BİLİNÇ BOZUKLUKLARINDA İLKYARDIM DERS NOTLARI Yrd. Doç.Dr. Vesile ŞENOL Tıbbi Hizmetler ve Teknikler Böl. Bşk Paramedik Program Koordinatörü E.Ü. H.B.S.H.M.Y.O 1
Bilinç Bozukluğu/Bilinç Kaybı Beynin normal işlevlerindeki aksama nedeniyle uyku halinden (=bilinç bozukluğu) başlayarak hiçbir uyarıya yanıt vermeme (=bilinç kaybı) durumuna kadar giden bilincin kısmen ya da tamamen kaybolması halidir. 2
Bilinç Bozukluğu/Bilinç Kaybı Bayılma (senkop): Kısa süreli, yüzeysel ve geçici bilinç kaybıdır Beyi dokusuna giden kan akımının azalması sonucu oluşur Koma: Yutkunma ve öksürük gibi reflekslerin ve dışarıdan gelen uyarılara karşı tepkinin azalması/yok olması ile ortaya çıkan uzun süreli bilinç kaybıdır. 3
Senkop (Bayılma) Baş dönmesi, baygınlık, yere düşme Bacaklarda hissizlik Bilinç sislenmesi Yüzde solgunluk Üşüme, terleme Hızlı-zayıf nabız 4
Koma Belirtileri Yutkunma, öksürük ve öğürme reflekslerinin kaybolması Sesli ve ağrılı uyarana tepkisizlik İdrar ve gaita kaçırma 5
Bilinç Etkileniminde İlkyardım Kişi baş dönmesi hissettiğinde: Şok Pozisyonu:Sırt üstü pozisyonda yatırılır, ayakları 30 cm kaldırılır Sıkan giysiler gevşetilir İyi hissedinceye kadar dinlendirilir 6
Bilinç Etkileniminde İlkyardım Kişi bayıldıysa: Şok pozisyonu verilir Soluk yolu açıklığı kontrol edilir, korunması sağlanır Sıkan giysiler gevşetilir Kusma gelişmiş ise yan pozisyonda tutulur Solunum kontrolü yapılır Meraklı kalabalık dağıtılır/organize edilir 7
Bilinç Etkileniminde İlkyardım Bilinç Kapalı ise: Hasta/yaralının yaşam bulguları ( ABC) değerlendirilir Hasta/yaralıya koma pozisyonu verilir Tıbbi yardım istenir (112) Sık solunum ve nabız kontrolü yapılır Acil yardım sağlanıncaya kadar yanında beklenir 8
Koma Pozisyonu-I Sars ve sor testi ile bilinç kontrolü yapılır Sıkan giysiler gevşetilir Ağız içinde yabancı cisim kontrolü yapılır Bak-Dinle-Hisset ile solunum kontrolü yapılır Şah damarından nabız kontrolü yapılır Hastanın döndürüleceği tarafa diz çökülür 9
Koma Pozisyonu-II Hastanın karşı tarafta kalan kolu karnının üzerine konur Karşı taraftaki bacağı dik açı yapacak şekilde kıvrılır İlkyardımcıya yakın kolu baş hizasında omuzdan yukarı doğru uzatılır Karşı taraf omuz ve kalçasından tutularak bir hamlede çevrilir 10
Koma Pozisyonu-III Üstteki bacak kalça ve dizden bükülerek öne doğru destek yapılır Alttaki bacak hafif dizden bükülerek arkaya destek yapılır Hastanın başı uzatılan kolun üzerine yan pozisyonda hafif öne eğik konur 11
Koma Pozisyonu-IV Tıbbi yardım gelinceye kadar pozisyonu korunur 3-5 dakika aralıklarla solunum ve nabız kontrolü yapılır 12
GÖĞÜS AĞRILI HASTADA İLKYARDIM DERS NOTLARI Yrd. Doç.Dr. Vesile ŞENOL Paramedik Program Başkanı E.Ü. H.B.S.H.M.Y.O 13
GÖĞÜS AĞRISI Ağrı nedeni Kalp spazmı (Angina Pektoris) ya da Kalp krizi (Myokard Enfarktüsü) olabilir. Kalbi besleyen damarların, trombo emboli nedeniyle kısmi/total tıkanıklığına bağlı kalp kasının kanla beslenememesi sonucu ortaya çıkar. 14
KALP SPAZMI BELİRTİLERİ Solunum sıkıntısı/nefes darlığı Ağrı göğüs ortasında başlar, kollar, boyun, sırt ve çeneye yayılım gösterir Fiziksel efor, zorlanma, heyecan, üzüntü ya da fazla yemek yeme sonucu ortaya çıkar Kısa sürelidir, ağrı genellikle 5-10 dakika sürer 15
KALP SPAZMI Ağrı istırahat ve nitrogliserin(kapril vb) ile geçer Istırahat ile geçmeyen ağrı ise ciddi bir durumu gösterir Nefes alıp vermekle ağrının şekli ve şiddeti değişmez 16
KALP KRİZİ Hasta ciddi bir ölüm korkusu içindedir Terleme, mide bulantısı, kusma görülür Ağrı mide ya da göğüs boşluğunun herhangi bir yerinde, sıklıkla kravat bölgesinde başlar Omuzlara, boyuna, çeneye ve genellikle sol kola yayılır Kalp spazmı ağrısına göre daha şiddetli ve daha uzun sürelidir ( 30 dak veya üzeri) 17
KALP KRİZİ En çok hazımsızlık, gaz sancısı veya kas ağrısı şeklinde belirti verir ve karıştırılır Gaz sancısı ya da kas ağrıları aksi ispat edilene kadar kalp krizi gibi düşünülmelidir Nefes alıp vermekle ağrının şekli ve şiddeti değişmez 18
GÖĞÜS AĞRISINDA İLKYARDIM Yaşamsal bulgular (ABC) Kontrol edilir Hemen yarı oturur pozisyonda dinlenmeye alınır, sakinleştirilir Kullandığı ilaçları varsa almasına yardım edilir Tıbbi yardım istenir (112) Transport süresince ABC kontrolü yapılır. 19
SARA KRİZİ GEÇİREN HASTADA İLKYARDIM DERS NOTLARI Yrd. Doç.Dr. Vesile ŞENOL Paramedik Program Başkanı E.Ü. H.B.S.H.M.Y.O 20
Epilepsi Nöbetinde İlkyardım Çevre güvenliği sağlanır - Kendini yaralamamasına dikkat edilir -Yaralanmaya neden olacak gereçler ortadan kaldırılır Nöbet bitene kadar beklenir Hasta bağlanmaz Kilitlenmiş çene, kasılan kol ve parmaklar açılmaya çalışılmaz, ovulmaz 21
Epilepsi Nöbetinde İlkyardım Başını çarpmasını engellemek için başın altına yumuşak bir malzeme konur Sıkan giysiler gevşetilir Kolonya, alkol, gülsuyu, soğan, sarımsak vb. hiçbir uyarıcı koklatılmaz Kusma riskine karşı tedbir alınır Uyarıcı özelliği taşıdığı için Ambulansın ışık ve sirenleri açtırılmaz 22
Baş ağrısı KAN ŞEKERİ DÜŞÜKLÜĞÜ BELİRTİLERİ Görme bozukluğu Uyuşukluk Zayıflık Konuşma güçlüğü Kafa karışıklığı Sarsıntı ve şuur kaybı 23
KAN ŞEKERİ DÜŞÜKLÜĞÜ İLKYARDIM ABC si değerlendirilir Bilinç (+) kusmuyor; ağızdan şeker, şekerli içecekler verilir 15-20 dakika içinde belirtiler geçmiyor ise sağlık kuruluşuna gitmesi için yardım çağırılır Hastanın bilinci yerinde değilse koma pozisyonu verilerek, tıbbi yardım çağrılır 24