METAL İPLİK İÇEREN DOKUMA KUMAŞLARIN PERFORMANS ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ



Benzer belgeler
METAL İPLİKLİ DOKUMA KUMAŞLARIN HAVA GEÇİRGENLİĞİNİN İNCELENMESİ

Denim Kumaşlara Buruşmazlık Apresi Uygulamak Suretiyle Üç Boyutlu Görünüm Kazandırılması

KUMAŞLARDA YIRTILMA MUKAVEMETİ TEST YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Ġpliği Boyalı Pamuklu KumaĢların Boyutsal DeğiĢimi Üzerine Bir AraĢtırma

Yıkama İşleminin Denim Kumaşların Kopma Ve Yırtılma Mukavemetine Etkisi

Farklı Membranlı Laminasyonlu Kumaşların Mukavemetlerinin Araştırılması

Researching the Yarn Characteristics of Effect on the Abrasion Resistance of Cotton Plain Fabrics

BOYALI İPLİKLERDEN ÜRETİLEN FARKLI KONSTRÜKSİYONLARDAKİ PAMUKLU KUMAŞLARDA KUMAŞ YIRTILMA MUKAVEMETİNİN REGRESYON ANALİZİ

Dokuma Kumaş Yapisinin Tezgah Eni Boyunca Çözgü Gerginlik Dağilimina Etkisi

KOMPAKT VE KONVANSİYONEL RİNG İPLİKLERİNDEN DOKUNMUŞ PAMUKLU KUMAŞLARIN FARKLI TERBİYE İŞLEMLERİ SONRASI BONCUKLANMA ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Yahya CAN 1, Erhan KIRTAY 2. Denizli. İzmir YARN CHARACTERISTIC S EFFECTS ON TEAR RESISTANCE OF COTTON PLAIN FABRICS

Denim Kumaşların Dikiş Performansları Üzerine Deneysel Bir Çalışma

FARKLI INCELİK VE ELASTAN ORANLARINDA EĞRİLMİŞ PAMUK İPLİKLERİNİN GÖMLEKLİK KUMAŞ ÖZELLİKLERİNE OLAN ETKİSİ *

TESTLER. Haslık Testleri. Fiziksel Testler. Boyutsal Değişim Testleri. Ekolojik Testler. Elyaf Analizi Testleri

Ġpliği Boyalı Pamuklu KumaĢlarda KumaĢ Konstrüksiyonunun Boncuklanma ve AĢınmaya Etkisinin AraĢtırılması

ĠPLĠĞĠ BOYALI PAMUKLU DOKUMA KUMAġLARDA FĠZĠKSEL ÖZELLĠKLERĠN REGRESYON ANALĠZĠ

ÖZGEÇMİŞ, ESERLER VE FAALİYETLER LİSTESİ

YUVARLAK ÖRME MAKİNELERİNDE KUMAŞ GRAMAJINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER ÖZET

DOKUMA BAZALT-CAM VE FINDIK KABUĞU TAKVİYELİ POLİMER KOMPOZİTLERİNİN EĞİLME DAYANIMI VE ISI GEÇİRGENLİKLERİNİN İNCELENMESİ

Havlu Dokuma Kumaşlarda, Hav Yüksekliği ve Gramajın Kumaşların Su Emiciliği, Aşınma Ve Boncuklanma Dayanımlarına Etkisi

POLYESTER ASTARLIK KUMAŞTA DİKİŞ PARAMETRELERİNİN DİKİŞ MUKAVEMETİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

FARKLI İPLİK NUMARALARI İLE DEĞİŞİK ÖRGÜ TİPLERİNDE ÖRÜLMÜŞ KUMAŞLARIN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ *

ŞENİL VE MAKARNA İPLİKLERDEN ÜRETİLEN DÜZ ÖRGÜ KUMAŞLARIN BOYUTSAL ÖZELLİKLERİ

FARKLI İNDİRGEN (REDÜKTİF) YIKAMA MADDELERİYLE GERÇEKLEŞTİRİLEN BOYARMADDE SÖKÜMÜ İŞLEMİNİN KUMAŞ BOYUTSAL ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

TEKSTİL VE TEKNİK TEKSTİL MÜKEMMELİYET MERKEZİNDE UYGULANAN TESTLER VE STANDARTLARI (Test Listesi)

BİLİCİ HOLDING-BTD TEXTILE

ELASTAN (SPANDEX) İLAVESİNİN POLİESTER/VİSKON KARIŞIMLI DOKUMA KUMAŞ ÖZELLİKLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıkama İşleminin Bezayağı Kumaşların Sürtme Haslığına Etkileri. Effects of Laundering Process on Rubbing Fastness of Plain Fabric

Denim Kumaşlara Uygulanan Özel Yıkama Uygulamaları

İPLİK-İPLİK VE İPLİK-METAL SÜRTÜNME KATSAYISI İLE BAZI İPLİK ÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ÖZET

MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ

PES/VİS ESASLI DOKUMA KUMAŞLARDA ÜRETİM HESABI VE PLANLAMASINA YÖNELİK BİR BİLGİSAYAR PAKET PROGRAMI YAPILMASI* *

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

ŞENİL İPLİKLERDE AŞINMA PROBLEMİNİN İNCELENMESİ

Farklı Yapılardaki Dokuma Kumaşların Elektromanyetik Ekranlama Özelliklerinin İncelenmesi

ÖZGEÇMİŞ, ESERLER VE FAALİYETLER LİSTESİ

TENCEL KUMAŞLARDA DİKİŞ PARAMETRELERİNİN DİKİŞ MUKAVEMETİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

LİSTE /LIST DKMB YETERLİLİK DENEY VE KALİBRASYON PROGRAMI DKMB PROFICIENCY TEST AND CALIBRATION PROGRAM. Deney Metodu Test Method

ELEKTRİK ARKLARININ TERMAL ETKİLERİNE KARŞI KORUYUCU GİYSİLER

Farklı Büküm Tiplerine Sahip Hav Đpliklerinin Havlu Performans Özelliklerine Etkisi

FARKLI HAMMADDELER İÇEREN LYCRALI DOKUMA KUMAŞLARDA BİYO- PARLATMA VE BİYO-PARLATMANIN KUMAŞ PERFORMANSINA ETKİLERİ *

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi

The Effects Of Raw Material And Spinning Method On Yarn Hairiness On Short Staple Yarns

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TEST LABORATUVARLARI TALEP, TEKLİF VE SÖZLEŞME

Raporun İngilizce hazırlanmasını istiyorsanız lütfen işaretleyiniz.

BASKILI KUMAŞ ÜRETİMİ VE SEKTÖRÜN GENEL GÖRÜNÜMÜ

Metal Filament İçeren İpliklerden Üretilen Süprem Örme Kumaşların Farklı Doğrultulardaki Yüzey Özdirençlerinin İncelenmesi

TEKSTİL VE MÜHENDİS. (Journal of Textiles and Engineer)

KAMMGARN İPLİKLERİNDE EĞİRME METODUNUN İPLİK TÜYLÜLÜĞÜNE ETKİSİ

Raporun İngilizce hazırlanmasını istiyorsanız lütfen işaretleyiniz.

TENCEL Micro A100 ve TENCEL A100 kullanarak karışımlarda farklı olasılıklar

ÇORAPLARDA ISIL KONFOR ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

DENİM ÜRETİMİ & KALİTE

Proje Adı: Doğal Renkli Organik Pamuktan Dokuma ve Örme Kumaş Elde Edilmesi

ÖZGEÇMĠġ VE ESERLER LĠSTESĠ

4-Yaman N., Oktem T. ve N. Seventekin, Karbon Liflerinin Özellikleri ve Kullanım Olanakları, Tekstil ve Konfeksiyon, 2, (2007).

Raporun İngilizce hazırlanmasını istiyorsanız lütfen işaretleyiniz.

Raporun İngilizce hazırlanmasını istiyorsanız lütfen işaretleyiniz.

Vortex, Konvansiyonel Ring ve Kompakt Ring İpliklerin Özellikleri. Properties of Vortex, Conventional Ring and Compact Ring Spun Yarns

T.C. UŞAK ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ANALİZ ve TEKNOLOJİK ARAŞTIRMA ve UYGULAMA MERKEZİ ANALİZ ÜCRETLERİ. 1 Optik Beyazlatıcı Tayini 100 UV Kabini

yarnmaster DiGital online Quality Control

Mikrofilament İnceliğinin Dokuma Kumaş Özelliklerine Etkisi. Effects of Microfilament Fineness on Woven Fabric Properties

POLİNOZİK LİFLERİN ÜRETİMİ, ÖZELLİKLERİ VE KULLANIM ALANLARI (Bölüm 2) (X)

AKTİVİTEYE BAĞLI OLARAK GİYSİLERDE DEĞİŞEN NEM MİKTARININ ISIL KONFORA ETKİSİ

TEKSTİL VE MÜHENDİS. (Journal of Textiles and Engineer)

Derin Çekme İşlemi Üzerine Kalıp Geometrisinin Etkisinin Sonlu Elemanlar Analizi

ÜRÜN KALİTESİ VE KALİTE KONTROL

ÖRME KUMAŞ VE GİYSİLERDE YIKAMA VE KURUTMA SONRASI BOYUT DEĞİŞİMLERİNİN İNCELENMESİ

matris: a (Mo) (sünek) woven fibers cross section view fiber: g (Ni 3 Al) (kırılgan)

matris: a (Mo) (sünek) woven fibers cross section view fiber: g (Ni 3 Al) (kırılgan)

PUNTALAMA İŞLEMİNİN SENTETİK İPLİKLERİN SAĞLAMLIK VE DÜZGÜNLÜK ÖZELLİKLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

DENİM EFEKTLENDİRME YÖNTEMLERİ

YRD.DOÇ.DR. CANDAN CAN

TEKSTİL VE MÜHENDİS. (Journal of Textiles and Engineer)

DIL WASH AÇIK EN KONTİNÜ KUMAŞ YIKAMA ve KASAR MAKİNESİ. DIL-WASH OPEN WIDTH CONTINUE WASHING and BLEACHING MACHINE DMS24

Mikroliflerden Dokuma Fonksiyonel Koruyucu Giysilerin Geliştirilmesi

ŞENİL VE MAKARNA İPLİKLERDEN ÜRETİLEN DÜZ ÖRME KUMAŞLARIN AŞINMA, PATLAMA VE EĞİLME ÖZELLİKLERİ

Ev Tekstillerinde Kumaş Özelliklerinin Patlama Mukavemetine Etkileri Effects of Fabric Parameters on Bursting Strength of Home Textiles

6.WEEK BİYOMATERYALLER

TAÇ FLAME RETARDANT iplikler kullanıldıkları tekstil ürünlerine kalıcı güç tutuşurluk özelliği kazandırırlar. Güç tutuşurluk özelliği sağlayan

TS 1: 2002 T1: Kasım 2006

THE EFFECTS OF RAW MATERIAL, WEFT SETTING AND WEAVE ON THE BREAKING STRENGTH, ELONGATION AT BREAK AND TEAR STRENGTH OF UPHOLSTERY DOUBLE FABRICS

TEKSTİL VE MÜHENDİS. (Journal of Textiles and Engineer)

Pamuklu Dokuma Kumaşların Buruşma Mukavemetinin İplik Özelliklerinden Tahminlenmesi

En geç 26 Şubat 2016 tarihine kadar tercih ettiğiniz danışmanla irtibata geçerek konuların belirlenmesi önemle rica olunur.

9

Stor perdelik kumaşların kopma mukavemeti, hava geçirgenliği ve su geçirmezlik özelliklerinin incelenmesi

BİLİCİ YATIRIM SANAYİ VE TİCARET A.Ş. İLİŞKİLİ ŞİRKETLER RAPORU ( ) SERİ : IV NO:52 TEBLİĞ İNE UYGUN HAZIRLANMIŞTIR

2/13/2018 MALZEMELERİN GRUPLANDIRILMASI

TERMOFİKSAJ En basit haliyle fiksaj Günlük hayatta da sıkça karşılaştığımız iyi bir fiksaj eldesi için "Camlaşma Noktası"

TEKSTİL VE MÜHENDİS (Journal of Textiles and Engineer)

DOĞRU İĞne SEÇİMİ HASSAS ÖRME VE DOKUMA KUMAŞLARDA İŞLEM STABİLİTESİNİ GARANTİ EDEr

ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK

Puntalama İşleminin Örülmüş Kumaşların Yapısal Özellikleri ve Hava Geçirgenliği Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

MMM 2011 Malzeme Bilgisi

TEKSTİL VE MÜHENDİS. (Journal of Textiles and Engineer)

İÇİNDEKİLER

AISI 303 OSTENİTİK PASLANMAZ ÇELİKLERİN İŞLENMESİNDE KESME HIZI VE İLERLEMENİN TALAŞ BİÇİMİNE ETKİSİ

Transkript:

(REFEREED RESEARCH) METAL İPLİK İÇEREN DOKUMA KUMAŞLARIN PERFORMANS ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ AN INVESTIGATION OF PERFORMANCE PROPERTIES OF WOVEN FABRICS INCLUDING METALLIC YARN Pınar DURU BAYKAL Çukurova Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümü e-mail: pduru@cu.edu.tr Neslihan SIĞNAK BTD Tekstil ÖZET Atkısında metal iplik içeren dokuma kumaşlar, tekstil sektöründe çok yeni olup, bu ürünlerin katma değeri yüksektir. Çalışma kapsamında; öncelikle metal iplik ile ilgili genel bilgiler verilmiştir. Aynı konstrüksiyonda dokunup aynı şekilde mamul edilen metal ipliksiz ve metal iplikli kumaşların teknik detayları verilmiş ve test sonuçları karşılaştırılarak metal ipliğin kumaşta oluşturduğu farklılık ortaya konmuştur. Anahtar Kelimeler: Metal filament, Metal iplik içeren dokuma kumaş, Kırışıklık efekti. ABSTRACT Woven fabrics including metallic yarn are very new and value-added for textile sector. Therefore this study has been purposed to investigate woven fabrics including metallic yarn. In this study, general information about metallic yarn has been explained. The differences of the metallic yarn is exposed by comparing the test results and technical details of the woven fabrics with metallic yarn and woven fabrics without metallic yarn which are designed with the same technical features and finished in same conditions. Key Words: Metallic filament, Woven fabrics including metallic yarn, Wrinkle effect. Received: 2.6.28 Accepted: 19.9.28 1. GİRİŞ Metal iplikli kumaşlar, atkısında metal ipliği kullanılan kumaşlardır. Metal ipliği, metal filament ve pamuk, viskon, polyester/viskon, polyester, naylon, yün, yün/viskon karışımlı ipliklerden herhangi birisi ile bükülü ipliktir (2). Metal iplikli kumaşlar dünyada ve Türkiye de çok yeni bir kumaş türüdür. Moda trendlerinin ve yenilik arayışlarının ortaya çıkardığı bir kumaştır. Metal iplikli kumaşlar tasarlanırken daha çok bayan dış giyimde kullanılmak üzere yola çıkılmıştır. Çalışan kadına modern, kentli, şık bir hava katmak istenmiştir. Metal iplikli kumaşlar ile eskimiş, yıpranmış ve kırışık bir efekt yakalamak amaçlanmıştır. Bu giysilerin spor aynı zamanda şık ve farklı olması hedeflenmiştir. Metal iplikli kumaşlar ilk olarak sports & elegant yani hem spor hem şık konsepti ile moda defilelerinde sunulmuştur. Kırışık ve hafif eskimiş görünümü ile son derece farklı bir kumaş olarak vitrinlerde yerini almıştır (1). TEKSTİL ve KONFEKSİYON 1/29 Metal iplikli ürünlere yönelik literatürde çeşitli çalışmalar mevcut olup, bu çalışmalarda daha çok metal iplik ve metal iplik içeren yapıların özel birtakım özellikleri (elektromagnetik örtme özellikleri, anti-elektrostatik özellikleri gibi) araştırılmıştır (3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 1, 11). Şekil 1. Metal iplikli dokuma kumaşlardan üretilen giysi örnekleri Bu çalışmada ise günlük kullanıma yönelik, aynı konstrüksiyonda metal iplikli ve metal ipliksiz olarak üretilen dokuma kumaşların performans özellikleri incelenmiş, metal ipliğin kumaşa kattığı farklılıklar ortaya konmuştur. 39

2. MATERYAL VE YÖNTEM 2.1. Materyal 2.1.1. Metal Filament ve Metal İplik Metal iplikte kullanılan metal filament, bileşimlerinde en az %11 krom içeren bir çelik ailesidir. Bu çeliklerin yüksek korozyon dayanımını sağlayan asıl unsur; yüzeye kuvvetle tutunmuş, yoğun, sünek, çok ince ve saydam bir oksit tabakasının varlığıdır. Çok ince olan bu amorf tabaka sayesinde paslanmaz çelikler, kimyasal reaksiyonlarda pasif davranarak korozyona karşı dayanım kazanırlar. Söz konusu oksit tabakası, oksijen bulunan ortamlarda oluşur ve dış etkilerle (kesme, aşınma, talaşlı imalat, vb.) bozulsa dahi kendini onararak eski özelliğine tekrar kavuşur. Tekstilde kullanılan çelikler bünyelerinde en az %1 oranında nikel içermelidir. Ostenitik Gruptan 316L kalite filamentlerde Nikel oranı %11 olup tekstil için en ideal kalite ipliklerdir. Bu çalışmada kullanılan metal filament, 316 L kalitesindedir. 316 L yanında ostenitik kalitelerden 34, 34L, 316, 316Ti gibi malzemeler de kullanılabilmektedir. Çalışmada kullanılan metal filament 35 micron çapında ve Ne 75/1 (~ 7 denye) kalınlığındadır (12). Şekil 2. 316 L metal filamentinin mikroskopik görüntüsü (13) Çalışmada atkıda kullanılan metal iplik, metal filamentin, iki adet penye iplik ile birlikte bükülmesiyle elde edilmiştir (şekil 3). Metal filament, penye ipliği gibi kuvvet karşısında esneme özelliğine sahip olmadığından fazla büküm verilmesi halinde kırılabilir. İplik bükülmeden önce metal filament ve penye iplikleri katlanır. Katlama esnasında metal filament, fırça ile özel bir kimyasal madde verilerek fırçalanır. Bu kimyasal madde rijid olan çelik tel ile penye ipliğinin bükümünü iyileştirir (1). Şekil 3. Penye-Metal Filamenti-Penye iplik bükümü (12) Metal ipliği bobininin, ipliğin dokumadaki performansı açısından çok sert olmaması gereklidir. Metal iplik genel olarak ipliği boyalı olarak kullanılmaktadır. Metal iplikli kumaşın üretiminde dokuma önemli bir işlemdir. Dokuma sırasında atkı olarak atılan metal ipliğindeki metal filamentinin kırılmaması gerekir. Metal ipliği fazla kuvvete maruz kaldığında penye ipliği esneyebilecekken metal filament esneyemeyecek ve kırılabilecektir. Bu nedenle atkı besleyicilerin pozisyonu ve metal ipliğinin gerginliği çok önemlidir. Bu gerginlik, makinadaki gerilim ölçerin hızlı ve doğru olarak atkı gerilimini ölçmesi ile sağlanır. Metal iplikli kumaşların terbiye proseslerinde metal ipliğin kırılmasına neden olacak işlemlere çok dikkat etmek gerekir. Terbiye aşaması metal iplikli kumaşlar için önemli bir aşamadır. Özellikle gramajı hafif kumaşlarda metal ipliğin dış etkiye kolay maruz kalacağı kumaşlarda, jet makinalarında görülen türbülansın fazla olduğu proseslerin yapılmaması gereklidir. 2.1.2. Metal İplikli Dokuma Kumaşlar Metal iplikli kumaşlarda, metal ipliğin kumaşa kattığı özelliklerin tam olarak anlaşılabilmesi için aynı konstrüksiyonda ve aynı harmandan üretilen metal iplikli kumaşlar (2, 4 ve 6), metal ipliksiz kumaşlar (1, 3 ve 5) ile karşılaştırılmıştır. Böylece metal iplik kullanımı ile ortaya çıkan farklar tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışma kapsamında incelenen kumaşlar Picanol Gamma-8R esnek kancalı (rapierli) dokuma makinelerinde dokunmuştur. Çalışmaya esas 6 adet kumaşın teknik bilgileri Tablo 1 de verilmiştir. Dokunan kumaşlara uygulanan terbiye işlemleri Şekil 4 de özetlenmiştir. 1, 2, 3 ve 4 numaralı kumaşlar ipliği boyalı, 5 ve 6 numaralı kumaşlar ise çözgü ve atkısı ekru olarak dokunup hem pamuk hem naylonu boyalı kumaşlardır. Şekil 4. Dokunan kumaşların terbiye prosesleri 2.2. Yöntem Terbiye işlemleri sonrası mamül kumaşlara Tablo 2 de verilen testler uygulanmıştır. 3. TEST SONUÇLARI VE DEĞERLENDIRME Test sonuçları aşağıdaki tablolarda verilmiştir (Tablo 3 5). 3.1. Sanfor (Çekme) Test Sonuçlarının Değerlendirilmesi Kumaşların sanfor (çekme) testi sonuçları Şekil 5 de grafiksel olarak verilmiştir. 4 TEKSTİL ve KONFEKSİYON 1/29

Kumaş No 1 2 Harman Oranı (%) 52 Pamuk 48 Keten 65 Pamuk 28 Keten 7 Metal Çözgü Tablo 1. Çalışmaya esas kumaşların teknik bilgileri İplik Numarası Atkı Örgü Mamul g/m 2 Çözgü Sıklık Atkı Sıklık Ne 4/1 Penye Nm 26/1 Keten Fantazi 158 51 23 Ne 4/1 Penye Nm 26/1 Keten Ne 8/2 Penye+ Ne 75/1 Metal Fantazi 148 51 24 3 1 Pamuk Ne 4/2 Penye Ne 4/2 Penye Fantazi 245 43 34 4 5 6 94 Pamuk 6 Metal 69 Pamuk 31 Naylon 67 Pamuk 3 Naylon 3 Metal Ne 4/2 Penye Ne 4/2 Penye Ne 8/2 Penye+ Ne 75/1 Metal Fantazi 23 44 35 14 denye Naylon Ne 7/1 Karde Fantazi 298 43 23 14 denye Naylon Ne 7/1 Karde Ne 4/2 Penye+ Ne 75/1 Metal Fantazi 292 44 29 Tablo 2. Çalışma kapsamında kumaşlara uygulanan testler (14) Test No Testin Adı Test Metodu 1 Yıkamadan Sonra Boyut Değişimi Sanfor (Çekme Testi) M&S P1A 2 Kopma Mukavemeti M&S P11 3 Yırtılma Mukavemeti M&S P29 4 Dikiş Açılması M&S P12 5 Martindale Boncuklanma SN 198525 6 Gramaj (g/m 2 ) M&S P65 Tablo 3. 1 ve 2 Nolu kumaşların test sonuçları Test Adı Kumaş No 1 (metal ipliksiz) 2 (metal iplikli) Sanfor (çekme, %) Çözgü -7-5 Atkı -1-2 Kopma Mukavemeti (kgf) Çözgü 81 78 Atkı 78 51 Yırtılma Mukavemeti (gf) Çözgü 32 32 Atkı 2816 32 Dikiş Açılması (kgf) Çözgü 12 11 Atkı 12 9 Martindale Boncuklanma (2dev.) 3 4 Gramaj (g/m 2 ) 158 148 Tablo 4. 3 ve 4 Nolu kumaşların test sonuçları Kumaş No Test Adı 3 (metal ipliksiz) 4 (metal iplikli) Sanfor (çekme, %) Çözgü -4-6,5 Atkı -3-5 Kopma Mukavemeti (kgf) Çözgü 1 92 Atkı 86 79 Yırtılma Mukavemeti (gf) Çözgü 155 161 Atkı 112 164 Dikiş Açılması (kgf) Çözgü 2 2 Atkı 2 18 Martindale Boncuklanma (2 dev.) 3 4 Gramaj (g/m 2 ) 245 23 TEKSTİL ve KONFEKSİYON 1/29 41

Test Adı Sanfor (çekme, %) Kopma Mukavemeti (kgf) Yırtılma Mukavemeti (gf) Tablo 5. 5 ve 6 Nolu kumaşların test sonuçları Kumaş No 5 (metal ipliksiz) 6 (metal iplikli) Çözgü -1-2 Atkı -2-1 Çözgü 79 8 Atkı 68 65 Çözgü 32 32 Atkı 32 32 Çözgü 2 2 Dikiş Açılması (kgf) Atkı 2 2 Martindale Boncuklanma (2 dev.) 4 3/4 Gramaj (g/m 2 ) 298 292 Çekme (%) Kopma Mukavemeti,kgf Yırtılma Muk.(gf) -1-2 -3-4 -5-6 -7-8 12 1 8 6 4 2 35 3 25 2 15 1 5 Şekil 5. Numune kumaşların sanfor (çekme) test sonuçları Şekil 6. Numune kumaşların kopma mukavemeti test sonuçları Şekil 7. Numune kumaşların yırtılma mukavemeti test sonuçları Çözgü Atkı çözgü atkı çözgü atkı kumaşlara terbiyede kostik işlemi (kasar) uygulanmamıştır. Ayrıca bu kumaşlara Turbang apresi uygulandığından sanfor işlemi de uygulanmamıştır. Bu durumda sözkonusu kumaşların özellikle çözgü çekme % leri yüksek çıkmıştır. 5 ve 6 no lu kumaşlara ön terbiyede uygulanan kasar, iyi bir çekmezlik kazandırmıştır. Diğer yandan 2 no lu metal iplikli kumaşta 1 no lu metal ipliksiz kumaşa göre çözgü çekme yüzdesinde düşüş, 4 no lu metal iplikli kumaşta ise tam tersi 3 no lu metal ipliksiz kumaşa göre artış gözlenmiştir. 5 ve 6 no lu kumaşlarda ise çarpıcı bir değişim görülmemektedir. Bu durumda %3-7 arasında kullanılan metal ipliğin kumaşların çekme % lerinde negatif ya da pozitif bir etkisi olduğu ifade edilemez. Kumaşların çekme yüzdelerinde atkıda kullanılan metal iplikten ziyade harman oranı ile terbiye işlemlerinin belirleyici olduğu söylenebilir. 3.2. Kopma Mukavemeti Test Kumaşların kopma mukavemeti test sonuçları Şekil 6 da grafiksel olarak verilmiştir. Metal ipliği atkı yönünde kullanıldığından çözgü kopma mukavemetini etkilememiş, dolayısıyla aynı konstrüksiyondaki metal iplikli ve metal ipliksiz kumaşların çözgü kopma mukavemeti değerleri birbirine yakın çıkmıştır. Metal iplikli kumaşların atkı kopma mukavemeti değerleri daha düşük çıkmıştır. Kuvvet karşısında metal iplik daha rijit bir davranış sergileyeceğinden yükün büyük bölümünü metal iplik karşılayacak, böylece metal filament daha mukavemetli olmasına rağmen karışım iplikte mukavemet düşüşüne yol açacaktır. 5 ve 6 no lu kumaşlarda ise atkı kopma mukavemeti değeri birbirine çok yakın çıkmıştır. 6 no lu kumaşta kullanılan metal iplik yüzdesi (%3), 2 ve 4 no lu kumaşlarda kullanılan yüzdelerden (%7 ve %6) daha düşük olduğundan böyle bir sonuç doğaldır. 3.3. Yırtılma Mukavemeti Test 1, 2, 3 ve 4 no lu kumaşlar ipliği boyalı kumaşlar olduğundan iplik boyasına zarar verebileceği düşünülerek bu Kumaşların yırtılma mukavemeti test sonuçları şekil 7 de grafiksel olarak verilmiştir 42 TEKSTİL ve KONFEKSİYON 1/29

Dikiş Açılması (kgf) B o n c u k la n m a a 25 2 15 1 5 5 4 3 2 1 Şekil 8. Numune kumaşların dikiş açılması test sonuçları Şekil 9. Numune kumaşların boncuklanma test sonuçları çözgü atkı için kabul edilebilir değerler olup birbirlerine yakın sonuçlardır. Metal iplikli kumaşlarda boncuklanma değerinin nispeten daha iyi olduğu görülmektedir. Atkıda kullanılan metal ipliğinin daha ince ve daha düzgün oluşu boncuklanma eğilimini azaltıcı yönde etki etmiştir. 3.6. Gramaj Test Sonuçlarının Değerlendirilmesi Kumaşların gramaj test sonuçları şekil 1 da grafiksel olarak verilmiştir. Aynı konstrüksiyonda üretilen kumaşların (1 ve 2, 3 ve 4, 5 ve 6) gramaj değerleri birbirine yakın çıkmıştır. 2, 4 ve 6 no lu kumaşlardaki metal iplik oranı (% 7, % 6 ve % 3) yüksek olmadığı için bu sonuç doğaldır. Metal iplikli kumaşlarda az da olsa gramaj değerinde bir düşüş gözlenmiştir. Bu durum, atkıda atılan metal ipliğin normal atkı ipliğinden daha ince olması ile açıklanabilir. Gramaj 35 3 25 2 15 1 5 Atkı yönünde metal iplik kullanılması çözgü yırtılma mukavemeti üzerinde etkili olmamıştır. Çünkü yırtılma esnasında yük, sırasıyla her bir tele (atkı yönünde atkı teline, çözgü yönünde çözgü teline) etkir ve dolayısıyla yırtılmanın mekanizması kopmadan farklıdır. Atkıda kullanılan metal iplik, pamuk ve ketene göre daha mukavemetli olduğundan metal iplikli kumaşların atkı yırtılma mukavemetleri daha yüksek çıkmıştır. Ancak 6 no lu metal iplikli kumaşta metal iplik oranı %3 olduğundan bu oran atkı yırtılma mukavemeti sonucunu değiştirmemiştir. 3.4. Dikiş Açılması Test Kumaşların dikiş açılması test sonuçları şekil 8 de grafiksel olarak verilmiştir. Şekil 1. Numune kumaşların gramaj (g/m 2 ) test sonuçları Atkıda metal iplik kullanımı çözgü dikiş açılması sonucunu etkilemezken, atkı dikiş açılmasını düşürmüştür. Bu beklenen bir sonuçtur. Çünkü dikiş açılması testi kopma mukavemeti testine benzemektedir ve sonuçlar kopma mukavemeti test sonuçları ile benzer eğilimi göstermiştir. 3.5. Boncuklanma Test Kumaşların boncuklanma test sonuçları Şekil 9 da grafiksel olarak verilmiştir. Boncuklanma derecelendirmesinde, 5 en iyi derecedir. 2, 4 ve 5 no lu kumaşlarda bu değer 4; 1 ve 3 no lu kumaşlarda 3; 6 no lu kumaşta ise 3/4 olarak tespit edilmiştir. 3, 4 ve 3/4, kumaşlar 4. GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ Türk Tekstil sektörü, son yıllarda çok fazla kan kaybetmektedir. Uzakdoğu firmalarının çok düşük fiyatlar ile çalışmaları siparişlerinin büyük bir kısmının o bölgelere kaymasına neden olmuştur. Böyle bir ortamda ülkemiz için en önemli çıkış yolu Uzakdoğu firmalarının yapamadığı, moda trendlerini yakından yansıtan, yeni, katma değeri yüksek ürünleri üretip, hızlı bir şekilde servis vermektir. Metal iplikli kumaşlar katma değeri yüksek, çok yeni bir kumaş türüdür. Metresi yaklaşık 3-5 Avro olan % 1 pamuklu herhangi bir kumaş metal iplikli üretildiğinde metresi 6,5-7,5 Avro arasında satılabilmektedir. Metal iplikli kumaşlar, katma değeri yüksek, rekabet şansı olan ürünlere güzel bir örnektir. Bugün Türkiye de metal iplikli kumaşlar üretilip gerek iç piyasa gerekse dış piyasada satılmaktadır. Önümüzdeki dönemlerde bu satışların gittikçe artan bir ivme ile devam etmesi beklenmektedir. Güçlü alt yapıya sahip olan tekstil sektörümüzü, farklı, katma değeri yüksek ürünlerin çok daha iyi seviyelere getireceği açıktır. TEKSTİL ve KONFEKSİYON 1/29 43

Bu çalışmada, % 3-7 arasında metal iplik içeren giysilik dokuma kumaşlar, kırışık ve hafif eskimiş efekti ile tekstil sektöründe rekabet şansı olan katma değeri yüksek ürünler olarak tanıtılmıştır. Metal iplik kullanımının bu ürünlerin boyut değişimi, mukavemet, boncuklanma gibi performans özelliklerini nasıl etkilediği araştırılmıştır. Bu amaçla aynı konstrüksiyona sahip metal ipliksiz ve metal iplikli dokuma kumaşlar üretilmiş ve bu kumaşlar performans testlerine tabi tutulmuştur. Test sonuçlarının değerlendirilmesi aşağıda özetlenmiştir: Kumaşların boyut değişiminde harman oranı ve terbiye işlemleri belirleyici olurken, atkıda % 3-7 arasında metal iplik kullanımının etkisi net bir şekilde görülememiştir. Kopma mukavemeti test sonuçları göstermiştir ki; atkı yönünde metal iplik kullanımı çözgü kopma mukavemetini etkilemezken, atkı kopma mukavemetini düşürmüştür. Bunun nedeni, uygulanan kopma kuvveti karşısında yükün büyük bölümünü metal iplik karşılayacak, metal filament daha mukavemetli olmasına karşın daha rijit bir davranış sergileyecek ve bu durum da karışım iplikte mukavemet düşüşüne yol açacaktır. Dikiş açılması testi kopma mukavemeti testine benzediğinden dikiş açılması test sonuçları, kopma mukavemeti test sonuçları ile benzer eğilim göstermiştir. Yırtılma mukavemeti test sonuçlarına göre, atkıda metal iplik kullanımı çözgü yırtılma mukavemeti üzerinde etkili olmazken, atkı yırtılma mukavemetini artırmıştır. Çünkü yırtılma esnasında yük, kopmadan farklı olarak sırasıyla her bir tele etki etmektedir ve atkıda kullanılan metal iplik pamuk ve ketene göre daha mukavemetlidir. Ancak 6 no lu kumaşta metal filament oranı %3 olduğundan (diğer kumaşlara göre çok az) bu oran test sonucunu etkilememştir. Boncuklanma test sonuçları tüm kumaşlarda birbirine yakın değerlerde (3, 4 ve 3/4) çıkmıştır. Ancak metal iplikli kumaşlarda boncuklanma değerinin nispeten daha iyi olduğu söylenebilir. Atkıda kullanılan metal ipliğinin normal atkıdan daha ince ve daha düzgün oluşu boncuklanma eğilimini azaltıcı yönde etki etmiştir. Aynı konstrüksiyonda üretilen kumaşların gramaj değerleri birbirine yakın çıkmştır. Ancak metal iplikli kumaşlarda çok az da olsa gramajda düşüş gözlenmiştir. Bunun nedeni, atkıda atılan metal ipliğinin normal atkıdan daha ince oluşudur. Tüm test sonuçları ve üretilen mamül kumaşlar göstermiştir ki; % 3-7 oranında metal iplik içeren dokuma kumaşlar, giysilerde rahatlıkla kullanılabilmektedir. KAYNAKLAR / REFERENCES 1. Sığnak, N., 28, Metal Filament İçeren İpliklerden Dokunmuş Kumaşların Performans Özelliklerinin İncelenmesi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekstil Müh. Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana. 2. Metal İplik, http://www.filafiliplik.com/, 27. 3. Tokarsky, E.W., 2, Measured Electromagnetic Shielding Characteristics Of Fabric Made From Metal Clad Aramid Yarn And Wire, IEEE International Symposium On Electromagnetic Compatibility, Vol. 2, August, pp.883-886. 4. Lou, C.W., Liu, C.K., Hsing, W.H., 24, Functional Fabric of Hybrid Stainless Stell/Polypropylene and Electrical Properties of Termoplastic Composites, Journal Of Advanced Materials, Vol.36, January, pp.63-68. 5. Lou, C.W., 25, Process of Complex Core Spun Yarn Containing a Metal Wire, Textile Research Journal, Vol.75, pp.466. 6. Jiayang, C., Xinwei, Z., 26, A Study On Relation Between Resistance And Temperature of Stainless Stell Fiber And Its Fabric, Rare Metal Materials and Engineering, November, Vol.35, pp.1753-1756. 7. Xiaming, T., Jianyong, Y., 26, Study On The Relation Between Resistance And Strain Based On Stainless Steel Fabric, Rare Metal Materials and Engineering, January, Vol.35, pp.96-99. 8. Richardson, A.E., Fallow, C., 26, Crack Control in Screed Using A142 Steel Fabric or Mixed Structural Polypropylene Fibres with Regard to Toughness and Residual Strength, Structural Survey, Vol.24, Issue 4, pp. 319-331. 9. Jiayang, C., Xinwei, Z., 26, A Study on Relation Between Resistance and Temperature of Stainless Steel Fiber and Its Fabric, Rare Metal Materials and Engineering, Vol. 35, November, pp. 1753-1756. 1. Xiaoming, T., Jianyong, Y., 26, Study on the Relation Between Resistance and Strain Based on Stainless Steel Fabric, Rare Metal Materials and Engineering, Vol. 35, January, pp. 96-99. 11. Lou, C.W., Liu, H.H., 27, Process and Anti-electrostatic Properties of Knitted Fabric Made from Hybrid Staple/metallic-core Spun Yarn, Journal of Advanced Materials, January, Vol.39, pp.11-16. 12. Çelik Karışımlı Tekstil İplikleri, http://www.fiberinoks.com/, 27 13. Çelik İplik, http://www. sobranie.com.tr/tr/celik_ayrinti.html, 27 14. M&S, 21, Marks & Spencer Colour Fastness and Chemical Test Methots for Clothing and Home Textiles, April, England. Bu araştırma, Bilim Kurulumuz tarafından incelendikten sonra, oylama ile saptanan iki hakemin görüşüne sunulmuştur. Her iki hakem yaptıkları incelemeler sonucunda araştırmanın bilimselliği ve sunumu olarak Hakem Onaylı Araştırma vasfıyla yayımlanabileceğine karar vermişlerdir. 44 TEKSTİL ve KONFEKSİYON 1/29