I- İLİN GENEL OLARAK TANITILMASI 1-İLİN TARİHİ VE COĞRAFİ YAPISI Aydın; tarihin bilinen devirlerinden beri çeşitli uygarlıklara merkez olmuş, antik çağın Afrodisias, Milet, Alinda, Didyma, Nisa, Prien, Magnesia gibi önde gelen kentlerinde sayısız bilgin ve bilge kişiler yetişmiştir. Bugünkü Aydın; kuzeyindeki Top Yatağı sırtında kurulan Tralles Kenti ile birlikte MÖ.2500 yılında Hititler zamanında gelişmiş, VII. yy.da Lydia zamanında da en parlak çağını yaşamıştır. Sırasıyla Neolitik, Kalkolotik, Tunç Çağları ile Frigya, Lidya, Pers, Roma ve Bizans çağlarını, 1171-1270 yılları arasında Selçuklular, 1270-1307 yılları arasında Menteşeoğulları, 1307-1390 yılları arasında Aydınoğulları, 1390-1922 yılları arasında Osmanlı dönemini yaşamıştır. Selçuklularla birlikte Türk uygarlığının kültür varlığı ve eserleriyle donatılan Aydın, sosyal hizmetler, tarım ve mimaride uygar günlere şahit olmuştur. Aydın'ın Türk egemenliğinde bir yönetim birimi statüsü kazanması 1390 yılında Yıldırım Beyazıt'ın şehzadesi Ertuğrul Bey'in Vali olarak Aydın'a atanmasıyla başlamıştır. Aydınoğulları zamanında şehrin adı Aydın Güzelhisarı olmuş, daha sonra Aydın adını almıştır. Şehir, XIV yy. da bugünkü yerine kurularak idari kademelendirme sırasıyla, 1390 yılında eyalet, 1426 yılında sancak, 1811 yılında eyalet, 1850 yılında İzmir'e bağlı sancak olmuştur.aydın'ın 1919 yılına kadar sancak şeklinde devam eden bu yönetim şekli, 25 Mayıs 1919-7 Eylül 1922 yılları arasında 40 aya yakın süren işgalden sonra ve Kurtuluş Savaşının kazanılmasıyla birlikte 1923 yılında değişmiş, müstakil vilayet olmuştur. Aydın, orta ve batı kesiminde verimli ovalar, kuzey ve güneyi dağlar ile çevrili Büyük Menderes Havzası üzerinde 8007 km 2 lik bir alan üzerine kuruludur. Doğusunda Denizli, batıda Ege Denizi, kuzeyde İzmir ve Manisa, güneyde ise Muğla illeriyle komşudur. COĞRAFİ BİLGİLER Yüzölçümü 8007 km 2 Rakım 65 m İl in En Yüksek Noktası 1891 m Kıyı Şeridi Uzunluğu 150 km Ortalama Sıcaklık 18 0 C/yıl Ortalama Yağışlı Gün Sayısı 81 gün/yıl Ortalama Yağış Miktarı (m 2 ) 678 mm/yıl Tarım Arazisi 395.494 ha Orman Arazisi 298.000 ha Göl Bataklık 14.271 ha Çayır Mera 47.466 ha Sulanabilir Arazi 252.486 ha Yer Üstü Su Kaynağı 3 milyon 800 bin hm 3 Yer Altı Su Kaynağı 292 milyon hm 3 Akdeniz ikliminin hakim olduğu İl de yazlar sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer. Ortalama sıcaklık 17.6 C, ortalama yağışlı gün sayısı 80.6, ortalama yağış miktarı 677,5 mm/yıl' dır. İl, 37-44' ve 38-08' kuzey enlemleri ile 27-23' ve 28-52' doğu boylamları arasında yer alır. 2- NÜFUS, SOSYAL DURUM VE DEMOGRAFİK NİTELİKLER Aydın İli gecekondulaşmadan nasibini almayan nadir illerimizden biri olup, tarım ve turizmin gelişmiş olduğu bir ilimizdir. Son yıllarda başta tarıma dayalı sanayi kolunda olmak üzere tüm sanayi sektöründe önemli mesafeler kat edilmiş ve gelişme süreci de artan bir hızla devam etmektedir. Çalışan nüfusun yarıdan fazlası tarım kesiminden geçimini sağlamaktadır.yöre halkının kültür seviyesi yüksek düzeydedir.
2 Nüfus Büyüklüğü Ve Nüfus Artışı Son 73 yılda Türkiye nin nüfusu yaklaşık beş kat artış göstermiştir. Aynı dönemde, Aydın ilinin nüfusu yaklaşık 4,5 kat artış göstermiş ve 2000 yılında 950.757 ye yükselmiştir. 1927-2000 döneminde Aydın İlinin nüfusu sürekli artış göstermiştir. Aydın ilinde en düşük yıllık nüfus artış hızı %o8.8 ile 1940-1945 döneminde ve en yüksek 2000 GENEL NÜFUS SAYIMI SONUÇLAR YILLIK NÜFUS ARTIŞ HIZI (%0) TOPLA M ŞEHİR KÖY TOPLAM ŞEHİR KÖY MERKEZ 208341 143267 65074 22.89 29.17 10.30 BOZDOĞAN 35190 8300 26890 2.19 3.26 1.86 BUHARKENT 12984 7074 5910 14.79 19.94 8.95 ÇİNE 53770 17867 35903-0.77 16.15-8.24 DİDİM 37395 25699 11696 56.58 81.45 17.12 GERMENCİK 46821 11596 34225-0.19-5.77 1.78 İNCİRLİOVA 40733 17548 23185 14.48 10.05 17.96 KARACASU 21980 5915 16065-3.67 11.32-8.66 KARPUZLU 13207 2318 10889-7.58-13.16-6.36 KOÇARLI 37167 8927 28240-5.08-12.42-2.64 KÖŞK 25321 8349 16972 10.30 32.66 0.89 KUŞADASI 65765 477661 18104 41.01 40.11 43.43 KUYUCAK 31094 7282 23812-4.68-6.60-4.08 NAZİLLİ 145963 105665 40298 18.12 27.47-2.90 SÖKE 137739 62384 75355 13.99 20.41 8.98 SULTANHİSAR 22795 6256 16539 1.08 1.38 0.97 YENİPAZAR 15492 7006 8486-12.92-14.23-11.83 TOPLAM 950757 493114 457643 14.21 24.82 3.91 İLÇESİ yıllık artış hızı ise %o42.2 ile 1950-1955 döneminde gerçekleşmiştir. 1990-2000 döneminde ise ilin yıllık nüfus artış hızı %o 14.2 dir.1927 yılında Aydın ili ülke nüfusu içinde % 1,6 lık bir paya sahip iken, 2000 yılında yaklaşık % 1,4 lük bir paya sahip olmuştur. Bu da Aydın ilinin nüfus artış hızının ülke ortalamasından daha düşük olduğunu göstermektedir. Demografik Bilgiler (2000 Yılı) 48% Kent Merkezleri 52% Köyler
3 3-İDARİ DURUM Merkez İlçesiyle birlikte 17 İlçenin yönetim merkezi olan Aydın İlinde 54 belediye, 489 köy, 262 mahalle kuruluşu vardır. İlçelerimiz sırası ile Bozdoğan, Buharkent, Çine, Didim, Germencik, İncirliova, Karacasu, Karpuzlu, Koçarlı, Köşk, Kuşadası, Kuyucak, Nazilli, Söke, Sultanhisar ve Yenipazar'dır. İLÇESİ YÜZÖLÇÜMÜ (km 2 ) AYDIN İLİ İDARİ YAPI TABLOSU NÜFUS YOĞUNLUĞU BELEDİYE S. KÖY S. MAHALLE S. Merkez 584 356 6 56 37 Bozdoğan 849 41 2 44 12 Buharkent 121 107 1 8 5 Çine 957 56 2 65 11 Didim 402 93 3 5 15 Germencik 404 115 4 27 14 İncirliova 181 225 2 21 10 Karacasu 781 28 4 29 15 Karpuzlu 272 48 1 19 4 Koçarlı 471 78 3 44 10 Köşk 188 134 1 24 4 Kuşadası 264 249 3 6 21 Kuyucak 468 66 6 24 28 Nazilli 664 219 4 58 31 Söke 954 144 8 34 30 Sultanhisar 267 85 3 11 11 Yenipazar 180 86 1 14 4 TOPLAM 8007 54 489 262 Merkez İlçede 6, Bozdoğan ilçesinde 2, Buharkent İlçesinde 1, Çine İlçesinde 2, Didim İlçesinde 3, Germencik İlçesinde 4, İncirliova İlçesinde 2, Karacasu İlçesinde 4, Karpuzlu İlçesinde 1, Koçarlı İlçesinde 3, Köşk İlçesinde 1, Kuşadası ilçesinde 3, Kuyucak İlçesinde 6, Nazilli İlçesinde 4, Söke ilçesinde 8, Sultanhisar İlçesinde 3, Yenipazar İlçesinde 1 belediye teşkilatı bulunmaktadır. İl e bağlı 16 İlçeden Nazilli İlçesi 145.963 kişilik nüfusu ile en fazla nüfusa, Buharkent İlçesi ise 12.984 kişilik nüfusu ile en az nüfusa sahip ilçelerdir. İl in yıllık nüfus artış hızı en yüksek olan ilçesi %056,6 ile Didim iken, en az olan ilçesi ise %0-12,9 ile Yenipazar dır. Aydın İl Merkezinin şehir nüfus artış hızı %029,2 dir. Aydın İline bağlı ilçelerin şehir nüfusları incelendiğinde, şehir nüfusu en fazla olan ilçenin Nazilli İlçesi, en az olan ilçesi ise Karpuzlu ilçesi olduğu görülmektedir. Şehir Nüfus artışının en fazla olduğu ilçe %081,5 ile Didim İlçesi, en az olduğu İlçe %0-14,2 ile Yenipazar İlçesidir. Nüfus yoğunluğu olarak ifade edilen bir km 2 ye düşen kişi sayısı, il genelinde 121 ve İl Merkezinde 332 iken ilçelere göre 28 ile 292 kişi arasında değişmektedir. Yüzölçümü büyüklüğüne göre ilk sırada yer alan Çine İlçesinde nüfus yoğunluğu 56, ikinci sırada yer alan Söke İlçesinde 144 kişi olurken yüzölçümü en küçük olan Buharkent İlçesinde nüfus yoğunluğu 107 kişidir. İl de bulunan 488 köyden 267 sinin nüfusu 500 ün altında olup köylerin çoğunluğu düşük nüfusa sahiptir.
4 4-SOSYAL DURUM Ülkemizin sosyo-ekonomik büyümesine paralel gelişme gösteren sanayileşme, kentleşme, toplumsal değişme, nüfus artışı ve yaşanan göçün yarattığı çeşitli sosyal sorunlar yaşanmaktadır. Ortaya çıkan bu sorunlar toplumun her kesimini etkilemektedir. Örneğin; göçlerle birlikte köyleşen kentler ve nüfus artışı, sağlıksız yerleşim merkezlerinin oluşması, artan işsizlik ve yoksulluğa karşın hizmetlerin yetersiz kalması, suça yönelme ve zararlı alışkanlıklar edinme eğilimlerinin artması gibi.ilimizde de gerek nüfus artışı gerekse göç yönünden bu yönde bir gelişme yaşanmaktadır. 1927 yılında Aydın ilinde %19,5 olan şehirde yaşayan nüfusun payı 1935 yılından sonra sürekli bir artış göstererek, 2000 yılında % 51,9 a ulaşmıştır. Son 73 yılda Türkiye nin nüfusu yaklaşık beş kat artış göstermiştir. Aynı dönemde, Aydın ilinin nüfusu yaklaşık 4,5 kat artış göstermiş ve 2000 yılında 950.757 ye yükselmiştir. İl de 2000 yılına kadar köy nüfusu fazla iken, ilk kez 2000 yılında şehir nüfusu köy nüfusundan fazla olmuştur.aydın İlinin toplam nüfusu 950 757 kişi olup, İl nüfusunun % 52 si (493 114 kişi) kentlerde, % 48 i (457 643 kişi) köylerde yaşamaktadır (Tablo ). Nüfus artış hızı binde 14,2 kilometre kareye düşen kişi sayısı 121 dir. 2000 yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre İlin iktisaden faal nüfusu (işgücü) 476 233 kişidir. Bunun 449 981 kişisi iktisaden çalışan nüfus (istihdam) oluşturmakta, 26 252 kişide işsiz olarak görülmekte olup, işsizlik oranı %5.5 dir. Aktif nüfusun % 28'i tarım sektöründe, % 8'i devlet hizmetlerinde, % 9'u imalat sanayiinde, % 30'u toptan ve perakende ticaret, % 12'si inşaat sektöründe ve geri kalan % 13'ü ise diğer işlerde çalışmaktadır. Aydın ilinde, çalışma çağındaki nüfus olarak kabul edilen 12 ve daha yukarı yaştaki nüfus, toplam nüfustan daha hızlı artmaktadır. İşgücündeki nüfusun artış hızı ise 12 ve daha yukarı yaştaki nüfustan daha düşüktür. 1980-2000 döneminde 12 ve daha yukarı yaştaki nüfusun yıllık artış hızı %o22.3 iken, işgücündeki nüfusun yıllık artış hızı %o19.6 olarak gerçekleşmiştir. Aydın ilinde işgücüne katılma oranı 1980-2000 döneminde azalma eğilimi göstermiştir. Erkek nüfusun işgücüne katılma oranı, kadın nüfusun işgücüne katılma oranından daha yüksektir. Ancak her iki cinsiyetin işgücüne katılma oranındaki fark, son 10 yılda azalma eğilimi göstermiştir. 1935 yılında Aydın İlindeki nüfusun % 87.1 i bu İl de doğmuştur. 1935-1950 yılları arasında önemli bir değişim göstermeyen Aydın ilinde doğanların oranı 1950-1975 döneminde artış ve azalışlar, 1975 yılından sonra ise sürekli bir azalma göstermiştir. 2000 yılında Aydın nüfusunun % 69.2 si bu ilde doğan kişilerden oluşmaktadır. Bu tespitten yola çıkarak ve DİE verileri de göz önüne alındığında Aydın % 30.8 lik bir göç almış bulunmaktadır. Göç alınan illerin başında 26 bin nüfusla Denizli, 24 bin nüfusla Şanlıurfa, 21 bin nüfusla İzmir, 13 bin nüfusla Ağrı, 11 bin nüfusla Diyarbakır, 8 bin nüfusla Bitlis, 8 bin nüfusla Erzurum, 7 bin nüfusla Muş ve değişik sayılarla diğer iller gelmektedir. 2000 nüfus sayımı sonuçlarına göre merkez ilçede 24 372 mesken sahibi olan şahıslara karşılık, 12 584 şahıs kirada oturmaktadır. Buna karşılık Aydın Belediyesi içme suyu abone sayısı 75.885 adettir (2005 Yılı). Tahmin ve gözlemlerimize göre Aydın merkezde sermaye sahiplerinin büyük bir bölümü en az 3 ve daha yukarı sayıda konut sahibi olmaktadır. Bu nedenle kiralar yüksek düzeyde seyretmektedir.
5 5-EĞİTİM VE KÜLTÜR DURUMU Aydın ilinde okuma ve yazma bilen nüfusun oranı ülke genelinde olduğu gibi her iki cinsiyet için de sürekli artış göstermektedir. 1935 yılında erkeklerin % 31.1 i, kadınların % 7.5 i okuma yazma bilirken, bu oran 2000 yılında erkeklerde % 93.9 a, kadınlarda % 81.1 e yükselmiştir. Kadın nüfusun okur-yazarlık oranı erkek nüfusunkinden daha hızlı artmakla birlikte cinsiyetler arası farklılık devam etmektedir. Gerek Ulusal Eğitime Destek Kampanyası ve gerekse diğer çalışmalarımızla İl genelinde %100 lük bir okuma yazama oranına ulaşmak hedeflenmiştir. Eğitim alanında ilimiz OKS ve ÖSS de son yirmi yıldan bu yana en başarılı iller arasında yer almaktadır. İlimizin tek fen lisesi olan Aydın Fen Lisesi nin 2004 ÖSS de sayısalda, 2005 ve 2006 ÖSS de ise hem sayısal hem de sözelde birinci olması bu durumun son göstergelerinden birisidir. Okullaşma oranları; -Okul öncesi eğitimde; ülkemizde %37, ilimizde %50; -İlköğretimde ülkemizde; %89, ilimizde %95; -Orta öğretimde; ülkemizde %68, ilimizde %72; -Okur-yazar oranı ülkemizde; %82, ilimizde %92 seviyesindedir. -İlimizde okul, aile, öğretmen ve öğrenciler arasındaki işbirliği ile bilgi teknolojisi sınıflarının yaygınlaştırılması çalışmaları hızla devam ettirilmektedir. Bu kapsamda toplam 512 okul ve kurumun ADSL (hızlı internet erişim) bağlantısı yapılmıştır. -Aydın İli genelinde 486 ilköğretim okulundan 1-8 sınıflı 264 ilköğretim okulumuzun 261 adetinde bilgisayar laboratuarı ve 1-5 sınıflı 222 ilköğretim okulumuzun 5 adedinde bilgisayar laboratuarı mevcuttur. 93 orta öğretim okulundan 89 unda bilgisayar laboratuarı mevcuttur. Bilgisayar laboratuarı olmayan okullarımızda bilgisayar teknoloji sınıfları oluşturulması için il genelinde kampanya başlatılmıştır. Valiliğimizce başlatılan ve meslek odaları, sivil toplum örgütleri ve vatandaşlarımızla birebir ziyaretlerle sürdürülmekte olan kampanya devam etmektedir. 2006-2007 öğretim yılında il genelinde; -18 okul öncesi kurum, -486 ilköğretim okulu, -5 özel eğitim okulu, -93 genel ve meslek lisesi olmak üzere, toplam 602 okul bulunmaktadır. Bu okullarda; - 6.634 derslikte, -172.110 öğrenci öğrenim görmekte, - 9.124 öğretmen görev yapmaktadır.
6 Adnan Menderes Üniversitesi 03.07.1992 tarih, 3837 sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Hakkında 41 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin değiştirilerek kabulüne dair 2809 Sayılı Kanun ile 78 ve 190 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerde değişiklik yapılması hakkında Kanun ile kurularak 1993 akademik yılında eğitime başlamıştır. Halen 7 Fakülte, 3 Yüksekokul, 3 Enstitü, 12 Meslek Yüksek Okulu ile 1 devlet konservatuarı, 9 Araştırma ve Uygulama Merkezi olmak üzere 35 birimde eğitim-öğretim, araştırma, yayın ve danışmanlık hizmetlerini sürdürmektedir. Adnan Menderes Üniversitesi nde 2006-2007 Akademik yılında 97 Profesör, 83 Doçent, 233 Yardımcı Doçent, 117 Öğretim Görevlisi, 94 Okutman, 416 araştırma görevlisi, 20 uzman olmak üzere toplam 1.064 akademik personel görev yapmaktadır. Adnan Menderes Üniversitesine bağlı birimlerde 7.777 lisans, 8.325 önlisans ve 775 lisansüstü olmak üzere toplam 16.877 öğrenci öğrenim görmektedir. Üniversitemiz Rektör Merkez Örgütü, Fakülte, Enstitü ve Yüksekokullarımızda Genel İdari Hizmetler, Teknik Hizmetler, Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Hizmetler kadrolarında görev yapan idari personel sayısı 816 dır. -Kültür ve Turizm Antik kentleriyle açık hava müzesi görünümünde olan Büyük Menderes Vadisi, tarihin bilinen devirlerinden beri çeşitli uygarlıklara merkez olmuş, bu kentlerde sayısız bilgin ve bilge kişiler yetişmiştir. Sırasıyla, Neolitik, Kalkolotik, Tunç Çağları ile Frigya, Lidya, Pers, Roma ve Bizans çağlarını yaşayan İl daha sonra Selçuklu ve Osmanlı egemenliğine girmiştir. İlimizde Aydın, Afrodisias, Milet,Aydın Müzesine bağlı Yörük Ali Efe Evi Müzesi olmak üzere 4 Müze bulunmakta, Müze Müdürlüklerinin sorumluluğu altında 8 i (Afrodisias, Nysa, Alinda, Alabanda, Magnesia, Priene, Milet, Didim) düzenlenmiş ve ziyarete açık olmak üzere 21 önemli örenyeri bulunmaktadır.milet Müzesi binadaki statik sorunlar nedeniyle 22 Kasım 2000 tarihinden itibaren ziyarete kapatılmış olup, yeniden hizmete açılması için yeni bina yapımına yönelik ihale çalışmaları başlatılmıştır. Bu örenyerleri ile birlikte İlimizde Arkeolojik, Tarihsel ve Kentsel Sit Alanları, Sivil Mimarlık Örnekleri, Anıt Yapılar ve Anıt Ağaçlar gibi yaklaşık 700 civarında taşınmaz kültür varlığı tescillidir. Ziyarete açık Örenyerleri; Afrodisias, Nysa, Magnezya, Alinda, Milet, Alabanda, Didim-Apollon ve Priene Örenyeridir. 2006 yılında müze ve örenyerlerimizi 379.927 kişi ziyaret etmiş bu ziyaretlerden 523.830 YTL gelir elde edilmiştir.ayrıca Aydın Merkez Güzel Sanatlar Galerisinde 15 adet sergi açılmış ve açılan sergileri 18.500 kişi ziyaret etmiştir. 2007 yılı Mayıs ayı sonu itibariyle müzelerimizi 25.102 kişi ziyaret etmiş, 24.971.50 YTL, örenyerlerimizi ise 69.497.kişi ziyaret etmiş 92.250.50 YTL gelir olmak üzere toplam 117.222.00 YTL gelir elde edilmiştir. 2007 yılı Haziran ayı sonu itibariyle toplam 9sergi açılmış olup, sergiyi 21.653 kişi gezmiştir. İlimizde 17 Halk Kütüphanesi mevcuttur. İlimizde İlçeler dahil 48 adet yerel gazete yayımlanmakta, 5 yerel ve bölgesel TV yayın hayatını sürdürmekte, 6 sinema hizmet vermekte olup; İlimiz dahilinde 83 matbaa faaliyet göstermektedir.
7 Folklorumuzun kökü; engin bir kültürün, eğitimin, bilimin kaynağıdır. Onda her şeyin güzelini, incesini buluruz. Bu yer, bu folklorun otağı, efesi ile anılır. Ve denir ki her zaman : Efeler Diyarı Aydın... Efeler, zeybeklerin başı ve yöneticisi idi. Aydın'ın folklor yaşamında yer eden başlıca efeler olarak Yörük Ali Efe, Demirci Mehmet Efe, Kıllıoğlu Hüseyin, Kozalaklı Mehmet Efe, Mesutlulu Mestan Efe, Sökeli Ali Efe, Danişmentli İsmail Efe, Zurnacı Ali Efe, Sancaktadır Ali Efe, Tekeli İsmail Efe, Orhaniyeli Kara Durmuş Efe, Giritli Cafer Efe yi saymak mümkündür. Folklor, Aydın ın geleneklerini ortaya koymuş, kendisine özgü biçimini vermiş, ancak ilin ekonomik koşulları, iş ve işe dayanan hareketliliği, ulaşım olanaklarının kolaylığı nedeni ile çevre illerinin de karakterlerini benliğine almış ve böylece folklorunu başlı başına daha derin biçimde işleyememiştir. Örneğin Muğla ve Denizli illerine ilişkin bazı özellikler Aydın ın folkloruna da karışmıştır. Harmandalı, Tavas Zeybeği, Somalı Zeybeği, Bengi Zeybeği gibi. Kuşadası Deniz Hudut Kapısından Mayısı 2007 itibariyle 103.874 kişi günübirlik giriş-çıkış yapmış, yine aynı dönemde 149 gemi girişi, 200 motor girişi gerçekleşmiştir. İlimizde 190 adet faal seyahat acentesi, 5 adet yat işletmesi mevcuttur. Giriş yapan turistlerin milliyetlerine göre sıralaması ise Amerika, Fransa, İngiltere, Belçika ve Hollanda dır. İl genelinde 70.578 adet turizm işletme belgeli yatak kapasitesi mevcuttur. İlin turizm potansiyeli deniz, termal, gençlik, kültür ve sanat, ekoturizm türleri şeklinde sıralanabilir. 6- EKONOMİK DURUMU A-TARIM (BİTKİSEL ÜRETİM) B.Menderes Irmağının suladığı bereketli ovalar üzerinde 831.900 ha alanda kurulu olan İlimiz, sahip olduğu toprak ve su kaynaklarının zenginliği ve Akdeniz İklimi sayesinde her türlü bitkisel üretimin yapılması gibi önemli bir tarım potansiyeline sahiptir. İl topraklarının %47,50'sini oluşturan 395.494 hektar alanda tarımsal üretim yapılır. Geriye kalan arazilerin 298.000 hektarı orman, 47.466 hektarı çayır-mera, 14.271 hektarı gölbataklık, 76.669 hektarı tarım dışı arazilerdir. Sulanabilir nitelikteki 252.486 hektar alanın %68'lik kısmı olan 173.173 hektarında sulu tarım yapılır. Üretimde küçük ve orta boy işletmelerin ağırlığı görülür. Tarımın hemen her dalında faaliyet gösterilir. Sanayi bitkilerinin yanı sıra tarla, bağ ve bahçe ürünleri yetiştiren işletmeler fazladır. İlin en çok katma değer yaratan bitkisel ürünleri pamuk, zeytin, incir ve kestanedir. İlimiz, zeytin, incir, kestane üretiminde Türkiye genelinde 1. sırada, pamuk üretiminde Şanlıurfa dan sonra 2.sırada yer almaktadır. Aydın ilinin sahip olduğu 395.494 hektarlık tarım arazisi içinde 199533 ha ve %50 pay ile zeytin ve meyvelikler en 10% 28% 8% 3% 51% Zeytin ve Meyvelikler Sanayi Bitkileri Hububat Diğer Tarla Ürünleri Sebze Alanı
8 geniş alanı kaplar. Bunu 109361 ha ve %28 payla sanayi bitkileri, 41032 ha ve %10 pay ile hububat, 13100 ha ve %4 pay ile sebze bahçeleri izler. Geri kalan 32.468 ha arazi %8 değişik şekillerde kullanılır. Aydın İli toprak, iklim, topografik yapı ve ekolojik özellikleri ile polikültür tarıma elverişlidir. Tarımın her kolunda yetiştiriciliğin yapılabildiği güçlü bir potansiyele sahiptir. 959.757 olan genel nüfusun % 48 i köylüdür. Şehirde yaşayan nüfusun bir kısmının da tarımla uğraştığı göz önüne alındığında, toplam nüfusun % 55 i geçimini tarımdan sağlamaktadır. Ekonomik hayatın temelini oluşturan tarımın ağırlığı İlde, sanayi ve ticaret sektöründe de yoğun olarak hissedilir. Sanayi tesislerinin üretiminin % 90 ı doğrudan veya dolaylı olarak tarıma dayalıdır. İlimizin ülkemiz tarımsal üretimindeki payı % 3.5 civarındadır. Tarım sektörü içinde, bitkisel üretim, hayvancılık, balıkçılık önemli alt sektörlerdir. Bitkisel üretimde en önemli ürünler, pamuk, incir, zeytin, kestane ve narenciyedir. İlimiz son yıllarda hayvancılık alanında da atılım içine girmiştir. -Pamuk: Aydın pamuk üretimi yönüyle GAP kapsamında bulunan illerin oluşturduğu bölgeden sonra yer alır. Bugün İlimizde pamuk üretimi 2006 yılında 235.767 ton olarak gerçekleşerek en fazla katma değer yaratan sektör olma konumunu sürdürmüştür. Pamuk ile ilgili iplik, tekstil, yağ ve yem gibi sanayilerin İlimizde yeterince gelişmemiş olması pamuğun İl ekonomisine yeterince katkı sağlayamamasına neden olmuştur. Kütlü olarak il dışına çıkan pamuk; küspe, yağ ve yem olarak geriye dönmektedir. Bu konularda yapılacak yatırımlar ÜRETİM (TON) ÜRETİM 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 500.000 50.000 PAMUK ÜRETİMİ (TON) 0 1990 1996 1998 2000 2002 2004 2006 YILI YILLARA GÖRE İNCİR ÜRETİMİ 0 1990 1998 2000 2002 2004 2006 YILI Aydın İli Ege Bölgesi İlimizde tekstil, yağ ve yem sanayinin dolayısıyla hayvancılığın gelişmesini ve işgücü istihdamının artmasını sağlayacaktır. -İncir: Türkiye, dünyanın en önemli taze incir üretici ülkesi olmasının verdiği bir avantajla, kuru incir üretiminde ve ihracatında da lider ülke konumundadır. Ülkemiz, dünya taze incir üretimi ile kuru incir üretiminin yarısından fazlasını karşılamaktadır. Ülkemizin ihraç ettiği incirin %65 i Aydın da üretilir. Aydın, kaliteli incir üretimi ve kapasite üstünlüğü ile Türkiye incir üretiminde ilk sırada yer alır. Türkiye nin incir merkezi olan Aydın İl sınırları içerisinde 258 yerleşim biriminde incir tarımı yapılmaktadır. Aydın da 6,4 milyon adet incir ağacı bulunmaktadır. Bu ağaçlardan elde edilen taze incir miktarı yılda ortalama 140-170 bin ton arasında değişmekte ve bu miktarın yaklaşık %90 ı kuru incir olarak işlenmektedir. Aydın ımız ile özdeşleşen kuru incirimiz dünya çapında üne sahiptir. İlimiz, ülkemizde kuru incir üretim ve ihracatında 1 nci durumdadır. Kuru incirde İl olarak 45.000 ton civarında yıllık üretim, 20.000 ton civarında değişen yıllık ihracatımız vardır. 2005 yılında 191.008 ton, 2006 yılında 205.399 ton yaş incir üretilmiştir. Kurutmalık incirin ticari Türkiye Aydın İli Türkiye
9 anlamda yetiştiriciliği tümüyle Aydın dağlarının her iki yöndeki yamaçları ile kır-taban ve taban arazilerde yapılmaktadır. Bu bölgelerimizin; ekolojik koşulları özellikle meyvenin olgunlaşma dönemindeki sıcaklık, nem ve rüzgar durumu kaliteyi olumlu yönde etkilemektedir. -Zeytin: İlimizin ikinci önemli ürünü zeytindir. Binlerce insanın geçim kaynağı olan zeytin ve zeytinyağı Akdeniz mutfağının ve insan sağlığının vazgeçilmez zenginlikleridir.türkiye zeytin ağacı sayısının %23 ünü oluşturan 20.977.170 adet zeytin ağacı varlığımızdan yaklaşık 575.858 ton zeytin 2006 yılında üretilmiştir. Bilindiği gibi zeytinde var yılı-yok yılı (periyozite) olayı nedeni ile bir yıl fazla, bir yıl az ürün alınmakta bu nedenle, 2005 yılında 104.965 tonluk bir üretim gerçekleşmiştir. Zeytin üretiminde her yıl ürün ÜRETİ M ZEYTİN ÜRETİMİ (TON) 1.800.000 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 0 1990 1996 1998 2000 2002 2004 2006 YILI Aydın İli Ege Bölgesi elde etmek için geleneksel hasat yöntemine alternatif olabilecek mekanik hasat tekniklerin kullanılması İl de amaçlanmıştır. Mekanik hasat yöntemlerinin daha elverişli kullanılabilmesi amacıyla uygun ağaç formlarının elde edilmesi ve makine üretiminin teşvik edilerek, üreticiye düşük maliyetle makine temininin sağlanması gerekmektedir.ayrıca, İl ekonomisinde önemli bir yer tutan ve 153.479 hektarda yapılan zeytin üretiminde istikrarlı bir ürün elde etmek için bakım, budama, ilaçlama çalışmaları yapılmaktadır. Türkiye -Kestane: İlimizde kestane yetiştiriciliği ekolojik şartların elverişliliğine rağmen dağlık bölgelerde ve yaylalarda, özellikle kuzeye bakan yamaçlarda oldukça yaygındır. İlimiz, kestane üretiminde de ülkemizde 1 nci sırada yer almaktadır. 2006 yılında 19.850 ton üretim gerçekleştirilmiştir. Kestanenin işlenebilmesi, kestane şekeri ve bunun değerlendirilebilmesi için gereken sanayisi ilimizde mevcut değildir. Kestane Aydın da yetişmekte, Bursa da kestane şekeri haline gelmektedir. Böyle bir tarımsal sanayinin ilimizde yaygınlaşması, üreticilerimiz açısından oldukça karlı hale gelecektir. Tarımsal üretimde ilin diğer kaynakları sebze ve meyve üretimidir. Meyve ve sebzeler gerek tarım bahçelerinde gerekse seralarda örtü altında yetiştirilerek dünyanın dört bir yanına ihraç edilir. -Hayvancılık ÜRETİM (TON) YILLARA GÖRE KESTANE ÜRETİMİ 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 1990 1998 2000 2002 2004 2006 Kırsal ekonomik yapının önemli ve ayrılmaz bir parçası olan hayvancılık sektörüne, ülke kalkınmasında olduğu gibi bölge ve il bazında da önemli iktisadi fonksiyonlar yüklenmiştir. Bunlar sanayi sektörüne girdi sağlama, kırsal alandan göçü önleme, sektör içinde ve diğer sektörlerde yeni istihdam sahası yaratma şeklinde sıralanabilir. YILI Aydın İli Türkiye
10 Aydın'da tarımsal işletme olarak adlandırdığımız hane halkının %85'i bitkisel ve hayvansal üretimi birlikte yapmakta, yalnız hayvansal üretimde ihtisaslaşmış hane halkı sayısı %15'lik bir kısmı teşkil etmektedir. Polikültür üretim yapısının ağırlıklı olduğu İlimizde hayvansal üretimde ihtisaslaşma düzeyi ve hayvan varlığı ekonomik kalkınmayı başarmak için önemli bir potansiyel olarak karşımıza çıkmaktadır. Aydın ilinde toplam tarım üretimi içindeki payı %24'e yükselen hayvancılık sektöründe; büyükbaş hayvan varlığına baktığımızda 2006 yılı itibarı ile sayının 271.231 e, küçükbaş varlığının ise 191.743 e ulaştığı görülür. Süt üretiminde ise; pazarda satılan veya il dışına çıkan süt miktarı belli olmadığı ve tüm hayvanlar kayıt altına alınmadığı için süt üretiminin kesin miktarı belli değildir. B-SANAYİ VE TİCARET Ekonomik potansiyeli oldukça yüksek olan Aydın; coğrafi konumunun sağladığı ulaşım avantajı, hammadde kaynaklarına yakınlığı, organize sanayi bölgeleri, nüfusun genç ve nitelikli oluşu gibi nedenlerle turizm, tarım ve hizmet sektörleri ile sanayileşme bakımından gelişen ve yükselen bir konumdadır. a- İl de Ticari ve Sanayi Örgütlenmeler İlimizde 1163 Sayılı Kooperatifler Kanununa tabi 1131 adet Konut Yapı Kooperatifi, 46 adet Tarım Satış Kooperatifi ve diğerleri ile birlikte 1650 kooperatif faal ve tasfiye halindedir. 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanununa tabi 695 Anonim Şirket, 5500 adet Limited şirket, 5590 sayılı Odalar ve Borsalar Kanununa tabi 5 adet Ticaret Odasına kayılı 14.756 üye, 1 adet Sanayi Odasına kayıtlı faal 512 üye, 3 adet Ticaret Borsasına kayıtlı 561 üye mecvut olup; 5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununa tabi 89 Odaya kayıtlı yaklaşık 40.000 esnaf bulunmaktadır. 18 KSS de 5433 işyerinde 10025 kişi çalışmaktadır. b- Organize Sanayi Bölgeleri İlimizde halen faaliyet halinde olan 2 adet Organize Sanayi Bölgesi mevcut olup, bunlar Aydın I. (Umurlu) OSB ve Aydın II. (ASTİM) OSB dir. Ayrıca gerçekleştirme çalışmaları devam eden 5 adet daha OSB projeleri vardır. Bunlar da; Söke OSB, Ortaklar OSB, Çine OSB, Nazilli OSB, Buharkent OSB. dir. Tüm O.S.B.lerin kendi yönetim birimleri mevcuttur. 2006 yılı itibariyle Aydın ve Astim Organize Sanayi Bölgeleri işletmede olan fabrika sayısı 134 ye yükselirken, istihdam edilen kişi sayısı tahminen 5750 ye ulaşmıştır. 1) Aydın I. (Umurlu)Organize Sanayi Bölgesi; İlimizin ilk Organize Sanayi Bölgesi olup, 1107 dekar büyüklüğe sahiptir, Alt yapısı 1996 yılında tamamlanmıştır. Bölgede 62 adet sanayi parseli bulunmaktadır ve tamamının tahsisi yapılmıştır. Tahsisi yapılan parsellerde 44 adet sanayi tesisi gıda, tekstil, mobilya, ziraat aletleri, kimya, ambalaj, jant, mermer, plastik ve hazır beton tesisi olarak üretimlerini sürdürmektedirler. 12 adet tesisin inşaatı devam etmektedir. Proje aşamasındaki fabrika sayısı 3
11 adettir. İsdihdam edilen iş gücü sayısı 1950 kişidir. 1500 m3/gün kapasiteli 1. kademe arıtma tesisi inşaatı 2000 yılında kendi imkanlarıyla tamamlamıştır. 2) Aydın II. (ASTİM) Organize Sanayi Bölgesi ; 530 hektar alana sahip olup, 750 hektara kadar genişleyebilecektir Endüstri Bölgesine dönüştürülmesi talebi vardır. Halen 90 adet orta boy işletme, mermer karo, çimento hazır beton, mobilya, sabun-deterjan hammaddesi, tekstil, tekstil makineleri, hidrolik makine, zeytinyağı sıkma makineleri, plastik doğrama, pamukyağı kombina, tuğla, karoser imalatı, kızgın yağ ve kalorifer kazanı, elektrik makineleri imalatı gibi alanlarda faaliyetlerini sürdürmektedir. Şu anki işletmede olan fabrika sayısı 90, inşaat halindeki fabrika sayısı 12, proje aşamasındaki parsel sayısı 10 dur. Toplam parsel sayısı 132 olup, 3800 kişilik istihdam sağlanmaktadır. 3) Söke Organize Sanayi Bölgesi ; 1996 yılında kurulan ve Söke Çimento Fabrikasının güneyinde 1850 dekar alan üzerinde kurulacak olan OSB arazisi ile ilgili jeolojik, jeoteknik etütleri ve imar planı yapımı tamamlanmıştır. Onaylanan imar planı sonucunda değişik büyüklüklerde 89 adet sanayi parseli oluşturulmuştur. 2004 yılı ikinci yarısında revize programı alınmıştır. 2005 yılı yatırım programında yer almak üzere başvuruda bulunmuşlardır. Emin adımlarla ilerleyen Söke OSB nin önünde hiçbir engel kalmamış ve hemen yatırım yapılabilecek hale gelmiştir. Verimli tarım arazilerinin korunması, planlı ve düzenli sanayinin oluşması, tarımın ve sanayinin gelişmesi, 12 ile 15 bin kişiye iş imkânı için Söke OSB model olabilecek konumdadır. 4) Ortaklar Organize Sanayi Bölgesi; 1997 yılında kurulan ve Ortaklar Öğretmen okulu yakınında, Karakovan mevkiinde 1680 dekar alana sahip olan OSB ile ilgili olarak kamulaştırma çalışmaları devam etmekte olup, sanayicilerin arsa talepleri ile ilgili başvuruları kabul edilmektedir. Belirlenen alanın mülkiyetinin yaklaşık %75 i (1150 dekar) hazineye aittir. Alt yapı çalışmalarına Haziran 2006 itibarıyla başlanmıştır. % 80 hazine parsellerinin alımı çalışmaları devam etmekte olup, alanın % 20 sini oluşturan şahıs parsellerinin alımı için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından kamulaştırma kararı çıkmıştır. BOTAŞ Genel Müdürlüğüne 06.04.2004 tarihinde yapılan müracaat sonucunda doğalgaz iletim hattı güzergahında Ortaklar OSB ye de doğalgaz verilmesi, OSB girişine bir take-off vanası bırakılması uygun görülmüştür.arazi ile ilgili jeolojik ve jeoteknik etüd vizesi Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından verilmiştir. 5) Çine Organize Sanayi Bölgesi; 04.04.2000 tarihinde yer seçimi yapılmış olup, Karpuzlu yolu üzeri Molla Hasan sırtlarında 2300 dekar alan OSB yeri olarak seçilmiştir. Kamu yararı kararı Bakanlıkça onaylanmış olup, zemin etüdü çalışmaları halen Bakanlık elemanlarının gözetiminde devam etmektedir. 6) Nazilli Organize Sanayi Bölgesi ; 1300 dekar (1.300.000 M2) üzerine kurulacak olan Nazilli Organize Sanayi Bölgesinin günümüz itibariyle, yaklaşık 1200 dekarlık kısmı rızai alım yöntemi ile satın alınmış ve tapuları OSB Tüzel Kişiliği adına tescillendirilmiştir. Görüldüğü üzere % 97 si kamulaştırılan bu alanda sadece 2 adet taşınmaz (Toplam 70 dekar arazi) için Yürütmenin durdurulması
12 istemiyle Aydın Bölge İdare Mahkemesinde dava açılmış olup, bu davalar henüz kesinleşmemiştir. Bu iki dava ile birlikte, Devlet Su İşlerinin yaklaşık 45 dekarlık arazisinin satın alınması, gene DSİ. ye ait kanaletlerin güzergahlarının değiştirilmesi işlemleri ile tüm Altyapı Projelerinin yapılması çalışmaları devam etmektedir. 7) Buharkent Organize Sanayi Bölgesi ; 24.10.2000 tarihinde yer seçimi komisyonunca yer seçimi yapılmış olup, Taşbuzağıkırı mevkiinde 950 dekarlık alan OSB yeri olarak seçilmiştir. Müteşebbis Heyet İl Özel İdaresi ve bu amaçla kurulmuş olan Kooperatif tarafından oluşturulmuştur. Kamu yararı kararı, Jeolojik ve Jeoteknik Etüd projeleri Bakanlıkça onaylanmış ve imar planları da onay için Bakanlığa sunulmuştur. C-DİĞER GELİR KAYNAKLARI Dünyanın klasik enerji kaynaklarının kısıtlı oluşuna rağmen, nüfus ve sanayileşmedeki artışın bir sonucu olarak enerjiye olan talep de sürekli artmaktadır. Bu anlayışla tarım, turizm ve sanayi sektöründe kullanılmak üzere jeotermal ve rüzgar enerjisi gibi alternatif enerji kaynakları araştırılmaktadır. -Jeotermal Enerji Aydın'ın en önemli yer altı zenginliği jeotermal enerji kaynaklarıdır. Birçok yöremizde olmakla birlikte özellikle Germencik-Ömerbeyli jeotermal sahası 230 C ile Türkiye'de en yüksek sıcaklığa sahip jeotermal enerji sahasıdır. Ayrıca potansiyel bakımından da ülkemizin en zengin jeotermal alanıdır. Germencik-Alangüllü, Kuşadası Davutlar ve Merkez İmamköy deki jeotermal kaynaklar termal turizme, Germencik Ömerbeyli, Aydın Ilıcabaşı, Aydın Yılmazköy, Sultanhisar Salavatlı bölgelerindeki jeotermal kaynaklar ise kent ısıtması ve soğutması için uygun yatırım alanlarıdır. Bu alanların değerlendirilmesi yönünde ilk adımlar atılmıştır. Sultanhisar Salavatlı da özel sektöre ait 8,5 Megawatt gücünde Jeotermal elektrik santrali, Türkiye nin ilk özel sektör jeotermal elektrik santrali olup, toplam 15.450.000.-USD tutarındaki yatırımı ile elektrik enerjisi üretmektedir. Yine Germencik İlçesinde özel sektörce 100 Megawatt Gücünde Jeotermal Elektrik Santrali kurulumu için çalışmalar sürdürülmekte ve 2007 yılı sonunda elektrik üretimine geçilmesi amaçlanmaktadır. -Rüzgar Enerjisi Temiz, yenilenebilir, ucuz ve çevre dostu diğer enerji kaynaklarından birisi de rüzgar enerjisidir. Yapılan ölçümler sonucu Söke ve Didim İlçelerindeki rüzgar hızının, rüzgar enerjisi uygulamaları için uygun olduğu tespit edilmiştir.
13 -Doğalgaz Doğalgazın ülke genelinde yaygınlaştırılması amacıyla etüt Projesi 1999-2000 yıllarında yapılan Güney İletim Hattı güzergahında yer alan İllerimizin (Konya-Isparta- Denizli-Aydın-İzmir) doğalgaza kavuşturulması için Konya-İzmir Doğalgaz İletim Hattı kapsamında Aydın İline doğalgaz verilmesi planlanmıştır. Doğalgaz hattı yapım çalışmalarında Aydın Bölümü tamamlanmış ve şehir içi dağıtım ihalesi de Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun gündemine girmiş bulunmaktadır. -Diğer Maden Varlıkları İlin önemli maden varlıkları arasında ise linyit kömürü ve zımpara taşı öncelikli paya sahiptir. Diğer maden varlıklarımız mermer, demir, feldspat, kuvars, kükürt, tuğla-kiremit hammaddesi şeklindedir. Porselen, vitrifiye seramik hammaddesi olan feldspat, potasyum, sodyum ve kuvarsın il deki üretimi; ülke toplam üretiminin yaklaşık %95 ini oluşturacak şekilde Çine ve yöresindeki maden rezervlerinden karşılanır. Üretilen madenlerin yaklaşık yıllık 500.000-600.000 tonu iç piyasaya 2.500.000 tonu da dış piyasaya satılarak İl ekonomisine katma değer kazandırmaktadır. Çimento Sanayinin önemli hammaddesi olan kaolen, kalker ve kil varlığı nedeniyle çimento sanayi gelişmiştir. İlin bazı ilçe ve köylerinde işletilen kireç taşı ve kil ocakları küçük ölçekli olup, temel olarak inşaat malzemeleri sanayine hammadde üretmektedirler. Yine yer altı kaynaklarımızdan olan memba suları, içme suyu olarak şişelenerek tüketiciye sunulmakta, ilimiz sanayisindeki yeri, artan üretimle beraber gelişme göstermektedir. Bu kaynakların geliştirilerek daha modern tesislerin kurulması, istihdam ve ekonomiye katkı sağlanması açısından önem taşımaktadır. 7- ULAŞTIRMA VE ALTYAPI DURUMU Aydın, coğrafi konumu ile demiryolu, deniz ve hava taşımacılığı imkanlarına sahip bir İl olmasına rağmen ticari yük ve yolcu taşımacılığında ağırlık karayolundadır. 760 km. uzunluğundaki Aydın İli yol ağını; İzmir-Aydın otoyolunun ilimiz sınırları içerisinde bulunan 73 km si, 309 km. uzunluğundaki devlet yolu ve 378 km. il yolu oluşturmaktadır. Ayrıca 233 km ağ dışı turistik yol ağı mevcuttur. İl sınırları içinde 135 km uzunluğunda demiryolu ağı vardır. Demiryolu ağı 2 hattır. Birinci hat Buharkent-Ortaklar Demiryoludur. Bu hattın uzunluğu 112 km dir. İkinci hat ise Ortaklar-Söke demiryoludur. Bu hattın uzunluğu da 23 km dir. Her iki hat üzerinde yük ve yolcu taşımacılığı günlük olarak yapılmaktadır. Kuşadası Limanı yat ve yolcu gemisi trafiği yönünden önemli bir hudut kapısı olma niteliğini taşımakta, yaz sezonu boyunca binlerce turist gerek gemi gerekse yat ile giriş-çıkış yapmaktadır. Kuşadası Limanının gemi kabul kapasitesi 2.400 gemi/yıldır.
14 Ayrıca, 1993 yılında faaliyete geçen 1435 m pist uzunluğuna sahip Aydın-Çıldır Havaalanı küçük tip uçakların iniş yapabileceği özelliktedir. 1866 yılında ülkemizde ilk olarak inşa edilen Aydın-İzmir Demiryolu Hattı nın 135 km lik bölümü ilimiz sınırları içerisinde kalmaktadır. Demiryolu ağı 2 hattır. Birinci hat Buharkent-Ortaklar Demiryoludur. İkinci hat ise Ortaklar-Söke demiryoludur. Bu hattın uzunluğu da 23 km dir. Her iki hat üzerinde yük ve yolcu taşımacılığı günlük olarak yapılmaktadır. İlimizde; 8-SAĞLIK 14 Hastane(10 Devlet, 3 Özel, 1 Tıp Fak. Eğt. Arş. ve Uyg. Hastanesi) 1 Ağız ve Diş sağlığı Merkezi, 1 Kanser Erken Teşhis ve Tanı Merkezi, 2 Hemogloinopati Merkezi 4 Ana Çocuk Sağlığı - Aile Planlaması Merkezi, 5 Verem Savaş Dispanseri, 100 Sağlık Ocağı, 138 Köy Sağlık Evi, 4 Halk Sağlığı Laboratuvarı Mevcuttur. Sağlık hizmetleriyle ilgili temel veriler aşağıda tablolar halinde verilmiştir. AYDIN İLİ AŞILAMA ORANLARI 2003 2006 TÜRKİYE AYDIN TÜRKİYE AYDIN DBT 3 68% 71% 89% 93% KIZAMIK 75% 81% 96% 98% OPV 3 75% 73% 89% 92% BCG 76% 79% 88% 87% BHBV 3 68% 78% 82% 97% TT 2 38% 77% 52% 91% YILLARA GÖRE SAĞLIK ÖLÇÜTLERİ 2003 2006 Bebek Ölüm Hızı (Binde) 19,2 12,1 Anne Ölüm Oranı (Yüz Binde) 55,8 25,2 Kaba Doğum Hızı 11,8 12,8
15 Hastanede Yapılan Doğum Oranı 90,1 96,7 Sağlık Pers. Yard. İle Doğum 95,6 98,2 İLİMİZDEKİ HASTANELERİN YILLARA GÖRE YATAK SAYISI 2003 2006 SAYI FİİLİ FİİLİ SAYI YATAK YATAK Devlet Hastanesi 8 1118 10 1822 SSK Hastanesi 2 519 0 0 Üniversite Hastanesi 1 225 1 252 Özel Hastane 4 91 3 81 Toplam 15 1953 14 2155 On bin kişiye düşen yatak sayısı 21.54 23.30 AYDIN İLİ 2003 2007 YILLARI PERSONEL SAYILARI 2003 2007 UZMAN HEKİM 258 385 TABİP 512 537 HEMŞİRE 920 1186 EBE 780 813 Uzman Hekim Başına Düşen Nüfus Pratisyen Hekim Başına Düşen Nüfus Toplam Hekim(uz+prt) Düşen Nüfus 3514 2401 1770 1721 1177 1003 9-ÇEVRE İlimizin yüzölçümü 815.220 ha'dır. Bu alanın % 37'si ormanlık alanla kaplıdır. 299.825 ha bu ormanlık alanın 169.908 ha koru, bozuk koru; 129.9177 ha baltalık ve bozuk baltalıktır.
16 1963 yılında tesis edilen ve ilimiz ağaçlandırma ve erozyon sahalarında kullanılan fidanların üretildiği 66 dekarlık geçici Aydın Orman Fidanlığı mevcuttur. Bugüne kadar ilimizde 85 adet toplam 18.000dekar alanda gerçek ve tüzel kişilere özel ağaçlandırma izni verilmiş ve tesis edilmiştir. İlimizde 339 orman köyü bulunmaktadır. Orman Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre 153 adet 31 madde, 186 adet 32 madde; Orköy Genel Müdürlüğü Kayıtlarına göre 101 adet orman içi köy ile 238 adet ormana bitişik köy bulunmaktadır. Söz konusu 101 adet orman içi köyde 43.769 kişi, 238 adet ormana bitişik köyde ise 134.140 kişi olmak üzere toplam 177.909 kişi yaşamaktadır. Dilek Yarımadası-B.Menderes Deltası Milli Parkı: Dilek Yarımadası ve B. Menderes Deltası Milli Parkı toplam alanı 27.675 Ha. dır. Milli Park 6 sı endemik, 804 bitki türü, 28 çeşit memeli, 27 çeşit sürüngen, 255 kuş türüne Milli Parkı günübirlik olarak 2007 yılı ilk 5 ayı Mayıs ayı sonu itibariyle yerli ve yabancı 15.000 kişi ziyaret etmiştir. Bafa Gölü Tabiat Parkı: Aydın ve Muğla İlleri sınırları içinde kalan Bafa Gölü 1994 yılında Tabiat parkı ilan edilmiştir.tabiat parkı nın toplam alanı 12.281 Ha. dır. Tavşanburnu Mesire Yeri (A Tipi), 18.6 Ha. lık bir alanda kurulmuştur. Didim e 6 km. uzaklıktadır. Günlük 2500 kişi/gün ziyaretçi ve 250 adet/gün çadır-kamp kapasitelidir. Kesedağı Mesire Yeri (B Tipi), Kuşadası İlçe Merkezine hakim bir tepede olup bitki örtüsü ve manzara özellliğine sahiptir, 2002 yılında tesis edilmiştir.