BİLGİ İŞLEM MSGSU FİZİK BÖLÜMÜ DERS 3 Yrd Doç Dr. Ferhat ÖZOK MSGSU FİZİK BÖLÜMÜ
TEMEL LINUX KOMUTLARI Bütün işletim sistemlerinde grafik arayüz yardımı herhangi bir komut yazmadan işlemler gerçekleştirilebilir Temelde arka planda çalışan komutlar,yani küçük programcıklar vardır. Grafik arayüz olmadığı durumlarda ya da tüm kontrollerin kullanıcı tarafından belirlenerek gerçekleştirilecek işlemlerde bu temel komutları ve işlevlerini bilmek gerekir. Bu bölümde Linux işletim sisteminde en çok kullanılan komutlar, işlevleri ve kullanımlarına bu dersimizde göreceğiz
bc Aritmetik işlemlerin gerçekleştirilebileceği bir programdır. cat Dosyanın içeriğini görüntülemek için kullanılır. kopyadeneme.txt dosyasının içeriğini yedek.txt isimli yeni bir dosyaya kopyalamak için; [ozok@ozok-thinkpad-x200 ~ $ cat kopyadeneme.txt > yedek.txt dene1, dene2, dene3 dosyalarını birleştirip deneme isimli dosyanın sonuna eklemek için; ozok@ozok-thinkpad-x200 ~ $ cat dene1 dene2 dene3 >> deneme
clear Terminali temizler ve imleci ilk satıra taşır. cut Belirtilen dosya(lar)daki sütunları görüntüler. -d ile sütun ayıracı, -f ile sütun numarası belirtilir.
date Sistem saatini ve tarihini (istenirse düzenlenerek) görüntüler ya da sistem yöneticisi olarak ayarlama işlemini gerçekleştirir df Bağlanılmış disk bölümlerinin boyut ve doluluk bilgilerini görüntüler.
diff İki metin dosyasını karşılaştırır.aralarındaki farkı/ları belirler
du Dosya ve dizinlerin disk kullanım alanlarını görüntüler.
expr Aritmetik ve mantıksal işlemleri gerçekleştirir. echo Karakterleri ya da değişkenlerin değerlerini görüntüler.
Bash kabuk programında (çift tırnak), (tek tırnak) ve ` (ters tırnak) ın ayrı işlevleri vardır: (çift tırnak) içindeki değişkenin değerini korur (tek tırnak) içindeki değişkenin değerini korumaz `(ters tırnak) karakter dizini içerisinde komut çalıştırılmasını sağlar.
ftp sftp scp Dosya transfer işlemlerini gerçekleştiren programlardır. Sıkıştırma ve arşivleme işlemlerini gerçekleştiren komutlar tar gzip gunzip komutlarıdır ozok@ozok-thinkpad-x200$ gzip deneme.txt deneme.txt dosyasını sıkıştırır ve deneme.txt.gz adlı bir dosya yaratır. ozok@ozok-thinkpad-x200$ gzip d deneme.txt.gz ya da ozok@ozok-thinkpad-x200$ gunzip deneme.txt.gz deneme.txt.gz sıkıştırılmış dosyasını açar. ozok@ozok-thinkpad-x200$ gzip r /home/ozok/bacup/ /home/saydin/belgeler dizini içerisindeki tüm dosya ve alt dizinleri ayrı ayrı sıkıştırır.
tar Linux sistemlerde kullanılan standart arşiv programıdır. Bu komutla arşivleme,sıkıştırarak arşivleme işlemleri gerçekleştirilebilir. ozok@ozok-thinkpad-x200$ tar cf dene.tar dene.txt dene2.txt dene.txt ve dene2.txt dosyalarından dene.tar adlı bir arşiv oluşturur. [ozok@ozok-thinkpad-x200$tar xf dene.tar dene.tar adlı arşiv dosyasını açar. ozok@ozok-thinkpad-x200$ tar czf dene.tar.gz dene dene dizini sıkıştırarak dene.tar.gz adlı sıkıştırılmış arşiv dosyası oluşturur. ozok@ozok-thinkpad-x200$ tar xzf dene.tar.gz dene.tar.gz adlı sıkıştırılmış arşiv dosyasını açar.
head, tail Dosyaların ilk ya da son bölümlerinin belirtilen sayıdaki satırlarını görüntüler. Herhangi bir seçenek girilmediğinde 10 satır görüntülenir.
host komutu girilen IP/DNS (alan adı kaydı) bilgisinin karşılığını verir.
ps, kill ps komutu çalışan uygulamaları, uygulama numaralarını (PID) görüntüler. Kill komutu PID si ile belirtilen uygulamayı sonlandırır. ps komutu genelde -ef ve aux parametreleri ile kullanılmaktadır. kill komutunda sonlandırmayı zorlamak için -9 parametresi kullanılır.
ps, kill ps komutu çalışan uygulamaları, uygulama numaralarını (PID) görüntüler. Kill komutu PID si ile belirtilen uygulamayı sonlandırır. ps komutu genelde -ef ve aux parametreleri ile kullanılmaktadır. kill komutunda sonlandırmayı zorlamak için -9 parametresi kullanılır.
killall Çalışan uygulamaları isme göre sonlandırır.
su Kullanıcı değiştirme (switch user) seçeneği sunar. Herhangi bir seçenek durumda sistem kullanıcısı (root) olmaya çalışır. Komutu kullanan root kullanıcısıysa şifre sorulmaz, diğer durumlarda değişilecek kullanıcının şifre bilgisini girmesi istenir
telnet, ssh Ağ ortamındaki diğer Linux ya da Unix sistemlerine bağlanma işlemini gerçekleştirir. telnet programında bilgiler şifrelenmeden doğrudan gönderildiği için, özellikle kullanıcı adı ve şifre bilgilerinin güvenliği açısından, eğer sunucu tarafından destekleniyorsa bilgilerin şifrelenerek gönderildiği ssh programının kullanılması önerilir. ssh kullaniciadi@adres Ssh -l kullanıcı adı bağlanılacak ağın adresi
rm Dosya yada dizinleri silmek icin kullanılır Kullanım: rm dosya adi rm -r dosya/dizin adı