1
YAĞIŞ DURUMU (EYLÜL-ŞUBAT) 160 mm 140 120 100 80 60 40 20 0 EYLÜL EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS MGM 2011/12 2012/13 NORMALİ 2
SICAKLIK DURUMU 2012-2013 YILI ORTALAMA SICAKLIKLARININ NORMALİ İLE MUKAYESESİ MGM 3
BİTKİ GELİŞİM DURUMU Ekilişten bugüne kadar olan süreçte, iklim şartları, hububat gelişimi için uygun seyrettiğinden bitki gelişim durumu geçen yıldan daha iyi düzeydedir. İklim yönüyle bundan sonra herhangi bir olumsuzluk yaşanmaması ve gerekli kültürel uygulamaların zamanında yapılması durumunda hububat üretiminin geçen yılın üzerinde gerçekleşmesi beklenmektedir. 4
TMO NUN GÖREVİ Yurtta hububat fiyatlarının üreticiler yönünden normalin altına düşmesini ve tüketici halk aleyhine anormal derecede yükselmesini önlemek amacıyla politikalar oluşturarak piyasaları düzenlemektir. TMO PİYASALAR (SEKTÖR) ÜRETİCİ TÜKETİCİ 6
TMO 2011 YILI ÖNCESİ ALIM SİSTEMİ Ürünün fiziksel analizine göre fiyatlandırıldığı, Analizlerin mekanik aletlerle yapıldığı, Makarnalık buğdayların 2, Ekmeklik buğdayların 3 grupta depolandığı, Fiyatlandırmanın eksper tarafından yapıldığı, Fiyatlandırmada kimyasal analiz değerlerinin etkisinin olmadığı, sistemdir. 14 7
YENİ ALIM SİSTEMİ NEDİR? Ürün analizinin protein tayin cihazı ile yapıldığı, Analiz değerlerinin bilgisayara otomatik aktarıldığı, Fiyatlandırmanın bilgisayarca yapıldığı, Gruplandırma ve depolamanın fiziksel ve kimyasal kaliteye göre yapıldığı, Kaliteli buğdaya ilave fiyat verilen, sistemdir. 8
YENİ ALIM SİSTEMİNE GEÇİŞ ÇALIŞMALARI -1 Pilot uygulama için 2006 yılında 36 adet protein cihazı alındı, 2009 yılında TMO nun minimum alım kriterleri, AB ile uyumlu hale getirildi, İlgili sektör, Kamu Kurum ve kuruluşları ile toplantılar düzenlendi, TSE Buğday Standardı ve TMO alım baremleri revize edildi. 17 2011 de 8,2 milyon Euro yatırımla 300 adet protein tayin cihazı satın alındı. 9
YENİ ALIM SİSTEMİNE GEÇİŞ ÇALIŞMALARI -2 21 Eylül 2011 tarihinde, Sn.Bakanımızın katılımlarıyla TMO Yeni Alım Sisteminin Kaliteye Etkisi konulu panel düzenlendi. Kaliteli Üret Daha Fazla Kazan sloganıyla medyada Kamu Spotları yayınlandı. görsel TV programlarında konu ayrıntılı şekilde anlatıldı. Bakanlığımızın ilgili birimleriyle kaliteli üretim konusunda hazırlanan broşürün üreticilere dağıtımı sağlandı. 21 10
YENİ ALIM SİSTEMİNİN KAZANDIRDIKLARI Ürünler fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre fiyatlandırıldı. Alım ve depolama grubu değişti. Kalitesi yüksek ürüne ilave fiyat verildi. 22 Ürün kimyasal kalitesine göre de sınıflandırılarak depolandı. Analiz ve fiyatlandırmada insan faktörü en aza indi. Üreticinin TMO ya olan güveni daha da arttı. Ülkede hububat alım standartlarında yeknesaklık sağlandı. Sektör, kaliteli buğdayı daha kolay temin edebildi. Alım hızı arttı, bekleme süresi azaldı. Sertifikalı tohumluk üretimini ve kullanımını olumlu etkiledi. 24 Buğday üretiminde verim ve kalite artışı sağlandı. 26 11
SONUÇ Sertifikalı tohumluk kullanımı arttı. Hububat piyasalarında alım ve depolama yönüyle yeknesaklık sağlandı. Üreticiler TMO için değil piyasa için üretim yapmaya yöneldi. Üretici bilinçlendi. Yüksek kaliteli artış sağlandı. buğday üretiminde 12
Teşekkür Ederim.
ÖNCEKİ ALIM SİSTEMİ 1 2 3 4 5 6 7 8 FİZİKSEL ANALİZ İLE ALIM YAPILMASI FİZİKSEL ANALİZE GÖRE GRUPLANDIRMA FİZİKSEL ANALİZE GÖRE ALIM FİYATINI BELİRLEME FİZİKSEL KALİTESİ AYNI, KİMYASAL KALİTESİ BİLİNMEYEN ÜRÜNÜN AYNI DEPOYA STOKLANMASI DEPOLARDAN SATIŞA ESAS ANALİZLERİN BELİRLENMESİ İÇİN NUMUNE ALINMASI FİZİKSEL VE KİMYASAL ANALİZE GÖRE GRUPLANDIRMA SATIŞ FİYATINI BELİRLEME SATIŞ ALIM SATIŞ 14
ÖNCEKİ BUĞDAY STANDARDI (TS 2974) ÜRÜN ADI GRUP NO SÜNE KIMIL TAH. UĞR. TANE % H.LİTRE KG PROTEİN % SEDİM cc ÖNCE 1 0-1,0 78 ÜZERİ 11,5 ÜZERİ 36 VE ÜZERİ 2 1,0-2,0 78-76 11,5-11,0 35-25 3 2,0-3,5 76-73 11 ALTI 24 VE ALTI YEMLİK BY-KY 3,5-14 73 ALTI ARANMAZ ARANMAZ EKMEKLİK ÜRÜN ADI GRUP NO SÜNE KIMIL TAH. UĞR. TANE % KISMEN VEYA TAMAMEN DÖNMELİ TANE H.LİTRE KG PROTEİN % ÖNCE MAKARNALIK 1 0-2,0 0-25 78 VE ÜZERİ 11,5 VE ÜZERİ 2 2,0-3,5 26-35 78,0-75,0 11,5 VE ÜZERİ DÜŞÜK VASIFLI MAK. DVM 3,5-10,0 36 VE ÜZERİ 75,0-70,0 11,5 ALTI 15
ÖNCEKİ ALIM VE DEPOLAMA GRUPLARI ÖNCEKİ UYGULAMA FİYAT (TL/TON) MAKARNALIK BUĞDAYLAR 1 MAKARNALIK 705 2 DÜŞÜK VASIFLI MAK. 575 EKMEKLİK BUĞDAYLAR 1 ANADOLU BEYAZ SERT 2 ANADOLU KIRMIZI SERT 3 BEYAZ YARI SERT 4 KIRMIZI YARI SERT 5 DİĞER BEYAZ 6 DİĞER KIRMIZI 7 BEYAZ YEMLİK 8 KIRMIZI YEMLİK 665 635 545 555 7 KÖPRÜ SLAYT 16
YENİ BUĞDAY STANDARDI (TS 2974) SONRA ÜRÜN ADI EKMEKLİK GRUP NO SÜNE KIMIL TAH. UĞR. TANE % H.LİTRE KG PROTEİN SEDİM 1 0-1,0 78 ÜZERİ 13 ve ÜZERİ 37 VE ÜZERİ 2 1,0-2,0 78-77 13,0-12,0 36-31 3 2,0-2,5 77-75 12,0-11,0 30-26 4 2,5-3,5 75-73 10,5-11,0 25-22 DVEB DVK-B 3,5-14 73 ALTI 10,5 ALTI 22 ALTI % cc SONRA ÜRÜN ADI MAKARNALIK GRUP NO SÜNE KIMIL TAH. UĞR. TANE % KISMEN VEYA TAMAMEN DÖNMELİ TANE H.LİTRE KG PROTEİN 1 0-1,5 0-20 78 ve ÜZERİ 13,5 VE ÜZERİ 2 1,5-2,5 21-35 78,0-76,0 13,5-12,5 3 2,5-3,5 36-50 76,0-74,0 12,5-11,5 DÜŞÜK VASIFLI MAK DVM 3,5-14 50 ÜZERİ 74 ALTI 11,5 ALTI % 17
TMO ALIM VE DEPOLAMA GRUPLARI MAKARNALIK BUĞDAYLAR 1 MAKARNALIK 705 1 MAKARNALIK 705 2 DÜŞÜK VASIFLI MAK. 575 2 DÜŞÜK VASIFLI MAK. 575 1 ANADOLU BEYAZ SERT 1 ANADOLU BEYAZ SERT 665 665 2 ANADOLU KIRMIZI SERT 2 ANADOLU KIRMIZI SERT EKMEKLİK BUĞDAYLAR 3 BEYAZ YARI SERT 4 KIRMIZI YARI SERT 5 DİĞER BEYAZ 6 DİĞER KIRMIZI 635 545 3 4 DİĞER KIRMIZI/BEYAZLAR 635 7 BEYAZ YEMLİK 5 DÜŞÜK VASIFLI BEYAZ EKMEKLİK 555 8 KIRMIZI YEMLİK 6 DÜŞÜK VASIFLI KIRMIZI EKMEKLİK 555 18
TMO ALIM VE DEPOLAMA GRUPLARI KODU EKMEKLİK BUĞDAYLAR GRUP ADI 1260 1270 1360 1370 Anadolu Beyaz Sert Buğdaylar: Adana-99, Ceyhan-99, Kıraç 66, Kirik, Melez 13, Tosunbey, Zerun. Anadolu Kırmızı Sert Buğdaylar: Ahmetağa, Aldane, Bağcı 2002, Bezostaja-1, Doğu-88,Dropia, Esperia, Flamura-85, Gün-91, Karasu-90, Krasunia odes'ka, Pamukova-97, Sagittario, Selimiye, Syrena odes'ka, Tekirdağ. Diğer Beyaz Buğdaylar: Ağrı S 093, Altay 2000, Atay-85, Aytın-98, Basribey-95, Bayraktar 2000, Cumhuriyet-75, Dağdaş-94, Dariel, Doğankent-1, Galil, Genç-99 (Ka S Nac),Gerek-79, Göksu 99, Gönen, İzmir-85, Karahan 99, Karatopak, Kaşifbey-95, Kırgız-95, Kutluk-94, Müfitbey, Nurkent, Özkan, Palandöken-97, Saroz-95, Seyhan-95, Sultan-95, Süzen-97, Tahirova, Tir, Topbaş 111/33, Yüreğir-89, Ziyabey-98 ve diğer beyaz buğdaylar Diğer Kırmızı Buğdaylar: Centauro, Colfiorito, Demir 2000, Ekiz, Flamura-80, Gelibolu, Golia, Guadalupe, İkizce-96, Karacabey-97, Kate A-1, Kınacı-97, Konya 2002, Lancer, Momchil, Negev, Pandas, Pehlivan, Sana, Saraybosna, Sönmez 2001 ve diğer kırmızı buğdaylar ABS AKS 1660 Düşük Vasıflı Beyaz Ekmeklik Buğday DVB 1670 Düşük Vasıflı Kırmızı Ekmeklik Buğday DVK DB DK 19
TMO ALIM SİSTEMİ MUKAYESESİ ÖNCEKİ ALIM SİSTEMİ YENİ ALIM SİSTEMİ FİZİKSEL ANALİZ GRUPLANDIRMA ALIM FİYATININ EKSPER TARAFINDAN BELİRLENMESİ FİZİKSEL KALİTESİ AYNI KİMYASAL KALİTESİ BİLİNMEYEN ÜRÜNÜN AYNI DEPOYA STOKLANMASI DEPOLARDAN SATIŞ GRUBUNUN BELİRLENMESİ AMACIYLA NUMUNE ALINMASI LABORATUVARDA FİZİKSEL VE KİMYASAL ANALİZE GÖRE GRUPLANDIRMA FİZİKSEL VE KİMYASAL ANALİZ GRUPLANDIRMA ALIM FİYATININ SİSTEM TARAFINDAN BELİRLENMESİ FİZİKSEL VE KİMYASAL KALİTESİ BELLİ ÜRÜNÜN AYNI DEPOYA STOKLANMASI DEPOLARDAN KONTROL AMAÇLI NUMUNE ALINMASI ALIM NUMUNESİNİN FİZİKSEL VE KİMYASAL ANALİZİNE GÖRE GRUPLANDIRMA 9 KÖPRÜ SLAYT 20
10 KÖPRÜ SLAYT
Süne-Kımıl Tah. (% gr) 0-1 1,0-1,5 1,5-2,0 3,0-3,5 YENİ ALIM SİSTEMİNE GÖRE FİYATLANDIRMA (EKMEKLİK BUĞDAY) Yıl Fiyat :TL/TON Protein (%) >13 13-12,5 12,5-12 12-11,5 11,5-11 11-10,5 2010 665 665 665 665 665 665 2012 685 678 672 665 658 652 2010 662 662 662 662 662 662 2012 682 675 668 662 655 648 2010 658 658 658 658 658 658 2012 678 672 665 658 652 645 2010 598 598 598 598 598 598 2012 632 632 632 632 625 618 Ekmeklik AKS Buğday Alım Fiyatı 665 TL/Ton dur. Kaliteli buğdaya ilave fiyat verildiğinden ve 2012 yılında üretimi yapılan buğdayların kalitelerinin yüksek olmasından dolayı AKS buğdayının TMO ortalama alım fiyatı 668 TL/Ton olarak gerçekleşmiştir. 22
TL/TON EKMEKLİK BUĞDAYLARDA PROTEİNE GÖRE FİYATLANDIRMA 2012 2010 PROTEİN % Alım fiyatı 665 TL/TON, Süne-Kımıl oranı % 1 in altında 11 KÖPRÜ SLAYT 23
SERTİFİKALI TOHUMLUK ÜRETİMİ TOHUMLUK ÜRETİMİ (TON) ÜRÜN 2002 2006 2007 2008 2009 2010 2011 BUĞDAY 80.107 211.848 210.044 158.452 227.852 315.676 410.766 ARPA 4.376 28.351 20.645 20.180 36.144 34.416 48.401 TOPLAM 84.483 240.199 230.689 178.632 263.996 350.092 459.167 TİGEM Tohumluk üretimi; 2010 yılında buğdayda 315.676 iken 2011 yılında % 30 artışla 410.766 ton olarak gerçekleşmiştir. Arpada bu artış % 41 olmuştur. 24
SERTİFİKALI TOHUMLUK DAĞITIMI TOHUMLUK DAĞITIMI (TON) ÜRÜN 2002 2006 2007 2008 2009 2010 2011 BUĞDAY 80.089 204.526 173.045 157.887 211.894 262.764 356.328 ARPA 4.127 25.106 22.495 19.226 35.871 31.822 41.265 TOPLAM 84.216 229.632 195.54 177.113 247.765 294.586 397.593 TİGEM Tohumluk dağıtımı, 2010 yılında buğdayda 262.764 ton iken 2011 yılında % 36 artışla 356.328 ton olarak gerçekleşmiştir. Arpa da ise bu artış % 31 olmuştur. 11 KÖPRÜ SLAYT 25
% 29 456 2011 YILI BUĞDAY KALİTESİ (TMO+BORSA) 100 % 6 299 Toplam 1.546 Bin Ton % 19 % 11 174 517 % 33 13 VE ÜZERİ 12,9-12 11,9-11,0 Ankara,Bandırma,Boğazlıyan,Çorum,Edirne,Eskişehir,Gelibolu,Haymana,Karaman,Karapınar,Konya, Lüleburgaz,Polatlı,Tekirdağ,Yerköy Ticaret Borsaları ve TMO alımları 26
2012 YILI BUĞDAY KALİTESİ (TMO+BORSA) % 12 299 % 3 % 5 79 118 1,022 Toplam 2.502 Bin Ton % 41 % 39 985 % 13 VE ÜZERİ % 12,9-12 % 11,9-11,0 % 10,9-10,5 % 10,5' in altı Ankara,Bandırma,Boğazlıyan,Çorum,Edirne,Eskişehir,Gelibolu,Haymana,Karaman,Karapınar,Konya, Lüleburgaz,Polatlı,Tekirdağ,Yerköy Ticaret Borsaları ve TMO alımları 27
TMO ALIMLARININ PROTEİN VE SÜNE ORANLARI YILLAR PROTEİN ORANLARI (%) Ekmeklik Buğday Makarnalık Buğday 2010 11,6 12,7 2011 11,7 11,0 2012 12,9 14,0 YILLAR SÜNE TAHRİBAT ORANLARI Alım Miktarı (Bin Ton) Süne Tahribat Oranı (%) 2010 980 2,2 2011 822 1,5 2012 1.634 1,6 11 KÖPRÜ SLAYT 28