Fen Bilimleri Örnek Soruları 1. Hava durumuyla ilgili televizyon haberinde şu bilgiler verilmiştir: Tarih: 29.09.2018 Saat: 22.00 Türkiye de kasırganın görülmesine saatler kaldı. eteorolojiden verilen bilgilere göre kasırga İzmir, Aydın, uğla illerinde etkili olacaktır. Tarih: 29.09.2018 Saat: 24.00 eteorolojiden son ulaşan bilgilere göre kasırganın armara Bölgesi ne ulaşması bekleniyor. İstanbul, Çanakkale, Edirne etkilenebilir. Özellikle İstanbul da deniz kabarması, çatı uçması, ağaç devrilmesi gözlenebilir. Vatandaşların dikkatli olması gerekmektedir. Tarih: 30.09.2018 Saat: 10.00 asırga yön değiştirerek Ege Denizi ndeki bazı adaları etkisi altına aldı. Ancak ülkemizin kıyı bölgelerinde sağanak şeklinde yağmur beklenmektedir. Bu televizyon haberine göre aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Türkiye de iklim değişimlerinin etkilerinin görülmediği B) Türkiye nin şiddetli kasırgaların etkisi altına girmeyeceği C) Hava durumuyla ilgili tahminlerin değişkenlik gösterebileceği D) Deniz kıyısından iç bölgelere ilerledikçe kasırgaların hızının arttığı 13
2. evsimlerin başlangıcı olarak dört önemli tarih bulunur. Bunlar, 21 Haziran, 21 Aralık, 21 art ve 23 Eylül tarihleridir. Örneğin 21 Haziran da uzey Yarım üre de yaz mevsimi başlarken, en uzun gündüz, en kısa gece yaşanır. Aynı tarihte Güney Yarım üre de bu durumların tam tersi yaşanır. Bir öğrenci yerküre üzerinde belirlediği,, ve noktalarının verilen tarihlerdeki gece-gündüz süreleri ile ilgili kartlar hazırlamıştır. 21 Haziran için hazırlanan kart şekildeki gibidir. 21 art uzey : Gündüz süresi : Gece süresi Güney 21 Haziran 21 Aralık Ekvator 21 Haziran daki durum 23 Eylül Buna göre 21 Aralık tarihi için hazırlanan kartta,, ve noktalarının gece ve gündüz sürelerinin gösterimi aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) B) D) C) 14
3. Dolu : Havanın içindeki su damlacıklarının çok soğuk hava ile karşılaşıp aniden donması sonucu buz parçaları hâlinde yeryüzüne ulaşması. ırağı : Soğuk günlerin gecelerinde havadaki su buharının yeryüzündeki toprak ve bitki gibi yüzeyler üzerinde kristaller oluşturması. Yağmur : Su buharının yükseklere çıktıkça soğuk hava ile karşılaşıp yoğuşarak su damlaları hâlinde yere düşmesi. Aşağıda 25 C sınıf ortamındaki deney düzeneğinde içerisinde bir miktar su bulunan cam kabın üzeri şeffaf naylon poşet ile kapatılmıştır. Poşet üzerine sıcaklığı 0 C olan buz parçası yerleştirilmiştir. Buz 0 C Şeffaf naylon poşet Su 35 C Cam kap Bir süre sonra cam kap içerisinde yukarıda açıklamaları verilen hava olaylarından hangileri gözlenir? A) Yalnız yağmur B) Yalnız dolu C) Dolu ve kırağı D) ırağı ve yağmur 15
4. Ayşe nin, yurt dışında yaşayan arkadaşı Zeynep ile telefon konuşması şu şekildedir: Ayşe : Temmuz ayı İzmir de çok sıcak geçiyor. Hiç rüzgâr esmiyor. Havanın nemi artıyor. Orada hava durumu nasıl? Zeynep : Burada şu an yaşanan mevsim nedeniyle devam eden yoğun sis ve kar yağışı var. Ulaşım olumsuz etkilendiği için uçak seferleri iptal edildi. Bu hafta Türkiye ye gelmeyi düşünmüştüm bu yüzden gelemedim. Yengeç dönencesi uzey utup oktası Ekvator Oğlak dönencesi III II I Güneş ışınları IV Güney utup oktası Şekilde yerküre üzerinde numara ile gösterilen dört yer verilmiştir. Buna göre Zeynep in yaşadığı şehrin, numaralı yerlerin hangisinde bulunması beklenir? A) I B) II C) III D) IV 16
5. İklim ve hava olayları, birbiri ile ilişkili ancak farkları olan kavramlardır. İklim, geniş bir bölgede uzun yıllar devam eden atmosfer olaylarının ortalamasıdır. Hava olayları ise dar bir alanda ve kısa süre içinde görülen atmosfer olaylarıdır. Ahmet, beş gün boyunca her sabah aynı saatte hava olaylarını gözlemlemek için gökyüzünü incelemiş ve termometreyi balkondaki gölge bir yere asarak hava sıcaklığını ölçmüştür. Yaptığı ölçüm ve gözlemleri sonucunda oluşturduğu tablo aşağıdaki gibidir: Ahmet in Hava Gözlem Tablosu Günler Gökyüzü Sıcaklık ( C) Rüzgâr şiddeti Pazartesi 11 Hafif Salı 10 Orta Çarşamba 13 Orta Perşembe 11 Şiddetli Cuma 10 Şiddetli Ahmet in oluşturduğu hava gözlem tablosu ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Bu tablodaki hava durumu yalnızca yaz mevsiminde gözlenir. B) Bulunulan bölgenin hava sıcaklığı gün boyunca sürekli ölçülerek kaydedilmiştir. C) Hava sıcaklığının aynı olduğu günlerde farklı hava olayları yaşanmıştır. D) Geniş alanda yıl boyu benzerlik gösteren atmosfer olaylarının ortalaması alınmıştır. 17
6. Birçok hayvan, bulundukları ortamın zeminine fark edilemeyecek kadar iyi uyum sağlar. Bu durum kamuflaj olarak adlandırılır. Sıklıkla onların renkleri tam olarak bulundukları zeminin rengine benzer. Bazı hayvanlar ise derilerindeki pigmentlerin (renk maddelerinin) dağılımlarını değiştirerek girdiği ortamın zeminine çok benzer desenlenmeler bile gösterebilir. Böylece kamuflaj, hayvanların avcılarından saklanmasına yardımcı da olur. Bu açıklamalara göre aşağıdakilerden hangisi kamuflaja örnek verilebilir? A) Zehirli arıların etrafında uçan bazı sineklerin de bu arılar gibi sarı-siyah şeritlere sahip olması B) Bazı böceklerin saldırıya uğradığında vücudundaki değişik sıvıları ortama salması C) Bazı kelebeklerin kanat desenlerine benzer yapraklar üzerinde bulunması D) Zehirli ok kurbağasının parlak renklenmesi nedeniyle düşmanları tarafından kolayca tanınıp av olmaktan kurtulması 18
1990 1995 2000 2005 2010 2015 1990 1995 2000 2005 2010 2015 7. Aşağıdaki grafiklerde, asit yağmurlarının olduğu bir bölgede göldeki suyun ph değeri ve balık türü sayısı ile o bölgedeki sanayi tesisi sayısının yıllara göre değişimleri gösterilmiştir. Balık türü sayısı 6 5 4 3 2 1 ph 8-7,5 ph 7,5-7 ph 7-6,5 ph 6,5-6 ph 6-5,5 ph 5,5-5 Yıllar Sanayi tesisi sayısı Yıllar İki grup araştırmacıdan birinci grup, balık türü sayısındaki azalmanın sanayi tesisi artışına bağlı olduğunu düşünüyor. Böyle düşünmeyen ikinci grup ise göldeki suyun ph değerinin değişimine yol açabilecek başka faktörleri araştırıyor. İkinci gruptakiler grafiklerdeki hangi durumları karşılaştırarak başka faktörleri araştırmaya karar vermiştir? A) 1990 ve 2000 yıllarındaki ph değerlerini B) 1990 ve 2000 yıllarındaki balık türleri sayısını C) 2000-2005 yılları arasındaki sanayi tesisi ve balık türü sayısını D) 2005-2015 yılları arasındaki sanayi tesisi sayısı ve suyun ph değerini 19
8. Bir inşaatta malzemelerin taşınabilmesi için şekildeki gibi ağırlık asılı kuleli vinç kullanılmaktadır. Bu vinçte ve kollarındaki bölmeler gerektiğinde iç içe geçebilmektedir. kolu kolu Ağırlık Bölmeler iç içe geçebilmektedir. ule alzeme Yer (yatay) alzeme taşınırken kolundaki ağırlık yukarı doğru kalktığında kulenin dengesi bozulur. Bu vinç şekildeki gibi dengesi bozulmadan taşıdığı malzemeyi bıraktıktan sonra kütlesi daha fazla olan başka bir malzeme taşıyacaktır. Aşağıdaki işlemlerden hangisi vincin dengesi bozulmadan kütlesi daha fazla olan malzemenin yukarı taşınmasını sağlar? (ollardaki bölmeler eşit olup kolların ağırlığı ve sürtünmeler önemsizdir.) A) kolunun kısaltılması B) kolunun kısaltılması C) ule yüksekliğinin artırılması D) kolundaki ağırlığın azaltılması 20
9. Bir öğrenci tabloda verilen malzemeleri kullanarak yaptığı deneyde, cisimlerin bulundukları zemine uyguladıkları basıncın zemine uyguladıkları dik kuvvetin büyüklüğüne bağlı olup olmadığını araştıracaktır. Tablo: Deneyde ullanılan alzemeler 2 adet özdeş sünger 1 adet 1000 gramlık dikdörtgenler prizması şeklinde tuğla 2 adet 1000 gramlık küp şeklinde demir blok Öğrenci, verilen malzemelerle iki düzenek hazırlayıp karşılaştıracaktır. Düzeneklerden birincisi aşağıda verilmiştir. Demir blok Sünger Buna göre öğrencinin, araştırmasında kullanacağı ikinci düzenek aşağıdakilerden hangisi olmalıdır? A) B) C) D) 21
10. Bir okuldaki malzeme dolabında özdeş kapalı cam şişelerde HCl, aoh, H 2 SO 4 sulu çözeltileri ve saf su bulunmaktadır. Ancak şişelerde hangi sıvının bulunduğunu belirten bir etiket yoktur. Asitlerin, mavi turnusol kâğıdını kırmızı; bazların ise kırmızı turnusol kâğıdını mavi renge dönüştürdüğünü bilen bir öğrenci şişelere doğru etiketleri yapıştırmak için deney yapıyor. Bu deneyde her şişeye ayrı ayrı bir kırmızı, bir mavi turnusol kâğıdı daldırıp kâğıtlardaki renk değişimini tabloya kaydediyor. Çözeltiler Turnusol kâğıdı avi turnusol ırmızı turnusol I. Çözelti ırmızı ırmızı II. Çözelti avi ırmızı III. Çözelti ırmızı ırmızı IV. Çözelti avi avi Buna göre öğrencinin deneyde tabloya kaydettiği verilerin doğru etiketleme için yeterliliğiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Yeterlidir, çünkü asit, baz ve nötr sıvılar belirlenmiştir. B) Yeterlidir, çünkü bütün çözeltilerdeki turnusol kağıdında renk değişimi gözlenmiştir. C) Yeterli değildir, çünkü asitlerin cinsi belirlenememiştir. D) Yeterli değildir, çünkü baz ve su belirlenememiştir. 22