EYLÜL 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU 2018 yılı içerisinde Türk araçlarının karayolu ile taşımacılık yaptığı ülkelerin harita üzerinde gösterimi İHRACAT TAŞIMALARI UND nin derlediği verilere göre; Türk araçlarının geçen yılın Eylül ayında 97.438 adet olan ihracat taşıma sayısı 2018 yılı Eylül ayında %14 büyüme ile 110.630 adet oldu. Türk araçlar 2018 yılı Ocak- Eylül toplamında bir önceki yılın aynı dönemine göre %3 düşüş ile 893.649 adet taşıma gerçekleştirdiler. Yabancı araçlar ise geçen yıl Eylül ayında 25.328 adet olan taşıma sayılarını 2018 yılı Eylül ayında %16 büyüme ile 29.382 adet yaptılar. Ocak-Eylül toplamında bir önceki yılın aynı dönemine göre %8 büyüme ile 257.644 adet taşıma gerçekleştirdiler. Türk ve Yabancı araçların 2017 yılı Eylül ayında gerçekleştirdiği toplam 122.766 adet olan taşıma sayıları 2018 Eylül ayında %14 büyüme ile 140.012 adet oldu. İlk 9 ay toplamında bir önceki yılın aynı dönemine göre ise Türk ve Yabancı araçlar toplamda %1 düşüş yaşadılar ve 1.151.293 adet ihracat taşıması gerçekleştirdiler. İhracat taşımalarının %78 i Türk, %22 si ise Yabancı plakalı araçlar ile yapıldı. İhracat taşımalarımızda %37 oranında büyük bir paya sahip olan Irak ı hariç tutacak olur isek; Türk araçlar bir önceki yılın aynı dönemine göre %1 düşüş yaşadılar, Yabancı araçlar ise %8 büyüme sağladılar. 1
Suriye ye yapılan taşımalar %22 düşüş yaşadı, Geçen yıl ilk 2 aylık dönemde hızlı başlayan Irak pazarı da geçen yıla oranla %6 düşüş gösteriyor. Irak ve Suriye deki düşüş Ortadoğu ülkeleri toplamını da etkilediği için Ortadoğu da %10 düşüş olduğu görülüyor. Avrupa nın genelinde yaşanan artış eğilimi özellikle komşu ülkelerde; Romanya %25, Yunanistan %16, Bulgaristan %27 olmak üzere olumlu etkilere sebep oldu. Polonya, Macaristan ve Avusturya gibi Orta Avrupa ülkelerinde de %10 e varan artışlar dikkat çekiyor. Avrupa ülkelerine toplamda %8 artış yaşandı. Avrupa ülkeleri ile yapılan KUKK toplantılarında alınan olumlu sonuçlar ile birlikte Avrupa ülkelerine ihracat taşımalarımız artmaya devam etmektedir. Eylül ayı içerisinde teslim alınan Macaristan Transit geçiş belgeleri ile birlikte AB ülkelerine yapılan ihracat taşımalarının rahatladığı görülüyor. 2017 yılında Azerbaycan ve Nahcivan a yapılan ihracat pazarında azalma görülmüştü, 2018 yılı İlk 9 ay toplamında ise Nahcivan a %3 düşüş olmasına karşın, Azerbaycan a %14 artış olduğu görülüyor. Gürcistan a yapılan ihracat taşımalarında ise Türk araçlarının payları %3 oranında düştü ve Gürcistan plakalı araçlar pazarda %14 artış ile yükselişe devam ettiler. Türk araçlarının İran a yaptığı ihracat taşımalarında da %21 düşüş görülüyor. İran araçları ise Türkiye den yaptığı ihracat taşımalarında %17 oranında artış gösteriyorlar. TÜRK ARAÇLARININ İHRACAT TAŞIMA SAYILARI GİTTİĞİ ÜLKE 2014 2015 2016 2017 Değişim Ocak-Eylül'17 Ocak-Eylül'18 Değişim Pay IRAK 558.979 473.997 436.364 468.796 7% 354.862 332.929-6% 37,26% SURİYE 122.544 168.287 154.330 149.836-3% 107.655 84.331-22% 9,44% ALMANYA 87.532 89.970 94.404 96.418 2% 71.395 72.081 1% 8,07% NAHÇIVAN 26.604 33.920 57.567 40.756-29% 27.787 27.007-3% 3,02% İRAN 33.585 38.669 48.385 49.833 3% 36.274 28.523-21% 3,19% İTALYA 41.842 43.222 43.120 44.684 4% 33.749 33.491-1% 3,75% ROMANYA 23.849 23.229 29.307 33.552 14% 23.766 29.731 25% 3,33% FRANSA 27.237 29.652 31.142 30.755-1% 22.426 25.583 14% 2,86% AZERBAYCAN 50.805 35.207 26.553 31.358 18% 22.915 26.017 14% 2,91% GÜRCİSTAN 45.192 36.475 43.338 40.157-7% 29.404 28.630-3% 3,20% YUNANİSTAN 17.744 15.965 17.640 18.440 5% 13.528 15.694 16% 1,76% BULGARİSTAN 13.399 13.145 15.169 15.590 3% 11.171 14.183 27% 1,59% BİRLEŞİK KRALLIK 16.802 17.608 20.456 20.843 2% 15.215 15.235 0% 1,70% İSPANYA 11.582 14.106 15.393 18.709 22% 13.824 15.070 9% 1,69% POLONYA 10.366 11.131 13.792 13.618-1% 9.644 10.758 12% 1,20% ÖZBEKİSTAN 7.809 6.907 9.048 11.984 32% 8.326 13.272 59% 1,49% HOLLANDA 11.639 12.845 13.100 13.999 7% 10.104 11.187 11% 1,25% RUSYA FEDERASYONU 13.733 11.620 300 8.704 2801% 4.551 12.293 170% 1,38% TÜRKMENİSTAN 34.094 32.844 28.052 24.770-12% 19.818 8.673-56% 0,97% SIRBİSTAN 4.454 4.353 5.386 6.250 16% 4.379 5.422 24% 0,61% DİĞER ÜLKELER 98.496 85.053 102.731 111.015 8% 79.964 83.539 4% 9,35% TOPLAM 1.258.287 1.198.205 1.205.577 1.250.067 4% 920.757 893.649-3% Türk araçlarının ihracat taşıması yaptığı ilk 10 ülke toplam pazar payının %70 ini karşılamaktadır. İlk 15 ülke %82 sini ve ilk 20 ülke ise %90 dan fazlasını karşılamaktadır. 2
Türkmenistan a yapılan taşımalarda %56 oranında ciddi düşüş olduğu görülmektedir. Bu konuda yapılan araştırmalarımızda, Türkmenistan daki mevcut projelerin tamamlanması ve aynı ölçekte yeni projeler olmaması, ihracat taşımalarımızı olumsuz etkilemektedir. Türkmenistan ın Tacikistan a yapılan ihracat taşımalarında kendi ülkesi üzerinden transit geçişlere izin vermemesi de taşımalarımızı ve ihracatımızı olumsuz etkileyen durumlardan biri olmuştur. Türkmenistan taşımaları düşüşe geçmesine rağmen, Özbekistan taşımalarında ise %59 oranında artış yaşanıyor. Türkmenistan pazarındaki azalış, Özbekistan a artan pazarımız ve Rusya ya artan pazarımız ile ikame ediliyor. Mayıs ayı içerisinde Semerkant ta gerçekleştirilen Özbekistan-Türkiye KUKK toplantısı ile birlikte %50 artan geçiş belgesi kotası ile birlikte Özbekistan a olan taşımalarımız daha da artmıştır ve kotası dolan belgeler için ek 6.000 adet belge Ağustos ayı içerisinde alınmıştır. BDT ülkelerine yapılan taşımalarda en önemli yere sahip Rusya Federasyonu na baktığımızda bu yıl taşımaların hızla yükselişe geçmesi ile birlikte ihracat taşımalarımızda %170 oranında artış olduğu görülüyor. Öyle ki Rusya için aylık dönemlerde açılan geçiş belgeleri Mayıs ayında yeterli gelmediği için ek 700 adet belge, Haziran ayında da ek 500 adet belge kullanıma açılmıştı. Temmuz da 100 ve Ağustos ise 200, Eylül ayında 300 adet ek belge kullanıma açılmıştı. Sektörden gelen talepler doğrultusunda Eylül ayında Rusya da kalan belgelerin tümü genel kullanıma açılmıştır. Ekim ayının başında kalan ikili belge sayısı 1400 adet idi, en iyi ihtimalle Kasım ayının ortalarında belgelerin tükenmesi bekleniyor. Eylül ayında Belarus ile yapılan KUKK toplantısında olumlu sonuçlar alınarak dönülmüştü, Rusya belgelerinin erken tükeneceği düşünüldüğünde ise Belarus v.b. ülkeler üzerinden taşımaların devam edeceği öngörülmektedir. Bununla birlikte, ulaşımın Rusya üzerinden transit geçerek sağlandığı güzergâhlarda da taşımaların arttığını görüyoruz. Altyapı yatırımları ve süren inşaat projelerinin artması ile birlikte, ihracat taşımalarımızda Ukrayna ya %47 oranında artış yaşanmıştır. Moldova ya ise %28 oranında artış görülmektedir. BDT ve Orta Asya ülkelerine ilk 9 ay toplamında %1 artış yaşanmıştır. İHRAÇ TAŞIMALARDA TAŞITIN BAYRAĞINA GÖRE TÜRK-YABANCI PAZAR PAYLAŞIMI TAŞIT ÜLKESİ 2014 2015 2016 2017 Ocak-Eylül'17 Pay Ocak-Ekim'18 Değişim Pay TÜRKİYE 1.258.287 1.198.205 1.205.577 1.250.067 920.757 79,37% 893.649-3% 77,62% YABANCI 309.744 297.340 312.069 335.001 239.609 20,63% 257.644 8% 22,38% BULGARİSTAN 62.222 61.240 62.386 65.373 47.417 19,79% 48.036 1% 18,64% İRAN 32.161 31.143 39.893 38.918 27.742 11,58% 32.487 17% 12,61% ROMANYA 32.527 31.741 32.469 35.621 25.704 10,73% 28.689 12% 11,14% GÜRCİSTAN 26.126 25.244 25.348 27.728 19.630 8,19% 22.434 14% 8,71% KKTC 18.105 19.128 19.801 23.171 16.948 7,07% 18.187 7% 7,06% MAKEDONYA 17.715 16.870 16.828 18.055 12.619 5,27% 14.186 12% 5,51% UKRAYNA 14.443 12.042 15.100 15.142 10.463 4,37% 10.261-2% 3,98% SIRBİSTAN 9.215 11.016 12.715 15.062 10.618 4,43% 12.909 22% 5,01% POLONYA 10.424 11.386 11.523 12.478 9.021 3,76% 9.700 8% 3,76% MOLDOVA 14.068 9.683 11.053 9.918 7.242 3,02% 6.950-4% 2,70% DİĞER ÜLKELER 72.738 67.847 64.953 73.535 52.205 21,79% 53.805 3% 20,88% GENEL TOPLAM 1.568.031 1.495.545 1.517.646 1.585.068 1.160.366 1.151.293-1% İlk 9 ayda, Türkiye den yapılan ihracat taşımalarında; Türk araçlar bir önceki döneme göre yüzde 3 düşüş yaşadılar. Yabancı araçlar ise %8 artış yaşadılar, Genel toplamda ise ihracat taşımalarında yüzde 1 düşüş yaşanmıştır. Yabancı araçların payı %22, Türk araçların payı ise %78 olarak gerçekleşti. Yabancı araçlar arasında pazar payını %22 artıran Sırbistan ve %17 artıran İran dikkat çekmektedir. 3
4
İTHALAT TAŞIMALARI İTHAL TAŞIMALARDA TAŞITIN BAYRAĞINA GÖRE TÜRK-YABANCI PAZAR PAYLAŞIMI TAŞIT ÜLKESİ 2014 2015 2016 2017 Değişim Pay Ocak-Eylül'17 Ocak-Eylül'18 Değişim Pay TÜRKİYE 432.861 425.029 370.325 453.678 23% 66,47% 332.312 313.841-6% 66% TOPLAM YABANCI 192.583 200.460 212.948 228.819 7% 33,53% 167.279 159.805-4% 34% İRAN 33.792 32.354 43.291 47.494 10% 22,91% 33.279 41.985 26% 26,27% BULGARİSTAN 47.085 48.685 48.855 52.984 8% 25,56% 39.032 33.565-14% 21,00% ROMANYA 22.543 23.295 23.063 24.815 8% 11,97% 18.895 15.599-17% 9,76% POLONYA 10.028 11.375 11.626 11.714 1% 5,65% 8.722 8.480-3% 5,31% SIRBİSTAN 6.994 8.269 9.404 11.708 25% 5,65% 8.928 6.961-22% 4,36% UKRAYNA 8.098 7.710 8.411 8.698 3% 4,20% 5.918 5.457-8% 3,41% MAKEDONYA 8.706 8.679 7.536 8.278 10% 3,99% 5.684 5.292-7% 3,31% SLOVAKYA 3.720 4.808 5.367 6.140 14% 2,96% 4.478 4.727 6% 2,96% ALMANYA 3.641 4.961 5.374 6.449 20% 3,11% 4.767 4.420-7% 2,77% KKTC 4.708 4.976 4.928 4.517-8% 2,18% 3.956 3.855-3% 2,41% MACARİSTAN 6.045 6.096 5.551 5.798 4% 2,80% 4.335 3.643-16% 2,28% MOLDOVA 6.079 4.986 4.831 4.632-4% 2,23% 3.560 2.720-24% 1,70% ÇEK CUMHURİYETİ 3.602 3.440 3.443 3.863 12% 1,86% 2.868 2.624-9% 1,64% BOSNA-HERSEK 962 1.587 3.239 4.490 39% 2,17% 3.317 2.434-27% 1,52% GÜRCİSTAN 1.448 1.976 2.255 2.936 30% 1,42% 2.170 2.331 7% 1,46% DİĞER ÜLKELER 25.132 27.263 25.774 24.303-6% 10,62% 17.370 15.712-10% 9,83% Genel Toplam 625.604 625.517 583.290 682.497 17% 499.591 473.646-5% 2018 yılının ilk 9 ayında ithalat taşımalarında genel toplamda %5 düşüş olduğu görülüyor. Türk araçların sayısında %6 oranında düşüş yaşanırken Yabancı araçların oranında ise %4 düşüş yaşandı. Geçen yıla göre Yabancı araçlar Pazar payında %34 e kadar paylarını artırmış durumdalar. İthalat taşıması yapan Yabancı araçları, başta İran olmak üzere Bulgaristan ve Romanya takip ediyor. Neredeyse tüm yabancı araçların ithal pazarındaki sayıları düşüşe geçmesine rağmen İran araçları %26 artış sağlamışlardır. TÜRK ARAÇLARININ YÜKLEME ÜLKELERİNE GÖRE İTHAL TAŞIMALARI YÜK ALINAN ÜLKE 2013 2014 2015 2016 2017 Değişim Ocak-Eylül'17 Ocak-Ekim'18 Değişim Pay ALMANYA 99.446 109.941 105.205 99.425 98.134-1% 72.523 70.709-3% 22,53% İTALYA 58.240 48.621 48.356 55.827 62.917 13% 46.672 43.617-7% 13,90% IRAK 73.380 97.237 99.460 24.989 88.023 252% 66.229 40.076-39% 12,77% FRANSA 18.453 17.036 22.725 26.699 31.961 20% 22.470 25.208 12% 8,03% ROMANYA 18.935 11.392 10.557 12.113 14.160 17% 10.792 10.207-5% 3,25% YUNANİSTAN 11.166 12.360 11.288 10.599 12.878 22% 8.966 9.241 3% 2,94% POLONYA 9.029 8.701 7.708 10.683 11.157 4% 7.751 8.472 9% 2,70% ÖZBEKİSTAN 6.283 7.417 6.317 9.039 9.766 8% 6.934 8.290 20% 2,64% İRAN 11.970 19.781 16.326 10.471 9.975-5% 7.527 7.995 6% 2,55% HOLLANDA 5.568 6.163 7.306 9.137 9.292 2% 6.591 7.068 7% 2,25% İSPANYA 6.679 7.160 7.696 8.682 9.224 6% 6.586 6.261-5% 1,99% BULGARİSTAN 6.490 6.055 6.868 9.409 8.901-5% 6.712 6.004-11% 1,91% TÜRKMENİSTAN 9.310 10.327 9.311 10.132 8.548-16% 7.199 5.570-23% 1,77% BİRLEŞİK KRALLIK 5.425 5.120 6.049 9.952 8.218-17% 6.126 4.824-21% 1,54% MACARİSTAN 4.553 4.885 4.641 5.657 6.583 16% 4.778 4.562-5% 1,45% DİĞER ÜLKELER 65.636 60.665 55.216 57.511 63.941 11% 44.456 55.737 25% 17,76% TOPLAM 410.563 432.861 425.029 370.325 453.678 23% 332.312 313.841-6% 5
İlk 9 ayda, Türk araçlarının İthalat taşımalarında yük aldığı ülkelere bakıldığında, ilk sırada 70.709 adet taşıma ile Almanya geliyor. Geçen ay ikinci sıradaki Irak ise her ay artış eğiliminde olmuştu fakat ihracattaki düşüş ile birlikte ithalatta da düşüş eğilimine geçti ve yerini 43.617 ithalat taşıması yaptığımız ve %7 düşüş yaşanan İtalya ya bıraktı. 3. Sıradaki Irak ta ise İlk 9 ay toplamında %39 oranında düşüş yaşandı ve 40.076 adet ithalat taşıması gerçekleştirildi. Avrupa ülkeleri arasında düşüşün yaşandığı ülkelerde %21 Birleşik Krallık, %11 Bulgaristan, %5 Romanya ve %7 ile İtalya, %5 İspanya bulunmaktadır. Diğer tüm Avrupa ülkelerinden yapılan ithalat taşımalarımız istikrarlı bir şekilde artmaya devam ediyor. Bu ülkeler arasında Fransa %12, Yunanistan %3, Hollanda %7, Belçika %33, Polonya %9 ve Avusturya %16 artış ile dikkat çekmektedir. İran dan yapılan ithalat taşımalarımızda ise Türk araçları %6 oranında artış yakaladılar. Diğer dikkat çeken ülke ise %20 artış ile Özbekistan oldu. İhracat taşımasında da ciddi artış görülen Özbekistan ın İthalat yönünde de artış göstermesi Özbekistan ın önemini tekrar vurguluyor. TÜRKİYE'DEN DOLU ÇIKIŞ YAPAN TÜRK ARAÇLARI (İHRACAT) GELDİĞİ ÜLKE Ocak- Ocak- GRUBU Eylül'17 Eylül'18 Değişim ORTA DOĞU 512.112 459.339-10% BDT VE ORTA ASYA 128.447 135.698 6% AVRUPA 289.295 311.914 8% BATI AVRUPA 57.478 61.669 7% DOĞU AVRUPA 45.541 53.652 18% GÜNEY AVRUPA 74.616 80.379 8% KUZEY AVRUPA 9.102 8.505-7% ORTA AVRUPA 102.558 107.709 5% Genel Toplam 929.854 906.951-2% TÜRKİYE'YE DOLU GİRİŞ YAPAN TÜRK ARAÇLARI (İTHALAT) GELDİĞİ ÜLKE Ocak- Ocak- GRUBU Eylül'17 Eylül'18 Değişim ORTA DOĞU 77.513 53.336-31% BDT VE ORTA ASYA 24.575 28.158 15% AVRUPA 230.224 232.338 1% BATI AVRUPA 41.695 45.071 8% DOĞU AVRUPA 21.641 23.097 7% GÜNEY AVRUPA 66.075 62.021-6% KUZEY AVRUPA 4.263 5.374 26% ORTA AVRUPA 96.550 96.775 0% Genel Toplam 332.312 313.832-6% Bölgelere göre ihracat ve ithalat karşılaştırması yaptığımızda, Avrupa ülkelerine artan ihracatımızın, ithalatımızda aynı oranda olmadığı dikkat çekmektedir. Orta doğu ülkelerine (başta Irak ve Suriye olmak üzere) de aynı şekilde ithalatımızda ciddi oranda düşüş olduğu görülmektedir. İhracat taşımalarımızda bölgelere göre yaşanan artışların ithalat taşımalarımızda aynı düzeyde olmaması durumu boş girişleri de etkilemektedir. TRANSİT TAŞIMALAR Türkiye üzerinden yapılan Transit taşımalar incelendiğinde; Türk ve Yabancı araçlarının İran, Irak, Gürcistan, Azerbaycan, Bulgaristan, Romanya, Yunanistan başta olmak üzere komşu ülkelere taşıma yaptığı görülüyor. Yoğun olmamakla birlikte İtalya, Almanya, Hollanda, Fransa gibi gelişmiş ülkelere de transit taşımalar yapılıyor. Transit taşımaları ülkemiz üzerinden yapan araçlar ise gene yoğunlukta olarak İran, Bulgaristan ve Gürcistan gibi komşu ülkeler. Türkiye'den TRANSİT Dolu Çıkış Yapan Taşıt Ülkeleri TAŞIT ÜLKESİ 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Değişim Ocak-Eylül'17 Ocak-Eylül'18 Değişim TÜRK 34.646 31.726 48.507 56.867 47.567 56.013 18% 43.062 37.776-12% YABANCI 49.377 50.363 49.915 50.661 48.993 51.661 5% 38.582 36.058-7% Genel Toplam 84.023 82.089 98.422 107.528 96.560 107.674 12% 81.644 73.834-10% 6
BOŞ GİRİŞLER TÜRKİYE'YE BOŞ GİRİŞ YAPAN TÜRK ARAÇLARI GELDİĞİ ÜLKE GRUBU Ocak-Eylül'17 Ocak-Eylül'18 Değişim ORTA DOĞU 503.094 438.086-13% BDT VE ORTA ASYA 129.246 118.815-8% AVRUPA 35.218 59.132 68% DOĞU AVRUPA 23.756 42.271 78% GÜNEY AVRUPA 10.319 13.395 30% BATI AVRUPA 981 3.272 234% ORTA AVRUPA 151 191 26% KUZEY AVRUPA 11 3-73% Genel Toplam 667.558 616.033-8% Türk araçlarının boş girişlerinde bölgelere göre ayrım yaptığımızda çarpıcı bir etkiyi görebiliyoruz. Türk araçlarının Avrupa ülkelerine ihracat taşımalarını artırdığını önceki tablolarda görmüştük, ithalatın aynı oranda artmamasının etkisi Avrupa dan boş dönüşlerde %68 oranında artış olduğunu gösteriyor. Geçen yıl ilk 9 ay toplamında Avrupa dan 35.000 araç boş dönüş yapmış iken 2018 yılının ilk 9 ayında Avrupa dan ~60.000 araç boş dönüş yapmıştır. AVRUPA'DAN TÜRKİYE'YE BOŞ GİRİŞ YAPAN TÜRK ARAÇLARI (AYLARA GÖRE) YIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL TOPLAM 2017 4.298 4.152 4.559 4.179 3.719 3.855 3.185 3.762 3.509 35.218 2018 4.950 5.330 7.017 6.597 7.402 6.087 5.704 7.575 8.470 59.132 İlk 9 ay toplamında Türk araçları boş giriş sayılarını düşürmesine karşın Yabancı araçlar %30 oranında boş girişlerini artırdılar. Türk taşımacılar; Avrupa dan aylık ~6.700 araç, Irak ve Suriye den ~45.000 araç, Azerbaycan ve Gürcistan dan ~12.000 araç, İran dan ~1.700 araç, Rusya dan ~400 araç ile aylık ~70.000 araç ile kendi ülkelerine boş dönüş yapıyorlar. Yabancı araçlar ise aylık ~14.000 adet boş giriş yapıyor ve bu araçların başında Gürcistan, Bulgaristan, Romanya, Makedonya ve İran geliyor. TÜRKİYE'ye BOŞ GİRİŞ Yapan Araçlar Taşıt Ülkesi 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Değişim Ocak-Eylül'17 Ocak-Eylül'18 Değişim TÜRKİYE 871.078 914.232 932.356 899.046 873.613 904.929 4% 667.980 616.797-8% YABANCI 149.543 137.519 151.082 136.198 129.287 125.093-3% 97.999 124.980 28% GÜRCİSTAN 16.668 19.707 25.558 24.788 23.474 25.473 9% 18.471 21.465 16% BULGARİSTAN 20.629 17.961 19.587 18.642 18.419 17.778-3% 12.841 18.373 43% KKTC 11.705 11.333 13.492 14.162 14.990 18.760 25% 13.102 14.406 10% ROMANYA 7.425 7.858 10.961 8.743 9.108 9.983 10% 6.596 12.804 94% MAKEDONYA 7.356 6.955 9.527 8.755 9.315 9.803 5% 7.163 8.967 25% İRAN 19.754 18.930 16.591 15.647 11.910 682-94% 7.001 6.601-6% SIRBİSTAN 1.231 1.034 2.482 2.903 3.528 3.506-1% 2.012 6.149 206% UKRAYNA 6.068 6.287 6.582 4.680 6.636 6.175-7% 4.470 4.930 10% AZERBAYCAN 442 1.327 3.904 4.881 3.536 3.797 7% 3.252 4.702 45% MOLDOVA 10.547 8.795 8.311 4.906 6.461 5.464-15% 4.136 4.694 13% RUSYA FEDERASYONU 4.598 4.876 4.795 4.099 1.194 2.326 95% 1.418 3.440 143% IRAK 23.107 19.518 13.250 8.142 5.440 7.269 34% 4.886 3.306-32% DİĞER ÜLKELER 20.013 12.938 16.042 15.850 15.276 14.077-8% 12.651 15.143 20% Genel Toplam 1.020.621 1.051.751 1.083.438 1.035.244 1.002.900 1.030.022 3% 765.979 741.777-3% 7