070960 Capsicum/pimenta cinsi meyveler (taze/soğutulmuş) $9 $347 2, Adi fasulye (beyaz fasulye dahil) '071333 (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış) $8 $2.861 0, '070610 Havuç, şalgam (taze/soğutulmuş) $5 $493 1,0% '070700 Hıyarlar ve kornişonlar (taze/soğutulmuş) $3 $763 0,4% Diğer sebzeler; sebze karışımları '071290 (kurutulmuş) $3 $601 0, '071320 Nohut; kabuksuz (kuru) $2 $3 66,7% '070930 Patlıcanlar (taze/soğutulmuş) $1 $50 2,0%
Milyon $ Tablo II- 8. Fasılda Makedonya nın Türkiye den ında Ġlk 10 Ürün GTĠP '080520 Ürün Tanımı Türkiye'den Toplam Türkiye'nin Payı (%) Mandarin, klemantin, viking vb. (taze/kurutulmuş $3.525 $5.896 59,8% '080550 Limon ve tatlı limon (taze/kurutulmuş) $2.746 $4.016 68,4% '080222 Fındık (kabuksuz) $1.707 $1.713 99, '080510 Portakal (taze/kurutulmuş) $1.342 $6.727 19,9% '080540 Greyfurt ve pomelo (taze/kurutulmuş) $708 $863 82,0% '080420 İncir (taze/kurutulmuş) $561 $581 96, '080620 Kuru Üzüm $476 $662 71,9% '081310 Kuru Kayısı $198 $216 91,7% '081090 Diğer Yaş Meyve $82 $123 66,7% '080410 Hurma (taze/kurutulmuş) $44 $655 6,7% I- Sırbistan Ġkili Ticaret ve Meyve & Sebze Sektörü 600 Türkiye-Sırbistan İkili Ticaret 500 506 400 300 200 100 306 197 110 441 381 355 252 213 206 175 189 141 274 233 İhracat İthalat Ticaret Dengesi 0 2010 2011 2012 2013 2014 Kaynak: TÜĠK
Sırbistan 7. Fasıl 2014 Yılı Sebze İthalatı/1000$ Diğer Ülkeler $15.825 21% Makedonya $17.949 24% Türkiye $2.575 Yunanistan $3.732 Arnavutluk $3.784 İspanya $4.125 Almanya $4.143 Kırgızistan $4.238 İtalya $4.295 Polonya $4.866 Hollanda $9.558 1 Sırbistan 8. Fasıl 2014 Yılı Meyve İthalatı/1000$ Diğer Ülkeler $37.268 20% Kosta Rika 4924 Yunanistan $32.716 17% Polonya $5.398 ABD $5.249 İspanya $6.533 Hırvatistan $8.238 İtalya 4% $8.522 Makedonya $10.341 Bosna Hersek $11.712 Ekvador $31.050 1 Türkiye $27.874 1
Tablo III- 7. Fasılda Sırbistan ın Türkiye den ında Ġlk 10 Ürün Türkiye'den Toplam GTĠP Ürün Tanımı Türkiye'nin Payı (%) '070200 Domates (taze/soğutulmuş) $1.411 $18.340 7,7% '070993 Balkabağı $650 $895 72, Capsicum/pimenta cinsi meyveler '070960 (taze/soğutulmuş) $221 $5.227 4,2% Pırasa ve diğer soğanımsı sebzeler '070390 (taze/soğutulmuş) $81 $282 28,7% '071320 Nohut; kabuksuz (kuru) $77 $380 20, '071080 Diğer sebzeler (dondurulmuş) $25 $2.107 1,2% '070700 Salatalıklar ve kornişonlar (taze/soğutulmuş) $22 $4.719 0, '071040 Tatlı mısır (dondurulmuş) $20 $306 6, '071290 Diğer sebzeler; sebze karışımları (kurutulmuş) $19 $3.536 0, '071340 Mercimekler; kabuksuz (kuru) $16 $290 5, Tablo IV- 8. Fasılda Sırbistan ın Türkiye den ında Ġlk 10 Ürün Türkiye'den Toplam GTĠP Ürün Tanımı Türkiye'nin Payı (%) '080550 Limon ve tatlı limon (taze/kurutulmuş) $8.707 $15.631 55,7% '080222 Fındık (kabuksuz) $6.313 $6.987 90,4% '080540 Greyfurt ve pomelo (taze/kurutulmuş) $2.769 $3.454 80,2% Mandarin, klemantin, viking vb. '080520 (taze/kurutulmuş) $2.208 $16.187 13, '080420 İncir (taze/kurutulmuş) $1.989 $2.129 93,4% '081310 Kayısı (zerdali dahil) kurutulmuş $1.224 $1.231 99,4% '080510 Portakal (taze/kurutulmuş) $1.141 $24.096 4,7% '080251 Antep fıstığı $837 $1.326 63,1% '080620 Üzüm; (kurutulmuş) $742 $1.962 37,8% '081090 Diğer meyveler (taze) $713 $780 91,4%
Milyon $ III. Hırvatistan Ġkili Ticaret ve Meyve & Sebze Sektörü $350 $300 $250 $200 $150 $100 $50 $0 -$50 -$100 Kaynak: TÜĠK Türkiye-Hırvatistan İkili Ticaret $311 $249 $287 $242 $210 $211 $202 $201 $151 $193 $137 $38 -$9 $8 Yıl 2010 2011 2012 2013 -$69 İhracat İthalat Denge Bosna ve Hersek $4.109 HIrvatistan 7. Fasıl 2014 İthalatı/1000$ Diğer Ülkeler $25.292 19% İtalya $27.737 21% Slovenya $4.446 Belçika $4.845 4% Hollanda $18.520 14% ÇHC $5.031 4% Sırbistan $5.416 4% Türkiye 2208 Makedonya $5.850 4% Polonya $7.989 İspanya Almanya $12.704 $11.887 9% 9%
ABD $6.367 Türkiye $10.552 Hırvatistan 8. Fasıl 2014 İthalatı/1000$ Kosta Rika 5829 Diğer Ülkeler $35.190 18% Belçika $6.030 Yunanistan $9.306 Hollanda $10.856 Almanya $12.191 Ekvador $18.623 9% İtalya $42.011 21% Slovenya $22.015 11% İspanya $21.507 11% Tablo V- 7. Fasılda Hırvatistan ın Türkiye den ında Ġlk 10 Ürün Toplam Türkiye'den Türkiye'nin GTĠP Ürün Tanımı Payı (%) '070200 Domates (taze/soğutulmuş) $1.391 $15.851 8,8% '070960 Capsicum/pimenta cinsi meyveler (taze/soğutulmuş) $1.273 $11.858 10,7% '070310 Soğanlar ve şalotlar (taze/soğutulmuş) $77 $9.742 0,8% '071333 Adi fasulye (beyaz fasulye dahil) (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış) $62 $8.324 0,7% '070490 Diğerleri (taze/soğutulmuş) $6 $2.188 0, '070993 Diğerleri (taze/soğutulmuş) $3 $3.019 0,1% '071340 Mercimekler; kabuksuz (kuru) $3 $440 0,7% '071290 Diğer sebzeler; sebze karışımları (kurutulmuş) $2 $10.036 0,0% '071310 Bezelye (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış) $0 $577 0,0% '071320 Nohut; kabuksuz (kuru) $0 $290 0,0%
Tablo VI- 8. Fasılda Hırvatistan ın Türkiye den ında Ġlk 10 Ürün GTĠP Ürün Tanımı Türkiye'den Toplam Türkiye'ni n Payı (%) '080222 Fındık (kabuksuz) 4041 6092 66, '080550 Limon ve tatlı limon (taze/kurutulmuş) $1.772 $16.179 11,0% '081090 Diğer meyveler (taze) $1.466 $1.853 79,1% '080420 İncir (taze/kurutulmuş) $1.226 $2.077 59,0% '080540 Greyfurt ve pomelo (taze/kurutulmuş) $800 $2.588 30,9% '080620 Üzüm; (kurutulmuş) $381 $2.000 19,1% '081310 Kayısı (zerdali dahil) kurutulmuş $325 $652 49,8% '080711 Karpuzlar (taze) $159 $4.167 3,8% '080520 Mandarin, klemantin, viking vb. (taze/kurutulmuş) $149 $4.885 3,1% '080510 Portakal (taze/kurutulmuş) $125 $19.849 0, Not: TradeMap verileri ile TÜİK tarafından açıklanan veriler arasında farklılıklar FOB/CIF beyan edilen değerlerden kaynaklı farklılıklar bulunabilmektedir.