OLGU RPORU (ase Report) Hacettepe Dişhekimliği Fakültesi Dergisi ilt: 30, Sayı: 1, Sayfa: 72-82, 2006 Sınıf II Maloklüzyonun Düzeltiminde ite-fixer pareyinin Kullanımı: 2 Olgu Sunumu The Use of ite-fixer ppliance to orrect lass II Malocclusion: 2 ase Reports *Doç.Dr. Tülin (Uğur) TNER, *Dr. Hakan EL *Hacettepe Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Ortodonti nabilim Dalı ÖZET maç: u olgu raporunun amacı sabit bir fonksiyonel aparey olan ite-fixer apareyiyle tedavi edilmiş, Sınıf II maloklüzyona ve artmış overjete sahip iki olgunun sunumudur. Gereç ve Yöntem: Olgu1: 13 yaşındaki kız olguda başlangıç sefalometrik değerlendirme, ngle Sınıf II molar ilişkisi, 7 mm. overjet, labiyale eğimli üst kesiciler ve mezofasiyal büyüme yönü özellikleri göstermekteydi. Olgu 2: 16 yaşındaki kız olguda başlangıç sefalometrik değerlendirme, ngle Sınıf II molar ilişkisi ve mandibüler retrüzyon, 10 mm. overjet, labiyale eğimli üst ve linguale eğimli alt kesicilerle birlikte mezofasiyal büyüme yönü özellikleri göstermekteydi. Her iki olgu da ite-fixer apareyi ile tedavi edildi ve meydana gelen değişimler, başlangıç ve tedavi sonrası alınan lateral sefalogramlarda değerlendirildi. Tartışma ve Sonuç: Overjet düzeltimi esas olarak alt kesicilerin öne eğimlenmesi, üst molar distalizasyonu ve üst kesicilerin labiyal eğimlerinin düzeltilmesi ile sağlandı. ite-fixer apareyinin seçilmiş olgularda Sınıf II ilişki düzeltiminde etkili olduğu görüldü. STRT im: The purpose of this study is to present two cases with lass II malocclusion and increased overjet treated with the ite-fixer appliance. Material and Method: ase 1: The initial cephalometric evaluation of a 13 year old girl revealed ngle lass II molar relationship, 7 mm. of overjet, labially inclined upper incisors and mesofacial growth pattern. ase 2: The initial cephalometric evaluation of a 16 years old girl revealed mandibular retrusion and ngle lass II molar relationship, 10 mm. of overjet, labially inclined upper incisors, lingually inclined lower incisors and mesofacial growth pattern. Discussion and onclusion: The overjet correction was accomplished mainly with the labial inclination of lower incisors, distalization of upper molars and correction of labial inclination of upper incisors. The ite-fixer appliance in selected patients, is an effective treatment method for lass II correction. NHTR KELİMELER ite-fixer, Sabit fonksiyonel aparey, Sınıf II ölüm 1, Molar distalizasyonu, Overjet düzeltimi. KEYWORDS ite-fixer, fixed functional appliance, lass II Div 1, Molar distalization, Overjet correction
73 GİRİŞ Üst kesicilerin uzun eksen eğilimlerinin dü- Günümüzde en sık rastlanan sagital yön problemi Sınıf II maloklüzyonlardır. Sınıf II dental ilişkiler, Sınıf II iskeletsel yapı ile görünmekle beraber, Sınıf I bir iskeletsel yapı içinde de bulunabilmektedirler. Sınıf II maloklüzyonlarda görülen bu çeşitlilik, birçok tedavi yönteminin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Tedavi yöntemi, Sınıf II ilişkinin etyolojisine bağlı olarak değişebilmektedir. Sınıf II molar ilişkisi, protrüziv bir üst ark veya retrüziv bir alt ark veya her ikisinin bir arada bulunmasına bağlı olabilir 1. u tür maloklüzyonların tedavisinde, maksiller dişlerin retraksiyonu veya mandibüler arkın protrüzyonu veya her ikisinin kombinasyonu uygulanabilmektedir. u tür olguların tedavisinde, sabit fonksiyonel apareylerin kullanımı, hasta kooperasyonunu en aza indirgemektedir. u durum, hasta kooperasyonuna bağımlı tedaviler olan headgear, Sınıf II elastik ve müteharrik fonksiyonel apareylerin kullanımına göre üstünlük sağlamaktadır 2,3. Hasta kooperasyonu gerektirmeyen Herbst ve Jasper Jumper apareylerinin tanıtılmasını takiben, Sınıf II maloklüzyonun tedavisinde kullanılmak üzere çok çeşitli sabit fonksiyonel aparey geliştirilmiştir 4-9. ite-fixer bu apareylerden bir tanesidir. ite-fixer apareyinin kullanımının rahat ve hijyenik olması nedeniyle, Sınıf II maloklüzyonun düzeltiminde avantajlı olduğu rapor edilmiştir 10. u makalede, Sınıf II maloklüzyona sahip iki olgunun ite-fixer apareyinden yararlanılarak gerçekleştirilen tedavileri sunulacaktır. Olgu 1 13 yaşında kız hasta kliniğimize üst ön dişlerinin belirgin olması şikayeti ile başvurdu. Yapılan klinik muayenede, Sınıf II molar ve kanin ilişkisi ile 7 mm. overjetin yanısıra rahat bir dudak kapanışının bulunmadığı gözlendi. Yapılan safelometrik incelemeler sonucunda mezofasiyal büyüme yönüne ve Sınıf I iskeletsel ilişkiye sahip olduğu belirlendi. Üst kesiciler önde ve labiyale eğimliydiler (Resim 1a-e, Şekil 1). Tedavi hedefleri şu şekilde belirlendi: Sınıf II molar ve kanin ilişkisinin düzeltimi
74 D E zeltilmesi RESİM 1 (a-e). Olgu 1. aşlangıç ağız dışı ve ağız içi fotoğrafları Yüz estetiğinin olumlu yönde etkilenmesi. Tedaviye quad-helix apareyi ile üst arkta genişletme yapılarak başlandı. Genişletmeyi takiben, seviyeleme,.016 tam yuvarlak nikel-titanyum ark telleri ile gerçekleştirildi. Seviyeleme sonrasında.016 x.022, paslanmaz çelik ark telleri alt ve üst dental arklara yerleştirildi. Tedavinin 5. ayında, ite-fixer apareyi yerleştirildi (Resim 2a-c). itefixer içi poliüretan tüple kaplı bir intermaksiller springten oluşmaktadır. Sağ ve sol için 3 ayrı boyu olup bu olguda 3 numarası kullanılmıştır. parey, alt arka alt molar ve kanin arasına yerleştirilen.017 x.025 lik yardımcı bir segmental ark teli üzerinden, önüne elastik bir stop konularak uygulanmaktadır. Üst arkta ise 1. moların headgear tüpüne bir ball-pin yardımıyla yerleştirilmektedir. u stoplu pin, headgear tüpünün mezialinde yeterli aktivasyon miktarına göre kıvrılmakta, distal ucunda hastanın çene hareketlerini serbestleştirmek için birkaç mm lik mesafe bırakılmaktadır. pareyin ikinci aktivasyonu, 8. haftada Weingart pensiyle stoplu pinin molar tüpünün mezialinden öne doğru çekilmesiyle sağlandı. 5 aylık ite-fixer tedavisinden sonra, Sınıf I molar ve kanin ilişkisi sağlandığı ve overjetin düzeltildiği görüldü. ite-fixer apareyi hasta ağzından çıkartıldı ve oklüzyonun final detaylandırılması için intermaksiller elastiklerden yararlanıldı. Toplam aktif tedavi süresi 14 aydı. Pekiştirme döneminde alt ve üst çevresel Hawley apareyleri hastaya tüm gün kullandırıldı. ite-fixer apareyinin kullanımı sonucunda hasta profilinde olumlu değişimler olduğu gözlen- ŞEKİL 1 Olgu 1. aşlangıç sefalometrik değerlendirme
75 RESİM 2 (a-c). Olgu 1. ite-fixer apareyinin uygulanması D E RESİM 3 (a-e). Olgu 1. itiş ağız dışı ve ağız içi fotoğrafları
76 ŞEKİL 2 Olgu 1. itiş sefalometrik değerlendirme ŞEKİL 3 Olgu 1. aşlangıç ve bitiş sefalometrik filmlerin çakıştırması
77 di. Sınıf II molar, kanin ilişkisi ve overjet düzeltildi (Resim 3a-e, Şekil 2). Mandibüler dentisyonun mezializasyonu sağlandı. Üst 1. molarlarda distalizasyon ve üst kesicilerde dikleşme elde edildi. yrıca, o-gn mesafesinde 5 mm.lik bir artış elde edildiği gözlendi (Şekil 3). 18 aylık retansiyon dönemini takiben yapılan incelemelerde, oklüzal ilişkilerde geri dönüş ile karşılaşılmadı. Olgu 2 16 yaşında kız hasta kliniğimize estetik olmayan fasiyal görünüm ve üst dişlerinin önde konumlanması şikayeti ile başvurdu. Yapılan klinik muayenede, retrognatik bir profil ve belirgin alt ve üst dudaklar göze çarpmaktaydı. Hastadaki Sınıf II molar ve kanin ilişkisine, 9 mm.lik overjet ve 5 mm.lik alt ön çapraşıklık eşlik etmekteydi. Sefalometrik incelemeler, mandibüler retrüzyon ve maksiller dental protrüzyona bağlı iskeletsel Sınıf II ölüm 1 maloklüzyonun varlığını göstermekteydi. Hasta, mezofasiyal büyüme yönüne sahip, üst kesicilerin labiyale eğimlendiği, alt kesicilerin linguale eğimli olduğu bir olgu olarak değerlendirildi (Resim 4a-e, Şekil 4). D E RESİM 4 Tedavi hedefleri şu şekilde belirlendi: (a-e). Olgu 2. aşlangıç ağız dışı ve ağız içi fotoğrafları
78 ŞEKİL 4 Olgu 2. aşlangıç sefalometrik değerlendirme Sınıf II molar ve kanin ilişkisinin düzeltilebilmesi için, üst molarların distalize edilmesi ve alt dental arkın meziyale taşınması lt kesici dişlerin labiyal eğimlerinin artırılarak alt arktaki çapraşıklığın çözülmesi Ön dişlerin uzun eksen eğimlerinin düzeltilmesiyle yüz estetiğinin olumlu yönde etkilenmesi. Tedaviye ilk olarak servikal headgear ile başlandı. 3 aylık headgear tedavisi sonrasında elde edilen molar distalizasyonu Resim 5a-c de gösterilmektedir. u aşamada hasta headgear kullanmak istemediğini belirtti. unun üzerine, hasta kooperasyonuna bağlı olmayan ite-fixer apareyinin kullanılmasına karar verildi. aşlangıç seviyeleme aşaması sırasıyla.016 yuvarlak nikel-titanyum ve çelik ark telleri ile gerçekleştirildi. Seviyeleme aşamasının tamamlanmasını takiben,.016 x.022 paslanmaz çelik ark telleri üzerinden ite-fixer apareyi uygulamasına geçildi (Resim 6a-c). 7 aylık ite-fixer tedavisi sonrasında Sınıf I molar ilişkisi sağlandı ve overjet düzeltildi. Oklüzyonun final detaylandırması için intermaksiller elastiklerden yararlanıldı. Toplam aktif tedavi süresi 16 ay olarak belirlendi. Retansiyon döneminde alt ve üst Hawley apareylerinden yararlanıldı. Hastanın yüz estetiği ve profilinde olumlu değişimler olduğu gözlendi. İskeletsel olarak belirgin değişimler meydana gelmemiş olmasına rağmen, ön-arka yönde dentoalveoler Sınıf II ilişkinin ve overjetin düzeltildiği görüldü (Resim 7a-e, Şekil 5). Tedavi öncesi ve sonrasına ait lateral sefalometrik film çakıştırmaları, üst molarlarda distalizasyon, üst kesici dişlerde retraksiyon ve alt dental arkta mezializasyon olduğunu göstermektedir (Şekil 6). ktif tedaviyi takiben yapılan 1 senelik kontrolde herhangibir relaps eğilimi ile karşılaşılmamıştır. Tartışma Sunulan her iki olguda da ite-fixer apareyi kullanılarak Sınıf II maloklüzyonun dentoalveoler olarak düzeltimi başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. pareyin hasta kooperasyonuna bağlı olmaması nedeniyle, düzeltimler hızlı olarak gerçekleşmiş ve toplam tedavi süresi kısalmıştır.
79 RESİM 5 RESİM 6 (a-c). Olgu 2. 3 aylık headgear kullanımı sonucu elde edilen değişim (a-c). Olgu 2. ite-fixer apareyinin uygulanması Her iki olguda da noktasında bir miktar öne taşınma olduğu görülmektedir. u durum labiyale eğimli üst kesici dişlerin ite-fixer apareyi kullanımı sonrasında dikleşmesinden kaynaklanmaktadır ve apareyin beklenen bir etkisidir. Yine beklenildiği gibi linguale eğimli alt kesiciler ise başlangıca göre labiyale tipping yapmışlardır. ite-fixer apareyinin istenmeyen etkilerinden bir tanesi posterior bölgede açık kapanışa neden olmasıdır. Olgu 2 de 7 aylık kullanım sonucunda 1. molarlar ve 2. premolarlar bölgesinde bir miktar aralanma meydana gelmiş, apareyin çıkartılmasından sonra intermaksiller elastiklerin uygulanması sonucu bu aralanmanın azaldığı görülmüş, retansiyon döneminde çiğneme fonksiyonlarının etkisi ile tamamen ortadan kalkmıştır. Olgu 1 de ise 5 aylık kullanım sonucunda herhangibir posterior aralanma ile karşılaşılmamıştır. ite-fixer tedavisi sonrası meydana gelen bu dentoalveoler etkiler, sabit fonksiyonel aparey grubuna giren, rijit ve elastik özellikteki diğer apareylerden farklı değildir 2-12. ncak, ite-fixer apareyinin kullanımı, Herbst tipi rijit apareylere göre late-
80 D E RESİM 7 (a-e). Olgu 2. itiş ağız dışı ve ağız içi fotoğrafları ral çene haraketlerine izin vermesi nedeniyle daha konforludur 2,4. ite-fixer ın Jasper Jumper apareyine göre avantajları ise içinde bulunan poliüretan tüp nedeniyle yiyecek birikimine izin vermemesi ve daha dayanıklı olması olarak sıralanabilir 3,10,11. Sunulan olgularda ite-fixer apareyi ile overjetin düzeltimi ortalama 5-7 ay içinde tamamlanmıştır. Hastalar apareye ilk 1 hafta içinde adapte olduklarını bildirmişler ve ilerleyen kontrol randevularında belirgin bir şikayet dile getirmemişlerdir. Hastaların apareye kolay adaptasyonunda rol oynayan en önemli faktörlerden biri de mandibulanın lateral hareketlerine izin vererek hasta konforunu artırmasıdır. ite-fixer apareyinin seçilmiş olgularda Sınıf II düzeltiminde oldukça etkili bir aparey olduğu görülmektedir. Sonuç ite-fixer apareyinin kullanımı ile maksiller dentoalveoler protrüzyon ve alt kesicilerin normal veya linguale eğimli olduğu iki olguda kısa sürede,
81 ŞEKİL 5 Olgu 2. itiş sefalometrik değerlendirme ŞEKİL 6 Olgu 2. aşlangıç ve bitiş sefalometrik filmlerin çakıştırması
82 etkili düzeltim sağlanmıştır. ite-fixer apareyinin tedavi etkileri şu şekilde gerçekleşmiştir: Üst molar distalizasyonu Üst keser retraksiyonu lt molar ve keser mezializasyonu. KYNKLR 1. Langlade M. Reciprocal mini chin-cup for selected lass II malocclusions. J lin Orthod. 1997;31:787-98 2. Pancherz H. The modern Herbst appliance. In: Graber TM, Rakosi T, Petrovic G. Dentofacial Orthopedics with Functional ppliances, 2nd ed. St. Louis: Mosby - Year ook Inc. 1997:336 3. Jasper JJ, McNamara J, Mollenhauer. The modified Herbst appliance (Jasper Jumper). In: Graber TM, Rakosi T, Petrovic G. Dentofacial Orthopedics with Functional ppliances, 2nd ed. St. Louis: Mosby - Year ook Inc. 1997:367 4. Pancherz H. The Herbst appliance. Its biologic effects and clinical use, m. J. Orthod. 1985;87:1-20 5. Jasper JJ, McNamara J. The correction of interarch malocclusions using a fixed force module, m. J. Orthod. 1995;108:641-650 6. West RP. The adjustable bite corrector, J. lin. Orthod. 1995;29:650-657 7. DeVincenzo J. The Eureka Spring: new interarch force delivery system, J. lin. Orthod. 1997;31:454-467 8. Klapper L. The Superspring II: new appliance for noncompliant lass II patients, J. lin. Orthod. 1999;33:50-54 9. Vogt W. new fixed interarch device for lass II correction, J. lin. Orthod. 2003;37:36-41 10. wbrey J.J. The ite-fixer, linical Impressions, Ormco/ ompany. 1999;8:10-16 11. Toroğlu MS. İskeletsel ve Dental Sınıf II ölüm 1 Maloklüzyonların Jasper Jumber pareyi ile Tedavisinde Meydana Gelen İskeletsel, Dental ve Yumuşak Doku Profilindeki Değişikliklerin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Doktora Tezi, nkara, 1996. İLETİŞİM DRESİ Doç. Dr. Tülin (Uğur) TNER Hacettepe Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Ortodonti nabilim Dalı 06100 Sıhhiye/NKR Tel: 0312 305 22 90 / 0312 311 64 61, Fax: 0312 309 11 38, E-mail:tulinortho@hotmail.com