1923 1933 YILLARI ARASINDA BURDUR EKONOMĠSĠ Osman KOÇIBAY Burdur Ticaret ve Sanayi Odası nca Cumhuriyet in kuruluşunun 10. yıldönümü nedeniyle 1923 1933 Burdur İktisadî Vaziyeti ismiyle yayımlanan bülten; Burdur un 1923 1933 yılları arasındaki ekonomik durumu hakkında bizlere ayrıntılı bilgiler sunmaktadır. Bülten; 1933 yılının son aylarında (Muhtemelen Kasım veya Aralık aylarında) İstanbul da Resimli Ay Matbaası nda basılmıştır 1. Çalışmamızda faydalandığımız bülten; Ankara Milli Kütüphane de 1933 AD 2460 yer numarası ile ilgili rafta bulunmaktadır. Bülten kırk sayfadan oluşmaktadır. Bültende Burdur da üretilen gülyağı, afyon (haşhaş) ve hububat (tahıllar) ile halıcılık, dokumacılık, av dericiliği, marangozluk, bakırcılık ve debbağlık (dericilik) hakkında bilgilere yer verilmiştir. Bülten içerisinde gerek Burdur gerekse Burdur daki iş kollarıyla ilgili fotoğraflar da yer almaktadır. Bültenin son bölümünde ise gül ile gülyağı, afyon (haşhaş) ve tahıl üretimi, halıcılık, dokumacılık, av dericiliği, Burdur merkez ilçesinin ithalat ve ihracatı hakkında istatistikî bilgiler içeren tablolar bulunmaktadır. Tablolar incelendiğinde 1929 yılında Amerika'da başlayan ve 1930 yılından itibaren de başta Kuzey Amerika, Avrupa ve sanayileşmiş ülkeler olmak üzere tüm dünyayı etkileyen ekonomik kriz, Türkiye ekonomisini dolayısıyla da Burdur ekonomisini olumsuz etkilemiştir. 1928 yılında gül çiçeğinin kilosu 13,50 kuruş iken 1932 yılında kilosu 3 kuruşa; haşhaşın kilosu 1928 yılında 20 kuruş iken 1933 yılında 4,70 kuruşa; buğdayın kilosu 1928 yılında 11 kuruş iken 1933 yılında 3 kuruşa; arpanın kilosu 1928 yılında 6 kuruş iken 1933 yılında 1,50 kuruşa; mısırın kilosu 1928 yılında 6 kuruş iken 1933 yılında 2 kuruşa; fasulyenin kilosu 1928 yılında 13 kuruş iken 1933 yılında 4 kuruşa kadar düşmüştür. Burdur alaca dokumalarının topu 1928 yılında 125 kuruş iken 1933 yılında 73 kuruştur. 1928 yılında tavşan derisi 50 kuruş iken 1933 yılında 7 kuruşa; 1928 yılında tilki derisi 4 lira iken 1933 yılında 3 liraya; 1928 yılında sansar derisi 19 lira iken 1933 yılında 8 liraya; 1928 yılında porsuk derisi 3 lira iken 1933 yılında 80 kuruşa; 1928 yılında kurt derisi 4 lira iken 1933 yılında 1 liraya düşmüştür. Fiyatların düşmesiyle birlikte yetiştirilen bazı ürünlerin rekoltesi de düşmüştür. Afyon üretimi 1928 yılında 16.000 kilo, 1929 yılında 19.200 kilo, 1930 yılında 60.800 kilo iken 1931 yılında 22.400 kiloya, 1932 yılında 5.760 kiloya kadar düşmüştür. Başta Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'ya ihraç edilen halı miktarı 1928 yılında 31.320 m 2, 1929 yılında 48.600 m 2, 1930 yılında 59.400 m 2 iken 1931 ve 1932 yıllarında yurt dışına 1 m 2 halı bile ihraç edilememiştir. Ekonomik buhrandan ithalat ve ihracatta etkilenmiştir. Burdur'un 1928 yılındaki ithalatı 2.018.674 lira iken 1932 yılında 976.338 liraya kadar gerilemiştir. İhracat ise 1928 yılında 4.895.102 lira iken 1932 yılında 1.013.703 liraya gerilemiştir. Bu gerileme yaklaşık 1/5 oranındadır. Tarihçi. 1 Bültenin sonunda 24.10.1933 tarihi ile Burdur Ticaret ve Sanayi Odası yazısı yer almaktadır. 1
Ancak bu dönemde gül çiçeği ve gülyağı fiyatlarının büyük oranda düşmesine rağmen üretiminde büyük bir artış yaşanmıştır. 1928 yılında 140.800 kilo üretilen gül çiçeği, 1933 yılında 219.450 kiloya yükselmiştir. Gülyağı üretiminde ise rekolte, 1928 yılında 48 kilo iken 1933 yılında 75 kiloya çıkmıştır. Burdur un 1923 1933 yılları arasındaki ekonomik durumu hakkında bizlere ayrıntılı bilgiler sunan diğer kaynaklar ise 1925-1926 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi 2, 1926-1927 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi 3, 1927-1928 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi 4 ve 1928-1929 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Yıllığı 5 'dır. Bu çalışmamızda; 1923 1933 Burdur İktisadî Vaziyeti isimli eseri aynen yayımlamak yerine, bazı kelimelerin yanına günümüz Türkçesindeki anlamlarını italik/eğik yazı ile yazdık. Yine açıklama yapılması gerektiğine inandığımız bazı konu, cümle ve kelimeleri dipnotlarla açıklamaya çalıştık. Bülten içerisinde yer alan fotoğrafları da son bölüme ekledik. Çalışmamızın başta Burdur'la ilgili yerel çalışmalar yapan araştırmacılara, Burdur'umuzu seven ve merak edenlere faydalı olacağına inanıyoruz. 2 1925 1926 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi, Matbaa-i Amire, İstanbul 1926 (www.kocibay.net/1925-1926.pdf, 16.10.2015). 3 1926-1927 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi, Matbuat-ı Müdüriyet-i Umûmiye, İstanbul 1927 (www.kocibay.net/1927%20devlet%20salnamesi.pdf, 16.10.2015). 4 1926-1927 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi, Matbuat-ı Müdüriyet-i Umûmiye, İstanbul 1928 (www.kocibay.net/1927-1928.pdf, 16.10.2015). 5 1928 1929 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Yıllığı, Devlet Matbaası, İstanbul 1929 (www.kocibay.net/1928-1929.pdf, 16.10.2015). 2
BURDUR UN ĠKTĠSADÎ VAZĠYETĠ Burdur: Anadolu nun Göller mıntıkasında/bölgesinde, münbit/verimli toprağı ve her şeyi yetiştirmeye müsait iklimiyle tanınmış, kıymetli bir muhittir. Yetiştirdiği ve ihraç ettiği mahsulleriyle/ürünleriyle, mamulât 6 ve masnuatı/sanatkârca yapılanları ile civar muhitlerden/yörelerden daha büyük bir ehemmiyet/önem ve kıymet kazanmıştır. Burdur iktisadî randıman itibariyle, küçüklüğüyle mütenasip/uygun olmayacak derecede, mühim bir mevki tutmuştur. Gülyağı, afyon, halıcılık, dokumacılık Burdur un en kıymetli ihracatından ve cihan/dünya piyasasında mühim mevki tutan istihsalâtındandır/üretimlerindendir. Her nevi/çeşit hububat, av derisi, kitre 7, anason, yün yapağı, kıl ticareti Burdur a geniş mikyasta/ölçüde servet getiren zengin birer menbadırlar/kaynaktırlar. Burdur da Gülyağcılık 8 Büyük harpten 9 evvel Burdur da gülyağcılık çok tekâmül etmiş/gelişmiş bir vaziyette idi. Büyük harpteki ihracat durgunluğu, bu istihsalâtı/üretimi tevakkufa/durgunluğa duçar etmiş/uğratmış, Mütareke 10 ve Milli Mücadele senelerinde bu durgunluk devam etmişti. Cumhuriyet in ilanından beri Burdur da gülyağcılık, büyük bir hızla ilerleyerek, bu feyizli/bereketli senelerde memlekete mühim miktarda para getirmiştir. Beş senelik istisalât/üretim ve ihracatın Burdur a getirdiği para miktarı, bu bültenin sonundaki cetvelde, daha canlı bir şekilde gösterilmiştir. Burdur gülyağı katkısız ve çok temiz istihsâl olunarak/üretilerek dünya piyasasına arz edildiği halde; Burdurumuzun kâfi/yeterli derecede propaganda ve reklâm yapamaması yüzünden, maalesef bu vakte kadar kendisini müstehlik/tüketici piyasalara tanıttıramamıştır. Burdur da Afyonculuk İlk afyon mahsulünün/ürününün ne suretle Burdur da ekildiği malûm olmamakla/bilinmemekle beraber, Burdur un pek eski zamandan beri haşhaş eken ve afyon istihsâl eden/üreten bir mıntıka/bölge olduğu malûmdur/bilinmektedir. Afyon mahsulü, haşhaş, haşhaş yağı ve afyon itibariyle çok verimli bir mahsuldür. Okka 11 sının kırk beş - elli liraya çıktığı zamanlarda bir dönüm tarlasından dört okka afyon alan bir köylü, yalnız bu ekilişle evinin ihtiyacını ve mühim masraflarını temin ediyordu. Oldukça zahmetle elde edilen bu mahsulü çok ekenler, afyon üzerine iş yapanlar mühim servetler edinmişlerdir. 6 Mamulât: Makine veya elle işlenmiş eşya. 7 Kitre: Gevenden çıkarılan bir tür zamk, kestere. 8 Burdur'da gülcülük ve gülyağı üretimi 19. yüzyılın son çeyreğinde başlamıştır. Hicri 1310 (Miladi tarihinde Yörük oğlu Mustafa Efendi tarafından iki dönüm gülistan tesis edilmiş ve 314 senesinde Abdulbaki zâde Reşid Bey tarafından onbeş dönüm ve Pavlu Efendi tarafından sekiz dönüm ve diğer beş kişi tarafından da on beş dönüm gülistân vücuda getirilmiştir ( Hicri 1317 Tarihli Konya Vilâyeti Salnamesi, s. 265). 9 Birinci Dünya Savaşı 10 Mondros Mütarekesi: I. Dünya Savaşı sonunda 30 Ekim 1918 tarihinde Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan mütareke. Osmanlı Devleti adına Bahriye Nazırı Rauf Bey tarafından, Limni adasının Mondros Limanı'nda demirli Agamemnon zırhlısında imzalanmıştır. 11 Okka: Osmanlı Devleti zamanında kullanılan ve 1282 gram büyüklüğündeki bir ağırlık ölçüsü. 3
Umumî buhran 12, her şeyde olduğu gibi afyon üzerinde de çok tesir yapmıştır. Hâlihazırda/Şu anda okkasını altı liraya indirmiştir. Yedi sekiz misli tenezzüle/fiyatının düşmesine rağmen afyon yine Burdur çiftçileri ve tüccarı için mühim bir servet ve ticaret kaynağıdır. Odamızın tespit ettiği altı senelik afyon istihsâl/üretim ve ihracatı, bültenin son kısmında bulunan cetvelde gösterilmiştir. Burdur afyonları, Afyonkarahisar ve Çal afyonlarından üstün bir şekilde piyasada rağbet görmektedir. Burdur da Halıcılık 1930 senesinde beş altı bin işçinin çalıştığı 1200 tezgâhın işleyip dokuduğu bu kıymetli sanat, Amerika nın buhran dolayısıyla halıya rağbet göstermemesinden, bu son senelerde ölmüş gibidir. İhracat tamamen durmuştur. Yalnız dâhili sarfiyat üzerine mahdut/sınırlı tezgâhlar çalışmaktadır. Cumhuriyet in ilanından beri büyük bir inkişâf/gelişme gösteren Burdur halıcılığı, pek yakın bir âtide/gelecekte yine eski kıymetli mevkiini alacaktır. Büyük harpten evvel de Burdur da halıcılık çok istifâdeli/yararlı bir sanat.. İşçileri doyuran bir iş.. Kumpanyaları/Şirketleri 13 tatmin eden bir meslekti. Burdur un halıcılığı çok eski olmakla beraber, şu birkaç seneye gelinceye kadar, Burdur da halı dokunduğunu ve çok ince oturak 14 ta halılar işlendiğini kimse bilmiyordu. Halı kumpanyaları/şirketleri ve halıcı sermayedarlar/sermaye sahipleri, Burdur halılarını civar vilayetlerde dokunan halılar miyanında/arasında, bir başka namla piyasaya arz ediyorlardı. Hâlbuki Burdur halıları, kalite itibariyle düşük olan bu diğer halıların piyasada itibarını/saygınlığını muhafaza ettirmekte/korumakta ve yükseltmekte mühim bir âmil idi/etkendi. Böyle olmakla beraber, firmasının hakiki hüviyetini taşımaması, bu işle büyük mikyasta/ölçekte uğraşan halı kumpanyalarının kadirşinaslığından/değerbilirliğinden ileri gelmiştir. Artık herkesçe öğrenilmiş bir hakikattir ki, Burdur sanatkâr bir muhittir/yöredir. Halıcılıkta, dokumacılıkta, marangozlukta, bakırcılıkta, gülyağcılıkta meydana getirdiği temiz ve nefis mamulât/imal edilenler ve masnuat/sanatkârca yapılanları ile her yerde kendisini tanıttırmıştır. Burdur da halıcılığın inkişâfı/gelişmesi ve memlekete getirdiği servet, son kısımdaki cetvelde açık ve vazıh/net bir surette/şekilde gösterilmiştir. Burdur da Dokumacılık Burdur da her gün dev adımlar ile ilerleyen bir san at varsa o da dokumacılıktır. Burdur a mahsus bir tabir ile Alacacılık tır (Alacacı esnafına çulha 15 denir). Burdur un 1600 evinde 2500 e yakın tezgâh faaliyet halindedir. Japon dokumalarına büyük mikyasta/ölçüde rekabet eden Burdur alacaları, hem ucuz hem de dayanıklıdır. Yerli malına rağbeti, mühim bir memleket borcu bilen civar vilayetler köylüleri ve kısmen 12 1929 yılında başlayan ve etkisini 1930 yılının sonlarında tam anlamıyla hissettiren ve 1930'lu yıllar boyunca devam eden ekonomik buhrana verilen isimdir. Türkiye yi de olumsuz etkileyen bu ekonomik kriz, Kuzey Amerika ve Avrupa'yı merkez almasına rağmen, dünyanın geri kalanında da (özellikle de sanayileşmiş ülkelerde) yıkıcı etkiler meydana getirmiştir. 13 1927-1928 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi'ne göre Burdur'da Şark Halı, Türk Varlığı, Nur Halı, Karagözzâde Halı Kumpanyası isimli dört halı şirketi bulunmakta idi. Şark Halı Müdürü İtalya, diğerlerinin müdürleri Türk'tür (www.kocibay.net/1927-1928.pdf, 16.10.2015). 14 Oturak: Boru mengenesinin tezgâha oturduğu ve vidalandığı bölüm. 15 Çulha: El tezgâhında bez dokuyan kimse. 4
şehirlileri Burdur alacalarını, Avrupa dokumalardan çok üstün tutmaktadırlar. Burdur un pazar günlerinde, belki tâ Anadolu içlerinden gelen tüccarlar, balya balya muhtelif/çeşitli desende, cazip şekillerde işlenmiş on binlerce top alaca, kaput, bez satın alarak harice götürmektedirler. Tezgâhlar, Cumhuriyet Hükümeti nin büyük himmetiyle/çabasıyla, Burdur a kadar gelen mütehassısların/uzmanların irşat/yol gösterme ve tavsiyeleriyle; asrîleşmekte/modernleşmekte ve makineleşmekte bulunduğundan, bugün milli fabrikalarımızın kullandıkları yünlerden elbiselik kumaş, yün ve iplik kumaş, mendil, yatak ve sofra takımları, perde ve ev mobilyaları için çok zarif ve dayanıklı dokumalar, kumaşlar işlenmektedirler. Bültendeki cetvel ve fotoğraflar bu sanatın Burdur daki canlılığını ve inkişâfını/gelişmesini yaşatacak birer hatıradır. Burdur da Hububatcılık Burdur, hakikaten/gerçekten ziraat memleketi denmeye lâyık bir muhittir/yöredir. Buğdayın, arpanın en iyisi yetişen bu memleket, çiftçilik yüzünden çok fayda görmektedir. Toprağı kuvvetli, ekseriya/çoğu zaman bire 30 ilâ 50 arasında mahsul/ürün verir. Vilâyetin içinden akan muhtelif/çeşitli çaylar, ırmaklar, dereler çiftçi vaziyetine çok yardım etmekte, yağmursuz senelerde zürrâ ın/çiftçilerin imdadına yetiştirmektedir. Hububatın diğer cinsleri de mebzûlen/bolca yetişir. Burdur, vaktiyle taşraya ihraç mahreci/çıkış yeri olan Antalya ve İzmir vasıtasıyla, mühim miktarda buğday ve arpa satardı. Şimdiki halde mahsulâtını/mahsullerini, fabrikalarında ekseriya/çoğu zaman un haline getirerek, Isparta, Eğirdir, Aydın, Nazilli, Denizli, Ödemiş, Söke havalisine kadar sevk etmekte ve bura piyasalarında rağbetle satmaktadır. Piyasanın düşkünlüğü, zürrâ ın/çiftçilerin son seneler içinde fazla ekme hevesini/isteğini kısmen azaltmıştır. Beş senelik hububat mahsulât/ürünler ve ihracat rekoltesini, kıymet/değer ve adetler, pek bariz/belirgin bir surette/şekilde göstermektedir. cetvelimizdeki Burdur da Av Dericiliği Av derisi ihracatı hakkında, odamızca tesbit olunan beş senelik miktar ve nisbeti/oranı son kısımdaki cetvelimiz göstermektedir. Bu miktar, kışın fazlalığı ve piyasanın yüksekliğine göre, daima mütehavvil/değişken bir manzara arz eder. Bu yüzden de memleketimize mühim miktarda para girmektedir. Avcılarımız bu işi, merak ve zevkten ziyâde/çok, memleketin iktisadiyatına/ekonomisine ve servetine hizmet, fikir ve gayesi ile yaparlarsa, Burdurumuzun av dericiliği işinde de mühim bir mevki/yer tutacağı şüphesizdir Odamızın Tetkik Ettiği ve Ġlerletmeğe ÇalıĢtığı San atlerden Marangozluk, Bakırcılık, Debbağlık/Dericilik Burdur da Marangozluk: Yetişen hevesli gençlerin kıymetli çalışmalarıyla çok ileri gitmiştir. Motorla çalışan imalâthaneler açılmış, bu atölye ve imalâthanelerde, çok zarif ve sağlam bir şekilde her nevi/çeşit sandalye, koltuk, masa, karyola şezlong, aynalı dolap, komodin gibi birçok ev mobilyası yapılmaktadır. Türkiye nin her tarafına giden numuneler/örnekler hoşa gitmekte ve her yerden bu imalâthaneler sipariş almaktadırlar. Burdur a gelen her memur ve zabit ile yabancının gözünü çeken bu takımlar; gerek bu zevât/kişiler vasıtasıyla, gerek başka vasıtalarla her yere yayılmakta, sanatkârlarımız da bu yüzden çok para kazanmaktadırlar. 5
Bakırcılık Sanatı: Burdur da aynı şekilde inkişâf/gelişme halindedir. Bakırcılarımız yaptıkları muhtelif/çeşitli kıymetli şeyler her gün rağbet görmekte, her yerden sipariş almaktadırlar. Debbağlık/Dericilik: Burdur da ehemmiyetli bir kısım halkın uğraştığı ve para kazandığı iyi bir sanattır. Debbağlarımız, kunduracılarımızın mühim ihtiyaçlarını karşılayacak, oldukça kıymetli deriler yapmaktadırlar. Burdur hem sanat, hem ticaret, hem de ziraat memleketidir. Azimkâr/Gayretli halk, durmadan çalışmaktadır. Burdur halkı, Cumhuriyet in sanatçılığa ve iktisada bilhassa/özellikle çiftçiliğe verdiği ehemmiyet/önem ve kıymetin manasını bütün imanıyla kavramış ve ona bütün gönlü ile inanmıştır. 24.10.1933 Burdur Ticaret ve Sanayi Odası 6
Ġstihsal Olunan Gülyağı Miktarı Gül Çiçeği Fiyatı Bir Miskal 16 Gülyağının Kaç Okka 17 Çiçekten Olduğu Umum Çiçek Ġstihsalâtı Bir Kilo Gülyağının SatıĢ Bedeli Satılan Gülyağı Miktarı Stok Yeniden EkiliĢ BAZI ĠSTATĠSTĠKLER Burdur Kaza Merkezinde Gül Bahçeleri ve Gülyağcılık Ġhracat Gül Bahçeleri Miktarı Beher 18 Dönümden Alınan Gül Çiçeği Miktarı Zürrâ' 19 Taktirhâne 20 Kilo KĢ. S. Kilo Kilo Lira Kilo Kilo Kilo Kilo Dönüm Dönüm Kilo Kilo Dönüm Adet Adet Adet Türkiye Dâhiline Ecnebi 21 Memleketlere Bakımlı Bakımsız Bakımlı Bakımsız Gülyağı Ticareti Ġle UğraĢanlar Seneler 48 13,50 14 140800 625 48 48 0 0 200 816 500 50 200 150 15 2 1928 72 15 14 211200 775 72 72 0 0 325 998 500 50 100 170 25 2 1929 72 11 14 211200 500 72 72 0 0 325 900 500 50 20 175 40 2 1930 80 7 14 225400 450-250 40 40 0 40 33 1000 485 45 15 180 40 3 1931 48 3 21 211200 180-170 18 18 0 70 200 1100 470 35 0 140 50 50 1932 75 4 14 219450 170-165 85 85 0 60 350 950 400 86 0 140 50 50 1933 16 Miskal: Yirmidört kıratlık (4, 5 gr. kadar) bir ağırlık ölçüsü. (Bir kırat, beş normal arpa ağırlığında olup, bir dirhemin 1/14 üdür.) 17 Okka: Osmanlı Devleti zamanında kullanılan ve 1282 gram büyüklüğündeki bir ağırlık ölçüsü. 18 Ecnebi: Yabancı. 19 Beher: Her, her biri. 20 Zürrâ': Çiftçiler. 21 Taktirhâne: Damıtma yeri. Rafineri. 7
Burdur Kaza Merkezinde Afyon (HaĢhaĢ) Ġstihsalât ve Ġhracat Cetveli SatıĢ Fiyatı Ġhracat Umûmi Ġstihsalât Bir Kilonun Tutarı Umum Ġstihsalât Tutarı Türkiye Dâhiline Ecnebi Memleketlere Stok Miktarı Kilo Lira KuruĢ Lira Kilo Kilo Kilo Seneler 16000 20 320000 16000 0 0 1928 19200 24 460800 19200 0 0 1929 60800 12 729600 30800 0 30000 1930 22400 8 179200 28400 0 24000 1931 5760 7 40320 22080 0 7680 1932 9000 4,70 42300 13000 0 3680 1933 8
Ġmal Olunan Halı Miktarı Tezgâh Miktarı Ġmal Masarıfı Yerli Ecnebi Umum Yekûn 24 Ecnebi Dâhilde Umum Yekûn Türkiye Dâhilinde Ecnebi Memleketler SatıĢ Bedeli Umum Yekûnu Beher ArĢın 23 Halının Maliyeti Burdur Halı Ġmalâtı Ġbtidaî 22 Maddeler ve Ġmalât Ġhracat ArĢın M. Adet Lira Lira Lira Lira ArĢın M. ArĢın M. ArĢın M. Lira KĢ. Lira KĢ. Lira Li. KĢ. Seneler 34800 580 28536 185834 53590 267960 31320 3480 34800 8,50 8,15 284838 7,70 1928 54000 900 44280 288360 83160 415800 48600 5400 54000 9 8,70 471420 7,70 1929 66000 1100 54120 352440 101640 508200 59400 6600 66000 7 7,75 506550 7,70 1930 1200 20 570 4230 900 5700 0 1200 1200 5,50 0 6600 4,75 1931 1200 20 480 3420 900 4800 0 1200 1200 4,57 0 5400 4 1932 22 Ġbtidaî: İlkel. 23 ArĢın: Osmanlı Devleti döneminde kullanılan yaklaşık olarak 68 cm'ye eşit olan uzunluk ölçüsü. 24 Yekûn: Toplam. 9
Tezgâh Miktarı Beher Tezgâhın Senelik Mamulâtı Senelik Umum Mamulât Yekûn Vilâyet Dâhili Vilâyet Harici Ecnebi Memleketler Beher Topu Senelik Tutarı Beher Topu Senelik Tutarı Yekûn Yerli Malı Ecnebi Malı Burdur Dokumacılığı Ġhracat Maliyet Fiyatı SatıĢ Fiyatı Ġbtidaî Maddeler Bedeli Sayı ArĢın Top Top Top Top Top KuruĢ Lira KuruĢ Lira Lira Lira Lira Seneler 800 2500 250 200000 50000 150000 0 90 180000 125 250000 180000 153000 27000 1928 800 2500 250 200000 55000 145000 0 87 174000 115 230000 174000 156600 17400 1929 800 2500 250 200000 60000 140000 0 77 154000 110 220000 154000 144760 9240 1930 1200 2500 250 300000 70000 230000 0 60 180000 70 210000 180000 172800 7200 1931 1600 2500 250 400000 80000 320000 0 56 224000 70 280000 224000 218400 5600 1932 2000 2500 250 500000 90000 410000 0 57 285900 73 365000 285000 278000 7000 1933 10
Umum Ġstihsalâtın SatıĢ Bedeli Burdur Kaza Merkezi Hububat Ġstihsal ve SatıĢ Cetveli Buğday Arpa Mısır Fasulye Sair 25 Hububat Lira KrĢ. S. Kilo KrĢ. S. Kilo KrĢ. S. Kilo KrĢ. S. Kilo KrĢ. S. Kilo Seneler 4003000 11 16000000 6 25000000 6 9000000 13 600000 5 2500000 1928 3781000 10 17000000 5,25 27000000 5,25 9000000 11 600000 5 2500000 1929 3724250 7,75 20000000 5 30000000 5 10000000 7,75 700000 4 3000000 1930 2561000 5 15000000 3,60 23000000 3,60 8000000 5 550000 3 2250000 1931 1296525 3,75 14380000 2,40 21000000 2,60 7000000 4 517500 2,50 2023000 1932 1080812 3 19250000 1,50 18000000 2 8500000 4 400800 2 2364000 1933 25 Sair: Diğer. 11
Burdur Kaza Merkezinde Av Dericiliği Varidat 26 ı Umum Deri Tutarı SatıĢ ve Deri Miktarı TavĢan Tilki Sansar Porsuk Kurt Lira Lira KuruĢ Sayı Lira Sayı Lira Sayı Lira KuruĢ Sayı Lira KuruĢ Sayı Seneler 35040 50 30000 4 2200 19 500 3 500 4 60 1928 33340 50 25000 5 2000 17 550 2 50 500 4 60 1929 29250 50 20000 5 2200 10 700 2 550 3 50 1930 18250 40 18000 4 1500 7 600 1 50 500 2 50 1931 7910 8 12000 3 1000 7 500 1 400 1 50 1932 10625 7 14500 3 1500 8 575 0 80 540 1 20 65 1933 26 Varidat: Kazanç, gelir. 12
Kaza Merkezinin Ġthalatı 1928 1929 1930 1931 1932 Yerli Ecnebi Yerli Ecnebi Yerli Ecnebi Yerli Ecnebi Yerli Ecnebi Lira Lira Lira Lira Lira Lira Lira Lira Lira Lira EĢyanın Nev i 185834 53590 588360 83160 352440 101640 5400 5400 Halı Levazım 27 ı 171000 9000 163300 8700 146300 7700 171000 9000 212800 11200 Dokumacılık Levazımatı 52000 32000 16800 9600 4400 Bakır ve Levazımı 55880 53775 38011 25286 28220 Demir ve Levazımı 23000 113000 20500 86500 18000 54000 16500 53000 16500 25000 Hırdavat 93000 552000 135000 553000 136500 490000 90000 365000 85000 252000 Manifatura 177000 349370 114000 318925 138044 210000 138000 133572 128000 72058 Bakkaliye Levazımı 17500 52500 16250 48750 18000 42000 37500 12500 30000 10000 Kundura Levazımı 114000 135000 116900 114400 95760 667334 1351340 1037410 1319810 809284 1077051 458400 722358 477700 498638 Yekûn 2018674 2357220 1886335 1180758 976338 Gaz, Benzin, Otomobil ve Teferruat Yerli ve Ecnebi Umum Yekûn 27 Levazım: Gerekli şeyler. 13
Kaza Merkezinin Ġhracatı 1928 1929 1930 1931 1932 Lira Lira Lira Lira Lira EĢyanın Nev i 2811555 1930191 771500 210300 263150 Hububat 187500 166750 154000 161000 179000 Dokumacılık 486480 607538 440407 187854 154964 Afyon 157332 133910 104600 120486 144665 Hayvanat 28 53750 60474 103550 156975 96750 Tavuk ve Yumurta 283700 126570 75000 23445 12670 Anason 77579 63505 40595 22512 10425 Av Derileri 255258 422820 460350 Halı 23934 31749 32443 11307 375 Gülyağı 40000 25600 17400 8800 5060 Marangozluk 14770 15160 8840 6966 2846 Mutabiye 69872 30212 12752 4926 1590 Dibâgat 29 20250 20250 16600 8000 5100 Keçecilik 64600 16600 9600 Bakır Mamûlatı 3810 3250 2886 2270 1660 Demir ve Levazım-ı ĠnĢaiye 30 30000 20000 8000 15200 10800 Hırdavat 160000 180000 160000 100000 70000 Manifatura 80000 67000 52500 42000 28250 Bakkaliye (Okka Malı) 18100 17574 17620 3750 8608 Ceviz ve Badem Ġçi 45630 38388 36920 15000 8700 HaĢhaĢ ve Yağı 7000 6500 6000 5000 4000 Kundura Levazımı 2052 2160 1984 3360 3800 Bağırsak 1930 1455 1720 370 1290 Balmumu 4895102 3987656 2535267 1109521 1013703 Yekûn 219043 Stok 1222746 28 Hayvanat: Hayvanlar. 29 Dibâgat: Tabaklama. Sepicilik, hayvan derilerini terbiye etmek zanaati. 30 Levazım-ı ĠnĢaiye: İnşaat malzemeleri. 14
FOTOĞRAFLAR Burdur Ticaret ve Sanayi Odası Binası Burdur Ticaret ve Sanayi Odası Heyeti 15
Burdur Dokumacı Esnafının Pazar Yerinde SatıĢ Sergileri GüneĢ Un Fabrikasının Elek Dairesinin GörünüĢü 16
Yerli Dokumaların Yapıldığı Tezgâhlardan Biri 17
Marangozlar ĠĢ BaĢında Marangoz Esnafı Tarafından Yapılan Mobilyalar 18
Bakırcı Esnafından Bir Kaçı ÇarĢıdan Belediye ve Civarının GörünüĢü 19
Cumhuriyet Meydanı ve Cadde Üzerinde Bir ġenlik Hükümet Civarı ve Gazi Caddesi 20
Hükümet Konağı ve Bahçesi ġehrin Bir Kısmının Umumi GörünüĢü 21
Burdur Elektrik Fabrikasının DıĢarıdan GörünüĢü Burdur Belediyesi Fennî Mezbahasının AçılıĢ Resmi 22
Burdur Belediyesi Fennî Mezbahasının Ġç Kısmı Ziraat Bankası Burdur ġubesi Binası 23
Gazi Ġlkmektebi Talebesi Açık Havada El ĠĢleri Yaparken Gazi Ġlkmektebi Sergisi ve Gazi KöĢesi (Açılmadan Evvel) 24
Burdur Halkevi Binasının AçılıĢı (29 Ekim 1933 31 ) Burdur Cumhuriyet Halk Fırkası Binası 31 Burdur Halkevi 29 Ekim 1933 tarihinde açılmıştır. Gül Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Burdur Kasım 1933, s. 21. 25
Bültenin DıĢ Kapağı 26
Bültenin Ġç Kapağı 27
BÜLTEN ĠÇERĠSĠNDE YER ALAN SÖZLER Millî Ġktisadı Cumhuriyet doğurdu. Önce buğdayı bile dıģarıdan alırdık. ġimdi ipekliyi bile memlekette yapıyoruz. Millî olan her Ģey bizimdir. Ġktisat savaģı devam ediyor; uzun sürecektir. Fakat bunda da muhakkak muzaffer olacağız. Millî biriktirme on yılda 4 milyon liradan 40 milyon liraya çıktı. Cumhuriyetin yapıcı kuvvetine inan. Büyük iģleri büyük millet yapar. Cumhuriyet 8 yılda 4000 kilometre demiryolu yaptı. Demiryolları ile kömüre, bakıra varıyoruz. Akdeniz'i Karadeniz'e bağladık. Yakında Ege kıyılarını Kafkas dağlarına bağlayacağız. 28
KAYNAKLAR 1. 1923 1933 Burdur Ġktisadî Vaziyeti, Burdur Ticaret ve Sanayi Odası, Resimli Ay Matbaası, Ġstanbul 1933. 2. 1925 1926 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi, Matbaa-i Amire, Ġstanbul 1926 (www.kocibay.net/1925-1926.pdf, 16.10.2015). 3. 1926-1927 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi, Matbuat-ı Müdüriyet-i Umûmiye, Ġstanbul 1927 (www.kocibay.net/1927%20devlet%20salnamesi.pdf, 16.10.2015). 4. 1926-1927 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi, Matbuat-ı Müdüriyet-i Umûmiye, Ġstanbul 1928 (www.kocibay.net/1927-1928.pdf, 16.10.2015). 5. 1928 1929 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Yıllığı, Devlet Matbaası, Ġstanbul 1929 (www.kocibay.net/1928-1929.pdf, 16.10.2015). 6. Gül Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Burdur Kasım 1933. 7. Hicri 1317 Tarihli Konya Vilâyeti Salnamesi. 8. Rumî 1330 Tarihli Konya Vilâyeti Salnamesi. 29