ULUSLARARASI İNANÇ TURİZMİ VE ESHAB-1 HF SEMPOZYUMU 20-22 Eylül 2012 KAHRAMANMARAŞ
EDiTÖR Seydihan KÜÇÜKDAGLI Serdar YAKAR YAYlN KURULU A. Turgay İMAMGİLLER Seydihan KÜÇÜKDAGLI Prof. Dr. Mehmet ÖZKARCI Yrd. Doç. Dr. Hamza KARAOGLAN Ertuğrul KAZANCI BelmaGEMCİ ÖkkeşGÖKÇE ISBN: 978-605-86188-4-8 BASKI Öncü Basımevi 0312 384 31 20 TASARlM NoyaMedya İLETiŞiM ADRESi: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü GMK Bulvan Atatürk Parkı Sabancı Kültür Merkezi 1 Kahramanmaraş Tel: +90 344 235 15 00- Faks: +90 344 235 15 Ol iktm46@kultur.gov.tr www.kabramanmaraskulturturizm.gov.tr Birinci Basım: Ekim 2013 Bu eser İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından hazırlanarak, Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı finansı ile bastırılmıştır. 2
İNANÇ TURİZMiNDE ESRAB-I KEHF'İN YERİ VE ÖNEMİ. (THE ROLE AND IMFORTANCE OF SEVEN SLEEPERS IN RELI GIOUS TOURISM) Doç. Dr. Sadettin PAKSOY- Doç.Dr. Mustafa PAKSOY* ÖZET İnanç turizmi, kutsal yerlerin bu dinzere mensup turistlerce ziyaret edilme sonucu ortaya çıkan bir turizm şeklidir. Türkiye 'de inanç turizmi kapsamında görülecek sayısız eserler bulunmaktadır. Bu eserler sadece İslam Dini ile ilgili olmayıp, diğer semavi dinleri de ilgilendirmektedir. Bu durum, Ülkemizin inanç turizmi açısından eşsiz bir zenginliğe sahip olduğunu göstermektedir. Anadolu 'nun hemen her tarafmda ziyaret etmeye değer bir kültür mirası bulunmaktadır. Tarihte farklı medeniyetler tarafindan bırakılan bu miras lar, büyük bir hoşgörü içinde günümüze kadar gelebilmiştir. Öyle eserler vardır ki, bunlar bütün dinler tarafindan kutsal sayılmış, değer verilmiş ve bugün inanç turizminin birer turistik ürünü haline gelmiştir. Eshab-ı Kehf ziyaret yeri de bunlardan birisidir. Bilindiği gibi, Eshab-ı Kehf-Kehf olayı Kur' anı Kerim' de ve diğer semavi kitaplarda "yeniden dirilme" inancının delilleri arasında gösterilmektedir. Bir rivayete göre Eshab-ı Kehf-Kehf (yedi uyurlar) 309 yıl uyur vaziyette kalmış ve tekrar uyanmıştır. Yedi uyur/ara atfedilen farklı yerlerde mekanlar bulunmakla birlikte, Afşin 'deki yerin gerçeğe en uygun yer olduğu belirtilmektedir. İnanç turizminin olduğu yerlerde ekonomik faaliyetlerin de olması kaçınılmazdır. Turistlerin ihtiyaçlarını karşılayacak otel, motellokanta, hediyelik eşya dükkiinlarz vb. gibi işletmeler yöre ekonomisine katkıda bulunmakta ve ekonomik hayatı canlı tutmaktadırlar. Bu çalışmada, Afşin 'de bulunan yedi uyurların inanç turizmi kapsamında ekonomik gelişmeye etkileri ele alınmıştır. Anahtar Kelime/er: İnanç turizmi, Ekonomik gelişme. Eshab-ı Kehf, Afşin. ABSTRACT Religious tourism is a kind of tourism that s ome people vis it these sacred places. In Turkey, there are a lot of sacred places. These sacred places are not only about Islam but alsa other religions. This situation shows that Turkey has got a unique richness. There is almost everywhere a place which can be visited in Anatolia. Different civilizations had established these sacred places and they stil! exist taday. Same of them have been accepted from all of religions. They are products of religious tourism taday. Es ha b-ı Kehf is one of these products. *Kilis 7 Aralık Ünv.İİBF - spaksoy@kilis.edu.tr 137
20-22EYLÜL2012KAHRAMANMARAŞ-------------------------- As is well known, Es ha b-ı Kehf is shown as the evidence of "resurgence" all of the religions. According to a rumor, Eshab-ı Kehfhad slept 309 years and than again awoken. According to a strong argument, Es ha b-ı Kehf had slept in Afşin. Wherever there is a religion tourism, there are economical activities there. Businesses!ike hotels, motels, restaurants ete. contribute to local economy and live the economy. In this study, The importance of Es h ab-ı Kehf where might be inafşin has been investigated in terms of religion tourism. Keywords: Religion tourism, Economics development, Eshab-ı Kehf, Afşin. l.giriş İnsanlarm sürekli yaşadıklan, çalıştıklan ve her zamanki olağan ih, tiyaçlannı karşıladıklan yerlerin dışına, dini inançlanm yaşamak, inanç çekim merkezlerini görmek amacıyla yaptıklan turistik amaçlı gezilerin turizm olgusu içerisinde değerlendirilmesi İnanç Turizmi olarak tammlanabilmektedir (http://www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr). Dünyanın hemen her yerinde farklı diniere ait inanç çekim merkezleri bulunmaktadır. Bu merkezilerin her biri inanç turizminde birer turistik ürün olup, insanlan kendilerine çekmektedirler. Müslümanlar için en önemli inanç çekim merkezi "KABE"dir. Mekke, Medine ve Kudüs şehirleri de İslam dini açısından çok önemli yerlerdir. Diğer semavi dinlerden Yahudiler "KUDÜS"ü, Hıristiyanlar ise "ROMA VATİKAN"ı temel inanç merkezleri kabul etmektedirler. Semavi dinler dışındaki diğer dinlerin de önemli inanç merkezleri bulunmaktadır. Örneğin, Budizm'in kutsal ziyaret yerleri;budanın doğum yeri (Lumbin), Aydınlanma yeri (Bodlıi Gaya), Buda'nın ilk vaaz verdiği geyik parkı (Samarth 'da), Buda 'nın öldüğü Uttar Prades şehri, Ganj nelıridir. Budizm'den farklı bir din olan Hindulann en önemli inanç merkezi de "GANJ NEHRİ"dir. Bu inanç merkezlerinin olduğu yerlerde inanç turizmi de kendindi göstermektedir. Bu merkezler, sosyal hayat için önemli olduğu kadar, ekonomik hayat için de önemlidir. Eshab-ı Kelıf, sadece İslam dini açısından değil, Hıristiyanlık açısından dı;ı önem arz etmektedir. Bu nedenle dünyanın farklı 33 yerinde Eshab-ı Kelıf rnekarn bulunmaktadır (http://eshabikehf.blogcu.com.). Bunlardan üçü ise Türkiye' dedir. Bunlar Afşin, Efes ve Tarsu~ olarak belirtilmektedir. Eshab-ı Kehf'in yeryüzünde bu kadar çok yerde mekanının bulunması, O'nun hem İslam hem de Hıristiyanlık açısından ne kadar çok önemli olduğunu ifade etmektedir. Hıristiyanlar, İzmir'in Selçuk ilçesindeki Efes antik şehrinin yakınlanndaki PanayırDağı eteklerinde bulunan mağarayı Eshab-ı Kelıf'in mağarası olduğunu kabul etmektedirler 138
Öte yandan, Yedi Uyurlar mağarasının Afşin ilçesinde olduğunu kamtlamak için Afşin Eshab-ı Kehf Derneği bilim adamlarından oluşan bir heyete rapor hazırlatmış ve bunu yerel mahkemede açtıklan keşif davası ile karara bağlatmıştır. Ülkemizde Yunus Emre'nin, Somuncu Baba'mn farklı yerlere mekanları olduğu gibi, Yedi Uyurların da farklı yerlerde mekanları görülmektedir. Diğer inanç merkezlerinde olduğu gibi, Afşin Eshab-ı Kehfmağarası inanç turizminin bir öğesini oluşturmaktadır. Bu nedenle, Afşin İlçesi için önem arz etmekte ve İlçeye sossyo-ekonomik açıdan katkı sağlamaktadır. 2.TURİZMİN SOSYO-EKONOMİK ETKİLERİ Turizm sektöründe, dünyada 300 milyon insan istihdam edilmektedir. Son yıllara bu sektör yerel ve bölgesel düzeylerde de önem kazanınaktadır (TC Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2006: ı). Diğer sektörlere canlılık kazandırması, döviz gelirlerini arttınlabilmesi, İstilidama katkısı vb olumlu ekonomik etkilerinin yanında turizm sektörü, farklı dil, din, ırk ve kültürden olan insanları bir araya gelmesine vesile olarak dünya banşına da hizmet etmektedir. Dünya Turizm Örgütünce hazırlanan "Turizm 2020 Yılı Vizyonu" çalışmasında, 2020 yılında ı,5 milyar insanın turist olacağı ve turizm gelirlerinin ise 2 trilyon ABD dolara ulaşacağı öngörülmektedir (TC Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2006: 2). Turizm istihdam yaratır ve çoğaltıcı etkiye sahiptir. Bir otelin yapımı bile birbirine bağlı birçok iş imkarn oluşturur. Gıdadan hediyelik eşyaya, mobilyadan imalat faaliyetlerine vb alanlarda üretim artışlarına yol açar (Tümertekin ve Özgüç, 2009: 64). Turizmin sosyo-ekonomik etkileri aşağıda verilmiştir (Zaman ve Uzun, 20ı0: 1155): Turizmin sosyal etkileri: Toplumun kültürel seviyesinde artış olur. Yabancı dil bilen sayısında artış olur. İnsanlar arasında dostluk artar. El sanatlan gelişir ve folklara olan ilgi artar. Halk doğal ve tarihi değerlere samp çıkar. Yöre halkıriın hayata bakış açısı genişler. Sosyal faaliyetler artar. Dış göç azalır. Kadın çalışan sayısım arttırır. Şehrin yaşam biçiminde dinamizm ve canlılık artar. Kültürel kalkınmaya katkı sağlar. 139
20-22EYLÜL2012KAHRAMANMARAŞ-------------------------- Turizmin ekonomik etkileri: Bölgeye gelecek yatınm ve yatınm sayısı artar. Ülkeye döviz kazandırır. İstihdam yaratır. Halkın refah seviyesi artar. Yeni ürünlerin üretilmesini sağlar. Çalışma şartlannda değişiklikler olur. Yöre halkı turistler ürün ve hizmet satarak gelir elde ederler. Yerel yönetimler için vergi artışı sağlar. Ulaşım, konaklama, el sanatlan, eğlence gıda sektörü olumlu yönde etkilenır. Şehrin altyapısına olumlu katkı sağlar. İnşaat sektörü canlanır. 3.TURİZMİN ÇEVRESEL ETKİLERİ Turizmin soyo-ekonomik etkilerinin yanında çevresel etkileri de vardır. Turistik bir değeri (turistik ürün) olan ve turist çeken bir şehirde önemli çevresel değişiklikler gözlenmektedir. Bunlar (Zaman ve Uzun, 20ı0: 1156): Kent içerisindeki park sayısı ve yeşil alanlar artar. Ulaşım ağı genişler. Bölgeler ve yöreler arası gelişmişlik farkını azaltır. Çevrenin daha iyi değerlendirilmesini ve şehir planlamacılığını teşvik eder. Kentin mimari dokusunun korunmasını ve gelişmesini sağlar. Önemini kaybetmiş eski yerleşim yerlerini yeniden canlandırır. insaniann bilinçlenmesini sağlar ve çevre temizliğine katkı sağlar. 4.AFŞİN İÇİN ESHAB-1 KEHF'İN ÖNEMİ Afşin, Kahramanmaraş'ın bir ilçesi olup, İl merkezine uzaklığı ı43 km'dir. Afşiiı:in adı Arabasus'tan gelmektedir ve buraya Yarpuz da denilmektedir. Bugün burada oturanlarm tamamı Türk ve Müslüman olup halk daha çok tanmla uğraşmaktadır. Afşin ilçesinde birçok tarihi eser bulunmaktadır. Bu eserlerden en önemlisi Aslıab-ı Kehf'tir. Afşin yöresinde, Dakyarrus ve Aslıab-ı Kehf hakkında bilinenler nesilden nesile aktanlmaktadır. Halk arasında söylenen bilgilere göre, Aslıab-ı Kehfmağarası Afşin'de bulunmaktadır. Kehf Suresi ve İslam bilginlerinin yorumlan Aslıab-ı Kehf'in Afşin'de olduğunu desteklemektedir. Bu mağara, Afşin'in kuzey batısında 6 km uzaklıkta Bencilüs dağının güney doğusunda, sarp bir yamaçta bulunmaktadır. Biruni, Salebi ve Makrizi gibi bilim adamlan Aslıab-ı Kehf'inAfşin' de olduğunu belirtmektedir. Müslümanlar burayı aldıklan zamanaslıab-ı Kehf'in önünde İsa Kilisesi harabesi vardı. Kilise harabesi üzerine Nusreddin Hasan Bey tarafından 12 ı 5- ı 23 3 tarihleri arasında mescit inşa ettirildi. 140
Bugün orada bu mescit bulunmaktadır. Selçuklular devrinde burası büyül{ bir külliye ile donatılmıştır. Külliyede cami, ribat ve han bulunmaktadır. Külliyenin yaşaması için Selçuklular tarafından buraya vakıflar yapılmıştır. Daha sonra Dulkadiroğullan döneminde de burası imar edilmiş ve ilave vakıflar yapılmıştır (http://www.sosyalbil.selcuk.edu. tr; E yi cil, Ahmet). Bugün "Efes" dünyanın tamdığı bir inanç merkezi haline gelmiştir. "Efes" Hıristiyan dünyası için bir "hac" merkezi kabul edilmektedir. Bu nedenle de inanç turizmi "Efes"te hep canlı tutulmaktadır. Afşin de turizminin gelişmesi için Eshab-ı Kehf önemli bir inanç merkezi konumundadır. Merkezi ve yerel yönetimler ile sivil toplum kuruluşlan işbirliği içinde el ele vererek İlçedeki bu inanç merkezine sahip çıkmalı, korumalı, tamtınalı ve dünya turizmine kazandırmalı ve bir cazibe merkezi haline getirilmelidir. Bu amaçla Eshab-ı Kehf ile ilgili olarak; Çevre düzenlemesi yapılmalı, Çevre temizliğine önem verilmeli, Ziyaretçilerin tüm ihtiyaçlarım karşılayacak tesisler yapılmalı, Ziyaret yerinde görev yapan personel eğitimli olmalı, Varsa, ulaşım ile ilgili sorunlar giderilme li, İngilizce ve Arapça dillerinde broşürler ve CD'ler hazırlanarak, ulusal ve uluslararası tamtım yapılamalı, Yerel ve ulusal medyada sürekli gündemde tutulmalıdır. Fotoğraflar: Afşin Eshab-ı Kehfinanç merkezi S.ESHAB-1 KEHF'İN İNANÇ TURİZMiNDE YERİ VE ÖNEMİ Dünyada 33 ayn yerde. Eshab-ı Kehf'in yeri bulunması, Eshab-ı Kehf'in önemini ortaya koymaktadır. Eshab-ı Kehf olayı İslam ve Hıristiyan dinleri için önemlidir. Belki de insanlık tarihinde dünyada ilk tek olarak gerçekleşmiş "B as-u Badel Mevt (yeniden dirilme) olayıdır. Böyle bir olay yukanda belirtilen her iki dine göre haktır ve gerçektir. Dünya nüfusuna baktığımızda, Hıristiyanların, 2.2 milyar inanan sayısıyla hala dünyanın en büyük inanç grubu olduğu, ikinci sırada 1.6 milyar inananla Müslümanların bulunduğu belirtilmektedir (http://www.ensonhaber.com). 141
20-22EYLÜL2012KAHRAMANMARAŞ;------------------------ Başka bir ifade ile, dünya nüfusunun yandan fazlası Eshab-ı Kehf olayına inanmaktadır. Turizm 2020 Yılı Vizyonuna göre 1,5 milyar insanın turist olacağı hesaba katıldığında, bunlann yaklaşık bir milyan Müslüman ve Hıristiyanlardan oluşacaktır. Durum böyle olunca, Eshab-ı Kehf inanç turizminde çok büyük bir yere ve öneme sahip olmaktadır. Bu potansiyeli iyi değerlendirmek gerekmektedir. Yani, Mşin Eshab-ı Kehf inanç merkezinin hak ettiği ziyaretçi sayınma ulaşması için gayret gösterilmelidir. Sonuçta hem insanlar manevi olarak tatmin olacak, hem deafşin'in sosyo-ekonomik olarak gelişmesi ve kalkınması sağlanacaktır. 6.SONUÇ Semavi dinler olarak bilinen Müslümanlık, Hıristiyanlık ve Musevilik inançlannın Anadolu topraklannda olgunlaştıklan ve etkilerinin tüm dünyaya j.ilkemizden yayıldığı söylenebilir. Bu üç büyük dinin günümüze kadar ulaşan kültürel değerleri inanç turizmi açısından büyük bir potansiyel oluşturmaktadır. Bunlardan biri deafşin Eshab-ı Kehf inanç merkezidir. Kahramanmaraş ve Afşin'in bugüne kadar gerek diğer turizm çeşitlerinden ve gerekse inanç turizmden hak ettiği payı aldığını söylemek mümkün değildir. Bunun farklı nedenleri olabilir. Önemli olan bu nedenleri iyi analiz edip, çözüm üretmektir., Afşin Eshab-ı Kehf inanç merkezinin ziyaretçi akınına uğramsı ve inanç turizminde hak ettiği yeri alabilmesi için yapılması gereken işler vardır. Bunlar; Kültürel ve tarihi mekanlar restore edilerek korunmalı dır. Festivaller, sempozyumlar, konferanslar, filimler, fuarlar vb. etkinlikler düzenleyerek iyi bir tanıtım yapılmalıdır. Tur operatörleri bilgilendirilerek, yabancı turistlerin İl ve İlçeye gelmesi sağlanmalıdır. Mşin' de turistlere yönelik yeterince turistik işletmeler (otel, motel, lokanta, kamp yerleri vb) faaliyet göstermeli dir. Turizm teşviklerinden yaralanılmalı, turizm amaçlı projeler yapılarak hayata geçirilmelidir.. TC Kültür ve Turizm Bakanlığı ve diğer ilgili web sayfalannda M şin Eshab-ı Kehf inanç merkezinin tanıtımı yapılmalıdır. Alt yapı, üst yapı, çevre düzenlemesi ve temizliği ihtiyacı karşılayacak ve iyi şekilde yapılmalıdır. Turizmin, sosyal, kültürel ve çevresel etkileri göz önünde bulundurularak, Mşin'in kalkınmasına bütün yöre halkının katılımı sağlanmalıdır. "Turizmin dünya banşına hizmet ettiği" gerçeğinden hareketle, yöre halkı bilinçlendirilmeli ve eğitilmelidir. 142
Kaynakça http://eshabikehf.blogcu.com/eshab-i-kehf-in-afsin-de-oldugu-mahkemekarariyla-ke/718509, 07/08/2012. http ://www.ensonhaber.com/ dunyadaki-hristiyan-ve-musluman-sayisi-2011-12-20.html, 09/08/2012. http:/ /www.ktbyatirimisletmeler. gov. tr/tr,99 5 2/inanc-turizmi.h tml, 03/08/2012. http:/ /www. sosyalbil selcuk.edu. tr/sos _mak/makaleler/ Ahmet%20 EY%C4%BOC%C4%BOL/269-288.pdf, (Eyicil, Ahmet, AfşinEshab-ı Kehf; Selçuk Üni. Sos. Bil. Enst.), 09/08/2012. TC Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2006, Türkiye Turizm Stratejisi, s. 1, Ankara. Tümertekin ve Öz güç, 2009, Ekonomik Coğrafya, Çantay Kitapevi, İstanbul. Zaman, S. ve Uzun, E., 201 O. Ulusal Kamuoyundaki ŞırnakAlgısı ve Şırnak'ın Turizm Potansiyelinin Bu algıyı Değiştirebilme Olasılığı, Uluslar arası Şırnak ve Çevresi Sempozyumu, 14-16 Mayıs 2012, Sempozyum Bildiri Kitabı, Şırnak, Türkiye. 143