1.Ünite Doğal Sistemler 1. ı oluşturan en küçük yapı aşağıdakilerden hangisidir? A) Su B) Mineral C) Fosil D) Toprak E) Element 4. Bir öğretmen derste anlattığı bölge ile ilgili olarak granit, siyenit ve diyorit gibi kayaçlarından bahsediyorsa bu bölge için aşağıdakilerden hangisi kesinlikle söylenebilir? A) Bölgede akarsu aşındırması etkilidir. B) Bölgedeki kayaçlar su ile temas ettiğinde erime özelliği gösterir. C) Bölgede bulunan kayaçlar iç püskürük ile oluşmuştur. D) Bölgede turizm büyük önem taşır. E) Bölge sıcak iklim kuşağında yer alır. Test-1 Kayaç, bir ya da birden fazla mineralden oluşan, belli bir jeolojik bütünlüğü olan, katı, doğal maddelerdir. Mineraller ise elementlerden oluşmaktadır. 2. Bir jeolog araştırma yaptığı bölgede konglomera, kil taşı ve kumtaşı gibi kayaçların yaygın olduğunu görmüştür. Bu jeologun araştırma alanında gördüğü kayaç grubu aşağıdakilerden hangisidir? A) İç püskürük B) Organik tortul C) Başkalaşım D) Mekanik tortul E) Dış püskürük 5., oluşum şekillerine göre çeşitli gruplara ayrılırlar. Buna göre aşağıda verilen kayaç ve oluşum şekli eşleştirmelerinden hangisi doğrudur? Kayaç Oluşum Şekli A) Bazalt İç püskürük B) Antrasit Organik tortul C) Kaya tuzu Mekanik tortul D) Siyenit Dış püskürük E) Konglomera Kimyasal tortul Yeryüzünde bulunan kayaçlar oluşum şekillerine göre magmatik (püskürük), tortul (sedimenter) ve metamorfik (başkalaşım) olmak üzere üçe ayrılırlar. 3. I. Mekanik II. Kimyasal III. Püskürük Oluşum özellikleri dikkate alındığında yukarıda verilenlerden hangileri tortul kayaçlar grubunda yer alır? A) I ve II B) II ve III C) Yalnız III D) I, II ve III E) Yalnız I 6. Aşağıdakilerden hangisi başkalaşım kayacıdır? A) Mercan kaya B) Jips C) Gnays D) Andezit E) Obsidyen Kimyasal tortul kayaçlar, suda eriyik oluşturan maddelerin çökelmesi ve suların buharlaşması ile meydana gelen tortul kayaçlardır. 3
Doğal Sistemler 1.Ünite Test-1 Kimyasal tortul kayaçlar, suda eriyik oluşturan maddelerin çökelmesi ve suların buharlaşması ile meydana gelen tortul kayaçlardır. 7. Aşağıda verilen kayaçlardan hangisi oluşumu bakımından diğerlerinden farklıdır? A) Kalker B) Dolomit C) Kaya tuzu D) Diyorit E) Alçı taşı 10. Aşağıdakilerden hangisi bir başkalaşım kayacıdır? A) Şist B) Jips C) Tebeşir D) Mercan kaya E) Gabro 8. Bir gezi sırasında rehber gezi grubuna, bulundukları bölge ile ilgili olarak; Burada gördüğünüz kayaçlar, magmanın, volkanik etkinliklerle yeryüzüne çıkarak soğuması sonucunda meydana gelmiştir. Yeryüzüne ulaşan magma hızlı bir şekilde soğur. Bu nedenle bu kayaçlar ince kristalli hatta bazıları camsı yapıdadır. şeklinde bilgi vermiştir. Buna göre rehberin belirmiş olduğu kayaç aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) Bazalt B) Obsidyen C) Tüf D) Andezit E) Linyit 11. Bir metamorfik kayaç olan elmas, başkalaşım geçirmeden önce aşağıdaki kayaç gruplarından hangisinde yer alır? A) İç püskürük B) Mekanik tortul C) Dış püskürük D) Organik tortul E) Kimyasal tortul Kırıntılı (mekanik) tortul kayaçlar, kayaçların fiziksel ayrışma ve ufalanması sonucu ortaya çıkan materyallerin doğal olaylar sonucu çimentolaşıp taşlaşması sonucu oluşur. 9. Aşağıdakilerden hangisi bir kırıntılı tortul kayaçtır? A) Mercan kaya B) Çakıl taşı C) Turba D) Antrasit E) Tebeşir 12. Magmanın yerin derinliklerinde ve tabakalar halinde soğumasıyla açık renkli kayaçlar oluşur. Ağır soğuduğu için kristalli bir yapısı vardır. Aşağıdakilerden hangisi bu şekilde oluşmuş bir derinlik kayacıdır? A) Andezit B) Tüf C) Diyorit D) Taş kömürü E) Kuvarsit 4
1.Ünite Doğal Sistemler 13. Üst üste birikme nedeniyle daha çok tabakalar hâlinde bulunan kayaçların içerisinde, oluştukları döneme ait canlıların katılaşmış kalıntılarına yani fosillere sıklıkla rastlanır. Aşağıdaki kayaçlardan hangisinde bu durum gözlenir? A) Perlit B) Siyenit C) Gabro D) Bazalt E) Turba 15. Yukarıda İrlanda da bulunan bir yerşekli verilmiştir. Buna göre bu bölgede aşağıdaki kayaç türlerinden hangisinin daha yaygın olduğu söylenebilir? A) Granit B) Bazalt C) Gabro D) Kil taşı E) Kalker Test-1 Organik tortul kayaçlar, geniş tortulanma alanlarında çeşitli bitkisel ve hayvansal kalıntıların tortulanması sonucunda oluşan kayaçlaradır. 16. Bir yerde dolin ve uvala adı verilen irili ufaklı çukurluklar görülüyorsa, burada aşağıdaki kayaçlardan hangisinin varlığından bahsedilir? A) Tüf B) Konglomera C) Gabro D) Kalker E) Mercan kaya 14. Granitlerin fiziksel ve kimyasal aşınma ile ayrışması sonucunda, birbiri üzerinde yer alan irili ufaklı ve köşeleri yuvarlaklaşmış bloklar meydana gelir. Türkiye de Aydın-Çine civarında görülen bu oluşum aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir? A) Tor topografyası B) Volkan topoğrafyası C) Karst topoğrafyası D) Dolin topoğrafyası E) Buzul topoğrafyası 17. Aşağıda verilen yerşekillerinden hangisinin oluşumunda volkan tüflerinin etkisi olduğu söylenebilir? A) Vadi B) Kırgıbayır C) Peribacaları D) Traverten E) Mağara Volkanik küllerin üst üste birikmesiyle oluşan tüfler, dış kuvvetler tarafından kolayca aşındırılır. 5
Doğal Sistemler 1.Ünite Test-1 Şeyller, yaşlı bir kaya kütlesinden kopan çok küçük kil parçacıklarının çökelip birikmesiyle oluşmuştur. 18. Şekilde gösterilen ve bir başkalaşım kayacı olan arduvaz taşının köken kayacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Şeyl B) Bazalt C) Kalker D) Linyit E) Obsidyen 20. Bitki örtüsü bakımından fakir olan yarı kurak ve kurak iklim bölgelerinde, dirençsiz tortul kayaçlardan oluşan yamaçlar sel suları tarafından kolayca aşındırılır. Bu şekilde meydana gelen topoğrafya aşağıdakilerden hangisidir? A) Traverten B) Mercan kaya C) Mağara D) Yarma vadi E) Kırgıbayır ID : 1201 Türkiye de İç ve Güneydoğu Anadolu da, ABD de Güney Dakota da kırgıbayır topoğrafyası yaygın olarak görülür. 19. Dolomit Traverten Sileks Verilen kayaçlar ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Eriyik maddelerden oluşur. B) Aşınmaya karşı dayanıklıdır. C) Kurak iklim şartları altında oluşur. D) Nemli ve sıcak iklim koşullarında yerşekilleri oluştururlar. E) Çökelme kayaçlarıdır. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TEST NO 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 6
1.Ünite Doğal Sistemler 1. Sileks Obsidyen Verilen kayaçların ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Su ile temas ettiklerinde çözünebilirler. B) Kristal yapıdadırlar. C) Eski çağlarda alet yapımında kullanılmışlardır. D) Yumuşak bir özellik gösterirler. E) Derinlik volkanizması ile oluşmuşlardır. 4. I. Mil Taşı II. Konglomera III. Dolomitler IV. Antrasit Yukarıdakilerden hangileri kırıntılı tortul kayaçlardır? A) I ve III B) II ve IV C) III ve IV D) I ve II E) I, II ve III Test - 2 Dış püskürük ile oluşan kayaçlar, lavın hızlıca soğuması ile oluşur. Genel olarak koyu renklidirler. 5. 2. Aşağıdakilerden hangisi And dağlarını oluşturan grimsi ince taneli volkanik bir kayaçtır? A) Andezit B) Diyorit C) Bazalt D) Obsidyen E) Gabro Verilen yer şeklinin oluşumu üzerinde aşağıdakilerden hangisinin etkisi yoktur? A) Rüzgâr aşındırması B) Yüksek basınç ve ısı C) Volkan tüfü D) Dirençli sert kayaçlar E) Akarsu aşındırması Çakmak taşı adı da verilen sileks (silex), denizlerde eriyik halde bulunan silisyum dioksitin çökelmesi ile oluşur. 3. Kalker ve dolomitlerin başkalaşım geçirmesi sonucu oluşan metamorfik kayaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Kuvars B) Mikaşist C) Arduaz D) Elmas E) Mermer 6. I. Perlit II. Mikaşist III. Andezit IV. Arduvaz Yukarıdakilerden hangileri yüksek basınç ve ısı altında değişime uğrayan kayaçlardan biri değildir? A) I ve IV B) II ve III C) II ve IV D) I, II ve IV E) I ve III Sert volkanik kayaçlar altlarındaki tüf tabakalarını koruyarak aşınmasına engel olurlar. 7
Doğal Sistemler 1.Ünite Test - 2 7. 10. Aşağıdakilerden hangisi organik tortul kayaçlardan biridir? Yerin derinliklerinde magmanın katılaşmasıyla iç püskürük kayaçlar oluşmaktadır. A) Antrasit B) Marn C) Peridotit D) Traverten E) Riyolit Verilen yer şeklinin oluşması için aşındırma yaptığı kayaçların aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olması gerekir? A) Suyla temasında kolay çözünmesi B) İçinde canlı kalıntılarına rastlanması C) Daha zor ve geç aşınması D) Tabakalı bir yapıya sahip olması E) Dış kuvvetlerin etkisiyle çukurlarda birikmesi 11. Bir başkalaşım kayacı olan kuvarsın köken kayacı aşağıdakilerden hangisidir? 8. Aşağıda verilen kayaçlardan hangileri iç püskürüktür? A) İncitaşı B) Dasit C) Peridotit D) Siyenit E) Süngertaşı A) Granit B) Kil taşı C) Bazalt D) Kum taşı E) Süngertaşı Perlit ve sünger taşı kayaçları inşaat sektöründe kullanılmaktadır. 9. Aşağıda verilen kayaçlardan hangisi cam yapılıdır? A) Kalker B) Obsidyen C) Bazalt D) Kumtaşı E) Granit 12. Bir jeoloğun araştırma yaptığı bölgede kayaçların tortul kayaç olup olmadığını belirlemesi için aşağıdakilerden hangisi en önemli kanıtı oluşturur? A) Yapısının parlak ve camsı olması B) İçinde ince kristallerin bulunması C) Bloklar halinde bulunması D) Başkalaşıma uğramış olması E) Yapısında fosillerin bulunması 8
1.Ünite Doğal Sistemler 13. Magmanın yeryüzüne çıkarak katılaştığı bir alanda, aşağıdaki kayaçlardan hangisi görülmez? A) Perlit B) Granit C) Bazalt D) Andezit E) Obsidyen 15. Aşağıdaki kayaçlardan hangisi karstik şekillerin oluşmasını sağlar? A) Kalker B) Mercan kaya C) Kil taşı D) Süngertaşı E) Tebeşir Test - 2 Tortul (sedimenter) kayaçlar, dış kuvvetlerin etkisiyle çakıl, kum ve kil boyutuna kadar ufalanması ya da su içerisinde çözünmesiyle oluşan materyallerin deniz, göl, vadi veya ova tabanlarında üst üste birikip sıkışması ve katılaşması sonucu meydana gelen kayaçlardır. 16. 14. Şekilde, Antik Çağ da özellikle sağlam olması istenen sütun gibi yapılarda kullanılan, sedimenter bir kayaç gösterilmiştir. Bu kayaç türü aşağıdakilerden hangisi ile adlandırılır? A) Kaya tuzu B) Jips C) Konglomera D) Taş kömürü E) Mercan kaya Verilen yer şeklini inceleyen bir öğrencinin şekli oluşturan kayaçla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine varması doğru olur? A) Magmanın yer üstünde katılaşması ile oluşmuştur. B) Canlı artıklarının üst üste yığılması ile oluşmuştur. C) Magmanın yer altında katılaşması oluşmuştur. D) Yüksek ısı ve basıncın etkisiyle değişerek oluşmuştur. E) Dış kuvvetlerin etkisiyle çukurlarda birikerek oluşmuştur. Şistler içindeki baskın minerallerle beraber kullanılarak asıl kayacın adını oluşturur. 9
Doğal Sistemler 1.Ünite Test - 2 17. Mikaşist Arduvaz ının oluşum şekli aşağıdakilerden hangisidir? A) Organik tortul B) İç püskürük C) Kimyasal tortul D) Dış püskürük E) Başkalaşım 20. Bir metamorfik kayaç olan fillat, aşağıdakilerden hangisinin yüksek basınç ve sıcaklık altında değişimi ile meydana gelmektedir? A) Alçı taşı B) Kil taşı C) Kaya tuzu D) Mercan kaya E) Tebeşir 18. Aşağıda verilen kayaç ve oluşumu eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? Riyolit, silisyum oranı yüksek bir kayaçtır. Genellikle dik yerlerde gelişir. A) Riyolit mekanik tortul B) Gnays - metamorfik C) Mercan kaya organik tortul D) Kaya tuzu kimyasal tortul E) Linyit organik tortul ID : 1202 19. Magma katılaşarak kayaçlara dönüşür. Bu katılaşım kayaçları zaman içinde çözülerek parçalanır ve yeryüzünde birikip çimentolaşarak tortul kayaçları oluşturur. Daha sonra tortul kayaçlar yüksek sıcaklık ve basınca maruz kalarak değişime uğrarlar. Zamanla kayaçlar aşınma ve ayrışmaya uğrayarak yerin derinliklerine doğru iner ve magmaya karışır. Bu olay aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir? A) Regresyon hareketi B) Metamorfik döngü C) Transgresyon hareketi D) Kayaç döngüsü E) Magmatik dönüşüm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TEST NO 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 10
1.Ünite Doğal Sistemler Su Kaynakları 1. Su döngüsü ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Su döngüsü sürecinde, su kaynakları, katı, sıvı ve gaz hâlleri arasında değişime uğrar. B) Okyanus, deniz ve göl gibi yüzeylerden su buharlaşarak su döngüsüne katılır. C) Yer altı suları torağın altında tutulduğundan su döngüsüne katılmaz. D) Su buharı, atmosferde yükseldikçe soğuyup yoğunlaştıktan sonra su döngüsüne yağmur, dolu veya kar yağışı olarak katılır. E) Bitkilerden terleme yoluyla bırakılan su buharı su döngüsüne katılır. 2. Yeryüzündeki su kaynaklarının en büyük kısmını aşağıdakilerden hangisi oluşturur? A) Göller B) Tuzlu su C) Yeraltı suyu D) Tatlı su E) Akarsular 4. Dünyada tatlı su kaynaklarının içinde aşağıdakilerden hangisinin payı en fazladır? A) Buzullar B) Göller C) Yeraltı Suları D) Nehirler E) Bataklıklar 5. Okyanusların karalar arasına sokulan kısımlarına iç deniz adı verilirken, okyanusların kenarında yer alan ve derinlik farkı ile okyanuslardan ayrılan kısımlara kenar deniz denir. Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi bir kenar deniz değildir? A) Norveç B) Japon C) Umman D) Adriyatik E) Karayip Test - 1 Kişi başına düşen tatlı su miktarı ülkelere göre değişiklik göstermektedir. Bu durum üzerinde bol yağışlı bölgelerin bulunması, buzulların geniş yer kaplaması yüzey sularının zengin olması ve nüfusun az olması gibi faktörler etkilidir. 3. Kişi başına kullanılabilir tatlı su potansiyelinin ülkelere göre dağılımında aşağıda verilen ülkelerden hangisinin payı en fazladır? A) Çin B) ABD C) Fransa D) Türkiye E) Kanada 6. Okyanus ve denizler, birbirlerinden belirgin farklarla ayrılmaktadır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu farklardan biri değildir? A) Derinlik B) Yer hareketleri C) Karalardan etkilenme D) Tuzluluk E) Akıntılar Kıtalar arasında kalan büyük çukurlukları dolduran su kütlelerine okyanus adı verilir. 11
Doğal Sistemler 1.Ünite Test - 1 Su Kaynakları 7. Dünya nın en derin çukuru olan Mariana Çukuru aşağıdakilerden hangisinde yer alır? 9. Aşağıdaki şekilde bazı denizler numaralarla gösterilmiştir. Körfez; denizin, karaya doğru sokulmuş büyük ve derin girintisidir. A) Atlas Okyanusu B) Kuzey Denizi C) Hint Okyanusu D) Çin Denizi E) Büyük Okyanus 1- Karayip Denizi 2- Kuzey Denizi 3- Baltık Denizi 4- Manş Denizi 5- Karadeniz 6- Kızıl Deniz Buna göre yukarıdaki numaralardan hangilerinde karşılığı olan denizler doğru olarak verilmiştir? A) 1, 4 ve 5 B) 2, 3 ve 5 C) 2, 5 ve 6 D) 1, 5 ve 6 E) 3, 4 ve 5 8. Kara içlerinde bulunan ve denizlerle doğrudan bir bağlantısı olmayan tatlı, tuzlu ya da sodalı su birikintilerine göl adı verilir. Haritada X ile gösterilen körfez aşağıdakilerden hangisidir? A) Biskay Körfezi B) Aden Körfezi C) Bengal Körfezi D) Hudson Körfezi E) Basra Körfezi 10. Aşağıda verilen göllerden hangisi karstik oluşumlu göllere örnek oluşturur? A) Ohri B) Victoria C) Aral D) Baykal E) Superior 12
1.Ünite Doğal Sistemler Su Kaynakları 11. Aşağıdaki göllerden hangisi deniz seviyesinin altında bulunur? A) Hazar B) Lut C) Çıldır D) Titicaca E) Beyşehir 14. Aşağıda verilen iklim bölgelerinden hangisinde sel rejimli akarsular daha çok görülür? A) Akdeniz iklimi B) Tundra iklimi C) Step iklimi D) Okyanusal iklim E) Ekvatoral iklim Test - 1 Çözünebilen kayaçların (kalker, jips) yaygın olduğu yerlerde, doğal yollardan oluşmuş çukurlukların suyla dolması sonucunda oluşan göllere karstik göl denir. 12. Haritada X ve Y ile gösterilen göller aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? X A) Çad Tanganika B) Huron Ladoga C) Büyük Ayı Büyük Köle Y D) Victoria Nyasa E) Titicaca Balkaş 15. Aşağıda verilen akarsulardan hangisi kapalı bir havza içinde yer alır? A) Nil Nehri B) Yenisey Nehri C) Po Nehri D) Tuna Nehri E) Volga Nehri 13. Doğu Afrika da yaygın olarak bulunan göller, oluşum bakımından aşağıdaki gruplardan hangisinde yer alır? A) Tektonik göller B) Sirk gölleri C) Volkanik göller D) Karstik göller E) Alüvyal set gölleri 16. Akarsuyun herhangi bir yerindeki enine kesitinden 1sn de geçen su miktarına debi denir. Aşağıdakilerden hangisi debiye etki eden faktörlerden biri değildir? A) Beşeri faktörler B) Havzadaki dağların kar buzları C) Havzaya düşen yağış miktarı D) Suyun kimyasal yapısı E) Araziyi oluşturan taş ve tabakaların geçirimliliği Bir akarsuyun bütün kollarıyla birlikte sularını topladığı ve beslediği alana havza denir. 13
Doğal Sistemler 1.Ünite Test - 1 Akarsuyun debisi m³/sn (metreküp/ saniye) olarak ifade edilir. Bir akarsuyun debisi, akarsu yatağının derinliği ve genişliği ile doğru orantılıdır. 17. Aşağıda verilen akarsulardan hangisi basit rejimli akarsular gurubunda yer almaktadır? A) Küçük Menderes Nehri B) Nil Nehri C) Kongo Nehri D) Kızılırmak Nehri E) Ganj Nehri Su Kaynakları 20. Aşağıda bir yeryüzü şeklinin kesiti verilmiştir. Oluşumlarına göre kaynaklar: Karstik kaynak Vadi kaynağı Fay kaynağı Gayzer kaynağı Artezyen kaynağı 18. Yeraltına sızan suların, yerin çeşitli derinliklerindeki geçirimsiz tabakalar üzerinde biriktiği ortam aşağıdakilerden hangisi ile adlandırılır? A) Graben B) Akifer C) Voklüz D) Senklinal E) Karstik mağara Buna göre; I. Yer altı suları, IV numaralı noktadan kaynak halinde yeryüzüne ulaşabilir. II. Yağmur suları, III numaralı noktadan yer altına giriş yapabilir. III. Yer altı suları, II numaralı noktadan kaynak halinde yeryüzüne ulaşabilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve III B) I ve II C) Yalnız I D) II ve III E) I, II ve III 19. ID : 1203 Kalker gibi karstik kayaçların yaygın olduğu alanlarda yer altı boşluklarında biriken suların yeryüzüne çıkmasıyla karstik kaynaklar oluşur. Yukarıdaki şekilde gösterilen kaynağın özellikleri arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez? A) Akdeniz Bölgesi nde sıkça rastlanır. B) Karstik alanlarda yaygın olarak bulunur. C) Suları kireç bakımından zengindir. D) Yağışlı mevsimde bol su verir. E) Bulunduğu bölgelerde deprem riski yüksektir. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TEST NO 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 14