Değerli büyüğümüz Merhum Fatma ÖZTÜRK ün ruhunun şad olması duygu ve dileklerimizle Lisans Yayıncılık
II
Editörler Prof. Dr. Salih Sabri Yavuz & Doç. Dr. Faruk Sancar İSLÂM İNANÇ ESASLARI Yazarlar Prof. Dr. Hamdi Gündoğar Doç. Dr. Mehmet Kenan Şahin Doç.Dr.Emine Öğük Doç.Dr.Emrullah Fatiş Doç.Dr.Fatih İbiş Doç.Dr.Mahmut Çınar Doç.Dr.Muhammet Altaytaş Doç.Dr.Sefa Bardakcı Dr. Öğr.Üyesi M. Raşit Batur Dr. Öğr.Üyesi Murat Akın Dr. Öğr.Üyesi Özden Kanter Dr. Öğr.Üyesi Züleyha Birinci III
Editörler Prof. Dr. Salih Sabri Yavuz & Doç. Dr. Faruk Sancar İslâm İnanç Esasları ISBN: 978-605-9498-28-9 Kitapta yer alan bölümlerin sorumluluğu yazarlarına aittir 1.Baskı 2018 Bu kitabın basım,yayın ve satış hakları Lisans Yayıncılığa aittir.anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri mekanik,elektronik veya başka yöntemlerle çoğaltılamaz basılamaz ve dağıtılamaz. Hamit Işık Lisans Yayıncılık Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Tahtakale Mah. Hicret Sokak No:8/A Avcılar-İSTANBUL e-posta : lisans@lisansyayincilik.com.tr www.lisansyayincilik.com.tr
Önsöz Yüce Rabbimiz insan başıboş bırakılacağını mı zanneder (Kıyamet 75/6) hitabını insanın dikkatlerine sunarak sorumluluğunu ona haber vermektedir. Allah insanı akıl nimetiyle donatmış, tarih boyunca onun elinden tutacak peygamberlerle desteklemiştir. İnsan için en büyük şeref ve üstünlük, bütün varlığı yaratan, bütün canlıların rızkını verenin Yüce Allah olduğunu kabul etmek, Hz. Muhammed (a.s) in hak olarak gönderilmiş son peygamber olduğunu ve onun getirdiklerini tasdik etmektir. Bu da kelime-i tevhid dediğimiz Allah tan başka ilah yoktur, Muhammed O nun resulüdür ilkesini kalp ile tasdik edip buna samimiyetle sarılmaktan ibarettir. İslâm ın özü ve tevhidin temeli de budur. Yüce Allah ın tüm insanlara peygamber olarak gönderdiği Hz. Muhammed (a.s.) peygamberlik halkasının sonuncusudur. Hatemü lenbiya dır. Onun tebliğ etmiş olduğu dinin İslâm dır ve ondan sonra ortaya çıkan ve çıkacak olan bütün iddialar asılsız ve geçersizdir. İslâm dini itkadi, ameli ve ahlaki hükümlerden oluşur ve bunlara ahkam-ı diniyye adı verilir. İtikadi hükümler İslâm dininin teorik yönünü ifade eder ve en temel hükümlerdir ve en önemli yere sahiptir. Bütün peygamberler aynı inanç ilkelerini insanlara tebliğ etmişlerdir. Bu bakımdan zamana göre değişmezler ve dini açıdan kesin delillere dayalıdırlar. İşte İslâm ın inanç esaslarını bunlar oluşturur. Elinizdeki bu eser İslâm inançlarını ve bunlarla ilişkili huşuları ele alan editöryal bir çalışmanın ürünüdür. Her bölümü ayrı bir akademisyen tarafından telif edilen bu çalışma on iki bölümden oluşmaktadır. Bu açıdan çok yazarlıdır ve bu tip eserlerde dil ve üslup birliği sağlamanın kolay olmayacağı herkesçe malumdur. Bu çalışmanın bir grup anlayışı içerisinde yürütülmesini sağlayan yazar arkadaşlara ve çalışmayı baştan sona organize ederek sonuçlandıran Lisans Yayıncılık ilgililerine teşekkür ederiz. Her işte başarı Allah tandır. İstanbul, 2018 Editörler Prof. Dr. Salih Sabri Yavuz Doç. Dr. Faruk Sancar V
VI
İÇİNDEKİLER Önsöz III Bölüm 1 GENEL OLARAK DİN ve İSLÂM 1.1. Dinin Tarifi, Mahiyeti ve Bazı Meseleleri 1.1.1. Dinin Tarifi ve Mahiyeti 1.1.2. Dinin Kaynağı ve Tekâmülü 1.1.3. Dinlerin Tasnifi 1.2. Dinin Gerekliliği 1.3. İslâm Dini ve Temel Özellikleri 1.3.1. Genel Olarak İslâm Dini 1.3.2. İslâm Dininin Bazı Hususiyetleri: 1.4. Dinî Hükümler 1.4.1. İtikadî Hükümler 1.4.2. Amelî Hükümler 1.4.3. Ahlâkî veya Kalbî Hükümler Bölüm 2 İMAN VE İMANLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 2.1. İmanve Akâid Kavramları 2.2. İmanın Mahiyeti 2.3. İmanın Ayrımları 2.4. İman-İslâm İlişkisi 2.5. İman-Amel İlişkisi 2.6. İman-Ahlak İlişkisi 2.7. İmanın Kabul Edilme Şartları 13 14 14 17 20 20 24 24 29 31 32 32 33 34 35 36 39 43 44 46 49 52 VII
2.8. Küfür, Şirk, Nifâk ve İrtidâd 2.9. İman-Günah İlişkisi Bölüm 3 ALLAHA İMAN 3.1. Allah a İnanmanın Gerekliliği 3.2. Allah ın Varlığına İlişkin Deliller 3.2.1. KozmolojikDelil 3.2.2. Akıl Yoluyla Çıkarılan Metafizik Delil 3.2.3. İnsan Tabiatından Çıkarılan Ahlâkî ve Vicdani Deliller 3.3. Allah ın Birliği (Tevhid) 3.4. Tevhid in Mahiyeti ve Çeşitleri 3.4.1. Tevhidin İki Temel Boyutu: 3.5. Tevhide Aykırı İnanç ve Uygulamalar 3.6. Allah'a Karşı Görevlerimiz Bölüm 4 ESMÂ VE SIFÂT (ALLAH IN İSİM ve SIFATLARI) 4.1. İsim ve Sıfatlar Hakkında Genel Bilgi 4.1.1. Allah ı Nitelendirme İmkânı 4.1.2. İsim ve Sıfatların Önemi 4.2. Allah ın İsimleri (Esma-i Hüsna) 4.2.1. İsm-i A zâm 4.2.2. İsimlerin Sayısı 4.2.3. Tirmizî Rivayetinde Yer Alıp Yaygınlık Kazanan Esma-i Hüsnanın Alfabetik Sıralanışı 4.2.4. Kur ân da Geçen Bütün Esmâ-i Hüsnâ nın Alfabetik Listesi * 4.3. Allah ın Sıfatları (Sıfâtullah) 4.3.1. Zât-Sıfat İlişkisi 4.3.2. Sıfatların Tasnifi 4.3.2.1. Zâtî Sıfatlar 52 54 57 61 62 65 66 71 72 77 78 80 81 83 85 89 90 91 94 94 95 96 98 102 110 110 113 113 VIII
4.3.2.2. Sübûtî Sıfatlar (Sıfât-ı Sübûtiyye): 4.3.2.3. Fiilî Sıfatlar (Sıfât-ı Fiiliyye) 4.3.2.4. Haberi Sıfatlar 4.3.3. Allah ın Sıfatları Hakkında Mezheplerin Görüşleri 4.4. İsim ve Sıfatlarla İlgili Genel Değerlendirme 4.5. Rü yetullah 5.1. Kaza ve Kader in Tanımı 5.2. İnsan-kader ilişkisi 5.3. Hidayet-Dalalet 5.4. Tevekkül 5.5. Ecel 5.6. Rızık 5.7. Hikmet Bölüm 5 KAZA VE KADERE İMAN Bölüm 6 İSLÂM DA MELEK İNANCI 6.1. Melek Kavramının Sözlük ve Istılah Anlamı 6.1.1. Varlıkların Çeşitliliği 6.1.2. Meleklerin Varlıkları 6.1.3. Meleklerin Yapısı 6.1.4. Meleklerin Görevlerine Göre Tasnifi Bölüm 7 CİN VE ŞEYTAN 7.1. Cin 7.1.1. Cin Sözcüğünün Etimolojik ve Semantik Tahlili 7.1.2. Cinlerin Mahiyeti ve Özellikleri 7.1.3. Cinlerin Sorumluk Sahibi Olmaları 7.1.4. Cinlerin Görülmesi 118 121 122 123 125 127 133 137 138 140 144 146 148 150 151 154 157 158 159 159 160 162 171 173 174 174 177 178 179 IX
7.1.5. Cinlerin İnsanlarla İlişkisi 7.2. Şeytan 7.2.1. Şeytanın Lügat Anlamı ve Mahiyeti 7.2.2. İblis Melek mi Cin mi? 7.2.3. Şeytanın İnsana Tesiri 7.2.4. Şeytanın İnsana Düşmanlığı ve Varlığının Hikmeti Bölüm 8 İLAHİ KİTAPLARA İMAN 8.1. İlahi Kitap Kavramı, Sayıları 8.2. İlahi Suhuf ve Kitaplar 8.3. Müslümanların Diğer Kutsal Metinlere Bakışı 8.4. Kur ân-ı Kerim in Özellikleri, Mucize Oluşu (İcazı) 8.5. Kur ân-kerim in Muhtevası Bölüm 9 PEYGAMBERLERE İMAN 9.1. Nübüvvetle İlgili Kavramlar (Nebi, Resul, Bi set) 9.2. Peygamberlerin Gerekliliği 9.3. Nübüvvetin İmkânı ve Vahiy 9.4. Peygamberliğin İspatı ve Delilleri 9.5. Mucize ve Çeşitleri 9.6. Peygamberlere İman 9.7. Peygamberlerin Sayısı 9.8. Peygamberlerin özellikleri 9.9. Peygamberlerin Görevleri 9.10.Ulu l-azm Peygamberler Bölüm 10 HZ. MUHAMMED İN NÜBÜVVET VE RİSALETİ 10.1. Hz. Muhammed in Peygamberliğine İman ve İmanın İlk Delili Olarak Ahlak 180 182 182 184 185 187 189 191 192 193 200 201 206 208 209 210 212 213 214 216 218 220 221 223 224 227 229 231 X
10.2. Hz. Muhammed in Peygamberliğinin İspatı: Mucize 10.2.1. Haberî Mucizeler 10.2.2. Hissî Mucizeler 10.2.3. Kur an Mucizesi ve Risaletin Evrenselliği 10.3. Kur an da Hz. Peygamber in Temel Vasıfları 10.3.1. Beşer Peygamber 10.3.2. Ümmî Peygamber 10.3.3. Allah ın Kulu Peygamber 10.3.4. Kandil Peygamber 10.3.5. Son Peygamber 10.4. Hz. Peygamber e İmanın Gerekleri 10.4.1. Peygamber e İtaat 10.4.2. Peygamber e İttiba ve Teslimiyet 10.4.3. Peygamber e Hürmet Bölüm 11 ÂHİRETE İMAN 11.1. Temel Kavramlar 11.2. Gayba İman Açısından Âhiret 11.3. Âhiret Hayatıyla İlgili Bazı Hususlar 11.4. Kabir Âlemi 11.4.1. Ruh ve Mahiyeti 11.4.2. Kabir Suali, Azabı ve Nimeti 11.5. Diriliş (Ba s), Haşr ve Amel Defteri 11.6. Hesap, Mizan ve Şefaat 11.7. Cennet ve Cehennem Bölüm 12 KIYAMET VE ALÂMETLERİ 12.1. Kıyamet in Anlamı ve Mahiyeti 12.2. Kıyamet Alâmetleri 12.2.1. Küçük Alametler 12.2.2. Büyük Alametler 236 237 238 238 242 242 244 245 245 246 247 248 248 249 251 253 256 257 259 262 263 267 270 273 275 279 281 282 286 287 297 XI
XII