F.Ü. SHMYO Tıbbi Görüntüleme Teknikleri 2014 Radyljik Teknikler - I BT - MDBT Selami SERHATLIOĞLU
Knvansiynel Spiral
Birinci Jenerasyn Cihazlar: Pencil-Beam(kalem-ışıması) x-ışını ve karşısında tek bir detektörün bulunduğu bu tür cihazlar çevirme-döndürme (translate-rtate) prensibi ile çalışmaktadır. İncelenecek lan bje, lineer bir dğrultuda,bir uçtan bir uca tarandıktan snra tüp 10 0 lik açı ile dönüş hareketi yapmakta ve bje tekrar lineer larak taranmaktadır. Bu tarama ve dönüş hareketleri 180 0 lik bir dönüşe kadar devam ettirilmektedir. İlk jenerasyn cihazlarda kesit alım süresi bu nedenle ldukça uzundur.
İkinci jenerasyn cihazlarda birinci jenerasynda lduğu gibi çevirme-döndürme (translatertate) tekniği söz knusudur. Ancak tüp hareketi 10 0 lik açılarla 180 0 ye tamamlanmaktadır. İkinci Jenerasyn Cihazlar: Bu cihazlarda tek detektör yerine lineer dizilmiş birden fazla detektör kullanılmış ve X-ışını huzmesi de pencil-beam yerine detektör genişliğine göre yelpaze biçiminde genişletilmiştir.
Üçüncü jenerasyn cihazlar : Bir ve ikinci jenerasyn cihazlardan snra döndürme (rtate-rtate) prensibi ile çalışan üçüncü Jenerasyn aygıtlar geliştirilmiştir. Bu cihazlar xışını kaynağı ve bu kaynağın karşısına yerleştirilmiş, knveks dedektörlerden luşturulmuştur. Xışını demeti karşısına denk gelen dedektörlerin tümünü içine alacak şekilde yelpaze biçimindedir. X-ışını tüpü ve dedektörler, incelenecek lan bje etrafında birbirleri ile krdineli biçimde hareket ederek, birinci ve ikinci jenerasyn cihazlarla gerçekleştirilemeyen 360 0 lik dönüş gerçekleştirilmiştir. İkinci jenerasyn bir CT cihazı. 3. jenerasyn cihazların tıp teknljisine getirmiş lduğu bir diğer yenilik ise, artık gantry nin tek bir dönüşünde birden fazla kesit görüntüsü alınabilir lmasıdır.
Dördüncü Jenerasyn Cihazlar Döndürme-sabit (Rtatestatinary) tekniği larak da adlandırılan sistemde sadece X-ışını kaynağı hareketlidir. Tek bir X-ışını kaynağı incelenecek bje etrafında 360 0 lik bir dönüş hareketi gerçekleştirirken,detektörler gantry byunca dizilmiş ve sabitlenmiştir. Böylelikle kesit alım süresi 1-2 saniye düzeylerine indirgenmiştir.
Beşinci Jenerasyn Cihazlar: Dönüş hareketi yapan X-ışını tüpü ve gantry, yerini yüksek güçlü 4 tungsten hedef antlu elektrn ışınına bırakmıştır. Cihazda hareketli unsurlar bulunmadığından ve Xışını çk daklı elektrn demeti şeklinde uygulandığından kesit alım süresi saniyenin altına indirgenmiş yada aynı sürede birkaç kesit elde etme imkanı yaratılmıştır. Beşinci jenerasyn cihazlarda düşük ve yüksek rezlüsyn lmak üzere iki ayrı çalışma mdu
Beşinci Jenerasyn Cihazlar
Spiral (Helikal) BT Hasta etrafında spiral-helikal bir dönüş hareketi ile devamlı larak kesit bilgisi tplayan bir teknik uygulamadır. Objenin taranması sırasında spiral bir hareketle devamlı surette kesit aldığından tetkik süresi kısaltılmış, alınan kesitlerin önceki ve snrakilerle yekpareliği temin edilmiştir. Her bir cm lik kesit yaklaşık 1 sn'de tamamlanabilmekte, abdmen, traks gibi slunum hareketlerinin artefaktlara yl açtığı vücut kmpartmanlarında tetkikin bu unsurlardan en az etkilenerek ve en kısa sürede tamamlanmasına imkan yaratmaktadır. Spiral BT tekniğinin temeli, verileri devamlı bir şekilde tplayabilen ve eş zamanlı larak hastanın gantry'den geçmesine lanak tanıyan bir cihazın varlığına dayanmaktadır.
Cihazdaki masa standart, BT cihazlardaki skengram tekniğinde lduğu gibi sabit bir hızla ilerleyebilmekte, Xışını ve dedektörler 360 0 dönüş yaparken veriler, incelenen bjeden kesintisiz larak tplanabilmektedir.
BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ (BT, CT) Yağ sıvıdan daha kyu, yumuşak dku sıvıdan daha parlak WW ve WL (Pencere genişliği ve pencere seviyesi) Aksial, krnal görüntüler - reknstrüksiyn İV kntrast madde ile y. dkular arasında kntrast farklığı daha iyi rtaya knulabilir Kullanım alanı: MSS, baş-byun, traks, abdmen, pelvis, iskelet sistemi.
BT Terimleri İzdens: Karşılaştırılan dku veya yapı ile aynı dansitede lma Hipdens: Karşılaştırılan dkuya göre daha düşük dansitede lma, daha kyu Hiperdens: Karşılaştırılan dkuya göre daha dens lma, daha açık BT: Bilgisayarlı tmgrafi (CT: Cmputed tmgrafi) HU (Hunsfield Ünitesi): BT'de dansite birimi Dansite: Objenin X -ışınını zayıflatma miktarını belirtir, Attenüasyn: Dkulardan geçerken X-ışınını enerjisinin azalması
BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ (BT, CT) X-ışını kullanılır Beyaz-siyah arasında gri tnlar Dansite (HU), Attenüasyn değerleri (HU): Saf su 0, hava 1000, yağ -100, y.dku 30-80, kemik 200-500, metaller 3000 Kemik ve yğunluğu yüksek dkular - beyaz Hava içeren ve yğunluğu az lan dkular siyah Yağ sıvıdan daha kyu, yumuşak dku sıvıdan daha parlak WW ve WL (Pencere genişliği ve pencere seviyesi) Aksial, krnal görüntüler - reknstrüksiyn İV kntrast madde ile y. dkular arasında kntrast farklığı daha iyi rtaya knulabilir
Farklı dku pencereleri
BT: BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ SBT: SPİRALBİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ ÇKBT(MDBT): ÇOK KESİTLİ BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ Yazılım prgamlarındaki gelişme ile: üç byutlu görüntüleme, BT anjigrafi, BT flrskpi, BT eşliğinde bipsi, kist, abse drenajı yapılabilir Avantajları MR a göre daha ucuz ve yaygın, aynı zamanda; İnceleme süresi daha kısa US karşılaştırıldığında kemik ve yğun luşumları ve içi hava dlu yapıları gösterir. Dezavantajıları US den pahalı ve iynizandır MR ve US den kntrast rezlüsynu düşüktür MDBT üç planda görüntü verir, diğerleri vermez. Yğun kemik yapının bulunduğu yerlerde artefakt nedeniyleyumuşak dkuların değerlendirilmesi güç lur.
Multislice (Çk kanallı) Bilgisayarlı Tmgrafi Spiral BT den farklı değildir. X-ışını tüpü ve dedektör hasta etrafında 360 derece senkrnize dönerler. 4, 8, 16, 24, 64 kesitli: Dedektör gemetrisi ile Gantri rtasyn süresi 0,5 sn altında