3 FAL SİSTEMLER Çok lı sistemler, gerilimlerinin arasında farkı bulunan iki veya daha la tek lı sistemin birleştirilmiş halidir ve bu işlem simetrik bir şekilde yapılır. Tek lı sistemlerde güç dalgalı olduğu halde (akım ve gerilimin değişken olması nedeniyle), çok lı sistemlerde farkı nedeniyle oldukça düzgündür. Çok lı sistemlerde tek lı sistemlere oranla aynı şartlarda daha la güç nakli mümkündür. 6..0 3 lı sistemler
3-FAL DENGELİ SİSTEMLER Yıldız bağlı sistem Nötr noktası topraklanmıştır. OR Hat gerilimleri birbirine eşittir. R Gerilimler arasındaki açısı 0 derecedir. O OS OT RS TR S OR OS 0 0 0deg e j ST T OT 40 40deg e j 6..0 3 lı sistemler
3-FAL DENGELİ SİSTEMLER Yıldız bağlı sistem R Faz - nötr arası: gerilimi Faz arası: gerilimi Enerji sistemlerinde gerilimleri gerilimlerinin farkına eşittir. OR O OS RS S TR RS OR - OS 3 e j30deg OT ST OS - OT 3 e - j90deg ST TR OT - OR j50deg 3 e T 6..0 3 lı sistemler 3
DENGELİ YLD SİSTEMLERDE HAT E FA GERİLİMLERİNİN HESAPLANMAS E RS =E R -E S E RS = E R +E S +E R E S cos60 E RS =U ve E R =E S =U 6..0 3 lı sistemler 4
DENGELİ YLD SİSTEMLERDE HAT E FA GERİLİMLERİNİN HESAPLANMAS U = U +U cos60 U = U (+0.5) U = 3U U = 3U =.73U Dengeli yıldız sistemde gerilimleri eşit olduğu için gerilimleri de birbirine eşittir ve aralarında 0 lik farkı vardır. 6..0 3 lı sistemler 5
3-FAL DENGELİ SİSTEMLER Dengeli yıldız yük Her bir a ait yük R, S, T Her dan yükün empedansına bağlı bir akım geçer. Faz akımları: O OR OS R S TR OT T RS ST R S T a b R OR R S OS S 0 R S T 0 T Nötr tından geçen akım: OT T U 6..0 3 lı sistemler 6 o U 3 c
3 FAL DENGELİ SİSTEMLER Dengeli yıldız bağlantı Fazör diagramı sistem gerilimlerini göstermek amacıyla kullanılır. Yıldız bağlantıda sadece iki tip gerilim bulunur. Faz - nötr ve. Hat gerilimleri (U) gerilimlerinden () 30 o öndedir. TR OT OS 0 o ST 30 o - OR SR 6..0 3 lı sistemler 7
3 FAL SİSTEMLER Dengeli yıldız bağlantılı sistem Sadece bir a ait eşdeğer devre kullanılır. (sadece bir a ait devre çizilir, tüm lara ait akım ve gerilimler birbirine eşittir ve aralarında sadece -0 o farkı bulunur) Kaynak gerilimi nötr gerilimi olarak belirtilir. Tek lı yükler nötr veya toprak noktasına bağlanırlar. ln Yük 6..0 3 lı sistemler 8
3 FAL SİSTEMLER Dengeli üçgen (Δ) bağlı sistem Sistemde nötr noktası olmadığı için sadece gerilimi vardır Sistemde iki tip akım vardır : akımı akımı TR R S R RS S R S R S RS ST Faz akımları: RS RS RS ST ST ST TR TR TR T ST T T T TR 6..0 3 lı sistemler 9
3 FAL SİSTEMLER Dengeli üçgen (Δ) bağlı sistem Hat akımları: R S T RS ST TR TR RS ST R S RS R RS R RS TR Dengeli sistemde akımları: R 3 RS 30deg e i TR T ST S T S ST ST TR T 3 30deg e i 6..0 3 lı sistemler 0
DENGELİ ÜÇGEN SİSTEMLERDE HAT E FA AKMLARNN HESAPLANMAS R = RS - TR R = RS + TR + RS TR cos60 6..0 3 lı sistemler
DENGELİ ÜÇGEN SİSTEMLERDE HAT E FA AKMLARNN HESAPLANMAS R = ; RS = TR = = + cos60 = (+0.5) = 3 =.73 Nötr tı olmadığı için U = U 6..0 3 lı sistemler
3 FAL SİSTEMLER Üçgen bağlı sistem Fazör diyagramı akımları belirtmekte kullanılır. Sistemde iki tip akım vardır: ve akımları. Üçgen sistemlerde sadece 0 farkına sahip gerilimleri mevcuttur. S TR ST TR f 30 o T RS - TR RS Faz akımları, akımlarından 30 öndedirler. ST R 6..0 3 lı sistemler 3
3 FAL SİSTEMLERDE GÜÇ Aktif gücün hesaplanması Her bir ın gücünün toplamı toplam gücü belirler. P P R P Yükün dengeli olması durumunda: P 3 P Yıldız bağlantıda: P 3 Üçgen bağlantıda: P 3 S P T 3 cos cos f f cos f 3 3 cos 3 cos f f 3 6..0 3 lı sistemler 4
3 FAL SİSTEMLERDE GÜÇ Reaktif gücün hesaplanması Her bir ın gücünün toplamı toplam gücü belirler. Q Q R Q S Q Yükün dengeli olması durumunda: Q 3 Q 3 T sin f Yıldız bağlantıda: Q 3 sin f 3 sin f 3 Üçgen bağlantıda: Q 3 sin f 3 3 sin f 6..0 3 lı sistemler 5
ÜÇ FAL DERELERDE EMPEDANS DÖNÜŞÜMÜ Üçgen-yıldız dönüşümü Üçgen bağlı trie sistemler aşağıdaki dönüşümleri kullanarak yıldız şeklinde ifade edilebilirler: 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 6..0 3 lı sistemler 6
6..0 3 lı sistemler 7 ÜÇ FAL DERELERDE EMPEDANS DÖNÜŞÜMÜ Yıldız-üçgen dönüşümü Yıldız bağlı trie sistemler aşağıdaki dönüşümleri kullanarak üçgen bağlı şeklinde ifade edilebilirler: 3 3 3 3 3 3 3 3 3
REONANS Seri veya paralel AC devrelerde endüktif reaktansın kapasitif reaktansa eşit olması durumunda meydana gelir. Rezonans halinde AC devre sadece dirençten oluşan bir devre özelliği gösterir. Sadece dirençten oluşan AC devrelerde ise frekansın empedansa etkisi olmaz. Frekans arttıkça endüktif reaktans artar, kapasitif reaktans azalır. 6..0 3 lı sistemler 8
6..0 3 lı sistemler 9 SERİ REONANS R-L-C den oluşan seri AC devrede endüktif reaktansın kapasitif reaktansa eşit olması durumuna seri rezonans veya gerilimler rezonansı denir. LC f LC f C f L f X X r r r r C L 4
SERİ REONANS Rezonans frekansı belirliyken rezonans durumundaki devrede bulunan endüktans ve kapasitenin değerleri: L 4 f C C 4 f r r L Rezonans anında empedans etkin dirence eşit olur. 6..0 3 lı sistemler 0
PARALEL REONANS Paralel bağlı bobin ile kondansatörden oluşan devrelere tank devresi adı verilir. Gerilim uygulanınca kapasitör şarj olur. Gerilim kesildiği anda ise kapasitör bobin üzerinden boşalır. Bu aşamada bobin etrafında manyetik alan oluşur, bu alan endüksiyon akımının doğmasını sağlar. Kondansatör oluşan akım sonucu yeniden dolar. Bobin ile kapasitenin arasındaki enerji alışverişi sönümlü sinus eğrisi şeklindedir. 6..0 3 lı sistemler
PARALEL REONANS İdeal tank devresinde direnç yoktur, ancak pratikte bobinin bir miktar direnci olduğu için, dirençte harcanan enerjiden dolayı sirkulasyon akımı yavaş yavaş azalır. E L X C L E X c Paralel rezonans devrelerinde rezonans durumunda akım minimum, empedans ise maksimum değerleri alır. 6..0 3 lı sistemler