Alt Ağlara Bölme Internet Protokolü (IP) vasıtasıyla haberleşmek durumunda olan tüm cihazlar bu haberleşmeyi sağlayabilmek için dinamik ya da statik mutlaka bir ip adresine sahip olmalıdırlar. Cihazlar ip adresleri vasıtasıyla diğer cihalarla kolayca iletişim kurabilirler, ancak herşey filmlerdeki gibi kolay olmaz, bunu bir örnek ile basitce izah edelim; bir okul düşünelim, siz bu okulun tüm öğrencilerini tek bir sınıfta toplayıp ders verebilir misiniz? Oldukça güç olur değil mi, herkes konuşacak ama çok fazla gürültü olmayacak... Mevcut network yapısı genişleyince broadcast etki alanı da büyüyecek ve tüm networkeki bilgisayarlar yoğun bir broadcast trafiğinin ortasında sıkışıp kalacaktır. Bu da ağ performansını olumsuz yönde ciddi şekilde etkileyecektir. IP adreslerini de yine aynı şekilde ortamda gürültü(broadcast trafiği) olmaması ve iletişimin daha sağlıklı yapılabilmesi için ya da gereksinimden kaynaklanan çeşitli network senaryoları için alt sınıflara ayırırız, bu alt sınıflara bölme işlemine Alt ağlara(subnet) bölme denilir. Herhangi bir sınıf IP ağ adresinin uç bitlerinden bir kısmını alt ağ için ayırarak alt ağlar oluşturabiliriz, Alt ağlara ayırma işlemi yaparken; Gerek duyulan kullanıcı sayısı Gerek duyulan alt ağ sayısı Olmak üzere iki farklı kriter kullanılabilir, biz örneklerimizde gerek duyulan alt ağ sayısından yola çıkacağız. Örneklere geçmeden önce bir kaç temel bilgiyi vermekte fayda olacak. IP adresi 4 oktet(kısım) ten oluşur ve her bir oktet 8 bitliktir. Her bir oktetin değeri minimum 0, maksimum 255 olabilmektedir. IP Adres Sınıfları A sınıfı:1-126 B sınıfı:128-191 C Sınıfı:192-223 D sınıfı:224-239 E sınıfı:240-254 172.16.122.204 ip adresi için; Oktet ayrımı; 1.Oktet:172 (Onluk)=10101100(İkilik) 2.Oktet:16 (Onluk)=00010000(İkilik) 3.Oktet:122 (Onluk)=01111010(İkilik) 4.Oktet:204 (Onluk)=11001100(İkilik) Network ID(Ağ Adresi):172.16.122.0 yukarıdaki ip için ağ adresidir; Bir grup bilgisayarı temsil eden ve o grupta bulunan bütün bilgisayarlarda aynı olan bölümdür. Broadcast Adresi:172.16.122.255 yukarıdaki ip için broadcast adresidir; Herhangi bir ağda bütün adresleri temsil etmek için kullanılan adreslere Broadcast adres denir. Bu adresler de ağ adresi gibi ağdaki herhangi bir bilgisayara IP adresi olarak atanamaz.
C Sınıfı İçin çalışmalarımız; 192.168.0.0/24 ip aralığını 2 subnet(alt ağ) olacak şekilde ayıralım. 2^n: iki üzeri en >= : Büyük eşit * 2^n>=alt ağ sayısı formulü ile n değeri bulunur, bu değer alt ağ bitini verecektir. * 2^n-2 formulü ile bir aralığa atanabilecek ip sayısı bulunur 2^n >=2 (subnet sayısı) formulü ile n değerini 1 olarak buluruz. N değeri aynı zamanda artan bit değeridir. Yukarıdaki ip adresi C sınıfı bir ip adresi olduğundan öngörülen Ağ maskesi:255.255.255.0 olacaktır. Yeni(ortak) subnet mask:255.255.255.10000000 (128) şeklinde olacaktır. Sondaki sıfır sayısı bize host id yi verir, toplam 7 sıfır vardır ve bu durumda 2^7-2=126 tane ip tanımlanabilir. Tek subnette 126, 2 subnet olduğundan toplam 252 ip tanımlanabilir. İlk subnet: 192.168.0.1 192.168.0.126 (arttırım 2^n-2 kadar yapılır.) 192.168.0.0 Netwok ID olur ve kullanılamaz. 192.168.0.127 Broadcast adresi olur ve kullanılamaz. İkinci Subnet:192.168.0.129 192.168.0.254 192.168.0.128 Netwok ID olur ve kullanılamaz. 192.168.0.255 Broadcast adresi olur ve kullanılamaz. Örnek2: 192.168.0.0/24 ip aralığını 5 subnete bölelim. 2^n>=5 formülü ile n=3 bit olarak bulunur. Fakat iki üzeri üç =8 yapar ve 8 subnete bölmemiz gerekir. Ortak subnet mask=255.255.255.224 (11100000) host id=5 (sondaki sıfır sayısı) 224 nereden geldi: 1 1 1 0 0 0 0 0 128 + 64 + 32 Bu durumda 2^5-2=30 ip atanabilir. 192.168.0.1 192.168.0.30 192.168.0.33 192.168.0.62 192.168.0.65 192.168.0.94 192.168.0.97 192.168.0.126 192.168.0.129 192.168.0.158 192.168.0.161 192.168.0.190 192.168.0.193 192.168.0.222 192.168.0.225 192.168.0.254 1-33-65-97-129-161-193-225 ; bu sıraya dikkat ederseniz aralarındaki fark 2^n (n=host id) kadardır ve ilk sayı tek olduğu için diğerleride tek olarak devam etmiştir. 30-62-94-126-158-190-222-254; bu sırada da aradaki fark 2^n kadardır ve çift değer ile başlayıp çift değer ile devam etmiştir.
Örnek3: 192.168.5.0/24 ip aralığı için 6 subnet belirleyelim. 2^n>=6 n=3 bit olarak bulunur. Ve toplam 8 subnet yapmamız gerekir. 255.255.255.224(11100000).0 host id=5 bit bulunur. 2^5-2=30 ya da en sağdaki bit değeri 2 =30 192.168.5.1 192.168.5 30 192.168.5.33 192.168.5.62 192.168.5.65 192.168.5.94 192.168.5.97 192.168.5.126 192.168.5.129 192.168.5.158 192.168.5.161 192.168.5.190 192.168.5.193 192.168.5.222 192.168.5.225 192.168.5.254 Örnek4: 192.168.25.0/24 networku için 6 subnet belirleyelim. 2^n>=6 n=3 bit olarak bulunur, host id=5 bit olarak bulunur. 2^5-2=30 tek subnette tanımlanabilecek ip sayısıdır. 2^3=8 toplam tanımlamamız gereken subnet sayısıdır. Yeni subnet mask:255.255.255.224 (11100000) 192.168.25.1 192.168.25.30 192.168.25.33 192.168.25.62 192.168.25.65 192.168.25.94 192.168.25.97 192.168.25.126 192.168.25.129 192.168.25.158 192.168.25.161 192.168.25.190 192.168.25.193 192.168.25.222 192.168.25.225 192.168.25.254 B Sınıfı İçin; 159.65.0.0/16 ip aralığını 2 subnet olacak şekilde bölelim. 2^n>=2 n=1 bit değeri bulunur. 255.255.128(10000000).0 Host id=15 sıfır 2^15-2 tane ip tanımlanabilir. 159.65.0.1 159.65.127.254 159.65.128.1 159.65.255.254 0 ile 127 arasında 128 sayı fark vardır ve bu değer Subnet Mask ın en sağındaki bit değeridir!
Örnek2: 159.65.0.0/16 ip aralığı için 3 subnet yaratalım. 2^n>=3 n=2 bit 2^2=4 toplam subnet. 255.255.192 (11000000).0 159.65.0.1 159.65.63.254 159.65.64.1 159.65.127.254 159.65.128.1 159.65.191.254 159.65.192.1 159.65.255.254 0 ile 63 arasında 64 sayı fark vardır, ve bu fark subnet mask taki en sağdaki bitten gelir.! *** A sınıfında ve B sınıfında aradaki fark 2^n kadardır (n=host id için sıfır sayısı) C sınıfında ise 2^n-2 kadar fark vardır. Örnek3: 159.65.4.0 /16 ip aralığını 3 subnete bölelim. 2^n>=3 n=2 bit olarak bulunur. Ve toplam 4 subet olmak zorundadır. 255.255.192(11000000).0 host id =6 sıfır olarak görülmektedir. 159.65.4.1 159.65.4.64 159.65.4.65 159.65.4.128 159.65.4.129 159.65.4.192 159.65.4.193 159.65.4.254 Burada farklı bir durum vardır, B sınıfı olmasına karşın 3. oktet yerine 4. oktette ağ bölümlemesi yapılmıştır, çünkü ağ maskesinde hepsi sıfır olan ilk oktet hangisi ise o oktetten itibaren yazılmaya başlanır ve bu oktet son oktettir. Örnek4: 159.65.0.0 /16 ip aralığı için 2 subnet belirleyelim. 2^n>=2 n=1 bit olarak bulunur. 255.255.128(1000000).0 159.65.0.1 159.65.127.254 159.65.128.1 159.65.255.254 Örnek5: 154.65.0.0/16 networku için 14 subnet belirleyelim. 2^n >=14 n=4 bit olarak bulunur. Host id=4 bit bulunur. New subnet mask: 255.255.240.0 154.65.0.1 154.65.15.254 154.65.16.1 154.65.31.254 154.65.32.1 154.65.47.254 154.65.48.1 154.65.63.254 154.65.64.1 154.65.79.254 154.65.80.1 154.65.95.254 154.65.96.1 154.65.111.254 154.65.112.1 154.65.127.254 154.65.128.1 154.65.143.254 154.65.144.1 154.65.159.254 154.65.160.1 154.65.175.254
154.65.176.1 154.65.191.254 154.65.192.1 154.65.207.254 154.65.208.1 154.65.223.254 154.65.224.1 154.65.239.254 154.165.240.1 154.65.255.254 A Sınıfı İçin; 10.0.0.0 / 8 ip aralığı için 2 subnet oluşturalım. 2^n>=2 n=1 bit olarak bulunur. 255.128(10000000).0.0 10.0.0.1 10.127.255.254 10.128.0.1 10.255.255.254 Örnek2: 15.0.0.0/8 networkünü 2 subnete bölelim. 2^n>=2 n=1 bit olarak bulunur. Ve toplam 2 subnetimiz olacaktır. 255.128(10000000).0.0 15.0.0.1 15.127.255.254 15.128.0.1 15.255.255.254