MOGOLiSTANDA ESKİ TÜRK KÜLTÜR VE MEDENİYETİNE ESERLER VE BULUNDUKLARı YERLER

...A...O<.:.... T""8r""'ki"' y... t...,a... ru..."tır""'m"".""'...r... l""e""nl..,t1""to""i.::.u..,d""er...!li...ı"-i-"'s:..y... I :ıt...e...rıu... ru""m_2""oo...3'-- ~.181. MOGOLiSTANDA ESKİ TÜRK KÜLTÜR VE MEDENİYETİNE ESERLER VE BULUNDUKLARı YERLER AİT BAZI Dr. Cengiz ALYILMAZ* ÖZET Bu makalede Saka, Hun, Avar, Köktürk ve Uygur dönemlerine ait bazı kurganların, mezarların, anıt mezar kolliyelerinin, kaya Ostü tasvirlerin (petrogliflerin), bengü taşların (tasvirli, yazı lı, damgalı taşların) taşbabaların, heykellerin, balbalıann, şehir kalıntılannın bulundukları yerler ve bunlann koordinatları dikkatlere sunulmaktadır. rihte birçok Türk boyu, bugün Moğolistan Halk Cumhuriyeti sınırlan.. içinde kalan topraklarda yaşamış ve devletler kurmuştur. Bu sebeple de eski Türk yaşayış ve inanışının ürünü olan kültür ve medeniyet eserlerinin büyük bir bölümü Moğolistan Halk Cumhuriyeti'nde bulunmaktadır. 1997-2001 yıllan arasında Moğolistan Halk Cumhuriyeti'nin bazı bölgelerinde (Arhangay Aymag, Övörhangay Aymag, Tôv Aymag, Bulgan Aymag, Dundgovi Aymag, Bayan Ölgey Aymag ve Ulaanbaatar'da) Saka, Hun. Avar, Köktürk ve Uygur dönemlerine ait kültür ve medeniyet eserlerinin (kurganların, mezarların, anıt mezar killliyelerinin. kaya üstü tasvirlerin (petroglif1erin), bengü taşların (tasvirli, yazılı, damgalı taşların) taşbabalann, heykellerin, balballann, süs ve kullanım eşyalannm, şehir kalıntılannın...) koordinatlan tarafımızdan GPS i ile tespit edilip, üzerlerinde araştınna ve incelemeler yapıldl 2 Eski Türk kültür ve medeniyetiyle ilgilenenlere ve bunlar üzerinde araştınna ve inceleme yapacak olanlara yararlı olaca#ı düşüncesiyle söz konusu eserlerin bulunduklan yerler ve koordinatlan, aşağıda tablolar halinde dikkatlere sunuldu 3 : Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Egitim Fak. Türkçe Egitimi Bölümü Ögretim Üyesi. i Mogolistan 'daki Türk kültilr ve medeniyetine ait eserlerin koordinatları tespit edilirken "EI GPS"si kullanılmıştır. 2 Çalışmalarım sırasında destek ve yardımlarını gördügilm degerli bilim adamları Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya, Prof. Dr. AbdulhalOk çay, Dr. Tsendİyn Battulga, Dr. Murat Yakar ve Dr. Osman Mert'e teşekkorü zevkli bir borç addediyorum. 3 Mogolistan'daki Türk kültür ve medeniyetine ait eserler, bu tablolarda dikkatlere sunulanlardarı ibaret de~ldir. Tablolarda tarafımızdarı üzerinde bizzat araşnrma ve inceleme yapılanlara yer verilmiştir.

-182- c, Alyılmaz' MotoliıtRn'dREıki TUrk KUltDr ye Medeplyetipe Ait Bazı EKrlCr L ANıT MEZAR KÜLLİYELERİ, ANıT MEZARLAR VE KURGANLAR No Anıt Mezar KOlliyesinin, Anıt Mezar Killiiyesinin, Anıt Anıt Mezar Kıılliyesinin, Anıt Anıt Mezarınveya Mezarın veya Kurganın Yeri Mızann veya KurKanın GPS Kul"llanIR Adı i Dönemi Kavdı 1 Bayan Çor i Moyun Çor Arhangay Aymag'ın Hayrhan 1478 m, anıt mezar kolliyesi Sum ile Bulgan Aymag'ın 48U 0294299, Sayhan Sum sınırlarının UTM 5380232 kesiştigi Mogoyn Şine-Us (Yılanh Yeni Su) Böhtesi 2 th Hanuy Nuur anıt mezar Arhangay Aymag, Erdene 1508 m, kulliyesi Mandal Sum, ıh Hanuy Nuur 47 U 0675062, BÖIlZesi UTM 5373415 3 Bugut anıt mezar külliyesi Arhangay Aymag, Bayn 1613 m, Tsagaan Gol Bölgesi, Bugut 47T 0670833 Dal!:ı önleri UTM 5298849 4 Kurganlar-mezarlar Töv Aymag, Nalayh, Bayn 1373 m, Tsokto Bölgesi 48T 336905, UTM 5270113 (S km kuzeyindeki teoeler) 5 Köktürk dönemine ait Töv Aymag, Nalaylı, Bayn 1373 m, kurgan Tsokto Bölgesi 48T 336905. UTM 5270113 (3.5 km eunevindeki teoeler) 6 Uygur dönemi anıt mezar Arhangay Aymag, Har Balgas 1464m, külliyesi Bölgesi 48T 0324478, UTM 5242707 7 Şiveet Ulaan anıt mezar Arhangay Aymag. Hayrhan 1360 m, kulliyesi Sum 47U 0716265, UTM 5386613 (i7 km kuzevdoı!:usu) 8 KöktUrk dönemi anıt mezar Arhangay Aymag, Höröögiin 1554 m, kıll1iyesi Amnı Hoit HOndii Bölgesi 47T 0675687, UTM 5291782 9 KurganlarI Arhangay Aymag, HörMgiin 1546 m, Amnı Hoit Höndii Bölgesi 47T 0678863, UTM 5292259 10 Kurganlar il Arhangay Aymag, HörMgiin 1556 m, Amnı Hoit Höndii Bölgesi 47T 0677772, UTM 5291680 11 KöktUrk dönemi anıt mezar Arhangay Aymag, HOrMgiin 1547 m, knııiyesi (Balbaııarı Amnı Hoit Höndii Bölgesi 47T 0677237, kuzeybat~ya domı olan) UTM 5291490 12 Köl Tigin anıt mezar Arhangay Aymag, Koçho 1373 ın, kul1iyesi Tsaydaın Bölgesi 48T 336905, UTM 5270113 13 Bilııe Kal!:an anıt mezar Arhanııav AvmalZ. Kocho 1378 ın.

..."~fı.ı...ı.lıııqrtlk!~~aa.tı..afjı.irtl.lıı'bur:ııımlll.j... prı:ıi.l:eıiidlt!liiouitdaillllq..ı.ıdislcı:ıı'lpl,jı..sa~)1:ı..ıılı.lji-el:oirıululrulylıım...2i11003:ıw... -=-183- ku1liyesi Tsaydam Bölgesi 48T 0337332, mm 5269388 14 Kurganlar Arhangay Ayınag, Ölziyt 1478 m, Sum'un 77 km kuzeyi 48U 0294299, UlM 5380232 05 km ızunevd 15 Kllkttlrk dönemi anıt mezar Arhangay Aymag, Koçho 1373 m, kulliyesi Tsaydam Bölgesi 48T 0336563, [(Anonim n UTM 5270909 16 Köktt1rk dönemi anıt mezar Arhangay Aymag, Koçho 1370 m, kulliyesi Tsaydam Bölgesi 48T 0336814, (Anonim II) UTM 5271303 17 Kökttlrk dönemi anıt mezarı Arhangay Aymag, Koçho i 379m, (Anonim III) Tsaydam Bölgesi 48T 0336815, UlM 5272389 18 Kö1ctUrk dönemi anıt mezar Arhangay Aymag, Koçho 1364 m, kulliyesi (Anonim IV) Tsaydam Bölgesi 48T 03366788, UTM 5270310 19 KöktOrk dönemi anıt mezarı Arhangay Aymag, Koçho 1383m, (Anonim V) Tsaydam Bölgesi 48T 03336206, UTM5272890 20 Köktürk dönemi anıt mezar Arhangay Aymag, Koçho 1386 m, kuliiyesi Tsaydam Bölgesi 48T 0335266, (Anonim vı-vın UlM 5272004 21 KöktUrk dönemi anıt mezar Arhangay Aymag, Koçho 1386 m, kulliyesi Tsaydam Bölgesi, Bilge Kagan 48T 0335266, (Anonim VIII) mezar külliyesinde (2001 UTM 5272004 Yılında tesnit edilen anıt mezar) 22 Saka dönemi mezarları Arhangay Aymag, Ölziyt 1478 m, Sum'un 77 km kuzeyi 48U 0294299, UTM 5380232 (35 km eüdeyi) 23 Kökttlrk dönemi anıt mezar Bayan ÖIgey Aymag, Açit 1526 m, kulliyeleri (İki kolliye yan Nuur Bölgesi 46U 0307292, [yana) UTM 5487827 24 KöktUrk dönemi anıt mezar Bayan Ölgey Aymag, Açit 1520 m, ku1iiyesi Nuur Bölgesi 46U 0307883, U1M 5487945 25 Kökttlrk dönemi anıt mezarı Bayan ÖIgey Aymag, Açit 1478 m, Nuur Bölgesi 46U 0308785, UTM5488353 26 KöktUrk dönemi anıt mezarı Bayan Ölgey Aymag, Açit 1453 m, Nuur Bölgesi 46U 0308055, UlM 5489404 27 Köktllrk dönemi anıt mezarı Bayan Ölgey Ayınag, Açit 1465 m, Nuur Bölgesi 46U 0307733, U1M 5489304 28 Köktorlc dönemi anıt mezarı Bavan Ölıı:ev AvmalZ. Acit 1465m

184- c, AlyılmlZjMotoliatan'd. Eski TOrk KQllAnc Medcp\yctiDe Ait Bızı ERder...""""... Nuur Bölgesi 46U 0307733, UTM 5489304 29 Köktürk dönemi anıt mezan Bayan Ölgey Aymag, Açit 1465 m, Nuur Bölgesi 46U 0307733, UlM 5489304 30 Köktürk dönemi anıt mezarı Bayan Ölgey Aymag, Açit 1465 m, (Üç anıt mezar yan yana) Nuur Bölgesi 46U 0307733, UTM 5489304 31 Kurgan Bayan Ölgey Aymag, Açit 1465 m, Nuur Bölgesi 46U 0307733, UTM 5489304 32 Köktürk dönemi anıt mezarı Bayan Ölgey Aymag, Açit 1454 m, Nuur Bölgesi 46U 0305282, UTM 5490352 33 Kurgan-mezar kü1liyesi Bayan ÖIgey Aymag, Altay 2573 m, Da~ıarı, Baga üygor Bölgesi 45U 0602360, UTM 5464325 34 Uygur dönemi anıt mezarı Bayan Ölgey Aymag, Bayan Epigrafık incelemesi 1999 Nuur Sum, Olon Nuur Bölgesi yılında yapıldı~ında GPS kullanmadlgımızdan tarafımızdan tespit edilmiş GPS kaydı yoktur. 35 Kurganlar Bayan ÖIgey Aymag, Bugut 1632 m, Sum, Hatuugiin Gol Bölgesi, 46U 0309683, Nohoy Hutsdaıı: Uul mevkii UTM 5458766 36 Uygur dönemi anıt mezarı Bayan ÖIgey Aymag, Bugut 1632 m, Sum, Hatuugiin Gol Bölgesi, 46U 0309683, Nohoy Hutsdag Uul mevkii UTM 5458766 (l km kuzevbatısı) 37 Köktürk dönemi anıt mezar Bayan ÖIgey Aymag, Kuytas 2095 m, külliyesi Bölgesi 45U 0620095, UTM 5390773 38 KöktUrk dönemi anıt mezar Bayan ÖIgey Aymag, Kuytas 2098 m, külliyeleri (Üç anıt mezar Bölgesi 4SU 0620116 kül!iyesi yan yana) UTM 5390556 39 Köktürk dönemi anıt mezar Bayan Ölgey Ayınag, Mogod 2045 m, küliiyesi (Cılanh Tag) Bölgesi 4SU 0638115, UTM 5398149 40 Uygur dönemi anıt mezarı Bayan Olgey Aymag, Mogod 2045 m, (Cılanh Tag) Bölgesi 450 06381 LS, i UTM 5398149 41 Köktürk dönemi anıt mezarı Bayan Ölgey Aymag, Mogod 2045 ın, (Cdanlı Tag) Bölgesi 4SU 06381 LS, UTM 5398149 42 Köktürk dönemi anıt mezar Bayan Ölgey Aymag, Mogod 2045 m, küııiyeleri (tki anıt mezar (Cılanh Tag) Bölgesi 4SU 06381 IS, i van vana) UTM 5398149 43 Köktürk dönemi anıt mezar Bayan Ölıı:ev Avma!:!. Mo!:!od 2066 m

...Aıa...ıQ... T.IIQUrJıi~yuı.L.tAlIoIrU.Iıı'tıllolrJllm...IlII.un...E... DlUıtI,ıı,:tQIIiIIIII.Q.,IjDt&lergı.uıiILi..:!iS.II,l!"'-'"",~J... E.urıillul.lruııımıı..:ııiılll!OlI&3oL- --=-ı85- külliyeleri (Beş anıt mezar (Cılanh Tag) Bölgesi 45U 0633941, Yan yana) UTM5397107 44 Köktürk dönemi anıt mezar Bayan ÖIgey Ayınag, Mogod 2066 m, külliyeleri (Üç anıt mezar (Cılanh Ta,g)Bölgesi 4,5y 0633941, ~). yan yana) UTM5397to7 45 Köktürk dönemi anıt mezar Bayan ÖIgey Aymag, Mogod 2085 ın, külliyeleri (Üç anıt mezar (Cılanh Tag) Bölgesi'nin 45U 0623500, van yana) kuzevbatısı UTM 5395527 46 Köktürk dönemi anıt mezar Bayan ÖIgey Aymag. Mogod 2085 m, külliyeleri (tki anıt mezar (Cılanh Tag) Bölgesi'nin 45U 0623500, yan yana; mezarlardan kuzeybatısı UTM 5395527 birinin balbalıarı batıya domı) 47 Saka, Hun, Avar, Köktork Bayan ÖIgey Aymag, Mogod 2085 m, ve Uygur dönemi anıt (Cılanlı Tag) Bölgesi'nin 45U 0623500, mezarları kuzeybatısı UTM 5395527 48 Hun dönemi kurganları Bayan ÖIgey Aymag, Sagsay 1766 m, Sum'un 5 km batısı 45U 0692224, UTM 5416455 49 Hun dönemi kurganları Bayan Ölgey Aymag, Sagsay 181ı m, Sum'un 5 km batısı 45U 0692237, UTM 5414744 50 Köktürk dönemi anıt Bayan ÖIgey Aymag, Ulaanhus 1860 m, mezarları Sum Sogog Bag'ın 1-2 km 45U 0672360, kuzevbatısı UTM 5447299 51 Anıt mezar Bayan ÖIgey Ayınag, Ulaanhus 1896 m, Sum Sogog Bag'ın i -2 km 45U 0671352, kuzeybatısı UTM 5448679 52 Kök1(jrkdönemi anıt mezar Bayan Ölgey Ayınag, Ulaanhus 2358 m, kulliyesi Sum'a 70 km uzaklıkta, Har 450 0619322, Yamaat Böle:esi UTM 5473133 53 Hun dönemi kurganları Bulgan Aymag 10ıOm, 48T 0416055, UTM 5304495 54 Höl Asgat anıt mezar Bulgan Aymag, Mogod Sum, 1415m, külliyesi Asgatın Höndiy Bölgesi 48 U 0335821, UTM 5318946 55 Köktürk dönemi anıt mezar Dundgovi Aymag, Aargiin 1323 m, külliyesi Hadnı ZUUn Ü~(l~)iJölgesi 48T0721779, UTM 5100385 56 Yalnızca balbalıardan Dundgovi Ayınıig, Baga Biçigt 1433 m, oluşan, anıt mezar Bölgesi 48T 0705956, (Mezal-sız Balbalıar) UTM5090215 57 Kö~k,dönemi anıt mezar Dundgovi Ayriıag, Bayan 1398m, kulliy~s,i CargalanSum'un 35 km 48T 0723383, kuzevdolhısti UTM 5091990 58 Saka dönemine ait (?) anıt Dundgovi Aymag. C'.nocuur 1359 m, mezar Böhtesi 48T0679585

-186- C Alyılmeı: MolPı!atlp'da Eıki TOrk KmtOr ye Medenjyetiu Alt Ben ElCder" "w' UTM5080390 59 Uygur dönemine ait anıt Dundgovi Aymag, Saran Hucirt 1358 ın, mezar kulliyesi Bölgesi, Gov Ugtaal'ın 20,25 48T 0705928; km kuzeydoıusu UTM 5100193 60 Uygur dönemi anıt mezarı Dundgovi Aymag, Tal Bulak 1258 ın, Bölgesi 48T 06533 i i, UTM 5065354 61 Uygur dönemine ait anıt Dundgovi Aymag, ZOlegtiin 1370 m, mezar kolliyesi Bulag Bölgesi 48T 0682546, UTM5083076 62 Yalnızca balbaııardan Dundgovi Aymag, ZUlegtiin 1357 m, oluşan anıt mezar Bulag Bölgesi 48T 0682109, (Mezarsız balbaııar' UTM 5082521 63 Yalnızca balbaııardan Dundgovi Aymag, ZUlegtiin 1317 m, oluşan anıt mezar Bulag Bölgesi 48T 0685468, (Mezarsız balbaııar) UTM 5080197 64 Uygur dönemine ait anıt Dundgovi Aymag'ın merkezi 1401 m, mezar kulliyesi Mandalgov'un 29 km 48T 0576764, kuzeybatısında Höşöö Hongor UTM 5049189 Ovoo BÖllresi 65 Anıt mezar kül1iyesi Karakurum'a 20-25 km 1550 ın, guneydoguda, HöşMn Denç 48T 0326077, BÖllresi UTM 5212781 66 Kurganlar Töv Aymag, Nalayh, Bayn 1528 m, Tsokto Bölgesi 48T 0685770, UTM 5285348 (5 km aunevindeki teneler) 67 KöktUrk dönemi anıt mezar Töv Aymag, Nalayh, Bayn 1516 m, kolliyesi Tsokto Bölgesi 48T 0686027, UlM 5285887 68 KöktUrk dönemi anıt mezar Töv Aymag, Nalayh, Bayn 1511 m, külliyesi Tsokto Bölgesi 48T 0685585, UTM5286486 69 Köktürk dönemi anıt mezar Töv Aymag, Na/ayh, Bayn 1499 m, kuliiyesi Tsokto Bölgesi 48T 0687403, UTM 5288362 70 KöktUrk dönemi anıt mezar Töv Aymag, Nalayh, Bayn 1499 m, kulliyesi Tsokto Bölgesi 48T 0687403, UTM5288362 71 Bilge Tonyukuk anıt mezar Töv Aymag, Nalayh, Bayn 1528 ın, kulliyesi Tsokto Bölgesi 48T 0685770, UlM5285348 72 Ongi anıt mezar kul1iyesi Övörhangay Aymag, Uyanga 2118 m, Sum, Maantiin Burd Bölgesi 48T 0283308, UTM 5185563 73 Kökturk dönemi anıt mezarı Töv Aymag, Bayn Tsagan'ın 1366 m, 2.5 km dogusu 48T 0665472, UTM 5184858

_ı\/i,'..jf!j.,'..li.ıı.urdldllı!ıalı..ulıjrljlllıatı.u:rlıımiljiiiliidı:ı..a:.eıllipatlwllffiqa!lillld.ı;ıc[ij:&'1liislı...siıllg)'ı...12ul..leı:ıırıt:liuıııru,-ıııııiju2i11l001ll3l.- ---=.187-74 Köl~1ç.çor anıt mezar Töv Ayınag, Delgerhaan Sum, 46 55 Kuzey enlemi. 104 33 külliyesi Höşööntal Bölgesi, tn Höşööt Dogu boylarnı mevkii 75 Uygur dönemi anıt mezar Töv AYmag, Haben Hongbr 1433 ın, ktllliyesi. Bölgesİ'.. 48T 0677113 UTM 5213953 76 Köktürk dönemi anıt mezar Töv Aymag, Öngöt Bölgesi i i 46m, ktllliyesi 48T 0563902, UTM5266996 77 Köktürk dönemi anıt mezar Töv Ayınag, Öngöt Bölgesi 1163m, kulliyesi 48T 0579922, UTM 5280507 78 Kurgan ve mezarlık Töv Ayınag, Öngöt Bölgesi i 168m, 48T 0579582, UTM 5281281 79 Uygur dönemi anıt mezar Töv Aymag, Tsagan Erg 1307 m, külliyesi i Bölgesi 48T 0717539, UTM 5129371 80 Uygur dönemi anıt mezar Töv Ayınag, Tsagan Erg 1307 m, kulliyesi II Bölgesi 48T 0717539, UTM5129371 81 Uygur dönemi anıt mezar Töv Aymag, Zülegt Bölgesi 1472 m, külliyesi 48T 0660266, UTM 5234903 82 Kurganlar Töv Aymag, Delgerhaan Sum, 46 55 Kuzeyenlemi. 104 33 Höşööntal Bölgesi, th Höşööt Dogu boylarnının 10 km mevkii Iltinevi II. YAZITLAR, YAZITLARA AİT PARÇALAR No Yazıtın veya Yazıta Ait Yazıtın veya Yazıta Ait Yazıtın veya Yaııta Ait Parçanın Adı Parçanın BugUn Parçanın GPS Kaydı Bulundullu Yer i Köl Tigin yazıtı Arhangay Ayınag, Koçho 1373 m, Tsaydam Bölgesi 48T 336905, UTM 5270113 2 Bilge Kagan yazıt! Arbangay Aymag, Koçho 1378 m, Tsaydam Bölgesi, TiKA 48T OJ373 19, DMKBinasl UTM 5269389 3 Bilge Tonyukuk yazın i Töv Ayınag, Nalayh, Bayn 1528m. Tsokto BölgeSİ 48T 0685770, UTM 5285348 4 Bilge Tonyukuk yazıtı II Töv Ayınag, Nalayh, Bayn 1528 m, Tsokto Bölgesi 48T 0685770, UTM 5285348 S Bilge Tonyukuk yazıtı, nı U1aanbaatar, Tarih Enstitüsü 1313 m, Arkeoloii Uboratuvarı 48T0647397

188- C. AlyılmlZ' MoIollatap'd. EskI TOrk IQltUru MedeniyetiDe Alt Bıp Eserler.. ",... ttı!'''" UTM 5308740 6 Ongiyazltl Övôrhangay Ayınag'ın 1840 m, merkezi Arvaiheer'deki 48T 0328909, müzede UTM 5125730 7 Karabalgasun i yazıtı Arhangay Ayınag, Hotont 1428 ın, Sum Har Balgas Bölgesi 48T 0323295, UTM5255137 8 Karabalgasun II yazıtı Ulaanbaatar, Tarih Enstitüsü 1313 m, Bahçesi 48T 0647397, UTM5308740 9 Karabalgasun III yazıtı Arhangay Aymag, Hotont 1428 m, Sum Har Balgas Bölgesi 48T 0323295, UTM 5255137 10 Köl-İç-çor yazıtı Töv Ayınag, Delgerhaan 46 55 Kuzeyenlemi, 104 Sum, Höşööntal Bölgesi, İh 33 Do~ boylarnı Hösööt mevkii 11 Bayan Çor / Moyun Çor Arhangay Aymag'ın 1478 m, yazıtı Hayrhan Sum ile Bulgan 48U 0294299, Aymag'ın Sayhan Sum UTM 5380232 sınırlarının kesişti~i Mogoyn Şine-Us (Yılanh Yeni Su) Bö12esi 12 Köl Todun İnisi Altun Bulgan Ayınag, Mogod 1415 m, Tamgan Tarkan (Böl Sum, Asgatın Höndiy 48 U 0335821, Asgat) yazıtı Bölıı.esi UTM 5318946 13 İh Hanuy Nuur yazıtı Arhangay Ayınag, Erdene 1508 m, Mandal Sum, İh Hanuy Nuur 47 U 0675062, Bölıı.esi UTM 5373415 14 HoydTamır yazıtları Arhangay Aymag, Ih Tamır 1596 m, (Tayhar Çuluu yazıtlan) Sum 47T 0669407, UTM 5274337 15 Çoyren yazıtı Ulaanbaatar, Tarih Müzesi 1292 m, 48T 0643112, UTM 5309214 16 Gurvaljin Uulin yazıtı Bulgan Aymag, 1176m, (Üçgen Da~ yazıtı) Gurvanbulag Sum 48T 0391596, UTM 5276223 17 Hangiday yazıtı Bulgan Ayınag, Daşinçilan 1119 m, Sum 48T0417951, UTM 5281380 18 Ar Banangiyn (Ar Bulgan Aymag, Hişig-Önder 1292 ın, Hanin) yazıtı SumBölgesi 48U 0408787, UTM 5323955 19 Mutrın Temdeg yazıtı Dundgovi Ayınag'ın 1412 m, (Kutlug'un Mührü) merkezi Mandalgov Müzesi 48T 0599069, UTM5069072 20 Terh (Taryat) yazıtı Ulaanbaatar, Tarih 1313 m, Enstitüsü'ne ait konteyner 48T0647397

...A:I.ı...OIa,... IJIIUrı:ııkoı.ılv'A.ı..tAiJolruıı'iPd.ıı.JrJllmlııı'Iuı..rUI.A:EoI&n'ıu.tiwtQııı'aU.ı.ıD:ıiIer"l5l1lA"jL...ô2lSa~)1:ı..2...J-...:.Erz..-uru;uUlmuıillQQ~3i1-.- ~.189 UTM 5308740 21 Tesyuzltl Ulaanbaatar, Tarih 1313 m, Enstitüsü'ne ait konteyner 48T 0647397, UTM 5308740 22 Açit Nuur yazıtı i Bayan Ölgey Ayınag 1734 m, Müzesi'nin bahçesi 45U 0717348, um 5428323 23 Ereenharganat yazıtı i Bayan Ölgey Ayınag, Bugut 1632 m, Hatuu-Us yazıtı (Sert Su Sum, Hatuugiin Gol Bölgesi, 46U 0309683, vazıtı) Nohov Hutsdaıı; Uul mevkii UTM 5458766 24 Olon Nuur yazıtı Bayan ÖIgey Ayınag, Bayan Epigrafık incelemesi 1999 (Akbatır Taşı) Nuur Sum, Olon Nuur yılında yapıldı~ında GPS Bölgesi kuııanmadı~ımızdan tarafımızdan tespit edilmiş GPS kaydı yoktur. 25 Del Uul yazıtı i Dundgovi Aymag, Del Uul 1338 m, Bölgesi, Bamun Biluunii Eh 48T 0568908, mevkii UTM 4921458 26 Del Uul yazıtı II Dundgovi Aymag, Del Uul 1335 m, Bölgesi, Baruun Biluunii Eh 48T 056882 i, mevkii UTM 4921546 27 Del Uul yazııı III Dundgovİ Aynıag, Del Uul 1342 m, Bölgesi, Baruun Biluunii Eh 48T 568813,, mevkii UTM 4921512 28 Del Uul yazıtı IV Dundgovi Ayınag, Del Uul 1337 m, Bölgesi, Baruun Biluunii Eh 48T 0568666, mevkii UTM 4921536 29 th Biçigt yazıtı i Dundgovi Aymag, Ugtaa! 1409 m, Sum 48T 0709023, UTM5088070 30 th Biçigt yazıtı II Dundgovi Aymag, Ugtaal 1409 m, SumBölgesi 48T 0709023, UTM5088070 31 Har Magnayn yazıtı Bayan ÖIgey Ayınag, 2315 m, (Kara Alın yazııı) Tsagaan Sum Bölgesİ 45U 069454 i, UTM 5497399 32 Baga Oygor yazıtl Bayan Ölgey Ayınag, Ulaan 2446 m, Hus Sum Bölgesi 45U 0599240, UTM 5464650 33 Bugul yazılı Arhangay Ayınag'ın 1718 m, merkezinde i Çeçerleg'deki 47T 0684757, muzenin bahçesinde UTM 5261487 34 Övörhangay yazltı Övörhangay Aynıag'ın 1840 m, merkezi Arvaiheer'deki 48T 0328909, müzede UTMSI25730 35 Türk Adının Taşı Arhangay Aynıag, Koçho 1378 ın, Tsaydam Bölgesi, TİKA 48T 0337319, DMKBinasl UTM5269389

-190- ÇAlyılmaz' MoRolistan'da Eski TOrk KOitUr ye Medeniyetine Ait Bazı Eserler.. 36 Tevşiyn yazı tı Ulaanbaatar, Tarih 1313 m, Enstitüsü'ne ait konteyner 48T 0647397, UTM 5308740 37 Köl Tigin yazıtının Arhangay Aymag, Koçho 1378 m, kaplumbaga kaidesi Tsaydam Bölgesi, TtKA 48T 0337319, üzerindeki yazıta ait iki DMKBinasl UTM 5269389 Darca 38 Köl Tigin yazıtına ait iki Ulaanbaatar, Tarih 1313 m, büyük parça Enstitüsü'ne ait konteyner 48T 0647397, UTM 5308740 39 Köl Tigin yazıtına ait altı Arhangay Aymag, Koçho 1378 m, büyük parça Tsaydam Bölgesi, TtKA 48T 03373 i 9, DMKBinası UTM 5269389 40 Bilge Kagan yazıtına ait Arhangay Aymag, Koçho 1378 m, kırk dört küçük parça Tsaydam Bölgesi, TiKA 48T 0337319, DMKBinasl UTM 5269389 41 Ongi yazıtma ait tepelik Övörhangay Aymag,Uyanga 2118m, ve üç parça Sum, Maantiin Burd Bölgesi 48T 0283308, UTM 5185563 42 Karabalgasun yazıtı I'in Arhangay Ayınag, Hotont i 184 ın, tepeliginin sol tarafına ait Sum Bölgesi 48T 0308884, oarca UTM 5248548 43 Taryat yazıtmın Ulaanbaatar, Tarih Enstitüsü 1313 m, kapluınbaga kaidesi Bahçesi 48T 0647397, üzerindeki yazlt UTM 5308740 III. YAZIT ALTUKLARI No Yazıt Altlıeının Adı Yazıt Altlteının Bugün Yazıt Altlıeının GPS Kaydı veya Sekli Bulundutu Yer i Şiveet Ulaan anıt mezar Arhangay Aymag, Hayrhan 1360 m, killi iyesindeki dörtgen Sum 47U 0716265, yazıt altlıgı UTM 5386613 ( i 7 km kuzevdolhısu) 2 Bilge Kagan yazıtma ait Arhangay Aymag, Koçho 1378 m, kaplumbaga kaide Tsaydam Bölgesi, TiKA 48T 03373 19, DMKBinasl UTM 5269389 3 Köl Tigin yazıtma ait Arhangay Aymag, Koçho 1378 m, kaplumbaga kaide Tsaydam Bölgesi, TİKA 48T0337319, DMKBinasl UTM 5269389 4 Bayan Çor / Moyun Çor Arhangay Aymag'm 1478 m, yazıtına ait kaplumbaga Hayrhan Sum ile Bulgan 48U 0294299, kaide Aymag'm Sayhan Sum UTM 5380232 sınırlarının kesiştigi Mogoyn Şine-Us (Yılanit Yeni Su) Bölı!:esi 5 Tarvat vazıtma ait Ulaanbaatar Tarih Enstitüsü 1313 m

...Aa...,JCr.ı...a.I.III.rtlkiIQ yıa.tı..asjrljl.iı'tı.u;r:ııımllol.lıa.nı;ueıiip'liitilll tqlıı'.ıı.o.ı.ıpicjc t8l:11lijsil'~sll,)y:ı.ıı&ljlioıe~rzlll.urduwmı..ıüloo!llı3l...- --=.ı9ıkaplumbaga kaide Bahçesi 48T 0647397, UTM 5308740 6 K.aplumba~ kaide Töv Aymag MÜzesi önü 1508 m, 48T 0646025, UTM 5285848 7 Dörtgen yazıt altlı81 Arhangay Aymag, Hotont i 184 m, Sum, Eski Komünist 48T 0308884, Yetistirme Okulu bahcesi UTM 5248548 iv. DİKıLı TAŞLAR No Dikili veya Geyikll Dikili veya Geyikli Taşın Dikili veya Geyikli Taşın Tasın TOril Bul!tln Bulundub Yer GPS Kavdı i Dikili taş Bulgan Aymag, Zel Bölgesi 1080m, 48T 0417864, UTM 5289222 2 Dikili taş Arhangay Aymag, Har 1393 m, Balgas Bölgesi 48T 0320533, UTM 5257671 3 Dikili/geyikli taş Arhangay Ayınag, İh Tamır 1632 m, Sum, Eski Kültür Evinin önü 47T 0665956, UTM 5273745 4 Dikili /geyikti taşlar Arhangay Ayınag, Höröögiin 1546 m, Amnı Hoit Höndii Bölgesi 47T 0678863, UTM 5292259 5 Dikili /geyikli taşlar Arhangay Aymag, Höröögiin 1556 m, Arnnı Hoit Höndii Bölgesi 47T 0677772, UTM 5291680 6 Dikili taş Dundgovi Ayınag'm merkezi 1401 m, Mandalgov'un 29 km 48T 0576764, kuzeybatısında Höşöö UTM 5049189 Hongor Ovoo Bölgesi'ndeki Uygur dönemine ait anıt mezar küllivesi 7 Dikili taş Arhangay Aymag, Hotont 1184 m, Sum, Eski Komünist 48T 0308884, Yetistirme Okulu bahcesi U1MS248S48 8 Dikili-geyikli taş Arhangay Ayınag, Bayn 1613 m, Tsagaan Gol Bölgesi, Bugut 47T 0670833, Dagı önleri, Bugut anıt mezar UTM 5298849 külliyesi 9 Hun dönemi dikili taşları Bayan ÖIgey Aymag, Sagsay i 766 ın, Sum'un 5 km batısı 45U 0692224, UTM 5416455 LO Hun dönemi dikili Taşlan Bayan ÖIgey Ayınag, Sagsay 1811 ın, Sum'un 5 km batısı 45U 0692237, UTM 5414744

-192- ç A!yılmaz' Motoljstao'da Eski JQrk KDltDr ye Medegiyetloe Ait Bazı Eşerlu.."..."''''... 11 Dikili taş Bayan Ölgey Aymag, 1860 m, Ulaanhus Sum Sogog Bag'ın 45U 0672360, 1-2 km kuzeybatısı, Köktürk UTM 5447299 dönemi anıt mezarları 12 Dikili taş Bayan Ölgey Aymag, 1896 m, Ulaanhus Sum Sogog Bag'ın 45U 0671352, 1-2 km kuzeybatısı, anıt UTM 5448679 mezar 13 Dikili taş Bayan ÖIgey Aymag, Açit 1526 m, Nuur Bölgesi, Köktürk 46U 0307292, dönemi anıt mezar küllivesi UTM 5487827 14 Dikili taş Bayan ÖIgey Aymag, Açit 1478 m, Nuur Bölgesi, Köktürk 46U 0308785, dönemi anıt mezarı UTM 5488353 15 Dikili taş Bayan ÖIgey Aymag, Açit 1478 m, Nuur Bölgesi, kışla~ın önü, 46U 0308785, Köktürk dönemi anıt mezarı UTM 5488353 16 Dikili taş Bayan ÖIgey Aymag, Açit 1453 m, (İki dikili taş yan yana) Nuur Bölgesi 46U 0308055, UTM 5489404 17 Dikili taş (Dört dikili taş Bayan ÖIgey Aymag, Açit 1465 m, yan yana) Nuur Bölgesi, Köktürk 46U 0307733, dönemi anıt mezarı UTM 5489304 18 Dikili taş Bayan ÖIgey Aymag, Açit 1465 m, Nuur Bölgesi, Köktürk 46U 0307733, dönemi anıt mezarı UTM 5489304 19 Dikili taş Bayan ÖIgey Aymag, Açit 1465 m, Nuur Bölgesi, Köktürk 46U 0307733, dönemi anıt mezarı UTM 5489304 20 Dikili taş Bayan Ölgey Aymag, Açit 1454 m, Nuur Bölgesi, Köktürk 46U 0305282, dönemi anıt mezarı UTM 5490352 21 Saka dönemi geyikti Arhangay Aymag, Ölziyt 1478 m, taşları Sum'un 77 km kuzeyi 48U 0294299, UTM 5380232, (35 km r.rtinevj) 22 Dikili-geyikli taşlar Arhangay AY!l1ag:ın 1718 m, merkezindeiiçeçerleg'deki 47T 0684757, muzenin baheesinde UTM 5261487 V.DAMGALAR No Damganın Üzerinde Damganın Üzerinde Damganın Üzerinde Bulundulu Eser Bulundulu Eserin BugÜnkÜ Bulundulu Eserin GPS Yeri Kavdı 1 Bayan Çor / Moyun Çor Arhangay Aymag'ın Hayrhan 1478 m, Kaltan vazıtı üzerindeki Sum ile Bulızan AvmalZ'ın 48U 0294299

_Aa...ıtu..)...ıT..ııQl;lrkuiyx.ıaııt.aA>Lr'lQşwtıl;ırmllli'IIIIAl.r~I... E.ıı.n'ıııtjLlltllLll'WQ..IID!löeQtllIli'lLi..ôlSıa'Yx.ıI"""2iJ.I...ıE~rı;4ulıır",,ıı.lllmı.;2i11Q.Ila03L-...:: ı93 damga Sayhan Sum sınırlarının UTM 5380232 kesişti~i Mogoyn Şine-Us (Yılanlı Yeni Su) BÖlilesi 2 Şiveet Ulaan anıt mezar Arhangay Aymag, Hayrhan 1360 m, külliyesindeki aslan Sum Böıgesi 47U 0716265, heykeli üzerindeki da~ UTM 5386613 kecisi damltası (17 km kuzeydo~su) 3 Şiveet Ulaan damgalı taşı Arhangay Aynıag, Hayrhan 1360 m, Sum, tapına~ın bahçesi 47U 0716265, UlM 5386613 4 Köl Tigin yazıtı Arhangay Aymag, Koçho 1373 m, üzerindeki damga Tsaydam Bölgesi 48T 336905, UTM 5270113 5 Damgalı balbal Arhangay Aymag, Koçho 1378 m, Tsaydam Bölgesi, TİKA 48T 03373 19, DMKBinasl UTM 5269389 6 Bilge Ka~an yazltı Arhangay Aynıag, Koçho 1378 m, üzerindeki damga Tsaydam Bölgesi, TİKA 48T0337319, DMKBinasl UTM 5269389 7 Türk Adının T~ı Arhangay Aymag, Koçho 1378 ın, üzerindeki damgalar Tsaydam Bölgesi, TİKA 48T 0337319, DMKBinası UTM 5269389 8 Açit Nuur yazıtı i Bayan Ölgey Aymag 1734 m, üzerindeki damga Müzesi'nin bahçesi 45U 0717348, VTM 5428323 9 Damga Bayan Ölgey Aymag, Açit 1526 m, Nuur Bölgesi, Köktürk 46U 0307292, dönemi anıt mezar külliyesi UTM 5487827 LO Damga Bayan ÖIgey Aynıag, Açit 1478 m, Nuur Bölgesi, Köktürk 46U 0308785, dönemi anıt mezarı UTM 5488353 i i Damga Bayan Ölgey Aymag, Açit 1454 m, Nuur Bölgesi, Köktürk 46U 0305282 dönemi anıt mezarı UTM 5490352 12 Ereenharganat yazıtı / Bayan Ölgey Aymag, Bugut 1632 m, Hatuu Us yazıtı (Sert Su Sum, Hatuugiin Gol BölgeSi, 46U 0309683, yazltı) üzerindeki Nohoy Hutsdag Uul mevkii UTM 5458766 damgalar 13 Damga Bayan ÖIgey Aymag, Mogod 2045 m, (Cılanlı Tag) Bölgesi, 45U 06381 is, KöktUrk dönemi anıt mezarı UTM 5398149 14 Damga Bayan ÖIgey Ayınag, 1860 m, Ulaanhus Sum Sogog Bag'ın 45V 0672360, 1 2 km kuzeybatısı, KöktUrk UTM 5447299 dönemi anıt mezarları 15 Damgalar Bulgan Aymag, Hişig Önder 1292 m, Sum, Ar Hanangiyn (Ar 48U 0408787, Hanin) yazıtının üzeri UTM 5323955

-194- ç. AlyllmlZ; Mololjştan'da Eıki Türk KQltUr ye Medeniyetjne Ait DaP ElCrler", 16 Köl Todun İnisi Altun Bulgan Aymag, Mogod Sum, 1415 m, Tamgan Tarkan (Hö! Asgatın Höndiy Bölgesi 48 U 0335821, Asgat) yazıtları UTM 5318946 üzerindeki damı!alar 17 Damgalı taşlar Bulgan Aymag, Mogod Sum, 1415 nı, Asgatın Höndiy Bölgesi, Höl 48 U 0335821, ASl!at anıt mezar kül1ivesi UTM 5318946 18 Damgalar Bulgan Ayınag, Daşinçilan 1119 m, Sum 48T 0417951, UTM 5281380 19 Gurvaljin Uulin yazltı Bulgan Aymag, Gurvanbulag i 176 m, (üçgen Dag yazıtı) Sum 48T 0391596, üzerindeki daml!a!ar UTM 5276223 20 Buurin Tolgoyn Had Dundgovi Aymag, Gurban 1387 m, (Bugra Başı Kayalıgı) Saihan Sum, İh Gaziiriyn 48T 0673136, damgaları Çolo mevkii UTM 5065616 21 Baga Biçigt damgalar! Dundgovi Aymag, Baga 1402 m, Biçigt Bölgesi 48T 0706213, UTM 5091399 22 Damgalı kayalıklar (İlı Dıındgovi Aymag, Buurin 1387 m, Gaziiriyn Çolo) Tolgoyn Had Bölgesi, 48T0673136, Gurban Saihan Sum'un 29 UTM 5065616 km kuzevdol!.usu 23 Del Uul yazıtı 1 Dundgovi Aymag, Del Uul 1338 m, üzerindeki damgalar Bölgesi, Baruun Biluunii Eh 48T 0568908, mevkii UTM 4921458 24 Del Uul yazltı il Dundgovi Aymag, Del Uul 1335 m, üzerindeki damgalar Bölgesi, Baruun Biluunii Eh 48T 0568821, mevkii UTM 4921546 25 Del Uul yazıtı ILI Dundgovi Aymag, Del Uul 1342 m, üzerindeki damgalar Bölgesi, Baruun Biluunii Eh 48T 568813, mevkii UTM 4921512 26 Del Uul yazıtı IV Dundgovi Ayınag, Del Uul 1337 m, üzerindeki damgalar Bölgesi, Baruun Biluunii Eh 48T 0568666, mevkii UTM 4921536 27 Damga DundgoviAymag,Saran 1358 m, Hucirt Bölgesi, Gov 48T 0705928, Ugtaal'ın 20, 25 km UTM 5100193 kuzeydogusundaki Uygur dönemine ait anıt mezar külliyesiııin dikili taşlarından biri ü~rindeki damlza 28 Damgalı taş Dundgovi Aymag, Ta! Bulak 1258 m, Bölgesi, Uygur dönemi anıt 48T0653311, mezarına ait dikili taşlardan UTM 5065354 biri üzerinde 29 İh Biciızt damı!aları Dundııovi Avmaıı. Uıztaal 1409 m

...aaoj i)ll..jluluıı::rkııi:ıjyeııt.llau:rj.l'5l11hıı::rmlllljalıal[[ıi.j:eıllndıti.ııtqlil,ııılı""du:e~ı:ap:i'u.i..;:slıa~yiu2l.lı..jeı:.ırı:ıiuwrı:ııuıııml.20wliıoıı1... -= 19S- Sum Bölgesi 48T 0709023. UTM 5088070 30 th Biçigt yazıtı ı Dundgovi Aynıag, Ugtaal 1409 m,!ızerindeki daınga!ar Sum Bölgesi.ıST 070902:;, UTM 5088070 31 th Biçigt yazıtı II Dundgovi Aymag, Ugtaal 1409 m, üzerindeki damgalar Sum Bölgesi 48T 0709023, UTM 5088070 32 DamgaII taş Dundgovi Aymag'ın merkezi 1401 m, Mandalgov'un 29 km 48T 0576764, kuzeybatısında Höşöö UTM 5049189 Hongor Ovoo Bölgesi'ndeki Uygur dönemine ait anıt mezar küllivesinde 33 Köktürk dönemi anıt Töv Aymag, Nalayh, Bayn 1499 m, mezar kuliiyesinin sunak Tsokto Bölgesi 48T 0687403, masasına ait taşlardan biri UTM 5288362 üzerindeki damga 34 Köktürk dönemi anıt Töv Aymag, Nalayh, Bayn 1499 m, mezar külliyesinin Tsokto Bölgesi 48T 0687403, balbaııarı üzerindeki UTM 5288362 damgalar 35 Bilge Tonyukuk yazılı i Töv Aymag, Nalayh, Bayn 1528 m, Tsokto Bölgesi 48T 0685770, UTM 5285348 36 Ongi anıt mezar Övörhangay Aymag, Uyanga 2118 m, külliyesindeki balballar Sum, Maantiin Burd Bölgesi 48T 0283308, üzerindeki damgalar UTM 5185563 37 Övörhangay yazıtı Övörhangay Aymag'm 1840 m, üzerindeki damga merkezi Arvaiheer'deki 48T 0328909, müzede UTM 5125730 38 Töv Aymag Müzesi Töv Aymag Müzesi önü 1508 m, önündeki kaplumb~a 48T 0646025, kaide üzerindeki UTM 5285848 damııalar 39 Damgalı koç heykeli Töv Ayınag, Menışhir 1677 ın, Manastın bahçesi 48T 0649465, UTM 5291452 40 çoyren yazıtı üzerindeki Ulaanbaatar, Tarih Müzesi 1292 m, damgalar 48T 0643 i 12, UTM 5309214 41 Taryat yazıtına ait Ulaanbaatar, Tarih Enstitüsü 1313 m, kaplumbaga kaide Bahçesi 48T 0647397, üzerindeki damlıa UTM 5308740 42 Karabalgasun II yazltı Ulaanbaatar. Tarih Enstitüsü 1313 m, üzerindeki damga Bahçesi 48T 0647397, UTM 5308740 43 Tarvat vazıtı üzerindeki Ulaanbaatar Tarih Enstitüsü 1313 ın

-196- c, Alyılmsı: Motoljııtso'ds Eskl TOrk KOltQr ye Medcoiyctipe Ait Baz' Eserlcr",..." damga konteyner 48T 0647397, UTM 5308740 VI. HEYKELLER VE TAŞBABALAR No Heykel veya Taşbaba Heykel veya Taşbabanın Heykel veya Taşbabanın Bugün Bulundutu Yer BugOn Bulundutu Yerin GPS Kavdı i Heykeııer Bulgan Aymag, Mogod Sum, 1415m, Asgatın Höndiy Bölgesi, Höl 48 U 0335821, Asgat anıt mezar kullivesi UTM 5318946 2 Şiveet Ulaan anıt mezar Arhangay Aymag, Hayrhan 1360 m, külliyesindeki insan ve Sum Bölgesi 47U 0716265, hayvan heykelleri UTM 5386613 (J 7 km kuzevdo~usu) 3 Heykeller Arhangay Aymag, Erdene 1508 m, Mandal Sum, th Hanuy Nuur 47 U 0675062, Bölgesi, İh Hanuy Nuur UTM 5373415 vazıtı 4 Bilge Ka~an anıt mezar Arhangay Aymag, Koçho 1378m, kul1iyesine ait heykeııer Tsaydam Bölgesi, TiKA 48T 0337319, DMKBinasl UTM 5269389 5 Kö! Tigin anıt mezar Arhangay Aymag, Koçho 1378 m, kolliyesine ait heykeller Tsaydam Bölgesi, TiKA 48T0337319, DMKBinası UTM 5269389 6 Töv Aymag Müzesi Töv Aymag Müzesi önü 1508 m, önündeki heykeller 48T 0646025, UTM 5285848 7 Menzşhir'deki heykeııer Töv Aymag, Menzşhir 1677 m, Manastın bahçesi 48T 0649465, UTM 5291452 8 Övörhangay Aymag'ın Övörhangay Aymag'ın 1840 m, merkezi Arvaiheer'deki merkezi Arvaiheer Müzesi 48T 0328909, hevkeller UTM 5125730 9 Köl-İç.Çor anıt mezar Töv Aymag, Delgerhaarı 46 55 Kuzeyenlemi, 104 kul1iyesindeki heykeller Sum, Höşööntal Bölgesi, İh 33 Do~ boylamı Hösööt mevkii 10 Haykeııer Arhangay Ayrnag, İh Tamır 1632 m, Sum, Eski KUltür Evi'nin 47T 0665956, önü UTM 5273745 II Uygurdönemine ait Arhangay Aymag, Hotont 1184 m, heykeller Sum, Eski Komünist 48T 0308884, Yetistirme Okulu bahcesi UTM 5248548 12 Heykeller Dundgovi Aymag'ın merkezi 1412 m, Mandalgov Müzesi 48T 0599069, UTM 5069072 13 Heykel Dundgovi Aymag, Zülegtiin 1370 m, BUI82 Bölgesi Uygur 48T 0682546

...Aiioı...sı... i.... TJI,UrLllk"'liyUlı... t Awrı:ıı"1llI3t.ı,ı:lrJIIWIIIII!"'IUrl..l:EıIIPIIIJ,dllJtOIlll3&U.uDı;ıer'.llır.L1III~SII.JY:ı..12...1'-El:.'ruzıll"rUl"LIIm...2wn~n3"-- -:::-ı97- dönemine ait anıt mezar UTM 5083076 kıımyesindeki insan heykeli 14 Heykeııer-heykel Ulaanbaatar, Tarih MUzesi 1292 m, parçaları 48T 06431 12, UTM 5309214 ıs Heykeııer-heykel Ulaanbaatar, Tarih EnstitOsU 1313 m, parçaları Arkeoloji Uboratuyarı 48T 0647397, (Köl Tigin heykelinin UTM 5308740 bası) 16 Heykeller Arhangay Aymag, Hayrhan 1360 m, Sum Müzesi'nin bahçesi 47U 0716265, UTM 5386613, (17 km kuzevdoı!usu) 17 Taşbaba Töy Aymag, Tsagan Erg 1307 m, Bölgesi, Uygur dönemi anıt 48T 0717539, mezar kumyesi UTM 5129371 18 Taşbaba Töv Aymag, Tsagan Erg 1307 m, Bölgesi, Uygur dönemi anıt 48T 0717539, mezar külliyesi UTM 5129371 19 Heykel Töy Aymag, Hühen Hongor 1433 m, Bölgesi, Uygur dönemi anıt 48T 0677113, mezar küllivesi UTM 5213953 20 Taşbaba Bayan ÖIgey Aymag, Sagsay 1812 m, Sum KöprüsU'nün 300 m. 45U 0685921, ~ünevbatısı UTM 5411982 21 Taşbaba Bayan ÖIgey Aymag, 1880 m, Tscngel Sum, Eski KultUr 45U 0656849, Evi'nin önü UTM 5423886 22 Taşbaba Bayan ÖIgey Aymag, 2045 m, Mogod (Cılwı1ı Tag) 45U 0638115, Bölgesi, Uygur dönemi anıt UTM 5398149 mezarı 23 Heykel Bayan Ölgey Aymag, Kuytas 2095 m, Bölgesi, KöktUrk dönemi 45U 0620095, anıt mezar külhyesi UTM 5390773 24 Taşbaba Bayan ÖIgey Ayınag, 2358 m, Ulaanhus Sum'a 70 km 45U 0619322, uzaklıkta, Har Yamaat UTM 5473133 Bölgesi, KöktUrk dönemi anıt mezar kullivesi 25 Taşbabalar Bayan ÖIgey Ayınag, 1485 m, Nogoon Nuur Sum, 46U 0300992, Ortaokulun bahcesi UTM5499450 26 Taşbaba Bayan ÖIgey Aymag, Açİt 1520 m, Nuur Bölgesi, KöktUrk 46U 0307883, dönemi anıt mezar kullivesi UTM 5487945 27 Taşbabalar Bayan Ölgey Aymag 1734 m, Müzesi'nin baheesinde ye 45U 0717348

198 C. "'yılmaz: M02oljstıp'dl Eski TOrk KUltOr ye Medeplyetipc Ait Bazı Eurlcr..."... Cl'-- --,--I:ıiC:::in.=..:de'-- --'-.:<.UT.;.:.Mc:.:.::.54.;.:2::,::8;;:.:.32:::3 VII. KAYA ÜSTÜ TAsvİRLER (PETROGLtFLER) No KayaOstü Tasvirler KayaOstO Tasvlrlerin KayaOstO Tasvirlerin Bulundulu Yer Bulundulu Yerin GPS Kavdı i Kaya üstü tasvirler Arhangay Aymag, th Tamır 1555 m, Sum'un 21 kın kuzeyi 47f 0676590, Hörööıı:iin ÜzüürHn Had UTM 5289478 2 Kaya üstü tasvirler Dundgovi Aymag, Del Uul 1335 m, Bölgesi, Baruun Bilüünii Eh 48T 0568403, mevkii UTM 3921875 3 Kaya üstü tasvirler Bayan ÖIgey Aymag, Altay 2446 m, Dagları, Baga Oygor Bölgesi 45U 0599240, UTM 5464650 4 Kaya üstü tasvirler r Bayan ÖIgey Aymag, 2319 m, Harmandal Bölgesi 45U 0696458, UTM 5497883 5 Kaya üstü tasvirler Bulgan Aymag, Daşinçilan i i J9 m, Sum, Hangiday Dagları, 48T 0417951, üzerinde Hangiday yazıtının UTM 5281380 da bulunduı}:u kavalıklar VIII. ŞEHİR KALıNTıLARı No Şehir Kalıntısı ve Şehir Kalıntısının Şehir Kalıntısının Dönemi Bulundulu Yer Bulundultu Yerin GPS KaYdı i Şehir (Uygur - Kltan) Bulgan Aymag 1021m, 48T 0417414, UTM 5304400 2 Uygur dönemi şehir Arhangay Aymag, Tsagan 1718 m, kalıntısı Süm 48T277729, UTM 5217237 3 Uygur dönemi şehir Arhangay Aymag, Tsagan 1764 m, kalıntıs! Sümiin Börd, Höh Sümiin 47T 0726534. Bölıı:esi UTM 5240471 4 Karabalgasun Şehri Arhangay Aymag, Har 1398 m, Balgas Bölgesi 48T 0323378, UTM5255809 5 Uygur dönemi şehir Arhangay Aymag, Ogi 1373 m, kalıntısı Gölü'nün kuzeyi 48T 336905, UTM 5270113, (32 kın kuzevi)

_A&..,:.(UJ.":I1JUwr[jkWIYUIL!.t"aA.ı;ra:lşııtl!IrJIIWLlI.uII!Irl.1 Eı:. nwsıı:tjwtuillşwuud.llc:.ı:railjııajw:ıs&iyylı~ıaı_eı:.rı:ızwulı:ruııımııı...l2i1100llll ---=.l99- ABSTRACT Taday in the territories and museum with in the frontiers of the Mongolian People's Republice there are a lot of monuments and remains which are from the periots of Saka, Xiongnu (Hun), Rouran, Turks and Uighur. In this article the fol1owing subjects are studied: Same kurgans, tombs, complexes of buildings compased of manumental tombs, petroglyphs, the immortal stones (with the designed, written stanes, and ones with brands), which, all afthem are belonged to the above mentioned periods.