HAREKETLİ APAREYLERDE VİDA KULLANIMI

Transkript

1 T.C. Ege Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Ortodonti Anabilim Dalı HAREKETLİ APAREYLERDE VİDA KULLANIMI BİTİRME TEZİ Stj. Dişhekimi Aygül KUYUMCU Danışman Öğretim Üyesi: Prof. Dr. Erdal IŞIKSAL İZMİR_2007

2 Hareketli Apareylerde Vida Kullanımı adlı tezimin hazırlanması aşamasındaki yardım ve katkılarından dolayı Sayın Prof. Dr. Erdal IŞIKSAL a teşekkür ederim ve saygılarımı sunarım. Ayrıca desteğini benden esirgemeyen aileme de teşekkür ederim. İzmir _2007 Aygül KUYUMCU 2

3 İÇİNDEKİLER GİRİŞ VE AMAÇ HAREKETLİ APAREYLER Tanım..2 Hareketli Apareylerin Endikasyonları 2 Hareketli Apareylerin Kontrendikasyonları...3 Hareketli Apareylerin Avantajları..4 Hareketli Apareylerin Dezavantajları....4 Hareketli Apareylerin Bölümleri..5 A) Plak Gövde..6 B) Tutucu Elemanlar...7 C)Aktif Elemanlar.8 a- Devamlı Aktif Elemanlar.8 b- Kesintili Aktif Elemanlar..12 VİDALAR 12 ORTODONTİK VİDA TİPLERİ 14 Çeşitli Vida Tipleri Hazırlanabilecek Apareylerle Meydana Getirilebilecek Genişletme ve Hareketler

4 GİRİŞ VE AMAÇ Ortodontiyi, eğri dişleri ve çeneleri düzeltme işi olarak tarif etmek yanlıştır. Ortodonti sadece dişleri hareket ettirmek işi olarak da görülmemelidir. Ortodonti aslında tedavi planlaması yapabilme; kişiye has özellikleri de göz önünde bulundurarak tedavi sırasında hangi bölgeye ne zaman, nasıl ve hangi araçla müdahale edilebileceğinin kararını verebilme yeteneğidir. Ortodonti dişhekimliğinin bir uzmanlık alanıdır ve ortodontik tedaviler uzman hekimler tarafından yapılmalıdır. Serbest dişhekimleri bir ya da bir kaç dişi ilgilendiren basit sorunlara müdahale etmelidir. Kapsamlı ortodontik tedavilerden ve sürekli diş çekimi gerektiren olgulardan kaçınmalıdır. Bu nedenle serbest dişhekimleri tedavi sırasında endikasyonları sınırlı ve hekim tarafından kolayca manüple edilebilen hareketli apareyleri kullanmalıdır. Ancak bu durum iyi bir tedavi planlaması ve mekanik bilgisi gerektirmektedir. En önemli olarak da apareyin planlaması iyi bir şekilde yapılmalıdır. Bunun gerçekleştirilebilmesi, hekimin iyi bir teorik bilgiye sahip olması ile sağlanabilir. Serbest diş hekimleri tarafından da kullanılabilen hareketli apareyler tutucu ve aktif elemanlar içermektedir. Kesintili aktif elemanlardan olan vidalar uygulandıkları hareketli apareylerde, plağın farklı segmentleri arasındaki ilşkiyi değiştirebilme özelliğine sahiptirler. Çok çeşitli özelliklerde bulunabilen vidalar doğru endikasyon ile doğru şekillerde hazırlanan apareylerle hastalara uygulanmalıdır. Bu nedenle hareketli apareyler ve özellikleri yanında aktif elemanlarından olan vidaların çeşitleri ve kullanım alanlarını inceleceğiz. 4

5 HAREKETLİ APAREYLER Ağızda tutuculuğu kroşeler yardımı ile sağlanan yada dişe yapıştırılmadan tutuculuğunu dişlerin aproksimal aralıklarından direkt olarak sağlayan ve hasta tarafından çıkarılıp takılabilen apareylere haraketli aparey denir. Şekil 1 ; Hareketli aparey HAREKETLİ APAREYLERİN ENDİKASYONLARI 1-Diş arkı genişletilmesi veya lokal diş konum bozuklukları gibi sınırlı diş hareketleri gerektiren olgularda 2-Çeneler arasında antero-posterior yönde uyumsuzluğun bulunmadığı yani iskeletsel sınıf I ilişkinin bulunduğu durumlarda. 3- Karışık dişlenme döneminde büyümenin yönlendirilmesinde. 4- Bir veya birkaç dişi ilgilendiren basit düzeydeki çapraşıklıklarda. 5-Diş köklerinin iyi konumda olduğu,kronların ise basit eğilme hareketleri ile normal konuma gelebileceği durumlarda, 6-Üst ve alt diş kavislerinin birbirine bağlı olmaksızın tedevi edilebileceği olgularda, 7-Saggital yönde artmış overjetin veya tersine overjetin çene kemiklerinin uyumsuzluğuna bağlı değil, keserlerin konumlarındaki bozukluğa bağlı olduğu durumlarda 8- Transversal yönde tek veya çift taraflı dişşel çapraz kapanış olgularında, bukkolingual yönde mandibular yana kaymaya bağlı okluzal bozuklukların düzeltilmesinde. 5

6 9- Seri çekim veya yer miktarı fazla olan bazı çekimli olgularda, basit eğilme hareketi ile dişlerin konumlarında düzelme sağlanabilecek durumlarda, (Çekim sonucu gerekli diş hareketi için ya tam ya da biraz fazla yer elde edilebilmelidir. Çünkü çekim boşluklarının kapatılmasında hareketli apereyler yetersiz kalabilirler. ) 10- Çene darlığının giderilmesinde 11- Erken süt dişi kaybına bağlı boşlukların koruyucu olarak doldurulmasında, 12-Parmak emme, diş gıcırdartma gibi kötü alışkanlıkların giderilmesinde, 13- Karışık dişlenme sonrası ortaya çıkan dişsel ön açık kapanışlarda, 14- Diş çekimleri sonrası ortaya çıkan dişsel ön açık kapanışlarda, 15- Dik yönde normal gelişmiş veya hipodiverjan eğimli olgularda, 16- Ağız hijyeni ve hasta işbirliğinin uygun olduğu olgularda, 17- Bitmiş bir tedavinin pekiştirilmesi amacıyla kullanılır. HAREKETLİ APAREYLERİN KONTRENDİKASYONLARI 1-Çeneler arasında vertikal, saggital ve transversal yön uyumsuzluğunun söz konusu olduğu olgularda,(monoblok apareyler dışında) 2- Üst ve alt arklarında yürütülecek tedavilerin koordinasyonu gerekiyorsa, 3- Aşırı dişsel derin kapanış veya açık kapanış olgularında, 4- Aşırı çapraşıklık veya polidiastama olgularında, 5- Dişin eksen eğiminin veya köklerinin uygun olmadığı olgular, 6- Dişlerin intikali hareketinin gerektiği olgularda, 7- Arka dişlerdeki rotasyonlar veya birden fazla aşırı rotasyonun var olduğu olgular, 8- Yumuşak doku ve diş kavsi ilişkisinin uygun olmadığı durumlar, 9- Hasta uyumsuzluğunun ve ihmali söz konusu ise, 10- Ağız hijyeninin kötü olduğu olgularda, hareketli apareyler ile tedavi uygun değildir. 6

7 HAREKETLİ APAREYLERİN AVANTAJLARI 1- Sabit apareylere göre estetik daha az etkilenir. 2- Daha hijyeniktir. Temizliği kolaydır. Çürük oluşturma riski daha azdır. 3- Kısa sürede daha fazla sayıda hasta bakılabilir. 4- Apareyin ara seansları daha azdır. 5- Yapımı ucuz ve kolaydır. 6- Güvenilirdir. Hasta tarafından takılıp çıkarılabilir. 7- Kırılsa tamir edilebilir. 8- Büyümeye rehberlik yapabilir. 9 Dişlerin gerekli fizyolojik hareketlerinde daha çok serbestlik tanırlar. 10- Bir seferde kontrollü olarak bir ya da birkaç diş hareketi mümkündür. 11- Basit eğilme ve gömme hareketleri yapabilirler. 12- Damağın genişletilmesi veya alt dişlerin hareketi için alveoler kemikten destek alınmasını sağlar. 13- Isırma düzlemleri kullanılarak kapanıştaki kilitlenmeler açılabilir. HAREKETLİ APAREYLERİN DEZAVANTAJLARI 1- Tedavi hasta kooperasyonuna bağlı olduğu için aksamalar olabilir. 2- Unutkan ve ihmalkar hastalarda başarısızlık söz konusudur. 3- Hastanın apareye alışması zaman alabilir. 4- Takılıp çıkarma sayısı arttıkça kuvvetin etkisi azalır ve bu tedavinin gecikmesine neden olur. 5- Alt arkta tutuculuk sorunları, dil alanının küçülmesi kullanımı zorlaştırır. 6- Bazen alt hareketli aperey, lingual zemberekler rahatsızlık verebilir. 7

8 7- Kullanım süresi sabit tedavilere göre daha uzundur. 8- İstenilen değişikliklerin elde edilmesinde sabit apareylere göre daha zordur. 9- Özellikle ağızdan nefes alanlarda kullanım problemi yaratır. 10- Çekimli olgularda, aşırı yer kalacaksa ve arka dişlerin öne hareketi gerekmekte ise tedavi olanaksızdır. 11- Büyüme döneminde kullanımı nedeniyle, büyüme eksikliği durumunda kullanımı sınırlanacaktır. 12- Hareketli apareyler basit hareketleri yaptırmak için yararlı iken, karmaşık diş hareketlerini yaptırmak zordur.eğilme hareketi dışındaki hareketlerde ; rotasyonları düzeltmek dişi tüm olarak hareket ettirmek (intikali hareket ) gerektiğinde sabit apareylerle kullanımı gerekmektedir. HAREKETLİ APAREYLERİN BÖLÜMLERİ Bir hareketli apareyin 3 temel öğesi vardır. A) Plak Gövde B) Tutucu elemanlar C) Aktif elemanlar A) Plak gövde B) Tutucu elamanlar -Adams kroşe -Üçgen kroşe - Damla kroşe - C kroşe - Ok kroşe - Lingual kroşe - Jackson kroşe - Duyzing kroşe - Crozat kroşesi - Vestibül ark 8

9 C) Aktif elemanlar i. Devamlı (sürekli) Aktif Elemanlar - Zemberekler - Elastikler - Vestibül ark ii. Kesintili (süreli) Aktif Elemanlar - Vidalar A- Plak gövde Plak gövdenin esas amacı apareyin tüm elemanlarını taşımak ve ağızda tutuculuğunu sağlamaktır.genellikle ortondontik akrilden veya bioplast materyallerinden yapılırlar. Ortodontik apareylerde esas tutuculuk kroşeler yoluyla sağlanır. Tutuculuk amacıyla doku desteği protezlerde olduğu kadar önemli değildir. Hatta birçok durumda dilin hareket alanını arttırmak amacıyla plağın arka sınırları önde rugalar hizasına kadar kaydırabilinir. Üst çenede plak gövde, özel bir amaç için plağın kesilip çıkarıldığı yerin haricinde, bütün dişlerin palatinal yüzeyleri ile temastadır. At nalı şeklindeki plak gövde, en son sürmüş olan molar dişin distaline kadar uzatılmalıdır Alt çene plağın sınırları, alveol çıkıntıların yüksekliği ile tayin edilir. Tutuculuk kroşelerle ve apereylerin kendi tutuculuk özelliği ile sağlanır. Plak alt alveoler bölgede daha kalın yapılmalıdır. Bu bölgede undercuta uygun şekillendirilmiş bir plak, gingival dokulara batacak yada ağrılara neden olacaktır. Akrilik yeterince kalın olursa, periferik bir bölgesinden uygun parçanın kaldırılmasına imkan tanıyacak ve apareyin kullanılmasını kolaylaştıracaktır. 9

10 Hareketli bir apareyin faydalı olması, onun öncelikle palk gövde kısmı stabilitesine bağlıdır. Üst çeneye yapılan hareketli apareylere hem daha iyi tahammül edilir ve hem de alt çene apareylerinden daha fazla başarılıdır. Alt çenedeki hareketli apareyler, alt çenenin şekline bağlı olarak biraz daha esnek olduğundan stabilitesi daha az olup, kırılmaya da daha meyillidir. Alt ve üst çenede plak gövdenin kalınlığı, normal şartlarda 1 tabaka mum kalınlığına yakın olmalıdır. Gerektiğinde akril kısım ön veya arka ısırma düzlemlerini oluşturacak şekilde dişler üzerine taşırılır. Ön dişlerin palatinal yada lingual yüzlerinin yarısına kadar arka dişlerin palatinal yada lingual yüzlerinde okluzaldan 1-2 mm daha dişetine doğru kısa tutulur. Ayrıca hareket ettirilecek dişlerin serbest bırakılmasına dikkat edilmelidir. Hareketli apareylerin plak gövde kısımları, ortodontik akrilden yapılırlar. Şeffaftırlar ve kolay temizlenirler. Ortodontik akril, basınçlı özel kaplarda kaynatılmadan dakikada bekletilerek polimerize olan ve ortodontik amaçlar için geliştirilmiş akril türlerindendir. B) Tutucu Elemanlar Hareketli apareylerde tutuculuk, plak gövdenin ağız mukozası ile ilişkisi, doku adezyonu ve dişler arasına giren akrilik kısımlar aracılığı ile sağlanabilir Hatta bazı coçuklar, bu özellikten dolayı kroşesiz plaklar taşıyabilmektedir. Burada ilaveten dilin itici gücü vardır. Ancak aktif plaklı apareylerde, aktif elemanlar dişi iterken plağı ters yönde oynatıcı etki yapacağı için, plağın stabilitesi bozulacaktır. Plak gövdenin fonksiyonlarını eksiksiz yerine getirebilmesi için, stabilitesinin çok sağlam olması gerekir. Bu yüzden, akrilik plağın tutuculuğunu emin şekilde sağlayacak, çeşitli tipte kroşeler geliştirlmiştir. 10

11 Günümüzde hareketli ortodontik apareylerde kullanılan başlıca kroşeler şunlardır:adams, üçgen, damla, C, ok, lingual, jackson, duyzing, crozat, vetibül ark C) Aktif elemanlar Aktif elemanlar aktif plaklarda bulunur. Bu plakların tutuculuğu kroşeler aracılığı ile sağlandıktan sonra, bunlara hareket sağlayan elemanların da ilave edilmeleri gerekmektedir. Dişlere hareket veren aktif elemanlar başlıca iki kısımda incelenir. a. Devamlı aktif elemanlar b. Kesintili aktif elemanlar a. Devamlı Aktif (sürekli) Elemanlar Bu elmanlar, aktif plaklarda devamlı fonksiyon gösterirler. Yaptırdıkları diş hareketine göre çeşitli isimler altında uygulanırlar. Kendi aralarında üç şekilde incelenirler. 1- Zemberekler (springler) 2- Elastikler 3- Vestibül arklar. 1. Zemberekler (springler) Zemberekler hareketli apareylerin en sık kullanılan, en önemli aktif elemanlarındandır. Tellerin elastikiyet özelliğinden yaralanarak kuvvet uygularlar. Zembereklerin fizyolojik düzeyde kuvvet uygulayabilmesi için boylarının uzun, çaplarının düşük tutulması gerekmektedir. Bu sebeple zemberekler uygulandıkları yere bağlı olarak ya da 0.7 mm paslanmaz çelik telden bükülürler. Zemberekler kullanıldıkları amaca göre 2 gruba ayrılırlar : i. Serbest sonlanan zemberekler ii. Kapalı zemberekler 11

12 2- Elastikler Elastikler doğal kauçuk veya sentetik polimerler olmak üzere iki farklı materyaldan üretilirler. Ortodontik tedavide kullanılan çene içi ve çeneler arası elastikler çoğunlukla doğal kökenli olan elastiklerdir. Elastikler diastama kapatmada, rotasyonları düzeltmede kullanılırlar. Ayrıca tek diş veya bir grup dişin hareketi için de kullanılabilirler. Bazı durmlarda intermaxiller elastikler hareketli apareylerle kullanılabilirler. Sabit apareylerle hareketli apareylerin kullanımı bazı durumlarda daha kolay ve etkili olabilir. Bazen de ağız dışı kuvvetlerle hareketli apareylerin birlikte kullanımı gerekli olabilir. Bu durumda da elastiklere ihtiyaç duyulur. 3- Vestibül Ark Vestibül ark iki farklı fonksiyon için kullanılabilir. Hawley pekiştirme plaklarında olduğu gibi, tutuculuk fonksiyonu görmektedir. Bu pasif bir fonksiyondur. Vestibül ark U bükümlerinden sıkılmak suretiyle aktif hale getirilir ve dişlere devamlı kuvvet uygularlar. Vestibül ark çoğu zaman çift rol oynar.vestibül arkın bir arkın bir kısmı dişleri pekiştiriken, diğer kısımı hareket ettirir.labial arkın yapım amacı, onun boyutunu belirler. 0.6 mm den 0.9 mm ye kadar çeşitli çaptaki tellerden bükülebilirler. Küçük çaplı bile olsa, her labial ark önemli basınç oluşturacağından, periapikal bölgeye ve pulpaya zarar verebilir. Hekim bilinçli olmalı ve labial arkın zararsız hareketli apereylerin,muhtemelen tamir edilmez zarara yol açan bir kısmının da olduğunu unutmamalıdır. 12

13 b- Kesintili (süreli) Aktif Elemanlar VİDALAR Vidalar, uygulama kolaylıkları nedeniyle hareketli apareylerde çok kullanılan aktif elemanlardır. Vidalar kesikli kuvvet uygularlar. Vidalar apareyin değişik bölümleri arasındaki ilişkiyi değiştirme yeteneğine sahiptir. Akrilik bölümler ile birlikte, dişleri ve alveol kretleri de etkiler. Bir vida tek veya çift taraflı dişli silindir ve bir yuvadan oluşur. Diş hareketleri veya dental arkın genişletilmesi sırasında çevre dokulara zarar vermemek için vidanın adımları iyi ayarlanmalıdır. Vidanın 360 derecelik bir turu mm lik genişletme sağlar. Merkezindeki deliklere yerleştirilecek bir anahtarla çeyrek turluk hareket oluşturulmalıdır. Hastanın her hafta uygulacağı 90 derecelik tur ile her iki taraftaki plak parçaları biribirinden 0.1 mm uzaklaşır. Uygulanan bu kuvvet dokuların yeni konuma adaptasyonunu ve remodelasyonunu sağlayacak biyolojik sınırlar içindedir. Şekil 2 ; Vidanın dişli silindirinin şeması Segmentlerin tam parelel hareketi için vida guide pin le desteklenmelidir. Guide pinler metal kısımların rotasyonunu engeller ve apereyin stabilitesine yardımcı olur. Daha küçük vidalarda tek guide pin bulunur. Bu yüzden kolaylıkla deforme 13

14 olabilmektedirler. Vidanın dişli kısmı yuva ile tamamen örtülebildiği gibi kısmen de kapanabilir. Vidanın uzunluğu, maximum açılma kapasitesini ve plak parçalarının alabileceği en uzak konumu ifade eder. Bazıları en fazla 5-8 mm ye kadar açılabilir. Vidayı açarken, vida ile plak parçaları önceden olduğu gibi sağlam ve rijit olmalıdır. Böylece erkek ve dişi parçalar arası istenen miktarda hareket sağlanır. Vidalar boyut açısındanda farklı seçenekler içerirler. Maxilla için geniş, mandibula için daha dar olanlar kullanılır. Küçük olanları dişlerin distal hareketeleri için de rahatlıkla kullanılabilir. Eğer distal hareketi sağlayacak vida için yeterli yer yoksa, asimetrik yerleştirilen, tüm spirallerin tek tarafta olduğu vidalar seçilebilir. Şekil 3; Genişletme vidası Şekil 4 ; Alt hareketli apareye uygulanmış genişletme vidası Şekil 5; Distalizasyon vidası Şekil 6; Üst hareketli apareye uygulanmış distalizasyon vidaları 14

15 ORTODONTİK VİDA TİPLERİ Özel Amaçlı Vidalar i. Açık Vida (traksiyon vidası) Bazı vakalarda açık şekilde yerleştrilen vida traksiyon için uygulanır. Düzenli olarak kapatılarak istenen diş hareketi elde edilmiş olur. Dişler birbirine doğru hareket ederek aradaki boşluğu kapatırlar. Kullanım aşamasında bir segment sabitken, diğer segment ona doğru hareket eder. Şekil 7; Açık vida ile boşluk kapatma ii. Fan Tipi Genişletme Vidası veya Kelebek Vida Bazı durumlarda maxiller anterior segmentin, posteriora göre daha fazla genişletilmesi gerekmektedir. Bazı durumlarda ise posteriorun anteriora göre daha fazla genişletilmesi gerekebilmektedir. Bu durumlarda kelebek vida başarıyla uygulanır. Bu vidalar menteşe şeklinda bir mekanizmaya sahiptir. Kelebek vidalar iki parçadan oluşurlar. Bir menteşe görevi gören dayanak noktası ve diskin içinde bir miktar rotasyon sağlayan özel bir vida bulunur. Plağın 15

16 bitiş kısmına yerleştirilen ve rotasyonu sağlayan parça sayesinde posterior segmentin konumu değişmeden kalır. Bu şekilde plağın posterior kısmının hareketi sınırlandırılırken, anterior segmentte ise istenen miktarda genişletme elde edilebilir. Şekil 8 ; Fan tipi ortodontik vidanın üst hareketli apareye uygulanışı Şekil 9 ; Fan tipi ortodontik vida iii. Bow Vida Mandibulanın anterior radyal genişletmesi için kullanılır. Standart genişletme vidalarına göre anterior segmentte daha fazla genişletme sağlayabilirler. Genişletmenin yanında saggital yönde de değişikler oluşabilir. Bu nedenle apareyin düzenli olarak dişlere adaptasyonu gerekmektedir. Şekil 10 ;Alt plağa uygulanmış Şekil 11 ; Bow vida bow vida 16

17 IV. Bertoni Vidası Bertoni vidası diş kavislerine kendiliğinden transversal ve saggital yönde genişletme uygulayabilmektedir. 3 yönde etkili genişletme sağlayabilmektedir. Yerleştirirken hareket ettirilecek segmentlerin dişlere dik açı yapmasına dikkat edilmelidir. Bertoni vidası alt plağa uygulandığında dilin yer rezervinin azalmasına neden olmaktadır. Şekil 12 ;Üst apareye uygulanmış bertoni vidası Şekil 13 ; Bertoni vidası V. Molar Tipping Vidası Akril içine yerleştirilecek bir uzantı ve kaldıraç görevi yapacak kolun birleştirilmesinden oluşur. Linguale eğilmiş alt molarların bukkale hareket ettirilmesi için uygun forma sahiptirler. Şekil 14 ; Alt hareketli apareye uygulanmış molar tipping vidası 17

18 VI. Heller Vidası Tek dişe traksiyon- basınç uygulamak için kullanılabilecek vida türüdür. Arkın en arkasındaki dişlerin hareketi için kullanılmaz. VII. Tek Diş Vidası Tek diş üzerine etkilidirler. Zembereklerin yerine, yerleştirilecek küçük bir vida ile ark üzerinde olmayan dişlere istenen konum verilebilir. Değişik boyutta olabilirler. Küçük boyuttaki bir vida uygulanıp fonksiyonu tamamlandıktan sonra hareketin devamı için daha uzun olanı tercih edilebilir. Tek dişin hareketi için 1,5-2 mm genişliğinde, 3-4 mm uzunlukta, prinç veya nikel kaplama vidalar kullanılabilir. Plak hazırlanırken dişin uzun aksına dik olacak şekilde yerleştirilmelidir. Şekil 15 ;Üst çenede 11 nolu diş bölgesine uygulanmış tek diş vidası 18

19 ÇEŞİTLİ VİDA TİPLERİ İLE HAZIRLANABİLECEK APAREYLERLE MEYDANA GETİRİLEBİLECEK GENİŞLETME VE HAREKETLER Vidali plaklar yapacakları göreve göre çok degişik tiplerde bulunurlar ve bu vida tipleri tedavi yöntemine göre değişik şekillerde yerlestirebilirler. Geliştirilmiş olan farklı tip ve boyuttaki vidalarla değişik yönlerde genişletme hareketi sağlanabilir. Bunlara örnek verilecek olunursa; direkt lateral genişletme, geniş maxiller arkı daraltma, radyal genişletme, asimetrik genişletme, bukkal segmentin distale hareketi, üst kesicilerin labial hareketi bunlardan en önemlileridir..direkt lateral Genişletme sağlamaktadır. Üst molar ve premolarları karşıt dişler ile ilişkiye getirecek şekilde genişletme Şekil 16 ; Direkt lateral genişletme sağlayan vidalı plak Geniş Maxiller Arkı Daraltma Maxiller arkın çok geniş olduğu bazı durumlarda traksiyon vidası uygulanmış harakatli apareylerle çene daraltılabilir 19

20 Şekil 17 ; Üst arkın daraltılması için kullanılacak vidalı plak Radyal Genişletme Üst ileri itim vakalarında, overjeti azaltmak için uygulanabilir. Çoğunlukla ön bölgedeki yer eksikliklerinde kullanılır. Genellikle fan tipi genişletme vidası kullanılır. Aparey posteriorda tel ya da hazır bar ile bağlanır. Vida çevrildiğinde böylece aparey yelpaze şeklinde açılarak genişletmeyi sağlar. Şekil 18 ; Radyal genişletme sağlayan vidalı plaklar Asimetrik Genişletme Bukkal dişlerin, uniletaral cross-bite ın düzeltilmesinde kullanılır. Her iki yanda bukkal dişlerde kapanış yükseltilerek genişletme sağlanır. Hareket ettirilecek tarafta ısırma yüzü düzdür. Sabit tarafta alt dişlerde uyumlu ve lingual kenarlıdır. 20

21 Şekil 19 ; Asimetrik genişletme sağlayan vidalı plak Bukkal Segmentin Distale Hareketi Erken süt dişi kaybı nedeniyle molar dişlerin mesialde yer aldığı durumlarda diş kavsinde yer açmak amacıyla dişler distale hareket ettirilir. Anteriorda kapanışı açmak için eğik düzlemli plak yer alır. Plakta iki kesim hattı vardır. Biri vidanın ortasından, diğeri hareket ettirilecek bukkal segmentle, vidanın uzun aksına parelel olarak yerleştirilir. Vidanın uzun aksı hareket ettirilecek segment çizgisine ve okluzal düzleme pareleldir. Şekil 20 ; Bukkal segmentin distale hareketini sağlayan vidalı plak Üst kesicilerin Labial Hareketi (anterior segmentin öne alınması ) Anterior cross-bite vakalarında kullanılır.vida kesiciler mümkün olduğu kadar yakın konur, ayrıca okluzal düzlemle parelelliğini kaybetmeden ve eğmeden mümkün olduğu kadar aşağı doğru yerleştirilir.bukkal dişlerin tümünde kapanış yükseltilir. Ön dişler çapraz kapanıştan kurtularak labiale doğru hareket eder. Hem anterior segmenti saggital yönde hem de posterior segmentleri transversal yönde hareket ettirmek için uygulanan apereyler bulunmaktadır. Bu tip apareylere Y plak denir 21

22 KAYNAKLAR 1) Doğan, S. Hareketli apereyler, T.C. Ege Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Ortodonti Anabilim Dalı 2) Graber, T. M., Orthodontics Principles And Practice Second edition.w.b. Saunders Company, London and Philadelphia 3) Witt, e., Gehrke, M.E., Shaye, R., Removable Appliance Fabrication ;Text for Technicians, Students and Practitioners of Orthodontics, Quintessence BOoks, Quintessence Publishing Co., ınc london,chicago, Berlin, Sao Paulo,Tokyo and Hong Kong, S ) Isaacson K.G., Muır J.D., Reed R.T., Removable Orthodontıc Applıances, ) Tosun, Y. Serbest Dişhekimliğinde Ortodonti 2003, s ) 7) 8) 22