Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi Mayıs 2018 Ar-Ge ve Devlet Teşvikleri KPMG Türkiye kpmg.com.tr kpmgvergi.com
Analiz Kapsamı T.C. Ekonomi Bakanlığı verilerine dayanarak hazırlanan analizimiz, genel karakteristikler, bölgelere göre dağılım ve sektörlere göre dağılım olmak üzere 3 ana başlıkta toplanmıştır. Ana başlıklar ise, ilgili yılın Mayıs ayı, Ocak-Mayıs dönemi ve teşvik sisteminin yürürlüğe girdiği 20/06/2012 sonrası birikimli gelişmeler olmak üzere üç tane alt başlıkta toplanmıştır. İçindekiler Sayfa 1. Yatırım Teşvik Belgelerinin Genel Karakteristikleri 3 1.1. 2018 Mayıs Ayı Genel Karakteristikleri 3 1.2. 2018 Ocak-Mayıs Genel Karakteristikleri 3 1.3. 20.06.2012 31.05.2018 Kümülatif Gelişmeler 4 2. Yatırım Teşvik Belgelerinin Bölgelere Göre Dağılımı 6 2.1. 2018 Mayıs Ayı Bölgelere Göre Dağılımı 6 2.2. 2018 Ocak-Mayıs Ayı Bölgelere Göre Dağılımı 7 2.3. 20.06.2012 31.05.2018 Kümülatif Gelişmeler 8 3. Yatırım Teşvik Belgelerinin Sektörlere Göre Dağılımı 9 3.1. 2018 Mayıs Ayı Sektörlere Göre Dağılımı 9 3.2. 2018 Ocak- Mayıs Ayı Sektörlere Göre Dağılımı 11 3.3. 20.06.2012 31.05.2018 Kümülatif Gelişmeler 12 Kavramlar Dizini 13 İletişim 15
1. Yatırım Teşvik Belgelerinin Genel Karakteristikleri 1.1. 2018 Mayıs Genel Karakteristikleri 30.205 11.478 713 Öngörülen Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL) Öngörülen İstihdam (Kişi) 2018 yılı Mayıs ayında düzenlenen 713 adet yatırım teşvik belgesi kapsamında öngörülen sabit yatırım tutarı yaklaşık 11,478 milyar TL olurken, istihdam edilmesi öngörülen kişi sayısının ise 30.205 olduğu görülmektedir. 1.2. 2018 Ocak- Mayıs Genel Karakteristikleri Belge Adedi Önceki Yıla Oranla Değişim Oranı Öngörülen Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL) Önceki Yıla Oranla Değişim Oranı Öngörülen İstihdam (Kişi) Önceki Yıla Oranla Değişim Oranı 2016 Ocak-Mayıs 2017 Ocak-Mayıs 2018 Ocak-Mayıs 2.401-43.203-55.918-3.012 %25,44 44.270 %2,47 87.413 %56,32 2.921 %3,02 65.877 %48,8 126.809 %45,06 Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi - 3
Ocak-Mayıs 2018 dönemi dikkate alındığında, 2016 ve 2017 yıllarına kıyasla, düzenlenen yatırım teşvik belgesi adedinde %25,44 oranında bir artış görülmezken, 2017 ile 2018 kıyaslamasında; belge adedinde %3,02 lük azalış olmuştur. 2017 ile 2018 yılları baz alınarak yapılacak kıyaslama sabit yatırım tutarı ve istihdam edilmesi planlanan kişi sayısı için yapıldığında; sabit yatırım tutarlarında %48,8, istihdam edilecek kişi sayısında ise %45,06 artış olduğu dikkat çekmektedir. 1.3. 20.06.2012 31.05.2018 Kümülatif Gelişmeler 641.712 1.069.449 30.559 Sabit Yatırım (milyon TL) İstihdam 20 Haziran 2012 ila 2018 Mayıs arasında kümülatif düzenlenen 30.559 adet yatırım teşvik belgesi kapsamında öngörülen sabit yatırım tutarı 641.712 milyar TL olurken, istihdam edilmesi öngörülen kişi sayısının ise 1.069.449 olduğu görülmektedir. Belge dağılımının yerli ve yabancı sermaye dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir: Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL) İstihdam (Kişi) Yerli Sermaye 28.994 427.630 965.553 Yabancı Sermaye 1.565 214.083 103.896 20 Haziran 2012 ila 2018 Mayıs arasında kümülatif düzenlenen 30.559 adet belge verilmiş 641.712 milyar TL yatırım yapılmış, 1.069.449 kişiye istihdam sağlanmıştır. Bunun yerli ve yabancı sermaye oranlarına bakılırsa: aittir. Belge adedi toplamın %95 i yerli sermayeye, %5 i yabancı sermayeye, Sabit yatırım tutarının %66,6 sı yerli, %33,4 ü ise yabancı sermayeye, İstihdamın %90,3 ü yerli, %9,7 si yabancı sermayeye
18.207 23.585 30.559 2016 Kümülatif 2017 Kümülatif 2018 Kümülatif 345.840 445.729 641.712 2016 Kümülatif 2017 Kümülatif 2018 Kümülatif Sabit Yatırım (milyon TL) 644.299 802.042 1.069.449 2016 Kümülatif 2017 Kümülatif 2018 Kümülatif İstihdam Yukarıdaki grafiklerde 20.06.2012 ila Mayıs 2016 arasında düzenlenen toplam belge sayısı adedinin 18.207, sabit yatırım tutarının 345.840 milyon TL ve istihdam edilen kişi sayısının 644.299 olduğu görülmektedir. 2017 yılı Mayıs ayı itibariyle ise düzenlenen belge adedi sayısı 23.585, sabit yatırım tutarı 445.729 milyon TL ve istihdam edilen kişi sayısı 802.042 olmuştur. Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi - 5
2. Yatırım Teşvik Belgelerinin Bölgelere Göre Dağılımı 2.1. 2018 Mayıs Ayı Bölgelere Göre Dağılımı 2018 yılı Mayıs ayında düzenlenen 713 adet teşvik belgesinin ve 11.478 Milyon TL yatırım tutarının bölgelere dağılımına aşağıdaki grafiklerde yer verilmiştir 276 104 99 84 46 101 3 I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge VI. Bölge Muhtelif Bölgeler 4.568 2.611 1.426 762 674 722 715 I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge VI. Bölge Muhtelif Bölgeler Öngörülen Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL) 515 yatırım teşvik belgesinin %36 sı I. Bölge, %18 i II. Bölge, %15 i III. Bölge, %14 ü VI. Bölgeye aittir. Öngörülen sabit yatırım tutarlarına gelindiğinde, toplam 10.138 milyar TL nin %41 i I. Bölge, %17 si II. Bölge, %13 ü III. Bölge, %10 u IV. Bölgededir.
2.2. 2018 Ocak-Mayıs Bölgelere Göre Dağılım 1.112 486 383 300 217 412 11 I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge VI. Bölge Muhtelif Bölgeler 2018 yılı Ocak-Mayıs aralığında toplam belge adedi 2.921 dir. I. Bölge toplamın %38 i, II. Bölge %17, III. Bölge %13 üdür. IV. Bölge yatırımları kapsamında düzenlenen yatırım teşvik belge adedi ise toplam belge adedinin %10 unu oluşturmaktadır. 37.244 9.213 5.730 4.666 3.171 2.559 3.295 I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge VI. Bölge Muhtelif Bölgeler Öngörülen Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL) Benzer sıralamanın öngörülen sabit yatırım tutarları için de mevcut olduğu söylenebilir ancak tutar bazında I. Bölgenin payı oldukça fazladır. Toplam 65.877 milyon TL lik sabit yatırımın, %56 sı I. Bölgede, %14 ü II. Bölgede, %9 u ise III. Bölgededir. VI. Bölge ise toplam yatırım tutarının %7 sini oluşturmaktadır. Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi - 7
2.3. 20.06.2012 31.05.2018 Kümülatif Gelişmeler 20.06.2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan «Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında2012/3305 Sayılı Karar sonrası birikimli gelişmelerde aşağıdaki gibidir. 10.357 5.401 4.452 3.707 3.094 3.432 116 I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge VI. Bölge Muhtelif Bölgeler Bu dönemde düzenlenen 30.559 adet belgenin %34 ünün I. Bölge yatırımları için düzenlendiği görülmektedir. I. Bölgeyi 18% ile II. Bölge takip etmektedir. 223.914 100.591 149.111 57.061 33.371 26.110 51.554 I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge VI. Bölge Muhtelif Bölgeler Öngörülen Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL) Bu dönemde belgeye bağlanan 641.712 milyar TL toplam yatırımın 223.914 milyar TL si I. Bölgeye aittir. İkinci büyük kümülatif yatırımı tutarı 149 milyar TL ile III. Bölge almaktadır. III. Bölgeyi 100 milyar TL ile II. Bölge takip etmektedir. 409.182 157.570 117.811 98.098 95.609 186.005 5.174 I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge VI. Bölge Muhtelif İstihdam Bölgeler 20.06.2012 ila 31.05.2018 arasındaki dönemde toplam istihdam edilmesi planlanan kişi sayısı 1.069.449 dur. İstihdamın %38 i I. Bölgeye, %17 si VI. Bölgeye ve %15 i II. Bölgeye aittir.
3. Yatırım Teşvik Belgelerinin Sektörlere Göre Dağılımı 3.1. 2018 Mayıs Ayı Sektörlere Göre Dağılımı 447 50 193 23 2018 Mayıs ayında düzenlenen 713 belgenin 447 si İmalat sektöründe, 193 ü Hizmetler sektöründe, 50 si Enerji sektöründe ve 23 ü ise Madencilik sektöründedir. Aylık sektör bazlı dağılım oranlarına ise aşağıdaki tabloda yer verilmiştir. 2018 Mayıs Yüzde Dağılımı %7,01 %27,07 %62,69 %3,23 1.205 2.870 6.939 464 Sabit Yatırım (Milyon TL) 2018 Mayıs Yüzde Dağılımı %10,50 %25,00 %60,45 %4,04 Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi - 9
2018 Mayıs ayında, belge adedi dağılım oranlarında ağırlık gösteren Hizmetler ve İmalat sektörleri sabit yatırım tutarlarında da benzer bir eğilim göstermiştir. İmalat sektörü toplam yatırım tutarı olan 11.478 Milyon TL nin %60 ını oluştururken, Hizmetler sektörü ise %25 lik bir oranla takip etmiştir. 2017 yılı sabit yatırım (milyon TL) verilerine ise aşağıdaki tabloda yer verilmiştir. Bir önceki yıla kıyasla İmalat sektöründeki yatırım tutarında belirgin bir artış meydana gelmiştir. 2017 Mayıs Sabit Yatırım 1.433 2.060 3.008 135 12.002 16.758 1.089 356 İstihdam (kişi) 2018 Mayıs Yüzdesel Dağılım %3,61 %39,74 %55,48 %1,18 2018 yılı Mayıs ayı sektörlere göre istihdam edilen kişi sayısı ve yüzdesel dağılıma yukarıda yer verilmiştir. Hizmetler ve İmalat sektörlerinin %95 lik bir üstünlüğü olduğu görülmektedir. Aşağıda yer verilen 2017 Mayıs ayı verileri ile yapılan kıyaslamada ise Enerji ve İmalat sektörlerinde belirgin bir artış olduğu görülmektedir. 2017 Mayıs İstihdam (Kişi) 484 8.564 7.922 300
3.2. 2018 Ocak-Mayıs Ayı Sektörlere Göre Dağılımı 1.750 240 844 87 2018 Ocak-Mayıs aralığındaki toplam belge adedinin %59,9 u imalat, %28,9 u hizmetler, %8,22 si enerji, %2,9 u madencilik sektöründe olduğunu görülmektedir. 32.505 27.576 4.576 1.220 Sabit Yatırım (Milyon TL) 2016 Ocak-Mayıs 20.267 8.431 10.401 4.104 2017 Ocak-Mayıs 12.520 15.241 15.483 1.026 2018 Ocak-Mayıs dönemi sabit yatırım tutarları toplamı olan 65.877 milyar TL dir. Tablomuzda, toplam sabit yatırım tutarının %49,34 ü ile hizmet sektörü öne çıkmaktadır. 2016, 2017 ve 2018 Ocak-Mayıs sabit yatırım tutarlarına bakıldığında, enerji sektörünün teşvike bağlanan toplam sabit yatırım tutarının azaldığı, hizmet ve imalat sektörlerinin arttığı görülmektedir. Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi - 11
59.180 64.517 1.782 1.330 İstihdam (kişi) İstihdam edilmesi planlanan kişi toplamın %50 sinin İmalat, %46 sının Hizmetler sektörlerinde olduğunu görmekteyiz. Ocak-Mayıs dönemi 2016 ve 2017 verileri ise tablodaki gibidir: 2016 Ocak-Mayıs 2.622 24.443 27.177 1.676 2017 Ocak-Mayıs 2.545 45.122 38.197 1.549 3.3. 20.06.2012 31.05.2018 Kümülatif Gelişmeler 20.06.2012 ila 2018 Mayıs arasındaki dönemde, kümülatif olarak düzenlenen belge adedi rakamları aşağıdaki tablodaki gibidir. Toplam verilen belge adedi 30.559 adettir. 5.709 8.551 15.235 1.064 217.155 183.264 217.388 23.906 Sabit Yatırım (Milyon TL) Kümülatif sabit yatırım rakamlarına bakıldığında, belgeye bağlanan toplam sabit yatırım tutarının 641.712 milyar TL olduğu görülmektedir. Bunun %33,8 i Enerji, %28,56 sı Hizmetler ve %33,8 i imalat sektöründe gerçekleşmiş olup %3,7 si ise madencilik sektöründedir.
478.155 537.409 25.483 28.402 İstihdam (kişi) Bu dönemde İstihdam edilmesi planlanan kişi toplamı 1.069.449 dur. Bunun %50,25 i İmalat, %44,71 i Hizmetler sektöründedir. Madenciliğe gelindiğinde toplamın %2,66 sının, enerji sektöründe ise %2,3 ünün istihdam edilmesinin planlandığı görülmektedir. Kavramlar Dizini Entegrasyon «Mal ve hizmet üreten tesislerin mevcut üretim hatlarında elde edilen nihai ürüne bütünleyici nitelikte ara malı verecek ve/veya üretilmekte olan nihai ürünü ara malı olarak kullanabilecek şekilde, mevcut tesise ileri ve/veya geriye doğru entegre olan, yatırımın konusu ve projenin özelliği dikkate alınarak kaideten aynı il sınırları içinde veya aynı yerde ve aynı tesis bünyesinde olan yatırımlardır.» Komple Yeni Yatırım «Mal ve hizmet üretimine yönelik olarak ana makine ve teçhizat ile yardımcı tesisleri içeren, gerektiğinde arazi-arsa, bina-inşaat harcamalarını da ihtiva eden, yatırımın yapılacağı yerde aynı üretim konusunda mevcut tesisi veya altyapı bütünlüğü bulunmayan yatırımlardır. Ayrıca, mevcut tesislerde makine ve teçhizat ilavesi nedeniyle kapasite artışının %100 ü geçmesi halinde bu yatırımlar yeni yatırım sayılır.» Modernizasyon «Mevcut tesislerin üretim hatlarında, gelişen teknoloji sonucunda teknik ve/veya ekonomik ömrünü tamamlamış makine ve teçhizatlara teknolojiye uygun parçaların eklenmesi veya mevcut bir aksamın gelişmiş bir modeli ile veya makine teçhizatın yenileri ile değiştirilmesini, tesiste eksik kalmış yatırım harcamalarının tamamlanmasını, nihai ürünün doğrudan kalitesinin yükseltilmesini veya modelinin değiştirilmesini içeren yatırımlardır.» Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi - 13
Tevsi Yatırımlar «Mevcut bir yatırıma ilave üretim hattı veya makine ve teçhizat ilave yapılması suretiyle üretim miktarının artırılması veya yeni bir yatırım hüviyeti taşımayan, mevcut üretim hattında yer alan makine ve teçhizatların bir bölümünün kapasite açısından ve işlevsel olarak üretim akışındaki diğer makine ve teçhizatlarla uyum içinde olmadığı durumlarda makine ve teçhizatların değiştirilmesi veya yenilerinin ilave edilmesi ve genişleme yapıldıktan sonra mevcut tesis ile alt yapı müşterekliği oluşturarak bir bütün teşkil eden, aynı işletmede aynı mal ve hizmetin kapasitesini en fazla %100 e kadar artırmaya yönelik yatırımlardır.» Ürün Çeşitlendirmesi «Mevcut tesis ile altyapı müşterekliği olan, aynı işletmede mevcut makine ve teçhizata yapılacak ilave yatırımla farklı bir nihai ürün elde edilmesine yönelik yatırımlardır.» ** Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ No:2012/1.
İletişim: KPMG Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş. Emrah Akın, YMM Vergi, Şirket Ortağı İstanbul, Türkiye T : +90 (212) 316 60 00 E :eakin@kpmg.com Aslı M. Gülseren Vergi, Kıdemli Müdür İstanbul, Türkiye T : +90 (212) 316 60 00 E : agulseren@kpmg.com Onur Soyuer Vergi, Ar-Ge ve Teşvikler Müdürü İstanbul, Türkiye T : +90 (212) 316 60 00 E : osoyuer@kpmg.com İstanbul İş Kuleleri Kule 3 Kat 2-9 34330 Levent İstanbul T : +90 212 316 6000 Ankara The Paragon İş Merkezi Kızılırmak Mah. Ufuk Üniversitesi Cad. 1445 Sok. No:2 Kat:13 Çukurambar 06550 Ankara / Türkiye T: +90 312 491 7231 İzmir Heris Tower, Akdeniz Mah. Şehit Fethi Bey Cad. No:55 Kat:21 Alsancak 35210 İzmir / Türkiye T: +90 232 464 2045 kpmg.com.tr kpmgvergi.com Bu dokümanda yer alan bilgiler genel içeriklidir ve herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin özel durumuna hitap etmemektedir. Doğru ve zamanında bilgi sağlamak için çalışmamıza rağmen, bilginin alındığı tarihte doğru olduğu veya gelecekte olmaya devam edeceği garantisi yoktur. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşü almaksızın, bu dokümanda yer alan bilgilere dayanarak hareket etmemelidir. 2018 KPMG Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş., KPMG International Cooperative in üyesi bir Türk şirketidir. Tüm hakları saklıdır. Türkiye de basılmıştır. KPMG adı ve KPMG logosu KPMG International Cooperative in tescilli ticari markalarıdır.