SOMALİ ÜLKE RAPORU 25.02.2016
YÖNETİCİ ÖZETİ Uludağ İhracatçı Birlikleri nin kayıtlarına göre, Bursa dan Somali ye ihracat yapan 20 firma bulunmaktadır. 31.12.2015 tarihi itibariyle Ekonomi Bakanlığı nın Türkiye'de Faaliyette Bulunan Yabancı Sermayeli Firmalar Listesi ne göre Bursa da Somali sermayeli firma faaliyet göstermemektedir. Türkiye nin 2014 yılı itibariyle Somali ye ihracatı yaklaşık 246 milyon ABD dolarıdır. İthalatımız ise 1.8 milyar ABD doları civarındadır. Bursa ve Somali arasında gerçekleşen ticarete baktığımızda, ihracatımız 2014 yılı itibariyle 653 bin dolar iken ithalatımız ise 102 bin dolar olarak gerçekleşmiştir. İhracat yapılan başlıca ülkeler BAE, Yemen ve Oman olup, başlıca ihraç ürünleri canlı hayvan, deri, muz, balık, kömür ve hurda madendir. Başlıca ithalat ürünleri mamul maddeler, petrol ürünleri, gıda ve inşaat malzemesidir. Kamu eliyle yürütülen bankacılık faaliyetlerinin bulunmadığı ülkede, yılda 2 milyar ABD Doları na ulaşan yurtdışı para transferleri nakit hareketliliğine kaynaklık etmektedir. 2010 yılı verilerine göre, GSMH da tarım % 60,2, sanayi % 7,4, hizmetler % 32,5 oranında yer tutmaktadır. Özellikle hayvancılıktan elde edilen gelirler GSMH ın % 40 ına, ihracat hacminin ise % 50 sine tekabül etmektedir. Hayvancılıktan geçinen göçebe ve kırsal kesim nüfusun büyük kısmını oluşturmaktadır. Türkiye-Somali ilişkileri Osmanlı İmparatorluğu dönemine uzanan bir geçmişe sahiptir. Somali de 1979 yılında açılan, ancak yaşanan iç savaş sebebiyle 1991 yılında kapatılan Mogadişu Büyükelçiliğimiz 1 Kasım 2011 tarihinde yeniden açılmıştır. 2011 de yaşanan büyük kuraklık felaketinde TİKA, Kızılay ve sivil toplum kuruluşlarımızın katkılarıyla ülkemizin en büyük yurt dışı operasyonuna başlanmış ve o tarihten bu yana insani yardım ve kalkınma alanında Somali ye yaklaşık 400 milyon ABD Doları yardım yapılmıştır. 2012 yılı Türkiye nin gerçekleştirdiği resmi kalkınma yardımlarının 3 te 1 ini yani 772 milyon dolarını Afrika ülkelerine yapılan yardımlar oluşturmuştur. Somali, son dört yıldır Türkiye nin resmi kalkınma yardımlarından en çok yararlanan ilk 3 ülke arasında yer almaktadır. 1
1) BURSA İLE SOMALİ DIŞ TİCARETİ Bursa-Somali Dış Ticaret Değerleri $ YIL İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE 2013 69.951 0 69.951 69.951 2014 653.016 102.000 755.016 551.016 2015 1.578.508 0 1.578.508 1.578.508 Kaynak: TÜİK 2) TÜRKİYE İLE SOMALİ DIŞ TİCARETİ Türkiye-Somali Dış Ticaret Değerleri Somali nin potansiyel olarak yeterli doğal kaynakları bulunduğu ifade edilmektedir. Hayvancılık, tarım ve iletişim sektörlerindeki faaliyetler ile yurtdışından gelen para transferleri ülke ekonomisinin bel kemiği konumundadır. 2010 yılı verilerine göre, GSMH da tarım % 60,2, sanayi % 7,4, hizmetler % 32,5 oranında yer tutmaktadır. Özellikle hayvancılıktan elde edilen gelirler GSMH ın % 40 ına, ihracat hacminin ise % 50 sine tekabül etmektedir. Hayvancılıktan geçinen göçebe ve kırsal kesim nüfusun büyük kısmını oluşturmaktadır. Tarım ürünlerini işlemeye dayalı sanayi sektöründeki makineler talan edilmiş, hurda metal olarak kullanılmaya başlanmıştır. Kamu eliyle yürütülen bankacılık faaliyetlerinin bulunmadığı ülkede, yılda 2 milyar ABD Doları na ulaşan yurtdışı para transferleri nakit hareketliliğine kaynaklık etmektedir. 2
İhracat yapılan başlıca ülkeler BAE, Yemen ve Oman olup, başlıca ihraç ürünleri canlı hayvan, deri, muz, balık, kömür ve hurda madendir. Somali nin ithalat yaptığı ülkeler arasında Cibuti, Kenya, Hindistan, Çin, Pakistan, Oman ve BAE bulunmakta olup, başlıca ithalat ürünleri mamul maddeler, petrol ürünleri, gıda, inşaat malzemesi ve kat tır. 3) BURSA DAN SOMALİ YE İHRACAT YAPAN FİRMALAR Uludağ İhracatçı Birlikleri nin kayıtlarına göre, Bursa dan Somali ye ihracat yapan 20 firma bulunmaktadır. 4) SOMALİ EKONOMİK VE SOSYAL GÖSTERGELER GSYİH ( Milyar ABD $ ) 5,8 Para Birimi Somali Şilingi Nüfus 10.428.043 Yüzölçümü ( km² ) 637.657 Başkent Mogadişu Türkiye-Somali ilişkileri Osmanlı İmparatorluğu dönemine uzanan bir geçmişe sahiptir. Somali de 1979 yılında açılan, ancak yaşanan iç savaş sebebiyle 1991 yılında kapatılan Mogadişu Büyükelçiliğimiz 1 Kasım 2011 tarihinde yeniden açılmıştır. 2011 de yaşanan büyük kuraklık felaketine uluslararası toplumun dikkatini çekmek ve Somali halkı ile dayanışmamızı göstermek amacıyla Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından 19 Ağustos 2011 tarihinde gerçekleştirilen ziyaret, Somalililer tarafından bir mucize olarak nitelendirilmekte ve o tarihten sonra Somali nin uluslararası toplum tarafından hatırlanmaya başlandığı dile getirilmektedir. Ziyaretin ardından TİKA, Kızılay ve sivil toplum kuruluşlarımızın katkılarıyla ülkemizin en büyük yurt dışı operasyonuna başlanmış ve o tarihten bu yana insani yardım ve kalkınma alanında Somali ye yaklaşık 400 milyon ABD Doları yardım yapılmıştır. Eğitim, sağlık, ulaştırma ve güvenlik alanlarına yayılmış olan yardımlarımız, kurumsal sistemin bulunmadığı ve her türlü altyapı desteğine ihtiyacı olan Somali nin yeniden inşa sürecine büyük katkı sağlamaktadır. 2011-2014 döneminde Somali'ye 19 uçak ve 10 gemiyle binlerce ton gıda aktarılmış, ekmek fabrikası, aşhane, buzhane ve çadır kentler kurulmuştur. 90 kadar hekim ve 300 e yakın sağlık personeli ülkede 3
görev yapmıştır. 300 ton kadar ilaç ve tıbbi sarf malzemesi gönderilmiş, 4 sahra hastanesi kurulmuş, 5 ambülans verilmiştir. Mogadişu da 200 yataklı Türk-Somali Eğitim ve Araştırma Hastanesi açılmıştır. Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı tarafından Türkiye Bursları çerçevesinde 70 i 2014 yılında olmak üzere yaklaşık 500 Somalili öğrenciye ülkemizde eğitim imkânı sağlanmıştır. Burslu veya kendi imkânlarıyla ülkemizde eğitim görmekte olan Somalili öğrenci sayısı 2000 i bulmuştur. Somali de hâlihazırda, yardım faaliyetlerini ve gönderilen yardım malzemelerinin dağıtımını koordine etmekle görevlendirilen TİKA Başkanlığı nın yanı sıra, Sağlık Bakanlığı, Türk Kızılay ı, Diyanet İşleri Başkanlığı ve Türk Diyanet Vakfı nın yetkilileri görev yapmaktadır. Bazı sivil toplum kuruluşlarının gönüllüleri de Somali nin çeşitli bölgelerinde yardım faaliyetlerinde bulunmaktadır. 2012 yılı Türkiye nin gerçekleştirdiği resmi kalkınma yardımlarının 3 te 1 ini yani 772 milyon dolarını Afrika ülkelerine yapılan yardımlar oluşturmuştur. Somali, son dört yıldır Türkiye nin resmi kalkınma yardımlarından en çok yararlanan ilk 3 ülke arasında yer almaktadır. 5) BURSA DA SOMALİ SERMAYELİ FİRMALAR 31.12.2016 tarihi itibariyle Ekonomi Bakanlığı nın Türkiye'de Faaliyette Bulunan Yabancı Sermayeli Firmalar Listesi ne göre Bursa da Somali sermayeli firma faaliyet göstermemektedir. 4