20 ARALIK 2007 BALA DEPREMİ (Mw 5.4) VE ARTÇILARININ ORTA ANADOLU İÇİN YENİ BİR-BOYUTLU SİSMİK HIZ YAPISI MODELİ İLE YENİDEN KONUMLANDIRILMASI ÖZET: B. Çıvgın 1 ve B. Kaypak 2 1 Araştırma Görevlisi Doktor, Jeofizik Müh. Bölümü, Ankara Üniversitesi, Ankara 2 Doçent Doktor, Jeofizik Müh. Bölümü, Ankara Üniversitesi, Ankara Email: Begum.Koca@eng.ankara.edu.tr Sismoloji çalışmalarında araştırma bölgesi için belirlenmiş yüksek doğruluktaki yer yapısı modellerinin kullanılması araştırma bulgu ve sonuçlarının güvenirliği açısından önemlidir. 20 Aralık 2007 tarihinde Bala, Ankara da olan 5.4 moment büyüklüklü depremin ve çok sayıdaki artçısının konumunun belirlenmesi için bölgenin doğru bir sismik hız yapısı modeline ihtiyaç duyulmuştur. Bu amaçla, Orta Anadolu da kurulmuş olan 13 adet deprem kayıt istasyonu verisi kullanılarak bir-boyutlu sismik hız yapısı belirlenmiştir. Model belirlenirken 30 km derinliğe kadar inen 652 depremden okunan 2955 P- ve S-dalga fazı kullanılmıştır. Yeni modelin doğruluğunu kontrol etmek amacıyla iki tip doğruluk testi uygulanmıştır. Bunlardan biri, depremlerin enlem, boylam ve derinliklerini farklı yön ve miktarlarda kaydırarak çok sayıda yapılan kaydırma testleri. Diğeri ise, model belirlenmesi için uygulanan ters çözüm öncesi ve sonrasında seyahat zamanı artık zamanlarının karşılaştırılmasıdır. Doğruluk testleri ile değerlendirilerek kabul edilen yeni model Bala depremlerinin yeniden konumlandırılması için kullanılmıştır. Yeni modelin belirlendiği yinelemeli ters çözüm sürecinde deprem konumları da eşzamanlı hesaplanmaktadır. Bölge için daha önce belirlenmiş olan hız modelleri ile hesaplanan depremlerin ilksel konum parametreleri ters çözümde ön kestirim olarak kabul edilmiştir. Yeni bir-boyutlu modele göre deprem konum parametreleri, deprem çiftleri için gözlenen ve teorik seyahat zamanlarının farkları arasındaki artık zamanların en küçüklenmesi esasına dayanan deprem çifti farkı yöntemi ile yeniden hesaplanmıştır. Diğer sismik hız modelleri ile karşılaştırıldığında ortalama RMS konum hatalarının yeni modelde daha düşük olduğu gözlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Orta Anadolu, 1-B sismik hız yapısı, Bala, yeniden konumlandırma RELOCATION OF THE DECEMBER 20TH, 2007 BALA EARTHQUAKE AND ITS AFTERSHOCKS USING A NEW ONE-DIMENSIONAL SEISMIC VELOCITY MODEL ABSTRACT: The use of highly accurate ground structure models in seismological studies has importance for the reliability of research findings and results. A true seismic velocity structure of the region was required for the determination of the locations of Mw 5.4 Bala, Ankara earthquake (December 20 th, 2007) and its aftershocks. In order to provide this requirement, one-dimensional seismic velocity structure was determined by using data of 13 seismograph stations deployed in Central Anatolia. 2955 P- and S-wave phases read from 652 earthquakes down to 30 km depth were used to determine the model. Two accuracy tests have been applied to check the accuracy of the new model. One of them is the numerous shifting tests which are performed by shifting the earthquake s latitude, longitude and depth in different directions and quantities. The other one is the comparison of the travel
time residuals before and after the inversion for the model determination. The new model, assessed by accuracy tests, was used to relocate the Bala earthquakes. Earthquake locations are also calculated simultaneously in the iterative inversion process in which the new model is identified. The preliminary location parameters of the earthquakes calculated by using the previous velocity models introduced by other researchers were accepted as the initial parameters for the inversion. The double difference method which is based on the minimization of the residuals between the differences of the theoretical and observed travel times for earthquake pairs was performed to relocate the earthquakes by using the new one-dimensional model. The average RMS location error is observed to be lower in the new model when compared to other seismic velocity models. KEYWORDS : Central Anatolia, 1-D seismic velocity structure, Bala, relocation 1. GİRİŞ Başta sismik tomografi ve deprem odak parametrelerinin belirlenmesi olmak üzere çoğu sismoloji çalışmasında çalışma alanında yer içinin 1-B (bir-boyutlu) sismik hız yapısı büyük önem taşımaktadır. Buna karşılık, yüksek doğrulukta bir 1-B sismik hız yapısı modeli elde edilebilmesi için, iyi çözülmüş deprem konum parametreleri gerekmektedir. Yani, deprem konum parametreleri ile 1-B sismik hız modeli birbiri ile doğrudan ilişkilidir. Bu çalışmada yeniden konumlandırılan 20 Aralık 2007 Bala depremi ve artçıları için öncelikle çalışma alanı olarak belirlenen Orta Anadolu nun kuzey kesiminde yer alan 39⁰K ve 41⁰K enlemleri ile 32⁰D ve 34⁰D boylamları arasında kalan alanın 1-B sismik hız modeli üretilmiştir. Bunun için Orta Anadolu da olmuş depremlerin odak parametreleri bölgede kurulmuş olan sismograf ağlarının kayıtlarından belirlenmiştir. Bu ilksel konum parametreleri hesaplanırken Toksöz vd. (2003) tarafından yayınlanmış olan 1-B kabuk hız modeli kullanılmış ve deprem çifti farkı yöntemi (Waldhauser ve Ellsworth, 2000) uygulanmıştır. Bu konum parametreleri kullanılarak önce bir başlangıç modeli belirlenmiş, yeni 1-B sismik hız modeli ve konum parametreleri yinelemeli ters çözüm ile belirlenmiştir. Belirlenen yeni modele uygulanan çok sayıda doğruluk testi sonucunda, elde edilebilecek en iyi 1-B sismik hız modeli olduğu kabul edilmiştir. Bu kabul ile yeni model 2007 Bala depremi ve artçılarının yeniden konumlandırılmasında kullanılmıştır. Bu noktada, daha önce bölge için yayınlanmış olan Ergin vd. (2003) ve Toksöz vd. (2003) hız modelleri ile de aynı depremlerin konumları yeniden hesaplanmış ve üç modelin ürettiği sonuçlar karşılaştırılmıştır. 1.1. Çalışma Alanı ve Diğer Çalışmalar Bala, Ankara kentinin güney doğusunda yer alan büyük ilçelerinden biridir. İlçeye yakın başlıca neotektonik yapılar Kuzey Anadolu, Kırıkkale-Erbaa, Eskişehir ve Tuz Gölü Fay Zonları ile Eldivan-Elmadağ Tektonik Kamasıdır (Şekil 1a). Birçok araştırmacı Bala da sağ ve sol yanal doğrultu atımlı eşlenik fayların aktif olduğunu ileri sürmüştür (Dirik vd. 2000, Kalafat vd. 2008, Çubuk ve Taymaz 2009, Koçyiğit 2009). Kasapoğlu vd. (2005) 30 Temmuz 2005 ana şokundan sonra yaptıkları arazi gözlemleri sonucunda depremin küçük bir sol yanal doğrultu atım bileşeni olan normal faylarla ilişkili olduğunu açıklamışlardır. Esat vd. (2009, 2014) bölgede aktif olan Karakeçili fayının normal ve Afşav fayının sağ yanal doğrultu atımlı fay olduğunu belirlemişlerdir (Şekil 1b). Yine aynı araştırmacılara göre, 2007 depremleri Afşar fayı ile ilişkilidir. Tarihsel kayıtlarda aktivitesi olmayan Bala da, 4 Temmuz 1978 (Mb=4.9) ve 21 Nisan 1983 (Mw=4.7) tarihli depremlerden sonra 30 Temmuz 2005 (Mw=5.3) tarihine kadar sismik aktivite kaydı bulunmamaktadır (Esat vd. 2014). 30 Temmuz 2005 depreminden sonra çok sayıda artçı deprem meydana gelmiştir. Bu tarihten itibaren genellikle küçük depremlerin kaydedildiği bölgede, 2007 yılında biri 20 Aralık (Mw=5.4) ve diğeri 26 Aralık ta (Mw=5.3) olmak üzere iki büyük deprem meydana gelmiştir. Bu iki depremin de çok sayıda artçısı kaydedilmiştir. Bölgenin kabuksal 1-B sismik dalga hızı yapısı üzerine yapılmış çalışmalardan Gürbüz vd. (2003a, 2003b), Toksöz vd. (2002, 2003), Ergin vd. (2003) ve Çıvgın ve Kaypak (2012) sıralanabilir. Bu çalışmada Çıvgın ve Kaypak (2012) modelinin belirlenme yöntemi ve 2007 Bala depremlerinin yeniden konumlanması ele alınmaktadır.
Şekil 1. Bölgenin aktif tektonik yapıları ile çalışmada kullanılan sismograf istasyonları (a) ve Bala daki aktif faylar (b) 2. VERİ VE 1-B HIZ MODELİ Bölge için yeni bir 1-B model belirlenmesi amacıyla AnkNET (Ankara Deprem İzleme Ağı, Seyitoğlu vd., 2009; Çıvgın, 2010) sismik istasyon ağının 10.09.2007 08.02.2008 tarihleri arasındaki yerel deprem kayıtları ile çalışma alanının incelenmesi açısından büyük önem taşıyan 2005 Bala depremlerinin KRDAE-UDİM (Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Ulusal Deprem İzleme Merkezi) veri bankasından alınmış olan deprem kayıtları değerlendirilmiştir. Kayıtları değerlendirilen istasyonları dağılımı Şekil 1a da görülmektedir. En az dört istasyonda kaydedilmiş ve GAP değerleri 200 den küçük depremler seçilmiştir. AnkNET deprem izleme ağı istasyonlarınca kaydedilmiş 592 adet ve Kandilli veri bankasından alınmış 60 adet olmak üzere toplamda 652 adet deprem verisi 1-B sismik dalga hızı modeli kestiriminde kullanılmıştır. Seçilen depremlerin en küçük GAP değeri 80, en büyük GAP değeri 193 ve ortalama GAP değeri 167 dir. P- ve S-sismik dalga fazlarının varış zamanları kullanılarak Geiger yönteminin uygulandığı Hypo71 (Lee ve Lahr, 1975) yazılımı ile ilksel odak konum parametreleri hesaplanmıştır. Bu ilksel konumlar ve varış zamanları, deprem çifti farkı yöntemini uygulayan HypoDD (Waldhauser ve Ellsworth, 2000) programında giriş verisi olarak kullanılmış ve deprem konum parametreleri iyileştirilmiştir. Bu hesaplamalar yapılırken Hypo71 ve HypoDD programlarında Toksöz vd. (2003) tarafından ortaya konmuş olan 1-B kabuk P- dalga hızı modeli ve Wadati diyagramından hesaplanan Vp/Vs=1.72 kabulü ile hesaplanan S-dalga hızı modeli kullanılmıştır. 1-B sismik dalga hızı modeli kestiriminde 30 Temmuz 2005 Bala depremi ve artçıları (60 adet), 20 ve 27 Aralık 2007 Bala depremleri ve artçıları (564 adet), Bala depremleri haricinde Ankara ve yakın çevresinde oluşmuş depremler (38 adet) Kissling vd. (1994) tarafından geliştirilmiş olan VELEST programı ile değerlendirilmiştir. İstasyonlara, veri kayıt kalitesine ve çalışma alanının merkezine yakınlığına bağlı olarak istasyonların çözüme katkısını belirlemek için ağırlık faktörleri atanmıştır. En düşük ağırlık faktörü değeri 2 olacak şekilde referans
istasyona en yüksek değer atanmıştır. MRKZ istasyonu çalışma alanının merkezinde olması ve veri kalitesinin yeterli olması nedeniyle referans istasyon olarak seçilmiştir. 1-B model hesaplanması için P-dalga hızı başlangıç modelinin belirlenmesi için en küçük P-dalga hızı 1.0 4.0 km/s ve en büyük P-dalga hızı 7.0 8.0 km/s aralığında değişen 100 adet sistematik model üretilmiştir. Bu 100 model için hız modeli ve deprem odak konum parametrelerini aynı anda çözmek üzere ters çözüm yapılmış ve en küçük RMS değerini veren model başlangıç P-dalga hızı modeli olarak belirlenmiştir. P-dalga hızı başlangıç modeli yüzeyde 5.18 km/s, 36 km derinlikte 6.79 km/s olan ve hızı derinlikle artan 39 katmanlı bir modeldir (RMS=0.04314 s). Başlangıç P-dalga hızı modeli deprem odak konum parametreleri, istasyon artık zamanları ve 1-B hız modelini belirlemek için yinelemeli ters çözüme sokulmuş ve sadece P-dalga fazı okumaları kullanılarak bir P-dalga hızı modeli elde edilmiştir. Yinelemeli ters çözüm sırasında hız değerleri birbirine yaklaşan katmanlar birleştirilmiş ve yeni başlangıç modeli olarak ters çözüme sokulmuştur. Bu işleme RMS değerleri yeterince küçülünceye kadar ve hız değerleri başlangıç modeline göre ihmal edilebilecek ölçüde küçük değişim gösterene kadar devam edilmiştir. Sonuçta P-dalga hızları 5.38 km/s ile 7.46 km/s arasında değişen 11 katmanlı bir model elde edilmiştir (Şekil 2). Bu modelin ilk 30 km derinliği deprem odağı içerdiğinden çözüm olarak kabul edilmiştir. S-dalga hızı modelini belirlemek için katmanlardaki S-dalga hızları yerine başlangıç P-dalga hızı modeli ile Vp/Vs oranları kullanılmıştır. Başlangıç S-dalga hızı modelini belirlemek için Vp/Vs oranı 1.2 ve 2.2 arasındaki 100 adet deneme modeli üretilmiş en küçük RMS değerini veren (Vp/Vs=1.78) model başlangıç S-dalga hızı modeli olarak belirlenmiştir. Sonuçta, S-dalga hızları 3.02 km/s ile 4.19 km/s arasında değişen 11 katmanlı 1-B S-dalga hızı başlangıç modeli elde edilmiştir (Şekil 2). Şekil 2. Bir-boyutlu P- ve S-dalga hızı modelleri 2.1. 1-B Hız Modeli Doğruluk Testleri İlk olarak, 1-B dalga hızı modelinin durağanlığını test etmek için depremlerin başlangıç enlem, boylam ve derinliklerinin farklı yön ve miktarlarda kaydırılması ve ters çözümün yinelenmesi ile kaydırma testi uygulanmıştır. Deprem konumları kuzey ve güneye 10 15 km arasında, doğu ve batıya 10 15 km arasında ve aşağı ve yukarı 2 4 km arasında kalacak şekilde rasgele miktarlarda kaydırılmıştır. Düşey kaydırmalarda yeryüzü depremlerini engellemek için düzeltme uygulanmıştır. Ters çözümde iki koşul uygulanmıştır; ilk olarak model sabit tutulmuş, diğerinde ise modelin değişmesine izin verilmiştir. Her iki durumda da enlem ve boylamda kaydırılan depremlerin %96 dan fazlası ters çözüm sonrasında 1.5 km den küçük sapmalarla gerçek konumlarına yaklaşmışlardır. Modelin derinlik çözümünde yeterince güçlü olmadığı görülmüştür, daha fazla deprem kaydı ile 1-B hız modelinin kalitesinin ve çözüm gücünün arttırılabileceği düşünülmektedir. Düşey yönde çözümün
yetersiz kalmasının nedeni, 1-B model kestiriminde kullanılan yerel depremlerin çoğunun Bala civarında yoğunlaşmış olması, az sayıda ve uzak mesafeli istasyon kayıtlarının kullanılmasıdır. Diğer bir test ise 1-B model üretilirken deprem odak konum parametreleri ve istasyon gecikmeleri de eşzamanlı olarak yinelemeli ters çözüme dâhil edilmesi ile ters çözüm öncesi ve sonrasında seyahat zamanı artık zamanlarının karşılaştırmasıdır. Her bir depremin P-dalgası artık zamanları yeni modelle ters çözüm yapılmadan önce yaklaşık -0.5 0.5 s aralığında değişirken, ters çözüm sonrasında -0.2 0.2 s arasında değişmektedir. Bütün istasyonlardaki ortalama artık zamanların ortalaması ters çözüm öncesi 0.042 s iken ters çözüm sonrası 0.008 s değerine düşmüştür. Son test, bölge için daha önce bilinen 1-B dalga hızı modelleri varsa yeni model ile karşılaştırılmalarıdır. Bu test için Toksöz vd. (2003) ve Ergin vd. (2003) 1-B hız modelleri kullanılmıştır. Depremler yeniden konumlandırılarak RMS değerleri karşılaştırılmıştır. Bu testte istasyonlar için ters çözüm sonucunda hesaplanan gecikme zamanları kullanılarak her bir model için 652 adet depremin konumları ve RMS değerleri hesaplanmıştır. Model parametreleri ve istasyon artık zamanları aşırı sönümleyerek sabitlenmiş sadece odak parametreleri için ters çözüm yapılmıştır. Her üç modelle yapılan konumlandırma sonucunda elde edilen RMS konum hataları Şekil 3 te verilmektedir. Şekil 3. Üç farklı 1B sismik hız modeli ile depremlerin konumlandırılması sonucunda hesaplanan RMS konum hatası dağılımları. 3. 20 ve 26 ARALIK 2007 BALA DEPREMLERİ VE YENİDEN KONUMLANDIRMA Bala da (Ankara) 20 Aralık (M=5.4) ve 26 Aralık (M=5.3) 2007 tarihlerinde iki adet ana şok ve bu depremlerin çok sayıda artçı şoku son on yılda bölgedeki deprem etkinliğinin büyük kısmını oluşturmaktadır. Söz konusu depremler ve artçıları AnkNET deprem izleme ağı istasyonları ile kaydedilmiştir ve yukarıdaki kabulle Çıvgın ve Kaypak (2012) modeli ile yeniden konumlandırılmıştır. Çıvgın ve Kaypak (2012) tarafından belirlenen yeni 1B dalga hızı modelinin doğruluğu yapılan testler ile desteklenmiştir. Dolayısıyla bu yeni model Ankara ve civarı için yeni 1B hız modeli kabul edilebilir. Bu yeni modelle ve istasyon gecikmeleri ile hesaplanan deprem odak parametreleri bölge depremleri için son konum ve oluş zamanı parametreleri olarak kabul edilebilir. VELEST yazılımında konum parametreleri haricindeki tüm parametreler sabitlenerek yeni model ve istasyon gecikme zamanları ile depremler yeniden konumlandırılmıştır. Bu yöntemle belirlenen konum parametreleri HypoDD programında ön kestirim olarak kullanılmış ve en son konumlar belirlenmiştir. Ayrıca, 20 ve 26 Aralık 2007 depremlerinin öncüleri ve artçılarını kapsayan zaman aralığı (01.09.2007-30.10.2008) için KRDAE ve EMSC (European-Mediterranean Seismological Centre) kataloğunda yayınlanan deprem konumları da incelenmiştir (Şekil 4).
Şekil 4. Bu çalışmada belirlenen, KRDAE ve EMSC kataloglarında yayınlanan 2007 Bala depremlerinin konumları. Şekil 5. Bu çalışmada belirlenen, KRDAE ve EMSC kataloglarında yayınlanan deprem konumlarının Afşar fayına paralel AA ve dik BB doğrultularında düşey kesitleri.
Bu çalışma kapsamında 580 depremin AnkNET ağı kayıtları kullanılarak konumları belirlenirken, aynı bölge için KRDAE kataloğunda 581 ve EMSC kataloğunda 782 deprem yayınlanmaktadır. Yapılan konumlandırma sonucunda depremlerin hemen hepsinin Afşar fayı üzerinde olduğu görülürken, KRDAE ve EMSC konumlarının daha geniş bir alana yayıldığı ve bazı depremlerin de Karakeçili fayı üzerinde konumlandığı görülmektedir. Aynı katalog verisinin Şekil 4 te kırmızı çizgilerle gösterilen AA ve BB doğrultularındaki düşey kesitlerine bakıldığında, KRDAE ve EMSC kataloglarında derinliklerin pek çok depremde sabitlendiğini görmekteyiz (Şekil 5). Bu durumun olası pek çok nedeninden bazıları; konumlandırmada kullanılan yer modelinin bu bölgeyi iyi tanımlamıyor olması, sabitlenen derinliklerde tabaka tanımlanmış olması ve konumlandırma yöntemindeki yetersizlikler şeklinde sıralanabilir. Şekil 5 te 20 Aralık 2007 depremi (kırmızı yıldız) ve 26 Aralık 2007 (sarı yıldız) depremler için EMSC nin yayınladığı derinliklerin kabul edilemez olduğu açıktır. KRDAE kesitleri aynı depremlerin bu çalışmada belirlenenden yaklaşık 2 km daha derinde olduğunu göstermektedir. Afşar fayına paralel olan AA kesitine bakıldığında, depremlerin yaklaşık 2 km ile 13 km arasında homojen dağılım gösterdiği söylenebilir. Afşar fayına dik ve Karakeçili fayına paralel olan BB kesiti, depremlerin tamamına yakınının Afşar fayı ile ilişkili olduğunu göstermektedir. 4. SONUÇLAR VE TARTIŞMA Bala (Ankara) da 20 ve 26 Aralık 2007 tarihlerinde moment büyüklükleri sırası ile 5.4 ve 5.3 iki depremin ve bu depremlerin artçılarının konumlandırılması için Çıvgın ve Kaypak (2012) tarafından yayınlanmış olan 1-B sismik hız modeli kullanılmıştır. İlk olarak VELEST programı ile yeni model kullanılarak konumlar belirlenmiş, bu konumlar HypoDD programında önkestirim olarak kullanılmış ve yeniden konumlandırma tamamlanmıştır. Son hesaplamalarda RMS konum hatalarının % 96.14 ü 0.1 den küçüktür. Doğruluğu uygulanan testler ile kanıtlanmış ve bölge için uygunluğu tespit edilmiş olan bu modelle belirlenen deprem konumları KRDAE ve EMSC kataloglarında yayınlanan konumlar ile karşılaştırılmıştır. Her iki katalogda da derinliklerin belirli düzeylerde sabitlendiği gözlenmiştir. Bu çalışmada kullanılan modelin bölge depremlerinin derinlik çözümünde diğerlerinden üstün olduğu anlaşılmaktadır. Depremlerin, bölgedeki aktif faylara dik ve paralel doğrultulardaki düşey kesitleri incelenmiş ve 2007 de Bala da meydana gelen depremlerin tamamına yakınının Afşar fayı ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlar Esat vd. (2014) tarafından tanımlanan fay sistemi ile uyum içerisindedir. KAYNAKLAR Çıvgın, B. (2010). Ankara ve dolayının sismik hız yapısı ve tektonik deformasyonunun sismolojik verilerle kestirilmesi. Doktora tezi, Jeofizik Mühendisliği Bölümü, Ankara Üniversitesi, Ankara. Çıvgın, B. ve Kaypak, B. (2012). Ankara ve dolayında kabuğun bir-boyutlu sismik hız yapısının araştırılması. Yerbilimleri 33:2, 131 150. Çubuk, Y. and Taymaz, T. (2009). Time Domain Momet Tensor Analysis of 2005-2008 Sırapınar Bala (Ankara) Earthquakes, 62nd International Geological Congress of Turkey, Book of Abstracts-II, 780-781, Ankara, Turkey, April 13-17. Dirik, K. ve Erol, O. (2000). Tuzgölü ve Civarının Tektonomorfolojik Evrimi, Orta Anadolu-Türkiye. Türkiye Petrol Jeologları Derneği Özel Sayı 5, 27-46. Ergin, M., Özalaybey, S., Aktar, M., Biçmen, F., Tapırdamaz, M.C., Yörük, A., Tarancıoğlu, A., Belgen, A., Yüce, H., Erkan, B. ve Yakan, H., (2003). Kazan-Trona Maden Yatağı nın Depremselliği. TÜBİTAK MAM Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü, Araştırma projesi raporu (yayınlanmamış), Proje Kodu: 5037101, Gebze, Kocaeli. Esat K., Çıvgın, B., Kaypak, B., Işık, V. ve Seyitoğlu, G. (2009). Jeolojik ve sismolojik veriler ışığında Bala (Ankara) depremlerine neden olan fayların nitelikleri ve bunların genel neotektonik çerçevedeki anlamı. 62. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Özleri, s. 810-811, Ankara, 13-17 Nisan.
Esat, K., Çıvgın, B., Kaypak, B., Işık, V., Ecevitoğlu, B., Seyitoğlu, G. (2014). The 2005 2007 Bala (Ankara, central Turkey) earthquakes: a case study for strike-slip fault terminations. Geologica Acta 12:1, 71-85. Gürbüz, C., Bekler, T., Toksöz, M.N., Kuleli, S., Kalafat, D. and Schultz, C.A. (2003a). Seismic refraction studies and crustal structure in Anatolia. Commission on Controlled-Source Seismology, 12th International Workshop, Mountain Lake, Virginia, October 7-11, 2003. P 74-78. Gürbüz C., Kalafat, D., Bekler, T., Zor, E., Yılmazer, M., Öğütçü, Z., Gürel, M., Ertürk, O., Gönülalan, A.U., Güreli, O., Toksöz, N., Kuleli, S., Schultz, C.A. ve Harris, D.B. (2003b). Türkiye ve Çevresindeki Deprem İstasyonlarının Yapay Patlatmalarla Kalibrasyonu ve Kabuk Yapısının Araştırılması, TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası Türkiye 15. Jeofizik Kurultayı ve Sergisi Bildiri Özetleri Kitabı, 73, İzmir. Kalafat, D., Kekovalı, D., Deniz, P., Güneş, Y., Pınar, A., ve Horosan, G., 2008. 31 Temmuz 2005 1 Ağustos 2005 ve 20-27 Aralık 2007 Afşar-Bala (Ankara) Deprem Dizisi. İstanbul Yerbilimleri Dergisi 21:2, SS.47-60. Kasapoğlu, K.E., Öztürk, E., Tetik, Ç. And Bay, A. (2005). 31 Temmuz 2005 Bala (Ankara) depreminin saha inceleme raporu. Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Ankara. Kissling, E., Ellsworth, W.L., Eberhart-Phillips, D. and Kradolfer, U. (1994). Initial reference models in local earthquake tomography. Journal of Geophysical Research 99(B10):19, 635-646. Koçyiğit, A. (2009). Ankara nın depremselliği ve 2005-2007 Afşar (Bala-Ankara) depremlerinin kaynağı. Harita Dergisi 141, 1-12. Lee, W.H.K. and Lahr, J.C. (1975). HYPO71 (REVISED): A computer program for determining hypocenter, magnitude, and first motion pattern of local earthquakes. Open File Report 75-311, 64 p. Seyitoğlu, G., Kaypak, B., Işık, V., Esat, K., Çıvgın, B. (2009). Ankara Deprem İzleme Ağı (AnkNET). Uluslararsı Deprem Sempozyumu Kocaeli 2009, 102, Kocaeli. Toksöz, M.N., Kuleli, S., Schultz, C., Harris, D., Gürbüz, C., Kalafat, D., and Işıkara, A. (2002). Calibration of regional seismic stations in the Middle East with shots in Turkey. Proceedings of the 24th Seismic Research Review-Nuclear Explosion Monitoring: Innovation and Integration, September 17-19, 2002, Ponte Vedra Beach, Florida, Volume I, 200-208. Toksöz, M.N., Kuleli, S., Gürbüz, C., Kalafat, D., Bekler, T., Zor, E., Yılmazer, M., Öğütçü, Z., Schultz, C.A., and Harris, D.B. (2003). Calibration of regional seismic stations in the Middle East with shots in Turkey. Proceedings of the 25th Annual Seismic Research Review, Volume I, 162-171. Waldhauser F. and Ellsworth, W.L. (2000). A double-difference earthquake location algorithm: Method and application to the northern Hayward fault. Bull. Seism. Soc. Am. 90, 1353-1368.