Ali Özcan KAYA
ORTAK ÇALIŞMA: Yangın Algılama Sistemleri tasarım ve uygulama etapları - İhtiyaçların belirlenmesi - Proje danışmanı tarafından oluşturulan kriterler sonrası acil durum senaryosu belirlenmesi - Proje Firması tarafından tasarımın yapılması, - Satın alma, - Elektrik taahhüt firması tarafından montajın yapılması - Entegratör firma tarafından test ve devreye alınma işlerinin yapılması - Sistemin teslimi.
- Tasarımda Yapılan Hatalar - Montaj Hataları - İşletme Sürecinde Yapılan Hatalar
Tasarımda Yapılan Hatalar: - Yönetmelik ve standartlara eksik hakimiyet nedenli yanlış tasarım - İhtiyacın doğru tespit edilememesinden kaynaklanan tasarım hataları - Proje için yeterli niteliklere sahip ürünlerin seçilmemesi - Müşterinin maliyet kaygısı nedeni ile eksik yada uygun olmayan ekipman kullanımı - Sertifikasız ürünler ile standartlara aykırı çözümler üretilmesi - Yangın Algılama Sistemi üzerine ilave yapılan kullanım amacı dışı 3. parti uygulama çözümleri
Mevcut Standart ve Yönetmelikler Günümüz tarihinde Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği nin güncel 2015 sürümü ile TS CEN/TS 54-14 Standardı nın Ocak 2008 sürümü yürürlükte olup Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri için planlama, tasarım, montaj, devreye alma, kullanım ve bakım için kılavuz bilgiler içermektedir. Yönetmelik ve Standardımız dışında ülkemizde de kabul gören Avrupa Normları (TS CEN/EN 54-14) ile İngiltere (BSI) Almanya (VdS) ve diğer ülkelere ait araştırma enstitülerin dokümanları da kaynak olarak kullanılabilmektedir.
Konutlar. Yangından Korunma Yönetmeliği MADDE 9- (1): Konutlar; bağımsız bölüm sayısına göre, en çok iki bağımsız bölümü olan bir ve iki ailelik evler ve üç veya daha çok bağımsız bölümü bulunan apartmanlar olarak tasnif edilir.
Yangın Algılama Sistemi Gereken Konutlar. - Bina ve yapı yüksekliğine göre yangın uyarı butonları ile Yangın Algılama Sistemi olması gereken yapılar Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği nde belirtilmiştir. - Bina yüksekliği 21,5 metreden, yapı yüksekliği 30,5 m den fazla olan ve yüksek bina tanımına giren konutlar dahil bütün binalarda Yangın Algılama Sisteminin tesis edilmesi zorunludur. - Yangın uyarı butonunun mecburi olduğu bütün binalarda sesli ve ışıklı alarm cihazlarının tesisi zorunludur. Yangın algılama sistemi aşağıdaki diğer sistemlerin alarm durumlarını izlemelidir: - Otomatik yağmurlama sistemi - Otomatik veya el ile çalışan gazlı, kuru, tozlu vb. sabit söndürme sistemleri
Yangın Algılama Sistemi Gereken Konutlar. Duman kontrol sisteminin el ile kumanda edilerek devreye sokulmadığı durumlarda Yangın algılama sistemi tarafından otomatik olarak devreye sokabilmelidir. Kontrol ve tekrarlayıcı paneller, binanın, tercihen zemin katında veya kolay ulaşılabilir bölümünde ve sürekli olarak görevli personel bulunan bir yerinde tesis edilir. Yangın kontrol panelinin tesis edildiği yerde personelin bulunamadığı zaman aralıkları var ise bu sürelerde sürekli personel bulunan ikinci bir mahalde veya daha fazla mahalde tekrarlayıcı paneller tesis edilir. Tasarım ve uygulamada yapılan en yaygın hata: - Kontrol panelinin elektrik odası vb. sürekli kilit altında tutulan mahale tesisi ve tekrarlama paneli kullanılmaması.
Otomatik Yangın Algılama Sistemi Gereken Konutlar. Yapı Yüksekliği (m) Bina toplam kapalı alanı (m2) 1. Konutlar >51,50-2. Konaklama Amaçlı Binalar >6,50 >1000 3. Kurum Binaları Eğitim Tesisleri >21,50 >5000 Yataklı Sağlık Tesisleri >6,50 >1000 Ayakta tedavi ve diğer sağlık tesisleri >21,50 >2000 4. Büro Binaları >30,50 >5000 5.Ticaret Amaçlı Binalar (1) >12,50 >2000 6.Endüstriyel Amaçlı Yapılar (2) >21,50 >7500 7.Toplanma Amaçlı Binalar Yeme içme >12,50 >2000 Eğlence >12,50 >2000 Müze ve sergi alanları >6,50 >5000 Terminaller >6,50 >5000 8. Depolar >6,50 >5000 9. Yüksek Tehlikeli Yerler >6,50 >1000 Yapı yüksekliğine göre Otomatik Yangın Algılama Sistemi olması gereken yapılar Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği nde belirtilmiştir. Yapı yüksekliği veya toplam kapalı hacmin baz alındığı tabloda Konutlar için toplam kapalı alanı ne olursa olsun, 51,5 metre yüksekliği geçen binalarda Otomatik Yangın Algılama Sisteminin tesis edilmesi zorunludur. (1) Sebze ve meyve halleri, balık halleri, et borsaları, metal yedek parça bulunan yerler ile benzeri yangın riski olmayan yerler hariç. (2) Metal işleme ve montaj vb yangın riski olmayan yerler hariç.
Acil Anons Sistemi Gereken Konutlar. - Yapı yüksekliğine göre Acil Anons Sistemi olması gereken yapılar Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği nde belirtilmiştir. - Yapı yüksekliği 51,5 metre yüksekliği geçen binalarda Acil Anons Sisteminin tesis edilmesi zorunludur. - Bu durumda otomatik yangın algılama sistemi gereken tüm konut binalarında acil anons sisteminin yapılması zorunludur. - Acil anons sistemi hoparlör olan hacimlerde ayrıca siren sistemi konulması gerekli değildir. - Yangın algılama sistemi ve acil anons sistemi entegre çalışmalıdır. Acil anons sistemi tasarımı ve yangın algılama sistemi ile entegrasyonu EN 54-32 2015 te detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Tasarımda yapılan hatalar 1) Yangın Algılama Sisteminin zorunlu olduğu konut binalarında acil anons sistemi projelendirilmemektedir. Uygulamada Yapılan Hatalar 1) Yangın Algılama Sistemi ve Acil Anons Sistemi birine entegre edilememektedir. 2) Standartlara uygun ve EN54 sertifikalı ürünler kullanılmamaktadır. 3) Güç kaynakları ve aküler sistem bütünlüğü içerisinde tesis edilmemektedir.
Yağmurlama Sistemi Gereken Konutlar: - Yapı yüksekliğine göre Yağmurlama Sistemi olması gereken yapılar Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği nde belirtilmiştir. - Yapı yüksekliği 51,5 metre yüksekliği geçen Konutlarda Yağmurlama Sisteminin tesis edilmesi zorunludur. Tasarımda ve Uygulamada Yapılan Hata: ENTEGRASYON 1) Yangın Algılama Sistemi ile yangın söndürme sisteminin projelendirme aşamasında ve sonrasında uygulama aşamasında aşağıdaki başlıklar altında entegrasyonun sağlanmaması: - Yangın Pompaları arıza ve çalışıyor bilgilerinin izlenmesi - Yağmurlama sisteminde kullanılan tüm vanaların açık - kapalı bilgilerinin izlenmesi - Akış anahtarları ve basınç anahtarlarından gelen alarm bilgilerinin izlenmesi - Yangın suyu deposu ve dizel pompa yakıt deposu seviye bilgilerinin izlenmesi - Diğer köpüklü, gazlı ve kuru tozlu sabit otomatik söndürme sistemlerinin alarm ve arıza bilgilerinin izlenmesi
Duman Kontrol ve Basınçlandırma Sistemi Gereken Konutlar: - Yapı yüksekliğine göre Duman Kontrol ve Basınçlandırma Sistemi olması gereken yapılar Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği nde belirtilmiştir. - Yapı yüksekliği 51,5 metreyi geçen Binaların hol ve koridor gibi ortak alanlarda Duman Kontrol Sisteminin tesis edilmesi zorunludur. Bununla birlikte Yapı yüksekliği 51,5 metreyi geçen konutların kaçış merdivenlerinin basınçlandırılması şarttır. Tasarımda ve Uygulamada Yapılan Hata: ENTEGRASYON - Yangın Algılama Sistemi ile duman kontrol sisteminin projelendirme aşamasında ve sonrasında uygulama aşamasında aşağıdaki başlıklar altında entegrasyonun sağlanmaması: - Yangın ve Duman damperlerinin izlemesi ve kontrolü, - Basınçlandırma fanları izlenmesi ve kontrolü - Basınçlandırma fanının dışarıdan hava emişine duman dedektörünün tesis edilmemesi. Önemli Not: Bu sistemler yangın algılama ve kontrol sistemleri tarafından kontrol edilmelidir.
Duman Kontrol ve Basınçlandırma Sistemi Gereken Konutlar: Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği Madde 82 (2)de Duman Kontrol ve Basınçlandırma sistemlerinin kontrol önceliği şu şekilde tanımlanmıştır; Acil durum kontrol işlemleri, yangın alarm sisteminin donanım ve yazılım bütünlüğü içerisindean kontrol birimleri ile gerçekleştirilir. Kontrol edilen sistemin ve cihazlar ile ilişkisi bulunan güvenlik sistemlerinin, bina otomasyon sistemleri gibi diğer sistemler tarafından yapılabilecek her türlü kontrol ve kumanda işlemlerinin, yangın veya benzeri bir acil durumda yangın kontrol panelinden yapılacak acil durum kontrol işlemlerini hiçbir şekilde engellememesi gerekir.
Diğer Sistemlerle Entegrasyon: Konutlarda tesis otomatik yangın algılama ve uyarı sistemleri aşağıdaki 3. parti sistemlerle de entegre edilmelidir. - Yangın perdeleri kontrolü - Duman Perdeleri kontrolü - Yangın Algılama Sisteminde kullanılan tüm güç kaynaklarının arıza bilgilerinin izlenmesi - Geçiş Kontrol Sistemleri tarafından kontrol edilen kapılar ve turnikeler ile direk kontrol - Otomatik kapı tutucuların kontrolü - Asansörler (alternatif kata yönlendirme senaryosu dahil) ile entegrasyon - Acil durum aydınlatma ve yönlendirme kontrol sistemleri ile entegrasyon - Çeşitli kurumların alarm haber alma merkezine alarm iletimi - Gaz kaçak algılama sistemlerinin izleme ve kontrolü - Otopark CO algılama sistemlerinin izlenmesi - Deprem algılama sistemlerinin izlenmesi - Opsiyonel olarak CCTV kamera ve güvenlik sistemlerine bilgi iletilmesi
KABLOLAR Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği 83. Maddesinde yangın algılama ve acil anons sistemlerinde kullanılması gereken kablo özelliklerini tanımlamıştır. Bu özelliklere ek olarak sistem üretici firmalarının ön gördüğü tip ve kesitlerde kablolar tercih edilmelidir. Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği nin 83. Madde 4. bendinde Yangın alarm sistemi kablolarının, sistemin sağlıklı ve güvenilir çalışmasını sağlayacak şekilde yangın algılama, kontrol ve uyarı ekipmanı üreticilerinin spesifikasyonlarına uygun tipte olması ve elektriksel gürültü ve benzeri etkilerden korunacak şekilde, diğer sistemlerden ve enerji taşıyan kablolardan ayrılarak tesis edilmesi gerekir. şeklinde belirtildiği gibi tanımına uygun kablolama yapılmalıdır.
KABLOLAR Tasarım ve Uygulamada Yapılan Hatalar 1) Yangına karşı en az 60 dakika dayanabilecek özellikte kablo kullanılmaması 2) İlgili standartlara uygun olarak deneye tabi tutulmuş ve sertifikalı kablo kullanılmaması 3) Yangın algılama ve acil anons sistemi kablolarının zayıf akım ve enerji taşıyan kablolar ile aynı tava içerisine monte edilmesi, 4) Yangın algılama ve acil anons sistemi kablolarının enerji taşıyan kablolar ile arasındaki mesafelerin elektrik tesisat yönetmeliklerine aykırı olarak kısa tutulması
KABLOLAR Tasarım ve Uygulamada yapılan hatalar 5) Yangın kablosu üzerinde mümkün mertebe ek yapılmamalıdır. Eğer ek yapılması zorunlu ise geleneksel yöntem gibi kabloların birbirine dolanması ve basitçe üzerine izole bant sarılması şeklinde yapılmamalıdır. Yangın kablosu izolasyon materyali silikon bazlı olmasından dolayı çabuk deforme olabilmektedir. Bu nedenle yapılan ek asla tam manası ile izole edilmeden bırakılmamalıdır. Ekler klemens üzerinde yapılarak dış şartlardan tam izole edilmelidir.
KABLOLAR Tasarım ve Uygulamada yapılan hatalar 6) Yangın ve hoparlör kabloları mutlaka etiketlenmelidir. Gerek kontrol cihazlarına gelen ve giden kablolar, gerekse saha üzerinde dağıtım panolarında kabloların hangi sisteme ve hangi hatta ait olduğunu gösterir şekilde etiketleme yapılmalıdır. 7) Cihaz taraflarında bağlantı için açılan kablolar kısa devreye ve zedelenmeye karşı önleyici (makaron yada izole bant vb.) bir uygulama ile korumalar yapılmalıdır. Kullanılan kablo çok telli ise kablo yüksükleri kullanılarak cihaz bağlantı klemenselerine girişi yapılmalıdır.
DİZAYN : TS CEN/TS 54-14 e Göre Maksimum Dedektör Koruma Tavan yüksekliği (m) Mesafeleri > 25 Dedektör tipi Isı: EN 54-5: Sınıf 1 Duman: Nokta: EN 54-7 Huzme EN 54-12 4,5 > 4,5 6 > 6 8 > 8 11 Çalışma yarıçapı (m) > 11 25 5 5 5 NN NS NS 7,5 7,5 7,5 7,5 NN NS 7,5 7,5 7,5 7,5 7,5 a) NS NS Verilen yükseklik aralığında kullanılması uygun değil. NN Normal olarak bu aralıkta kullanılmaz, ancak özel uygulamalarda kullanılabilir. a) Genellikle tavan yüksekliğinin yaklaşık yarısında ikinci bir dedektör dizisi gerekli olur. Çizelge A1 Tasarımda yapılan hatalar 1) Dedektör maksimum çalışma yarıçapı mesafesine uyulmaması 2) İlgili mahale uygun tipte dedektör kullanılmaması
Tasarımda Yapılan Temel Hatalar ASMA TAVAN, YÜKSELTİLMİŞ DÖŞEME: Yönetmeliğin 2002 sürümünde asma tavan derinliğinin 25cm den fazla olması durumunda dedektör kullanımının gerekliliği ilgili bir tanım vardı. Fakat 2007 yılında bu madde kaldırıldı. Asma tavanlar için TS CEN/TS 54-14 ün A.6.5.1 (Genel) maddesinde dedektör yerlerinin belirlenmesinde asma tavan üstlerinden ve yükseltilmiş döşeme altlarından bahsedilmektedir. TS CEN/TS 54-14 ün A.6.4.1 maddesinde asma tavan ve yükseltilmiş döşemeler hakkında bazı tanımlar mevcuttur. Asma tavan ve yükseltilmiş döşemeler hakkında bir diğer kıstas ta yangın yüküdür. Bu tanımlama da TS CEN/TS 54-14 ün 5.3.8 maddesinde Korunması gerekmeyen alanlar başlığının (k) bendinde yazılan Herhangi bir 1 m2 lik kısmında 25 MJ yanıcı malzemeden fazla yangın yükü yoğunluğuna sahip olması tanımından da anlaşılabileceği gibi şartların oluşması ile asma tavan ve yükseltilmiş döşeme içerisine algılama yapılması gerekmektedir. Kabloların oluşturduğu yangın yükünün hesabı için TS CEN/TS 54-14 ün EK D ekine bakılabilir.
Tasarımda Yapılan Temel Hatalar ASMA TAVAN, YÜKSELTİLMİŞ DÖŞEME: Projelendirmede dedektör yerleşimi yapılırken binanın tavan ve taban yapısı dikkate alınmalıdır. Mimari olarak bu yapılara ait projeler temin edilerek, tavan ve taban yapısındaki kiriş ve düzensizlikler göz önünde bulundurulmalı, yapıda asma tavan olup olmadığı ve asma tavana dedektör yerleşimi yapılıp yapılmayacağı mutlaka belirlenmelidir. Yapılan eksik tasarımdan sonra sistemlere ilave dedektör vb. ekipman eklenmesi gerek çalışmanın zor oluşu, gerekse yapılan eski tasarıma göre dedektör hatlarında istenen miktarda yer olmayışı şeklinde sonuçlanabilmektedir.
Tasarımda Yapılan Temel Hatalar BAL PETEĞİ TAVAN: En çok karşılaşılan tasarım hatalarından biridir. Yerleşim TS CEN/TS 54-14 ün 6.4.1 (f) bendinde belirtildiği gibi aşağıdaki şekilde hesaplanmalıdır. Tavan düzenlemesi bir dizi küçük hücre (bal peteği gibi) oluşturuyorsa, Çizelge A.1 deki yarıçap sınırları içinde, bir nokta tipi dedektör bir grup hücreyi kapsayabilir. Bir dedektörün kapsadığı hücrelerin iç hacimleri aşağıdaki değerleri aşmamalıdır: Isı dedektörleri için : V = 6 m2 (H-h), Duman dedektörleri için : V = 12 m2 (H-h).
Tasarımda Yapılan Temel Hatalar KİRİŞ YAPILARININ DİKKATE ALINMAMASI: Gerek tavan, gerekse asma tavan içerisinde kiriş yapılarında farklılıklar olabilmektedir. Projelendirme esnasında kiriş yapıları dikkate alınmalı ve tavan yapısındaki farklılıklara göre dedektör yerleşim yapılmalıdır. Bu konu hepimiz tarafından bilinen temel bir konu olmasına rağmen hatalı yapılan yerleşim, devreye alma, test ve teslim aşamalarına doğru sorun olmakta ve loop hattının kapasitesi, ticari anlaşmalar, vb. durumlar nedeniyle genellikle çözümsüz bırakılmaktadır.
Tasarımda Yapılan Temel Hatalar Büyük ve Karmaşık Yapıya Sahip Binaların Uyarı Sistemlerinde Yapılan Hatalar; Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği 81. Madde 4.a bendinde Yapısı itibarıyla tamamının birden boşaltılması mümkün olmayan binalarda, başlangıçta sadece yangından etkilenen ve etkilenecek olan bölgelerde uyarı sistemleri devreye girer. Böyle bir hâlde, binanın düzenli bir şekilde boşaltılabilmesi için, uyarı sistemi, diğer bölgelerde kademeli olarak devreye sokulacak şekilde tesis edilir. uyarınca siren, flaşör ve acil anons sistemleri bölge bazında devreye girerek kademeli tahliyeyi mümkün kılacak şekilde tasarlanmalıdır.
Tasarımda Yapılan Temel Hatalar UYARI ZONLARININ KAT BAZINDA AYRILMAMASI EN54-32 de bulunan Sesli alarm bölgeleri tek kat ile sınırlandırılmalıdır. ibaresi ile konutlarda yapılacak acil anons sisteminin kat bazında acil anons yapacak şekilde tasarlanarak tesis edilmesi gerektiği açıkça vurgulanmıştır.
Tasarımda Yapılan Temel Hatalar İŞİTSEL UYARI CİHAZLARI (SİRENLER) Konut yangın algılama sistemlerindeki en büyük sorunlardan biri de konut sakinlerinin alarm durumunda uyarılmasıdır. Tasarım yapılırken acil çıkış holleri ve yangın kapıları haricinde genellikle siren yerleşimi yapılmamakta, ve bunun sonucu uyarılar daire ve oda içlerinde insanlar tarafından duyulmamaktadır. Mesafe (metre) Ses Düşümü (db(a)) 1 0 2-6 4-12 8-18 16-24 32-30 64-36 128-42 256-48 512-54
Tasarımda Yapılan Temel Hatalar İŞİTSEL UYARI CİHAZLARI (SİRENLER) Örnek olarak TS CEN/TS 54-14 ün A.6.5.2 bölümüne göre Alarmın uyuyan insanları uyandırması gerekiyorsa yatak başındaki asgari uyarı ses seviyesi 75 db(a) olmalıdır. Ayrıca Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliğine göre bu alana banyo ve duşlar da eklenmiştir. Lakin sadece kat koridorlarına yapılacak bir siren yerleşimi yeterli olmayarak yatak odasında siren sesinin istenen şiddette oluşmaması ile sonuçlanabilir. Standart ölçümlere göre normal bir kapıda 20 db(a), yangın kapısında ise 30 db (A) siren sesi kaybı oluşmaktadır.
Tasarımda Yapılan Temel Hatalar İŞİTSEL UYARI CİHAZLARI (SİRENLER) Yatak odasında 75 db(a) bir siren sesi için bir çok uygulama ve cihaz mevcuttur: - Daire yada oda içerisine standart siren - Dedektör tabanına entegre edilebilen adresli siren - Entegre sirene sahip dedektörler - Entegre acil anons yapabilme kabiliyetli dedektörler - Daireler için özel tasarlanmış modüller ile dedektör ve siren uygulamaları - İşitme engelli kişilerin mevcudiyet durumunun projelendirme esnasında bilinmemesinden dolayı uyarı cihazlarının flaşör ile birlikte kullanımı tavsiye edilir.
Görsel Alarm Cihazları (VAD) TS CEN/TS 54-14 ün yanı sıra EN 54-23 te kaçış yolları üzerinde görsel uyarı cihazlarının tasarımı ve yerleşimi ile ilgili tanımlamalar mevcuttur. Bu standart 2010 yılında Avrupa da harmonizasyon evresinin başlaması ve müteakiben 2014 yılında yürürlüğe girmesine rağmen özellikle konut projelerinde tasarımların bu standarda uygun bir biçimde yapılmadığı görülmekte, klasik olarak her buton üzerine bir siren/flaşör yerleşimi ile pek fazla önemsenmemektedir.
Görsel Alarm Cihazları (VAD) Standarta göre görsel alarm cihazları 3 farklı sınıf olarak tanımlanmıştır. C W O = (Ceiling) Tavana Montajlı = (Wall) Duvara Montajlı = (Open) Açık Alan Montajlı Ortam Işık Tavana Montaj Tavana Montaj Duvara Montaj Duvara Montaj Seviyesi (lux) Direkt Bakış Endirekt Bakış Direkt Bakış Endirekt Bakış < 100 2.8 1.3 5.2 1.8 101 ila 200 2.4 1.2 4.4 1.7 201 ila 300 1.9 1.0 3.2 1.4 301 ila 400 1.4 0.8 2.3 1.2 401 ila 500 1.1 0.6 1.8 1.0 501 ila 600 0.9 0.5 1.3 0.9 601 ila 700 0.7 0.4 1.0 0.7 701 ila 800 0.5 0.3 0.7 0.6 Üreticiler minimum 0,4 lümen / m² (lux) elde edecek şekilde kapsama hacmine sahip görsel uyarı cihazları sağlamakla yükümlüdür. Yandaki tablo (CoP0001) hangi durumlar için çarpım faktörlerinin geçerli olduğunu göstermektedir.
Görsel Alarm Cihazları Konut Uygulamaları Görsel Alarm Cihazlarının tasarımı yapılırken bir takım faktörler göz önünde bulundurulmalıdır: - VAD'ların monte edildiği duvar yada tavan bölgesindeki ortam ışığı seviyesi dikkate alınmalıdır. - VAD ların montaj yapılacağı yerdeki yüzeyin mat yada parlak olup olmadığı. - Ortamda, VAD sinyalini direkt olarak engelleyici yada ışımayı kesecek unsurların olup olmadığı tespit edilmelidir. Konutlarda yatak odalarında VAD kullanımı ile işitsel engelli daire sakinlerinin de uyarılması sağlanabilir. Günümüzde entegre siren ve VAD içeren dedektörler de mevcuttur. Yatak odalarında bu gibi cihazların kullanımı hem uyarıların insanlar tarafından kolaylıkla fark edilmesini sağlarken diğer yandan proje için cost/effective bir çözüm olabilir. VAD lar daire içerisinde hollere, katlarda kaçış koridorlarına hitap edecek şekilde yerleştirilmelidir.
Görsel Alarm Cihazları Yerleşim Detayı (Tavan Tipi) C = (Ceiling) Tavana Montaj x = Maksimum montaj yüksekliği (Maksimum montaj yüksekliği 3, 6 veya 9 m olarak belirtilebilir.)
Görsel Alarm Cihazları Yerleşim Detayı (Duvar Tipi) GÖRSEL ALARM CİHAZLARI (VAD) W = (Wall) Duvara Montaj x = Maksimum montaj yüksekliği (EN54-23 e göre minimum 2.4m yükseklikte olmalıdır) Y = Koruma alanının en ve boy uzunluğu Yandaki örneğe göre oluşan kübik yapıda koruma alanının en uç noktasında minimum 0,4 lux aydınlatma sağlanmalıdır. Koruma alanı, üreticilere göre farklılık gösterebildiği gibi tasarımlar ürünün teknik şartnamesindeki aydınlatma değerlerine göre yapılmalıdır.
Görsel Alarm Cihazları Lens Rengi Detayı Yangın algılama sistemlerinde tesis edilen VAD ların genellikle Beyaz ve Kırmızı olmak şeklinde 2 renk tonu mevcuttur. Her iki rengin kullanımı ile ilgili herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. Lakin Kırmızı renkte çakan bir flaş kaynağının fotosensitif epilepsi (sara) hastalığını tetikleyebileceği şeklinde bildiriler mevcuttur. (CoP 0001). Eğer bir projede beyaz renkli VAD lar tercih edilmişse proje kapsamındaki tüm VAD lar da beyaz olmak durumundadır. Ayrıca sahada kullanılan tüm VAD lar 0.5Hz ila 2Hz. arasında seçilen oranda sabit bir pals ile çakmalı, ve VAD'lar BS EN 54-23 Madde 4.3.7'ye uygun olarak senkronize edilmelidir. CoP 0001 e göre bu senkronizasyon yapılmazsa düzensiz çakan VAD lar fotosensitif epilepsi hastalığını tetikleyebilmektedir.
Temel Montaj Hataları Butonlar: Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği Uyarınca; Yangın uyarı butonlarının, bir kattaki herhangi bir noktadan o kattaki herhangi bir yangın uyarı butonuna yatay erişim uzaklığının 60 m'yi geçmeyecek şekilde yerleştirilmesi gerekir. Engelli veya yaşlıların bulunduğu yerlerde bu mesafe azaltılabilir. Yangın uyarı butonları, yerden en az 110 cm ve en fazla 130 cm yüksekliğe yerleştirilir.
Temel Montaj Hataları Duvara yada kirişe yakın yapılan dedektör montajı: Havalandırma menfezine yakın yapılan dedektör montajı
Temel Montaj Hataları Asansör Şaftı ve Dikey Merdiven Boşluklarında yerleşim: BS 5839 Bölüm 22.2 ye göre Dedektörün, asansörler ve açık merdivenler gibi dikey şaftlarda herhangi bir açıklığa 1,5 m mesafede bir yere monte edilmesi gerekir.
Temel Montaj Hataları Asansör Makine Daireleri ve Kuyuları: Asansör makine dairelerinde ve asansör kuyularında dedektör yerleşimi yapılmalıdır. Acil durum sırasında asansörlerin (acil durum asansörleri hariç) yangın algılama sistemi tarafından kullanımının kısıtlanması gerekir.
Temel Montaj Hataları Merdivenler: BS5839 Bölüm 22.2 ye göre kapalı merdivenlerin en üst noktasında ve kata açılan her ana inişte dedektör yerleşimi yapılmalıdır.
Temel Montaj Hataları Konutlarda Elektrik Sayaç Odası, Pano Odası ve Dikey Elektrik Şaftlarında Dedektör Yerleşimi; Elektrik sayaç odası, pano odası, ve dikey elektrik şaftlarında dedektör yerleşimi yapılmalıdır. Not: Konutun yapı yüksekliği ne olursa olsun yerel yönetimler bu ve benzeri yerlerde algılama yapılmaması neticesinde yapıya ruhsat vermemektedir.
Temel Montaj Hataları Gaz Dedektörleri: Gaz dedektörü mutfakta kullanılan gazın tipine göre montajı yapılmaktadır. Ülkemizde genellikle doğalgaz kullanımı olduğu göz önünde bulundurulursa dedektörler gazın en çok birikebileceği noktaya tavandan 30cm aşağıda ve doğalgaz kaçağı oluşabilecek yerin maksimum 2m uzağına yerleşimi yapılmalıdır. - Gaz dedektörlerin beslemesi akülü ve yangın algılama sisteminden izlenen bir güç kaynağından yapılmalıdır. - Yangın algılama sistemi tarafından izlenmelidir. - Gaz dedektörleri kalitesine göre maksimum 5 yılda bir kez değiştirilmelidir.
Temel Montaj Hataları Gaz Dedektörü Montaj Hataları: Dedektör montajında yapılan hatalar: - Direk ocak üstüne montaj - Davlumbaz veya aspiratör üstüne montaj - Açık alana montaj - Dolap vb. kapalı alanlara montaj
Kazan Daireleri Kazan daireleri elektrik tesisatı projelendirme ve uygulaması ilgili standartlara ve gaz kuruluşlarının şartnamelerine uygun olarak yapılır. Doğalgaz kullanımı durumunda minimum 2 adet Exproof gaz dedektörü tesisi gereklidir. Buradan alınan sinyalle emniyet selenoid vanası otomatik olarak kapatılmalıdır. Enerji panosu Exproof özellikli olmalıdır. Yangın dedektörlerinin tavana monte edileceğinden dolayı Exproof yapıda olması gerekmektedir. Buton ve tavandan minimum 50cm aşağı monte edilecek buton ve sirenin Exproof olması gerekmez. Bu kurallar yerel kuruluşların şartnamelerine göre değişebilir.
Otopark CO Algılama Sistemi CO algılama sistemlerine ait dedektörler ortalama 250 m2 koruma alanına sahiptir. Projelendirme sırasında ürün teknik özelliklerine bakılarak koruma alanı kontrol edilmelidir. Ayrıca dedektörler ortalama insan burun seviyesi kabul edilen 1,60 ile 1,70cm seviyelerinde duvara monte edilmelidir. CO Algılama sisteminde yapılan montaj hataları: - CO dedektörleri, yangın algılama amaçlı kullanılan dedektörler gibi tavana montajı yapılması, - Koruma alanının aşılması, - Yangın algılama sistemi tarafından izlenmemesi
İşletme Sürecinde Yapılan Hatalar Yangın algılama sistemi ve acil anons sisteminin devreye alma ve test işlemlerinden sonra son kullanıcıya teslimi yapılmaktadır. Bu etapta detaylı kullanıcı eğitimi verilmelidir. Son kullanıcı bu sistemin sürekliliğini ve uygun şekilde kullanımını sağlamakla yükümlüdür. Bu nedenle Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği uyarınca, tesis edilmiş yangın algılama sistemi, periyodik bakımlarının bina sahibinin ve yöneticinin veya bunların yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği bina yetkilisinin sorumluluğu altında, ilgili standartlarda belirtilen sistemin gerektirdiği periyodik kontrole, teste ve bakıma tabi tutulması zorunluluktur.
İşletme Sürecinde Yapılan Hatalar Kullanıcılarının periyodik olarak kullanıcı eğitimlerinin tekrarlanması ile sistemlere etkin bir biçimde hakim olunmasını sağlayacaktır. Herhangi bir acil durumda hızlı tepki vererek doğru adımların uygulanması can ve mal varlığının korunmasına yardımcı bir etken olacaktır. İşletmede yapılan hatalar: - Sistem periyodik bakımlarının yapılmaması - Sistem periyodik bakımlarının alanında uzman ve yetkili firmalar tarafından yapılmaması. - Eğitimsiz kullanıcıların sistemleri kullanamamaları - 3. şahıslarca sistemlere yetkisiz müdahale edilmesi - Herhangi bir nedenle oluşan arızaların giderilmemesi - Bakım veya servis esnasında daire sakinlerine ulaşılamaması