Londra da ağır travma ve beyin felci için yeni ve yüksek kaliteli bir hizmet projesi



Benzer belgeler
Akut Resusitasyon Araştırmalarında Bilgilendirilmiş Onam Alma - Uluslararası Durum Belirleme Anketi -

Faydalı iletişim bilgileri

MÜŞTERİ TEMAS ANKETİ SORU FORMU

Hastane. Hastane Grupları 19/11/2015. Sağlık Kurumları Yönetiminde Temel Kavramlar

* Kuruluşunuzun Adı. 1) STK ya İLİŞKİN BİLGİLER 2) 1. BAĞLANTI KİŞİSİNE İLİŞKİN BİLGİLER. Page 1

Meme Kanseri Taraması Hakkında Kısa Film*. *Central and East London Breast Screening Service tarafından hazırlanmıştır.

BİREYSEL EĞİTİM PLANI Ebeveynler için Rehber

ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ UZMANLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARINI DEĞERLENDİRME ANKETİ

Yaşlı Kişiler için Hizmetler

TC. SAĞLIK BAKANLIĞI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ OMURİLİK YARALANMALARI HASTA BİLGİLENDİRME BROŞÜRÜ

DOĞAN BURDA DERGİ YAYINCILIK VE PAZARLAMA A.Ş. KURUMSAL YÖNETİM KOMİTESİ GÖREV VE ÇALIŞMA ESASLARI

Bayındır Hastanesİ Söğütözü Genel Yoğun Bakım Zİyaretçİ Kılavuzu

BAĞIŞÇILAR VAKFI MODELİNİ DESTEKLEME PROGRAMI

29 EKİM DÜNYA İNME GÜNÜ CMY

İNME. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak

Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnsan Araştırmaları Etik Kurulu Başvuru Formu

ĠġBĠRLĠĞĠ PROTOKOLÜ. Madde 1

KÜLTÜREL YAPILANMA GRUBUNUN (KYG) DEĞERLENDİRME ANKETİ

Tanımlar ve Kısaltmalar Madde 3- Bu Yönetmelikte geçen;

KULE HİZMET VE İŞLETMECİLİK A.Ş. KURUMSAL YÖNETİM KOMİTESİ ÇALIŞMA ESASLARI

Avrupa hastanelerinde

İLAÇ DIŞI KLİNİK ARAŞTIRMALARI BAŞVURU FORMU

HACC Hizmetlerinden Faydalanan Bir Kißi Olarak Haklarınız ve Sorumluluklarınız

HÜRRİYET GAZETECİLİK VE MATBAACILIK A.Ş. KURUMSAL YÖNETİM KOMİTESİ GÖREV VE ÇALIŞMA ESASLARI

Avrupa Hastaneleri için

BİZDEN NE KADAR MEMNUNSUNUZ?

YÖNETMELİK. Üsküdar Üniversitesinden: ÜSKÜDAR ÜNİVERSİTESİ MÜZİK TERAPİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM

YÖNETMELİK. b) Merkez (Hastane): Turgut Özal Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezini,

Ruh Sağlığı bölümünde hasta haklarınız

YÖNETMELİK DÜZCE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

amase: advancing Migrant Access to health Services in Europe

Giresun Eğitimde İyi Örnekler Çalıştayı 2015

TANDEM - KÜLTÜR YÖNETİCİLERİ DEĞİŞİM PROGRAMI TÜRKİYE - AVRUPA BİRLİĞİ

KİŞİSEL "GÜÇ KİTABINIZ" Güçlenin!

Hibe Başvuru Formu. Başvuran kuruluşun adı: Proje adı: Proje süresi (başlangıç tarihi sona eriş tarihi): Talep edilen hibe miktarı: Başvuru tarihi:

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Tıp Eğitimi Anabilim Dalı Mezun Görüşleri Anketi

Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Mahpus Hasta Bölümü İnceleme Raporu

HASTA BİLGİLENDİRME. Yetişkin. Hastaların Hakları

DOĞAN ŞİRKETLER GRUBU HOLDİNG A.Ş. KURUMSAL YÖNETİM KOMİTESİ GÖREV ve ÇALIŞMA ESASLARI

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ MATEMATİK BÖLÜMÜ DIŞ PAYDAŞ ANKET FORMU

ÇOCUK VE GENÇLİK DESTEK MERKEZİ

DVVI Değişim Programı: Hafıza Mekânları DVVI Xchange Program: Memory Sites

BİRLİKTE ÇALIŞABİLİRLİK! Ekip Nedir? Hedefi olan, birbirlerine bağımlı bireylerden oluşan küçük gruptur

HASTANE EMRİ İLE KISITLAMA OLMADAN HASTANEYE ALINMA

Kalp Krizini Tetikleyen Durumlar ve Tedavisi. Doç. Dr. Bülent Özdemir Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı

KAYSERİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ (KAYHAM) STRATEJİK PLAN ( )

Yaş 20 yaşından genç yaşında yaşında yaşında yaşında yaşında yaşında 80 yaşından büyük

Özürleri olan Kişiler için Hizmetler

Info Thuis. Bedensel engelli, zihinsel engelli veya kronik bir hastalık nedeniyle evde olan göçmenler için bilgilendirme. MEE Rotterdam Rijnmond

KURUMSAL YÖNETİM KOMİTESİ GÖREV VE ÇALIŞMA ESASLARI

Sık Sorulan Sorular. TANDEM KÜLTÜR YÖNETİCİLERİ DEĞİŞİMİ Türkiye Avrupa Birliği (AB) Soru listesi:

Gönüllü Çağrısı! Tescil Merkezi Dizin Hizmeti (RDS) İncelemesi (eski adıyla WHOIS2)

Üniversite Gençleri İçin E-Demokrasi Projesi Anket Çalışması

Sağlık Bülteni İLK YARDIM BÖLÜM I

TRICARE Overseas Program (TOP)

Street Smart Marketing

MARMARA ÜNİVERSİTESİ MAR-AHEK EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Ruh Sağlığı Hizmetleri hastası olarak sahip olduğunuz haklar

Kalp ve Damar Cerrahı Gözüyle. Op.Dr. Mesut KÖSEM Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Acıbadem International Hastanesi

YÜKSEK İHTİSAS ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Bu kılavuzda, federal seçim sürecine ilişkin soruların cevaplarını ve oy verirken yapmanız gerekenler hakkında bilgiyi bulabilirsiniz.

Öğrenciler, Veliler ve Danışmanlar için ACT Uluslararası Bilgisayar Tabanlı Test Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

KONAKLAMA TESİSLERİNDE KURULACAK SAĞLIK TESİSLERİ

EK-5 MEMNUNİYET ANKETLERİ UYGULAMA REHBERİ. Hastane (Kamu, Üniversite ve Özel)

HASTA BİLGİLENDİRME. Yetişkin. Hastaların Hakları

Kullanıcı kılavuzu.

6331 sayılı İş Kanunu kapsamında iş sağlığı ve güvenliği konusunda çalışmalar yaparak, Şifa Ortak Sağlık Güvenlik Birimi tarafından ;

Katılımcı Bilgilendirme Sayfası

Avrupa hastanelerinde

CERRAHİ TEDAVİ FUTBOL OYNAMA BOL BOL YÜZ

BÖLGESEL TURİZM GELİŞTİRME KOMİTELERİ BİLGİ NOTU

9.Örnek Olay Çalışması Emniyet Kemeri Kullanımı: Doktor bey yaralandı!

İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi

Öngörülen birleşik Kıbrıs'ta Sağlık hızmetlerine

Bağış Grupları (Giving Circle) TÜSEV, İstanbul, 3 Şubat 2014 Eugenie Harvey, The Funding Network

TEDAVİ İÇİN HASTANEYE KABUL

İŞ YERİ HEKİMİ. (A) İş yeri hekimi, işyerinde bulunması halinde diğer sağlık personeli ile birlikte çalışır.

PROJE: WEBWISE PARENTS (WEB UZMANI EBEVEYNLER) EBEVEYNLER İÇİN ANKET

Türkiye Klinik Kalite Programı

ORTAK GÖRÜŞ 2010 ANKET VERİLERİ

AKSEL ENERJİ YATIRIM HOLDİNG A.Ş. KURUMSAL YÖNETİM KOMİTESİ

Hasta olarak haklarınız Adli Ruh Sağlığı Hizmetleri

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULLARININ ÇALIŞMA ESASLARI

Çalışan Geribildirim Anketi

Araştırma Komisyonu KSW. Hasta Verileri ile Biyolojik. Araştırma Amaçlı

AMAÇ ve TANIM. Sektörde sürdürülebilir gelişim için, ödül sürecine katılımınız çok değerli. Birlikte büyüyoruz, teşekkür ederiz.

YÖNETMELİK İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ YAŞLI BAKIMI VE SAĞLIĞI UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM

ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ

KAFKAS ÜNİVERSİTESİ YABAN HAYATI KORUMA, KURTARMA, REHABİLİTASYON VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ

Organ bağışında bulunan herkesin organları kullanılabilir mi?

2013/101 (Y) BTYK nın 25. Toplantısı. Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin İzlenmesi [2013/101] KARAR

GAMIAN-EUROPE TARAFINDAN FİZİKSEL VE RUH SAĞLIĞI ÜZERİNE AVRUPA ÇAPINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN ANKET

YÖNETMELİK. Gazi Üniversitesinden: GAZİ ÜNİVERSİTESİ ŞİDDET VE SUÇLA MÜCADELE UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM

AR-GE ANKETİ ANALİZ RAPORU

Kurumsal Sorumluluk Tedarikçi Öz Değerlendirme. V 1.4 Kasım Siemens 2009, All Rights reserved.

6331 sayılı İş sağlığı Güvenliği Kanunu, İş Sağlığı Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik Çerçevesinde İş Sağlığı Güvenliği Kurulları

İŞ FİNANSAL KİRALAMA A.Ş. KURUMSAL YÖNETİM KOMİTESİ GÖREV VE ÇALIŞMA ESASLARI

Enhancing Vocational Language Skills and Working Culture Awareness of European Construction Professionals (EVLAC)

SİZDEN GELENLERLE GÜCÜMÜZE GÜÇ KATIYORUZ

Bebek sahibi olmak ister misiniz?

Transkript:

Önerilen yenilikler Londra da ağır travma ve beyin felci için yeni ve yüksek kaliteli bir hizmet projesi Londra'da Sağık Hizmetleri: Gelişim Planı (Healthcare for London: A Framework for Action) başlıklı belgede Profesör Lord Darzi şehrin sağlık hizmetlerini geliştirmek bağlamında son derece kapsamlı bir program sunmaktadır. Elinizdeki kılavuz, başkentin her köşesinde beyin felci ve travma hizmetlerini en mükemmel noktaya getirmeyi amaçlayan bu vizyonu gerçekleştirme yolunda atılması gereken bazı adımları açıklamak üzere hazırlanmıştır. Her yıl 500 kişinin yaşamını kurtarabilecek yeniliklere duyulan ihtiyaç Her yıl, Londra'da binlerce kişi beyin felci veya yaralanma sonucu ağır şekilde travma geçirmektedir. Bu hastaların yaşama tekrar kazandırılması ve hızla iyileşmesi için en yüksek seviyede uzman bakımına ihtiyaçları var. Oysa, şu andaki bakım olanakları Londra'nın neresinde bulunduğunuza bağlı olarak önemli farklılık gösteriyor. Bazı hastalar yüksek düzeyde bakım alırken, sayıları onlardan çok daha fazla olan hasta grubundakiler ise böyle bir imkandan yoksun. Ağır travma ve beyin felci hizmet planlarımız arkasındaki klinik delil son derece açık. Bu önerinin yılda yaklaşık 500 kişiyi ölümden kurtaracağına ve binlerce kişide oluşabilecek sakatlık derecesini de azaltacağına inanıyoruz. Londra'da halen mevcut imkanların çok üstüne çıkan, dünya çapında yeni bir travma sağlık şebekesini ve beyin felci uzman hizmetlerini oluşturmayı amaçlıyoruz. Londra dünyanın en büyük kentlerinden birisidir. Dünyadaki en iyi sağlık hizmetlerine sahip olmak da Londralıların hakkıdır diye düşünüyoruz. Gereğini duyduğunuz,ve beklentilerinize cevap verebilecek hizmetleri geliştirmeyi arzu ediyoruz. Başkent Müzakeresi (Consulting the Capital), Kasım 2007 2

Bu müzakereyle ilgili Londra Sağlık Hizmetleri (Healthcare for London) tarafından desteklenen yerel sağlık otoriteleri (PCT'ler veya Ulusal Sağlık Hizmetleri - NHS), Londra içindeki belirli hastanelerde ağır travma ve beyin felci konusunda uzmanlaşmış yeni birimleri oluşturma konusunda görüşmeler yapmaktadırlar. Kurulması düşünülen şu birimler hakkında sizin de görüşlerinizi almak istiyoruz: üç veya dört yeni büyük travma merkezi etrafında oluşturulacak yeni travma şebekeleri yeni hiper-akut beyin felci üniteleri, yerel beyin felci üniteleri ve geçici iskemik felç (mini felç adıyla da biliniyor) hizmetleri. Temmuz 2009'da, Londra'daki bütün PCT'lerden ve güney-batı Essex NHS'lerinden oluşan bir komite toplanarak bu yeni uzman hizmetleri konusunda karar alacaktır. Komite, bu görüşmelerde yeni hizmetlerin en yararlı biçimde ele alınabilmesi için aşağıdaki ölçütleri geliştirmiştir: kalite hastanelerin en yüksek seviyede hizmet vermesini gözetmek kapsam kabul edilebilir saatlerde bütün Londralıların hizmetlere ulaşımını sağlamak stratejik uyum ya da 'en iyi seçenek' yararlı olabilecek hastanelerde yukarıdakilerden her ikisinin de bulunduğu beyin felci ve travma hizmetlerini oluşturmak. Müzakereler sonunda verilecek kararların da bu ölçütleri göz önünde bulundurmasını teklif ediyoruz. Aşağıdaki niteliklere sahip hizmetleri almamız, geliştirmemiz ve sizlere sunmamız yönünde yapacağınız yorumlar ve açıklayacağınız görüşler de bu komite tarafından dikkate alınacaktır: dünya çapında kaliteye sahip hizmet temin etmek hizmetlerin bütün Londralılara ulaşması yönünde eşitlik uygulamak devamlılık sağlamak ve stratejik ortaklıkları ve işbirliğini desteklemek. Uzmanlaşmış hizmet sayesinde hasta tedavisi daha çabuk başlar ve daha etkin bakım sağlanır. Londra Sağlık Forumu 3

Stratejik uyum ya da en iyi seçeneğin yararları Londra sağlık hizmetlerinin on yıllık bir sürede nasıl geliştirilebileceğine ilişkin bir çerçeve yaratan Başkent Müzakereleri başlıklı yayında, dünya çapında hizmet veren belirli sayıdaki akut hastanenin oluşturulmasıyla ilgili görüşlerimizi açıklamıştık. Bunların bir kısmı beyin felci geçirenlere, haftanın her günü, 24 saat hizmet verecek, bir kısmı da aşırı yaralananları kabul edecek hastaneler şeklinde düşünülmüştü. Ağır travma ve hiper-akut beyin felci hastalarına aynı akut hastanede aynı anda hizmet verilmesi, klinik uzman kullanımı ve araştırma imkanları açılarından çok daha uygun olacaktır. Bunun nedeni, beyin felci ve ağır travma geçiren hastaların tedavisinde aynı kaynakların ve hizmetlerin derhal ya da 24 saat içinde acil olarak kullanılma zorunluğudur. Ulusal Klinik Danışma Ekibi (National Clinical Advisory Team - NCAT) tavsiyelerimizi inceledikten sonra, her ağır travma merkezinde aynı zamanda bir hiper-akut biriminin olmasını da önermiştir. Görüşlerinizi nasıl bildirebilirsiniz Bu kitapçık, yeni geliştirilecek beyin felci ve ağır travma hizmetleriyle ilgili önerilerimizi kısaca izah etmektedir. Bu bilgi toplama işlemine herkes katılabilir, ama özellikle de Londra'yı ziyaret ediyorsanız veya orada oturuyor ya da çalışıyorsanız, görüşlerinizi öğrenmeyi arzu ediyoruz. Bu kitapçığın arkasındaki anketi doldurabilir ya da internet kanalıyla ankete katılabilirsiniz. Ayrıca, bizi arayabilir, cıvarınızdaki sağlık müzakere fuarını ziyaret edebilir ya da görüş ve düşüncelerinizi bize yazılı olarak bildirebilirsiniz. Bu kitapçık, çeşitli formatlarda yayınlanmaktadır. Ankete katılabilme, daha fazla bilgi edinme ve düşüncelerinizi açıklama yollarıyla ilgili bilgi arka kapakta mevcuttur. Daha ayrıntılı müzakere belgesine internetteki www.healthcareforlondon.nhs.uk adresli sitemizden veya bizi 0808 238 5481 numaralı ücretsiz telefondan arayarak ulaşabilirsiniz. İnternet sitemizde ağır travma ve kalp beyin felciyle ilgili daha ayrıntılı bilgi, araştırma sonuçları ve diğer bilgiler de bulunuyor. Bütün görüşlerin 8 Mayıs 2009 tarihinde öğleden sonra saat 5'e kadar bize ulaşması gerekmektedir. 4

Ağır travma Ağır travma tedavisinde neden yeni bir sisteme gerek vardır? Londra'da her yıl yaklaşık 1,600 ağır travma olayına rastlanıyor - bu her hafta, her hastanede bir hastanın (Acil servisteki hastalıkların % 0.1'i) bu durumda olduğu anlamına gelir. Bu vakaların çoğunluğu Londra merkezinde ortaya çıkıyor. Ağır travma, çoğunlukla önemli yaralanmalar sonucunda görülüyor ve bu hastaların hayati tehlikeyi atlatmaları ve iyileşmeleri için kendilerine uygulanacak tedavinin de bir uzman tarafından yönlendirilmesi gerekiyor. Londra'nın pek çok hastanesinde, ağır travma hastalığı konusunda ileri derecede uzmanlaşma mevcut değil; mevcut olan hastanelerde ise bu imkanlar genellikle iyi idare edilmiyor. Göstergelere göre, ağır travma olaylarında uzmanlaşmış merkezlerin varlığı sayesinde profesyönel uzman ekipleri daha fazla kişinin hayatını kurtarabilecektir. Halen Londra'da ve İngiltere'nin genelinde ağır travma hastalarına verilen hizmet yetersizdir. 2007'de çıkan Hastalık Sonuçları ve Hasta Ölümleriyle İlgili Ulusal Gizli Soruşturma 'ya, (The National Confidential Enquiry into Patient Outcome and Death) göre, hastaların % 50'sine standardın çok altında bir hizmet verilmiştir. Uluslararası veriler karşılaştırıldığında da, Londra'nın travma hastalarına uygulanan tedavi açısından diğer büyük şehirlere kıyasla çok geride kaldığı görülüyor. Hastaneye vardığı zaman hayatta olan hastalardaki ölüm oranı da, etkin travma sistemleri geliştirmiş olan bazı Amerikan şehirlerine nazaran, İngiltere'de % 40 daha fazla. Travma nedir? Travma, kalça veya ayak bileği kemiklerinde kırılma veya başta hafif yaralanma gibi hasarları içerir. Ağır travma nedir? 'Ağır travma' kavramı hayati tehlikesi olan çok ciddi yara veya yaralar için kullanılır. Buna, kol veya bacak kesilmeleri, ciddi bıçak ve silah yaraları ve omurilikte veya baştaki önemli yaralar da dahildir. 5

Travma tedavisi için yeni bir model Londra'da yaralı hastaların direkt olarak uzmanlara ve tedaviye ulaşabilecekleri üç veya dört travma şebekesinin kurulmasını öneriyoruz. Her şebekede şunlar bulunacaktır: bir ağır travma merkezi burada ciddi biçimde yaralanmış olanlara haftanın her günü 24 saat süreyle derhal hizmet verilecektir. Bu merkezlerde gerekli malzeme, aletler ve travma uzmanlarından oluşan ekipler bulunacak, doğru teşhis yapılacak ve ciddi yaraların vakit kaybetmeden tedavisi sağlanacaktır. Ağır travma merkezindeki hastalar daha sonra, tedavilerinin devam etmesi amacıyla yerel hastanelere sevkedilecektir. birinci sınıf yerel travma merkezleri bunlar acil servis kısımlarında yer alacak ve daha az önemli yaraları tedavi ederken aynı zamanda bütün hastalara yüksek kaliteli ve sürekli tedavi ve rehabilitasyon imkanları sunacaktır. Doğru hastaneye gitmek İlgili uzman ekibin bulunduğu hastaneye ulaşmak, biraz daha uzun zaman alıyor olsa bile, en yakındaki hastaneye gitmekten daha önemlidir. Tıbbi araştırma sonuçlarına göre bir ağır travma merkezinde alınan tedavi, yolculukta kaybedilen zamanı etkisiz kılmaktadır. Whitechapel'daki Royal London Hastanesi, ciddi yarası bulunan hastalardaki ölüm oranını, yurt ortalamasına kıyasla, % 28 oranında azaltmıştır. Bizim önerilerimiz kapsamında, Londralıların ağır travma merkezlerine ambulansla ulaşmaları en fazla 45 dakika alacaktır. 6

Londra da kaç travma şebekesi olmalıdır? Şu nedenlerden dolayı, üç veya dört travma merkezinin Londralılara en iyi hizmeti vereceğine inanıyoruz: daha fazla hastanın gittiği merkezlerde daha iyi klinik sonuçlar elde edilir bu, klinik ekiplerin artması ve uzmanlıklarını devam ettirmeleri sayesinde oluyor. Beş veya daha fazla merkezde daha az sayıda hasta tedavi edileceği için mükemmeliyet sınırına erişmek zor olacaktır. kapasite hasta sayılarındaki beklenti göz önünde tutulursa, sadece iki merkezin olması yeterli kapasiteyi oluşturmayacaktır. ciddi kaza kapasitesi NHS'in Londra Acil Olaylara Hazırlılık birimi (London Department of Emergency Preparedness) iki şebekenin, acil durumlarla başa çıkmak açısından yetersiz olduğunu ileri sürüyor. şebekelerin koordinasyonu ağır travma merkezleri, Acil Servislerde yürütülen travma birimlerine liderlik yaparak ve onları idare ederek, Londra çapındaki travma hizmetlerini geliştirecektir. Birkaç hastaneden oluşan şebekeleri kurmak ve idare etmek, geniş bir sağlık ağını kurup idare etmekten daha kolaydır. Sadece iki travma merkezinden oluşacak bir şebeke ise, getirmek istediğimiz yenilikler açısından yeterli olmayacaktır. Önerilerimiz Bu önerilerin oluşmasında Londra'nın çeşitli yerlerinde çalışan doktorlar, hemşireler ve diğer sağlık uzmanları bize yardımcı oldular. Her Londralı için hizmetlerin nasıl geliştirilmesi gerektiği konusundaki düşünceler, 'Headway' ve Omurilik Yaralanmaları Derneği (Spinal Injuries Association) gibi vakıflarla yapılan yakın çalışmalar ve halktan kişilerle yürütülen görüşmeler sonucunda oluştu. Londra hastane temsilcileri davet edildi ve kendilerinden gelecekte yüksek kaliteli hizmet sunacak travma şebekelerinin kurulmasına ilişkin önerilerde bulunmaları istendi. Bu öneriler, travma uzmanlarından ve diğer sağlık yetkililerinden oluşan bir panel tarafından değerlendirildi. Bu değerlendirme sonucunda, Londra'da travma şebekeleri kurmak açısından üç seçenek olduğunu düşünüyoruz: 7

Tercih ettiğimiz seçenek 1. Tercih: Dört travma şebekesi ağır travma merkezleri şu hastanelerde kurulabilir: Royal London Hastanesi King s College Hastanesi St George s Hastanesi - bunların hepsi Nisan 2010'a kadar işlemeye başlayacak ve bir dördüncüsü de St Mary s Hastanesinde Nisan 2012'ye kadar işler hale getirilecek. Trauma centres outside London Major trauma centre Trauma centre Londra dışındaki travma merkezleri Ağır travma merkezi Travma merkezi 8

(Travma şebekelerini yürüten hastanelerin teşhis ettiği) ağır travma merkezleri ve bunlara bağı travma şebekeleri ilişikteki haritada gösterilmektedir. Acil Servis kısımları olan ancak travma imkanları bulunmayan hastaneler haritada yer almamaktadır. Önerilen travma şebekelerine ileride yeni travma merkezleri eklenebilir. Bu müzakerelerde herhangi bir Acil Servis kısmının kapatılması teklif edilmemiştir. Şimdi veya gelecekte yerel ölçekte yapılacak müzakerelerde hastanelerin verdiği travma hizmetlerine değişiklik getirilmesi istenirse, önerilmekte olan travma şebekeleri geliştirilebilir. 9

2. Seçenek: Dört travma şebekesi ağır travma merkezleri şu hastanelerde kurulabilir: Royal London Hastanesi King s College Hastanesi St George s Hastanesi - bunların hepsi Nisan 2010'a kadar işlemeye başlayacak ve bir dördüncüsü de Royal Free Hastanesinde Nisan 2012'ye kadar işler hale getirilecek. Trauma centres outside London Major trauma centre Trauma centre Londra dışındaki travma merkezleri Ağır travma merkezi Travma merkezi 10

3. Seçenek: Üç travma şebekesi ağır travma merkezleri şu hastanelerde kurulabilir: Royal London Hastanesi King s College Hastanesi St George s Hastanesi - bunların hepsi Nisan 2010'a kadar işlemeye başlayacaktır. Trauma centres outside London Major trauma centre Trauma centre Londra dışındaki travma merkezleri Ağır travma merkezi Travma merkezi 11

1. Seçenek - Tercih ettiğimiz seçenek Dört travma şebekesi Ağır travma merkezleri şu hastanelerde kurulabilir: Royal London Hastanesi King s College Hastanesi St George s Hastanesi St Mary s Hastanesi 2. Seçenek Dört travma şebekesi Ağır travma merkezleri şu hastanelerde kurulabilir: Royal London Hastanesi King s College Hastanesi St George s Hastanesi Royal Free Hastanesi 3. Seçenek Üç travma şebekesi Ağır travma merkezleri şu hastanelerde kurulabilir: Royal London Hastanesi King s College Hastanesi St George s Hastanesi Niçin bütün seçeneklerde Royal London, King s College and St George s hastaneleri yer alıyor? Royal London, King s College ve St George s hastaneleri Londralılara Nisan 2010'dan itibaren hizmet vermeye başlayabilir ama St Mary s veya Royal Free hastanelerinin istenilen düzeye gelebilmesi için biraz daha desteğe ve zamana - Nisan 2012'ye kadar - ihtiyacı var. 12

Üçe karşı dört bunların yararları nelerdir Üç travma şebekesi: + ağır travma merkezlerinin her biri daha fazla hasta tedavi edebilecek + dört merkeze nazaran kurulması daha kolay olacak (Nisan 2010'a kadar Londra'nın her tarafına hizmet verilebilecek). Dört travma şebekesi: yüksek sayıdaki hastalara tedavi vermek daha kolay olacak önemli kazalarla daha etkin biçimde ilgilenme imkanı doğacak idaresi altında daha küçük şebekeler bulunacağı için, sadece ağır travma merkezlerinin değil, Acil Servis kısmında yer alan bütün yerel travma merkezlerinin de gelişmesi sağlanacak. 13

Tavsiye edilen seçenek Önerimiz dört travma şebekesinin kurulmasıdır. Böylelikle, her ağır travma merkezinin, yüksek sayıda (özellikle de önemli kazalarda yaralanan) hastaları kabul etmesine rağmen, dünya çapında hizmet vermesi ve Londra kapsamındaki travma merkezleri şebekelerini idare etmesi mümkün olacaktır. Royal Free ve St Mary s hastaneleri yaptıkları tekliflerde aynı kalitede hizmet vereceklerini ve 2012'ye kadar gerekli klinik standartlara erişeceklerini belirttiler (bu, King s College, St George s ve Royal London hastanelerinin verdiği tarihten iki sene sonradır). Aşağıdaki nedenlerden dolayı, dördüncü ağır travma merkezi olarak, Royal Free Hastanesi (seçenek 2) yerine St Mary s Hastanesini (seçenek 1) tercih ediyoruz. St Mary s Hastanesi seçeneği 2010'a kadar Londra'nın pek çok kısmını kapsayacaktır kurulu bir travma sisteminden daha fazla Londralı yararlanabilecektir çünkü bu seçenekteki Royal London Hastanesi Londra'nın kuzeyine ve kuzey batısına genişleyerek şebekesini daha da büyütebilme imkanına sahiptir. Bu, şu anda Londra'da hizmet veren tek ağır travma merkezinin etkinliğini arttıracaktır. St Mary s Hastanesi, şu anda işler vaziyetteki klinik şebekeleri ve bağlantıları olan daha az sayıdaki travma merkezlerini idare edebilir. Bu, St Mary's üzerindeki baskıyı azaltarak onun travma merkezleri şebekesindeki hizmetlerini geliştirmesine ve 2012'ye kadar, baskı altında olmadan, işler hale girmesine yardımcı olacaktır. St Mary s Hastanesi ciddi kazalarla ilgilenmek üzere geliştirilirse yararlı olur. Bu öneriyi NHS'in Londra Acil Olaylara Hazırlılık birimi (London Department of Emergency Preparedness) de yapmıştır. Bu, ulaşım ve yol geçiş konularıyla bağlantılıdır ve St Mary's Hastanesi, Londra merkezi ve Heathrow gibi yüksek riskli bölgelere daha yakındır. 14

Yeni travma hizmetlerini yaşama geçirmek İleride ağır travma hizmetleri verecek olan hastanelerin, kalıcı ve yüksek kaliteli servis sunmaları için desteğe ihtiyacı vardır. Travma yaralılarına verilen hizmeti geliştirmenin maliyeti senede 9 12 milyon sterlindir. PCT'nin Karma Komitesi dört travma şebekesi oluşmasının Londra yararına olduğu şeklinde karar verirse, ağır travma hastaları 2010'a kadar kuzey-batı Londra'da, ardından da St Mary's ya da Royal Free hastanelerinde kabul edilecek şekilde bir geçiş planı hazırlanacaktır. Yeni oluşturulan bu hizmetlerin, bütün Londralıların ihtiyaçlarına cevap verir şekilde işleyip işlemediği gözlem altında tutulacaktır. Önerilerimiz bu merkezlerde çalışan görevlilerin yeni beceriler kazanmasına ve deneyimlerini arttırmasına yardımcı olacaktır. Görevlilerin oynadığı roller değişeceği için teklif sonrası işgücünde ortaya çıkacak dönüşümü tümüyle değerlendirmek ve planlamak gerekecektir. Ağır travma hastalarına verilecek hizmet planlanırken göz önünde bulundurulması gereken en önemli etken onların uygun hastaneye gitmeleri olmalıdır. Ağır travma hastaları panelinden bir üye 15

Hastaları 45 dakika içinde ağır travma merkezlerine ulaştırma hedefine erişeceğimizden eminiz. Üstelik, ağır travma olaylarının Londra merkezinde ortaya çıktığı düşünülürse, ortalama ulaşım süresi çok daha da kısa olacaktır. Peter Bradley, Genel Müdür, Londra Ambulans Hizmetleri (London Ambulance Service) 16

Beyin felci Beyin felci tedavisinde neden yeni bir sisteme gerek vardır? Avustralya, Almanya, İsveç ve ABD ile karşılaştırıldığında, İngiltere'de beyin felcinden ölenlerin oranı daha yüksektir - Fransa'daki oranın ise iki katı olduğu görülmektedir. Klinik göstergelere göre, tedavi uzmanlaşmış bir merkezde yürütülürse hastaların % 25'i için hayatta kalma ve krizi atlatma şansı doğmaktadır. Beyin felci konusunda Londra'da verilen hizmet kalitesinde şehrin değişik yerlerine göre farklılık ortaya çıkmaktadır. Hastanelerdeki ölüm oranları da önemli ölçüde farklıdır - görülmektedir ki, Londra'nın dışında oturanların, kalitesi yüksek beyin felci hizmetlerine ulaşma imkanları sınırlıdır. Bazı beyin felci durumlarında, (thrombolysis gibi) pıhtı-çözücü ilaçlar krizi durdurabilir ve yapacağı etkiyi ortadan kaldırabilir. Ancak, hastaların bu ilaçları almasında bir tehlike olup olmadığı etkin bir tarama (scan) sistemi sayesinde bulunabilir; o nedenle beyin felci geçirenlerin, iyileşebilmeleri bu tür imkanlara bir an önce ulaşmalarıyla mümkündür. Halen, uygun hastaların ancak % 10'undan azına thrombolysis verilebiliyor. Londra da ölüm sebepleri sıralamasında beyin felci ikinci sırayı alıyor; yetişkinlerin sakatlığında ise en önemli etken bu. Her yıl beyin felci geçiren 11,000 kişi yani her saatte bir kişi - Londra hastanelerine kabul edilmekte ve gelen her altı kişiden birisi de ölmektedir. 17

Beyin felci nedir? Beyin felci beyinde oluşan bir hasar şeklidir. İki çeşit felç vardır: iskemik: beyine giden damarda tıkanıklık olunca ortaya çıkar hemorhakik: kan damarlarının çatlamasıyla ortaya çıkar. Londra'da rastlanan beyin felci olaylarının % 75'i iskemiktir. Mini-felç ya da TIA nedir? Geçici iskemik felç (transient ischaemic attack - TIA) beyne giden kan akımında bir süre için aksama olduğunda ve bazı kısa-süreli problemler yaşandığında ortaya çıkar. TIA'ya bazen 'mini-felç' de denilir ama beyin felcinden farklı olarak belirtiler uzun sürmez ve hasta birkaç saat içinde iyileşir. Ancak, hastaların % 10'u, bunu takip eden bir hafta içinde esas beyin felcini geçirir. 18

Beyin felci tedavisi için yeni bir model Beyin felci konusunda üç yeni hizmet getirilmesini öneriyoruz: Hiper-akut felç birimleri, krizin ilk 72 saatinde veya hastanın durumu stabilize oluncaya kadar ilk yardımı derhal sunacaktır. Birimler, haftanın her günü 24 saat süreyle (24/7) açık olacaktır. Londra'da felç geçiren herkes, beyin taraması yapılmak üzere sekiz birimden birisine götürülecek ve uygunsa hastaneye vardıktan sonraki 30 dakika içinde kendisine pıhtıçözücü ilaç verilecektir. Hastanın durumu stabilize olduktan sonra 20'den fazla felç biriminde, çok-terapili rehabilitasyon dahil, sürekli bakım sağlanacaktır. Bu bakım, hiper-akut biriminin olduğu hastanede yapılabilir, veya hastanın evine yakın bir hastanede verilebilir. Geçici iskemik felç (TIA veya mini-felç) hizmetleri sayesinde hastanın durumu acil olarak değerlendirilecek ve bir uzmana ulaşılması sağlanacak - bu hizmet yüksek riskli hastalara 24 saatte, daha az riskli hastalara ise ilk yedi gün içinde verilecektir. Acil bir şekilde uzman yardımına ulaşmak Önerilerimiz dahilinde, bütün Londralılar uluslararası çaptaki beyin felci bakım hizmetlerine ambulansla 30 dakikalık bir mesafede yaşıyor olacaklardır. İnanıyoruz ki, her Londralıya, hastaneye varmasından 30 dakika, beyin sektesi geçirmesinden de 3 saat sonra bakılacak, teşhis konulacak ve tedavi uygulanacaktır. Hedeflenen bu mükemmel sistem, doktorların ve Beyin Felci Derneği gibi kuruluşların da takdirini kazanmıştır. Bu üç saatlik çerçevede şunlar yapılabilir: kişinin beyin felci geçirdiği tesbit edilir ambulans gelir ve hastanın durumunu FAST testi yaparak değerlendirir hasta, uzman merkeze nakledilir Hastanede beyin taraması (CT) yapılır ve uygunsa hastaya pıhtı-çözücü İlaç (thrombolysis) verilir. Beyin felci geçirmiş hastaların hastaneye geliş süreleri, Londra Ambulans Hizmetleri (LAS) tarafından test edilmiştir. LAS, önerilerimizi desteklemektedir ve her Londralının bir hiperakut birimine, 30 dakika içinde yetiştirileceğinden emindir. Hastaneye gece kabul edildim - tarama ünitesi kapalıydı.[ambulansı çağırmış olan] arkadaşıma, taramaya ancak bir sonraki gün alınacağımı bildirdiler. Beyin felci geçirmiş bir hasta 19

Beyin felcinden nasıl korunabilirim? Basit işlemlerle riskleri azaltabilirsiniz: sigarayı bırakın sigara içmek beyin felci geçirme riskinizi bir misli arttırır. sağlıklı beslenin her gün beş porsiyon meyve ve sebze yiyin ve yediklerinizdeki tuzu azaltın. fazla alkol kullanmayın - haddinden fazla alınan alkol tansiyonunuzu yükseltir. daha fazla eksersiz yapın eksersiz yapmak tansiyonunuzu düşürmeye yarar. tansiyonunuzu sıkça ölçtürün. Beyin felcini tanımak FAST Felçten sonra beyin hücrelerinin ölmesini durdurmak son derece önemlidir. FAST diye adlandırılan test size bir kişinin felç geçirmekte olup olmadığını gösterir: Yüzde güçsüzlük (Facial weakness) hasta gülümseyebiliyor mu? Ağızda veya gözlerde kayma oldu mu? Kolda güçsüzlük (Arm weakness) hasta her iki kolunu da yukarı kaldırabiliyor mu? Konuşmada problemler (Speech problems) hasta anlaşılır şekilde konuşabiliyor mu ve sizin söylediklerinizi anlıyabiliyor mu? 999 u aramanın zamanı gelmiştir (Time to call 999). Eğer hasta bu testlerden herhangi birini geçemediyse, ambulans çağırmalısınız. 20

Beyin felci durumunda tıbbi müdahaleyi neresi verir Londra'nın çeşitli kliniklerine mensup doktorlar Beyin Felci Derneği (The Stroke Association) ve Connect gibi vakıflarla çalıştıktan ve halktan yüzlerce kişiyle fikir alış-verişi yaptıktan sonra her Londralıya hitap edecek şekilde hizmetlerin nasıl geliştirilebileceğini ortaya çıkardılar. Hiper-akut beyin felci birimleri Hiper-akut beyin felci birimlerinin Londra'nın genelinde en fazla sekiz yerde oluşturulması gerektiğine inanıyoruz. Böylelikle, her birimde bakıma alınan hastaların sayısı arttırılmış, uzman ekiplerin günde 24 saat hizmet vermesine imkan tanınmış, ölüm vakaları azaltılmış, sakatlık olasılığı en aza indirgenmiş ve bütün Londralıların hiper-akut ünitelerine ambulansla, 30 dakikada ulaşmasına yol açılmış olacaktır. Sekiz yeni hiper-akut beyin felci biriminin şu hastanelerde yer almasını öneriyoruz: 1 Charing Cross Hastanesi, Hammersmith* 2 King s College Hastanesi, Denmark Hill 3 Northwick Park Hastanesi, Harrow 4 Queen s Hastanesi, Romford 5 St George s Hastanesi, Tooting 6 Princess Royal University Hastanesi, Orpington 7 Royal London Hastanesi, Whitechapel 8 University College Hastanesi, Londra** Bütün hastanelerin, ileride hiper-akut beyin felci hizmeti verip veremeyecekleri bağımsız olarak değerlendirilmiştir. Bu hastanelerin, erişilmesi zor yeni standartlara uymaları gerekiyor ama bu hizmetlerin planlanması ve hastalara verilmesi aşamalarında destek göreceklerdir. Princess Royal University, Royal London ve Queen s hastanelerinin güçlü ve yoğun destek yanı sıra ciddi bir genişlemeye de ihtiyacı var. Buna rağmen, Londra'nın doğusunda oturanların hiper-akut hizmete ambulansla 30 dakikada ulaşabilmeleri açısından, bu hastanelerde yatırım yapılmasına gerek olduğu inancındayız. * Charing Cross Hastanesi hiper-akut beyin felci birimi yapılırsa ve St Mary's Hastanesi de ağır travma merkezi haline dönüştürülürse, birimin ileride St Mary's hastanesine taşınmasındaki yararları öne çıkartan bir plan geliştirilecektir. Ancak bunun sorumluluğu, Ilgili komisyon üyelerine ve St Mary's ve Charing Cross hastanelerini yöneten Kraliyet Sağlık Hizmetleri NHS Vakfına aittir. Bu hastanelerdeki klinik standartların, en azından şu anda öngörülen yapılanmaya uygun, tercihan bunların da üstünde olması gerekiyor. İlgili yetkililerin yaptığı angajmanlar, bütün düzenlemelere ve bunlarla ilgili karar mekanizmalarına yansıyacaktır. ** Sayfa 24'teki üçüncü sütuna bakınız 21

Hiper-akut beyin felci birimlerinin kuruluşu konusunda tercih edilen seçenek Hyper-acute stroke unit Hiper-akut beyin felci birimi 22

Alternatif seçenekler Biz önerdiğimiz seçeneğin hangisi olduğunu belirttik, ancak bazı diğer hastaneler de yüksek standartlı hiper-akut beyin felci birimleri oluşturabileceklerini ifade ettiler. Önerdiğimiz seçenektekine benzer şekilde halka hizmet verebilecek alternatifleri aşağıda açıklıyoruz. Bu seçenekler hakkındaki düşüncelerinizi lütfen bize bildiriniz. Ancak, şu anda üstünde durduğumuz konunun hiper-akut beyin felci birimleri olduğunu hatırlatmak isteriz. Sonuçta, hiper-akut beyin felci birimleri nerede kurulursa kurulsun, bize göre, aşağıda listelenen bütün hastaneler uzmanlaşmış yerel beyin felci üniteleri halinde çalışmak ve geçici iskemik (TIA) felç hizmetleri sunmak üzere kullanılabilirler. Royal London Hastanesi veya St Thomas Hastanesi St Thomas Hastanesi yetkilileri gelecekte hedeflenen standartları tutturabileceklerini ve kuzey-doğu Londra'da oturanlara hizmet verebileceklerini ifade ettiler. Royal London Hastanesi'nin ise, beyin felci için planlanan standartlara erişmesi ancak desteğe bağlı. Gene de, bulunduğu yer itibariyle felç durumlarında daha kolay ulaşılabilecek bir konumda ve bu nedenle burada sinir cerrahisi hizmetleriyle birlikte bir ağır travma merkezi geliştirilmesini teklif ediyoruz. Royal London Hastanesi aynı zamanda hiper-akut beyin felci birimi olarak da bizim ilk tercihimiz. Charing Cross Hastanesi veya Chelsea ve Westminster Hastanesi Her iki hastane de, gelecekteki standartları tutturabileceklerini iddia ediyor. Ancak, Charing Cross Hastanesi, bünyesinde barındırdığı sinir hastalıkları konusundaki donanım ve ulaşım kolaylığıyla, hiper-akut beyin felci birimi olarak bizim ilk tercihimiz. Charing Cross Hastanesi hiper-akut beyin felci birimi olursa ve St Mary's Hastanesi de ağır travma merkezi haline dönüştürülürse, birimin ileride (sayfa 4'te de belirtildiği gibi) St Mary's Hastanesine taşınmasındaki yararları öne çıkartan bir plan geliştirilecektir. Ancak bunun sorumluluğu, ilgili komisyon üyelerine ve St Mary's ve Charing Cross hastanelerini yöneten Kraliyet Sağlık Hizmetleri NHS Vakfına aittir. Bu hastanelerdeki klinik standartların, en azından şu anda öngörülen yapılanmaya uygun, tercihen bunların da üstünde olması gerekiyor. İlgili kişiler, tüm plan ve bağlantılı karar verme mekanizmalarından uygun yöntemler kullanılarak haberdar edileceklerdir. 23

King s College Hastanesi veya St Thomas Hastanesi Her iki hastane de halen verdiği beyin felci bakımı açısından mükemmel olduklarını ve gelecekteki standartlara uyabileceklerini gösteriyorlar. Hiper-akut beyin felci birimi olarak King's College Hastanesini tercih ediyoruz çünkü Londra'nın güney-doğusunda oturanlar için ulaşımı daha kolay. Ayrıca, stratejik kriterlere de daha uygun ve şu anda sinir bilimleri konusunda donanımlı. Hem King's College Hastanesinden hem de St Thomas' Hastanesinden, verecekleri beyin felci hizmetlerini düzenlemekte ve bunları bölgedeki halka sunmakta çok yakın ilişki içinde olmalarını bekliyoruz. Böyle bir işbirliği, halen ortak geliştirmekte oldukları Akademic Sağlık Bilimleri Merkezi (Academic Health Science Centre) de göz önüne alınırsa, son derece kuvvetli bir ihtimaldir. Northwick Park Hastanesi veya Barnet Hastanesi Her iki hastane de, gelecekteki standartlara uyabileceğini gösteriyor. Norwick Park Hastanesi, ulaşım kolaylığı ve bulunduğu konum dolayısıyla şu andaki hasta akımını yansıttığı için, hiper-akut beyin felci birimi olarak bizim tercihimizdir. St George s Hastanesi veya Mayday University Hastanesi Bu iki hastane arasında, ulaşım kolaylığı açısından herhangi bir fark yoktur. Buna rağmen, gelecekteki standartları yakalama açısından St George's Hastanesi daha avantajlı durumda ve o nedenle, buranın sinir bilimleri donanımlarıyla birlikte ağır travma merkezi olarak kullanılmasını tavsiye ediyoruz. Hiper-akut beyin felci birimi olarak da St George's bizim tercih ettiğimiz hastanedir. University College Hastanesi veya Royal Free Hastanesi Royal Free Hastanesine kıyasla, University College Hastanesi gelecekteki standartlara daha kolay uyabileceğini göstermektedir. Royal Free'nin ulaşım kolaylığına rağmen, bir hiper-akut beyin felci birimi olarak bizim tercihimiz University College'dir. Akademik Sağlık Bilimleri Merkezi için ileri sürdükleri ortaklık anlaşmasına ilişkin olarak, hiper-akut beyin felci birimine destek olma konusunda University College ve Royal Free hastanelerinin yakın işbirliği içinde çalışacaklarını umuyoruz. Royal Free bir ağır travma merkezi haline gelebilir. PCT'nin Ortak Komitesi kararını verirken donanımların sadece bir mekanda olmasının getireceği yararları da göz önünde bulunduracaktır. Kuzey Londra'da oturanlar için mevcut seçenekleri gözden geçirirken bunların arasına Barnet Hastanesini de dahil ettik. Ancak, hem University College hem de Royal Free hastanelerinin, Barnet Hastanesine kıyasla, gelecekteki standartlara uyma olasalığı daha yüksek göründü. Her ne kadar Barnet ulaşım konusunda daha avantajlı durumdaysa da, bu hastaneyi tercih etmiyoruz. 24

"Londra'daki beyin felci hizmetlerinin acilen geliştirilmesi gerekiyor Bu öneriler hayata geçirilirse her yıl Londra'da beyin felci ile felakete uğrayan binlerce kişinin yaşamına inanılmaz faydalar sağlanacaktır. Beyin Felci Derneği (The Stroke Association) 25

Uluslararası alandan bir örnek incelemesi: Ontario 2000 yılında Kanada'daki Ontario'da, beyin felci üniteleri yeniden yapılandırılarak, hastaların çabuk bir şekilde muayene edildiği ve gerekiyorsa pıhtı-çözücü ilaçlarla tedavi edildiği uzman merkezler haline dönüştürüldüler. Ambulans ekipleri hastaları en yakındaki hastanelere değil, direkt olarak bu uzman merkezlere götürüyorlardı. Yüzlerce Kanadalı artık beyin felcini atlatmış durumdalar ama eski sistem olsaydı kendilerine uzun bir tedavi süresi gerekecekti. Sistemin tümüne yayılmış olan bu değişikliklerin gerçek sonuçları şunlardır: hastanede beyin felcinden ölenlerin sayısı % 7.6 oranında düştü; iki buçuk saat içinde kendilerine thrombolysis verilen hastaların sayısı %30 nisbetinde arttı; beyin felci hastaları hastaneden yaklaşık iki gün önce ayrılır oldular; hastanelere daha az beyin felci ve mini-felç hastaları gelmeye başladı. 26

Yerel beyin felci birimleri ve geçici iskemik felç hizmetleri Hiper-akut ünitelerinde hastalar beyin felci geçirdikten hemen sonraki önemli devrede - ki bu genellikle 72 saatlik süredir - tedaviye alınacaklar, ama hastane bakımında bulundukları devrenin çoğunu yerel beyin felci birimlerinde geçireceklerdir. Uzmanlaşmış beyin felci birimlerinin oluşmasıyla, hastaların iyileşme şansı artacaktır. Mini-felç yaşayan kişilere geçici iskemik felç (TIA) hizmetleri hastanelerdeki hiper-akut felç birimlerinde veya normal felç birimlerinde verilecektir. Buradaki muayeneler sayesinde hastanın tam kapsamlı felç geçirme riski de % 80 oranında azalmış olacaktır. Beyin felci birimlerinin ve TIA hizmetlerinin şu hastanelerde geliştirilmesini teklif ediyoruz: Barnet Hastanesi, Barnet Charing Cross Hastanesi, Hammersmith Chelsea ve Westminster Hastanesi, Fulham King s College Hastanesi, Denmark Hill Kingston Hastanesi, Kingston upon Thames Mayday University Hastanesi, Croydon North Middlesex Hastanesi, Edmonton Northwick Park Hastanesi, Harrow Queen Elizabeth Hastanesi, Woolwich Queen s Hastanesi, Romford St George s Hastanesi, Tooting St Helier Hastanesi, Carshalton St Mary s Hastanesi, Paddington St Thomas Hastanesi, Waterloo Hillingdon Hastanesi, Uxbridge Princess Royal University Hastanesi, Orpington Royal Free Hastanesi, Hampstead Royal London Hastanesi, Whitechapel University College Hastanesi, (TIA hizmetleri) Euston / Ulusal Nöroloji Hastanesi (National Hospital for Neurology) ve Sinir Cerrahisi (beyin felci ünitesi) Bölümü University Hastanesi Lewisham, Lewisham West Middlesex Hastanesi, Isleworth 27

Yerel beyin felci birimleri ve TIA hizmetleri Hospital Stroke unit Transient ischaemic attack services Services do not change whilst review is undertaken Hastane Beyin felci birimi Geçici iskemik felç hizmetleri Müzakereler devam ederken hizmetlerde bir değişiklik yapılmayacaktır 28

Bütün hastaneler, gelecekte beyin felci ve TIA hastalarına hizmet verme yetenekleri göz önünde tutularak bağımsız bir şekilde değerlendirildi - ve hepsinin son derece güç olan yeni standartlara erişebilmek için desteğe ihtiyacı var. St Helier, Queen Elizabeth, Queen s, Royal London ve Princess Royal University hastanelerini önemli ölçüde geliştirmek ve bunların yerel beyin felci hizmet birimlerini kalkındırmak üzere yardım etmek gerekiyor. Ama bu hastanelerdeki felç ünitelerini, güneydoğu ve doğu Londra'da felç hastaları için gereken yatak kapasitesine ulaşma açısından, göz ardı edemeyiz. Queen s, Princess Royal University, Queen Elizabeth ve West Middlesex hastanelerinin, TIA hizmetlerini geliştirebilmek için daha fazla desteğe ihtiyacı var. Halen akut beyin felci hizmetleri veren aşağıdaki hastanelerin gelecekte bu hizmetleri vermesine gerek olmadığını düşünüyoruz: Ealing Hastanesi, Southall* Whittington Hastanesi, London* Queen Mary s Hastanesi, Sidcup* Central Middlesex Hastanesi, Park Royal** Chase Farm Hastanesi, Enfield**. Bu ve başka hastanelerde rehabilitasyon ve diğer beyin felci hizmetleri sunulabilir. Kuzey-doğu Londra da beyin felci birimleri ve TIA hizmetleri Kuzey-doğu Londra'daki PCT'ler kendi akut hizmetlerini Nisan 2009'a kadar gözden geçiriyorlar. Bu genel gözden geçirme işlemine, kuzey-doğu Londra'daki (hiper akut felç üniteleri yanısıra işleyenler hariç) beyin felci ünitelerinin ve TIA hizmetlerinin nerelerde konumlandırılacaklarıyla ilgili teklifler de dahil edilecek. Bu işlemler süresince Whipps Cross University, Homerton University, Newham General ve King George hastanelerindeki beyin felci hizmetleri devam edecek. Gözden geçirme işleminin sonunda, söz konusu PCT'ler, kuzey-doğu Londra'da en yüksek kalitede yerel beyin felci hizmeti verebilecek yerler hakkındaki tekliflerini PCT Karma Komitesine sunacaklar. Komite uygun bulursa, bunları Temmuz 2009'da onaylayacak. * Gelecekteki standartlara uyabilmeleri için bu hastanelere önemli ölçüde destek vermek gerekir ve bu bölgede daha fazla kapasite yaratmaya da ihtiyaç yoktur. ** Bu hastane beyin felci hizmetlerini geliştirmek için istek belirtmedi. 29

Yeni beyin felci hizmetlerini hayata geçirmek Bu müzakerelerin sonucuna göre, Londra'daki yeni beyin felci hizmetlerini kalıcı şekilde, ve yüksek seviyeli bakımla sağlayacak hastanelere destek olacağız. Yerel NHS kuruluşları yeni beyin felci hizmetleri için senede 23 milyon sterlinlik yatırım yapmayı planlıyor. Bu yeni hizmetleri yürütecek daha fazla sayıda ve daha iyi eğitilmiş doktorlara, hastabakıcılara ve terapi uzmanlarına ihtiyaç olacaktır. Şu anda akut felç hizmetleri veren Londra hastanelerinin hepsi ileride bu görevi üstlenmeyecektir. Halen çalışan beyin felci imkanlarını yavaş yavaş kapatmadan önce, Londralılar için güvenli bir sisteme sahip, yeterli kapasitesi olan ve üstün kaliteye haiz hizmetlerin yaratıldığından ve bunların çalışır halde olduğundan emin olmalıyız. Bunun zor olduğunun farkındayız. Geçiş dönemini iyi yönetmeli ve halen elimizde bulunan yüksek seviyedeki uzmanlardan istifade etmeliyiz - ki bunların bir kısmı şu anda hiper akut felç birimleri olmayacak hastanelerde çalışmaktadır. 30

Bundan sonraki adımlar Bu müzakerenin sonuçları PCT'nin Karma Komitesine sunulacaktır. Karar verme aşamasının bir parçası olarak komite, aşağıdakileri de içeren çeşitli raporları dikkate alacaktır: Bu müzakerelerle ilgili Ipsos MORI nin bağımsız olarak yaptığı analiz ve aldığımız bütün yanıtlar ve görüşler Çeşitli yetkililerden edinilen verileri kullanarak Karma Gözden Geçirme ve İnceleme Komitesinin hazırladığı rapor eşitlik etkisi değerlendirmesi ve sağlık eşitsizliği ile ilgili rapor. Komite, bütün bu verileri inceledikten sonra, gelecekte ağır travma ve beyin felci hizmetlerinin nasıl olması gerektiğine karar verecektir. Bu kararın Temmuz ayında halka açık bir toplantıda açıklanacağını umuyoruz. Bu raporların tümünü, komite kararlarıyla ilgili haberler ve yeni hizmetleri hayata geçirmek üzere yapılan planlarla birlikte, internet sitemizde yayınlayacağız. Görüşlerinizi nasıl bildirebilirsiniz 8 Mayıs 2009 tarihine kadar, bu belgede hazırlanışı ile ilgili bilgi verilen yeni, ek hizmetler hakkındaki görüşlerinizi öğrenmeyi arzu ediyoruz. Görüşlerinizi bidirmek için: Bu kılavuzun arkasındaki anketi doldurup şu adrese postalayabilirsiniz: Freepost RSAE-RCET-ATJY Healthcare for London Harrow, HA1 2QG Internet sitemizi ziyaret edebilirsiniz: www.healthcareforlondon.nhs.uk. Bir mektup yazıp ücretsiz olarak yukarıdaki adrese gönderebilirsiniz veya bize 0808 238 5480 numaralı faksla ulaşabilirsiniz. Bizi ücretsiz olarak 0808 238 5481 numaralı telefondan arayabilirsiniz. hfl@ipsos.com adresine elektronik posta gönderebilirsiniz. Görüşlerinizi direkt olarak bağımsız araştırmacı şirket Ipsos MORI'ye iletilecektir. Soruların istediğiniz kadarına veya hepsine yanıt vermekten lütfen çekinmeyiniz. Ankette diğer görüşlerinizi de açıklayabilirsiniz. Daha fazla bilgi için yerel doktorlarla ve yaşadığınız bölgede sağlık fuarları ya da müzakere toplantıları düzenleyen NHS elemanlarıyla konuşabilirsiniz. Bu etkinlikler, başkentin bütün bölgelerinde Şubat ile Nisan ayları arasında gerçekleştirilecektir. Etkinliklerin yer ve 31

tarihleriyle ilgili bilgiyi www.healthcareforlondon.nhs.uk adresindeki internet sitemizi ziyaret ederek, ya da bizi 0808 238 5481 numaralı telefondan ücretsiz arayarak edinebilirsiniz. Bütün görüşlerin ve anket sonuçlarının, 8 Mayıs 2009, öğleden sonra saat 5 e kadar elimize ulaşması gerekir. 32

Anket Londra Sağlık Hizmetleri birimi açıklanan projeler hakkındaki düşüncelerinizi öğrenmek istiyor ve sizi aşağıdaki soruları yanıtlamaya davet ediyor az ya da çok, istediğiniz sayıda soruyu yanıtlayabilirsiniz. Gizlilik prensibi Sizden gelen yanıtlar Londra Sağlık Hizmetleri birimi ve müzakereye katılan PCT lerle paylaşılacak ve böylelikle onların da görüşlerinizi öğrenmesine imkan tanınacak, ama bunun haricinde herkesten gizli tutulacaktır. İsminiz, kanuni bir gerekçe olmadığı takdirde, kimseye açıklanmayacaktır. Kişisel bilgiler Bütün grupların temsil edildiğinden emin olmak ve eğilimleri anlamak açısından bize yardım edeceği nedeniyle, sizden kişisel bilgilerinizi açıklamanızı rica ediyoruz. Son kararlar verilirken, bu kişisel bilgilerin açıklanmış olup olmadığına bakılmaksızın, bütün anket verileri dikkate alınacaktır. Soru A: Lütfen isminizi açıklayınız: LÜTFEN AŞAĞIYA YAZINIZ Soru B: Hangi açıklama sizi doğru tarif ediyor: LÜTFEN SADECE TEK BİR KUTUYU İŞARETLEYİNİZ [tick symbol] Soruları kendi adınıza yanıtlıyorsunuz Soruları bir kuruluş adına yanıtlıyorsunuz (SORU 1 E GEÇİNİZ) Soru C: Kaç yaşındasınız? LÜTFEN SADECE TEK BİR KUTUYU İŞARETLEYİNİZ [tick symbol] 25 yaşın altında 25-34 35-44 45-54 55-64 65 yaşın üstünde Açıklamak istemiyorum QA QB Sayfaları kılavuzdan lütfen dikkatle ayırınız ve bu anketin sonundaki adrese ücretsiz olarak gönderiniz. 33

Soru D: Cinsiyetiniz aşağıdakilerden hangisidir? LÜTFEN SADECE TEK BİR KUTUYU İŞARETLEYİNİZ [tick symbol] Erkek Kadın Açıklamak istemiyorum Soru E: Hangi etnik gruba dahil olduğunuzu düşünüyorsunuz? LÜTFEN SADECE TEK BİR KUTUYU İŞARETLEYİNİZ [tick symbol] Beyaz Melez Asyalı veya Asyalı İngiliz Siyah veya Siyah İngiliz Çinli Diğer (lütfen ne olduğunu yazınız) Açıklamak istemiyorum Soru F: Kendinizi özürlü sayıyor musunuz? Buradaki özürlü sözcüğü Günlük yaşamdaki normal etkinlikleri yapmayı engelleyen bütün kalıcı fiziksel veya zihinsel bozukluklar anlamında kullanılmaktadır (Özürlülere Ayırımcılık Kanunu, 2005). LÜTFEN SADECE TEK BİR KUTUYU İŞARETLEYİNİZ [tick symbol] Evet Hayır Açıklamak istemiyorum Soru G: Lütfen aşağıda eksiksiz olarak posta kodunuzu veriniz. Bu bilgi, bize Londra nın her tarafından yanıt alıp almadığımızı gösterecektir. LÜTFEN AŞAĞIYA YAZINIZ Soru H: NHS de mi çalışıyorsunuz? LÜTFEN SADECE TEK BİR KUTUYU İŞARETLEYİNİZ [tick symbol] Evet Hayır 34

Bağlı olduğunuz kuruluşla ilgili bilgiler Bu soruya anketi bir kuruluş adına dolduruyorsanız yanıt veriniz. Kendi adınıza dolduruyorsanız lütfen Soru 1 e geçiniz. Soru I: Hangi kuruluş adına bu anketi yanıtlıyorsunuz? LÜTFEN AŞAĞIYA YAZINIZ Soru J: Lütfen bu kuruluşun hangi alanda faaliyet yaptığını, ve şayet geçerliyse, üyelerin görüşlerini nasıl aldığınızı açıklayınız: LÜTFEN AŞAĞIYA YAZINIZ QI Ağır travma Soru 1: Sizce hangi seçenekle, Londralılar travma konusunda en iyi hizmete kavuşabilir? (bilgi için 7-14 arasındaki sayfalara bakınız) LÜTFEN SADECE TEK BİR KUTUYU İŞARETLEYİNİZ [tick symbol] Ağır travma merkezleri Royal London, King s College, St George s ve St Mary s hastanelerinde bulunan dört travma şebekesiyle (bizim tercihimizdir) VEYA Ağır travma merkezleri Royal London, King s College, St George s ve Royal Free hastanelerinde bulunan dört travma şebekesiyle, VEYA Ağır travma merkezleri Royal London, King s College ve St George s hastanelerinde bulunan üç travma şebekesiyle. Q1. Sayfaları kılavuzdan lütfen dikkatle ayırınız ve bu anketin sonundaki adrese ücretsiz olarak gönderiniz. 35

Soru 2: Sizce bu neden en iyi seçenektir? Bu boşluğu, başka yorumlarınızı yazmak için de kullanabilirsiniz. LÜTFEN AŞAĞIYA YAZINIZ Beyin felci Soru 3: Gelecekte beyin felci hizmetlerinin (nerede değil de) nasıl verilmesi gerektiğine ilişkin teklifimize katılıyor musunuz? (bilgi için sayfa 19 e bakınız) LÜTFEN SADECE TEK BİR KUTUYU İŞARETLEYİNİZ [tick symbol] Katılıyorum Katılmıyorum Bilmiyorum Soru 4: Gelecekte beyin felci hizmetlerinin nasıl verilmesi gerektiğine ilişkin teklifimize katılmıyorsanız, lütfen bunun nedenlerini açıklayınız (bilgi için sayfa 19 e bakınız) Soru 5: Beyin felci geçiren hastaların, mükemmel sağlık hizmeti veren ortamlara hızla yetiştirilmesi önemlidir. Sekiz hiper-akut beyin felci biriminin Londra da yaşayan hastalara acil olarak bu hizmeti verebileceği fikrine katılıyor musunuz? (bilgi için 21-24 arasındaki sayfalara bakınız) LÜTFEN SADECE TEK BİR KUTUYU İŞARETLEYİNİZ [tick symbol] Katılıyorum Katılmıyorum (SORU 7 YE GEÇİNİZ) Bilmiyorum 36

Soru 6: Hiper-akut beyin felci birimlerinin aşağıdaki hastanelerde kurulmasıyla ilgili tercih ettiğimiz seçeneğin Londra da yaşayanlara yüksek seviyede uzman hizmeti sunacağına katılıyor musunuz? (bilgi için 21-22 arasındaki sayfalara bakınız) Charing Cross Hastanesi, Hammersmith King s College Hastanesi, Denmark Hill Northwick Park Hastanesi, Harrow Queen s Hastanesi, Romford St George s Hastanesi, Tooting Princess Royal University Hastanesi, Orpington Royal London Hastanesi, Whitechapel University College Hastanesi, Euston LÜTFEN SADECE TEK BİR KUTUYU İŞARETLEYİNİZ [tick symbol] Katılıyorum (SORU 8 E GEÇİNİZ) Katılmıyorum Bilmiyorum Soru 7: Sizin tercih ettiğiniz hastane gruplaşması nasıldır? Bu soruyu yanıtlarken aşağıdaki seçenekleri göz önünde bulundurmak isteyebilirsiniz: Tercih edilen seçenek Alternatif yerler Queen s Hastanesi... Princess Royal University Hastanesi... Royal London Hastanesi VEYA St Thomas Hastanesi Charing Cross Hastanesi VEYA Chelsea ve Westminster Hastanesi King s College Hastanesi VEYA St Thomas Hastanesi Northwick Park Hastanesi VEYA Barnet Hastanesi St George s Hastanesi VEYA Mayday University Hastanesi University College Hastanesi VEYA Royal Free Hastanesi Lütfen tercih ettiğiniz hastane gruplaşmasını belirtiniz ve bu tercihinizin nedenlerini açıklayınız. (bilgi için 21-24 arasındaki sayfalara bakınız) Q6 Q7 Sayfaları kılavuzdan lütfen dikkatle ayırınız ve bu anketin sonundaki adrese ücretsiz olarak gönderiniz. 37

Soru 8: Aşağıda gösterilen hastane grubunun Londralılara beyin felci birimleri olarak en iyi hizmeti vereceğine katılıyor musunuz? (bilgi için 27-29 arasındaki sayfalara bakınız) Barnet Hastanesi, Barnet Charing Cross Hastanesi, Hammersmith Chelsea ve Westminster Hastanesi, Fulham King s College Hastanesi, Denmark Hill Kingston Hastanesi, Kingston upon Thames Mayday University Hastanesi, Croydon Ulusal Nöroloji ve Sinir Cerrahisi Hastanesi (National Hospital for Neurology & Neurosurgery University College Hastanesine bağlı), Bloomsbury North Middlesex Hastanesi, Edmonton Northwick Park Hastanesi, Harrow Queen Elizabeth Hastanesi, Woolwich Queen s Hastanesi, Romford St George s Hospital, Tooting St Helier Hastanesi, Carshalton St Mary s Hastanesi, Paddington St Thomas Hastanesi, Waterloo Hillingdon Hastanesi, Uxbridge Princess Royal University Hastanesi, Orpington Royal Free Hastanesi, Hampstead Royal London Hastanesi, Whitechapel Lewisham Üniversite Hastanesi (University Hospital Lewisham), Lewisham West Middlesex Hastanesi, Isleworth LÜTFEN SADECE TEK BİR KUTUYU İŞARETLEYİNİZ [tick symbol] Katılıyorum (SORU 10 A GEÇİNİZ) Katılmıyorum Bilmiyorum Soru 9: Beyin felci birimleri için bizim tavsiye ettiğimiz hastane gruplaşmasına (Soru 8 e bakınız) katılmıyorsanız, lütfen sizin tercih ettiğiniz gruplaşmayı, neden(ler)iyle birlikte, açıklayınız. (bilgi için 27-29 arasındaki sayfalara bakınız) Q8 Q9 38

Soru 10: Geçici iskemik felç (TIA veya mini-felç) hizmetlerinin aşağıdaki hastanelerde geliştirilmesiyle ilgili yaptığımız önerinin Londra da yaşayanlara yüksek seviyeli sağlık hizmeti getireceğine katılıyor musunuz? (bilgi için 27-29 arasındaki sayfalara bakınız) Barnet Hastanesi, Barnet Charing Cross Hastanesi, Hammersmith Chelsea ve Westminster Hastanesi, Fulham King s College Hastanesi, Denmark Hill Kingston Hastanesi, Kingston upon Thames Mayday University Hastanesi, Croydon North Middlesex Hastanesi, Edmonton Northwick Park Hastanesi, Harrow Queen Elizabeth Hastanesi, Woolwich Queen s Hastanesi, Romford St George s Hastanesi, Tooting St Helier Hastanesi, Carshalton St Mary s Hastanesi, Paddington St Thomas Hastanesi, Waterloo Hillingdon Hastanesi, Uxbridge Princess Royal University Hastanesi, Orpington Royal Free Hastanesi, Hampstead Royal London Hastanesi, Whitechapel University College Hastanesi, Euston Lewisham Üniversite Hastanesi (University Hospital Lewisham), Lewisham West Middlesex Hastanesi, Isleworth LÜTFEN SADECE TEK BİR KUTUYU İŞARETLEYİNİZ [tick symbol] Katılıyorum (SORU 12 YE GEÇİNİZ) Katılmıyorum Bilmiyorum Soru 11: Geçici iskemik felç hizmetlerinin bizim tavsiye ettiğimiz hastane gruplaşmasında verilebileceğine katılmıyorsanız, lütfen sizin tercih ettiğiniz gruplaşmayı, neden(ler)iyle birlikte, açıklayınız. (bilgi için 27-29 arasındaki sayfalara bakınız) Q11 Sayfaları kılavuzdan lütfen dikkatle ayırınız ve bu anketin sonundaki adrese ücretsiz olarak gönderiniz. 39

Bundan sonraki adımlar Soru 12: Bu araştırmanın sonuçları, gelecekte hizmetlerin nasıl verileceği konusunda karar alacak olan PCT nin Karma Komitesine iletilecektir. Görüşlerini bildirenlerin söyledikleri yanısıra, komitenin şu konuları da göz önünde bulundurması bizce çok önemlidir: Bütün Londralılara, hem kuruluşunda hem de daha ilerideki yıllarda, en iyi klinik hizmeti sağlayacak olan seçenek hangisidir; Hangi seçenek en iyi şekilde bütün bölgeleri kapsıyor özellikle de her Londralının bir hiper-akut beyin felci birimine 30 dakikalık yolculuk sonunda ulaşmasını sağlıyor; İki hizmet birlikte dikkate alındığında, veya diğer hizmetlerle stratejik hedefler düşünüldüğünde, hangi seçenek daha üstün görünüyor (mümkün olduğu kadar, hiper-akut beyin felci hizmetleriyle ağır travma hizmetlerinin aynı yerde verilmesinde yarar olduğu inancındayız). Bu ölçütlere katılıyor musunuz? (bilgi için sayfa 3 e bakınız) Katılıyorum Katılmıyorum Bilmiyorum Lütfen yanıtınızın neden(ler)ini de açıklar mısınız. Doldurduğunuz anketi lütfen aşağıdaki adrese postalayınız. Posta puluna gerek yoktur. Freepost RSAE-RCET-ATJY Healthcare for London Harrow HA1 2QG 40

Londra Sağlık Hizmetleri; Londra Ambulans Hizmetlerine, University College Hastanesine ve gerçek fotoğrafları kullanmamıza izin vererek bu kılavuzda resimlenen hastane görevlileriyle hastalarına teşekkür eder. 41

Bu belge, başka format ve aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli dillerde mevcuttur: Eğer siz ya da tanıdığınız bir kimsenin bu alternatiflerde hazırlanmış bir kopyaya ihtiyacı varsa, lütfen bizimle aşağıdaki bilgiler aracılığıyla temasa geçin. www.healthcareforlondon.nhs.uk Freepost RSAE-RCET-ATJY Healthcare for London Harrow HA1 2QG Ücretsiz telefon: 0808 238 5481 Faks: 0808 238 5480 E-posta: hfl@ipsos.com