Beslenme ve Hareketli Yaşam Köşesi BESLENME DOSTU OKUL PROJESİ Öğrencilerin kişiliği özellikle okul çağlarında şekillenmekte ve yetişkin çağdaki davranışları üzerinde etkili olacak alışkanlıkların edinilmesi yine bu yıllara dayanmaktadır. Bu nedenle, okul içinde sağlıklı beslenme ve hareketli yaşamın teşvik edilmesi amacıyla bu konuda yapılan uygulama ve faaliyetler ile eğitmenlerin sergilediği örnek davranışlar, çocuk ve gençlerimizin sağlıklı yaşam alışkanlıklarını kazanmalarında temel rol oynamaktadır. Koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında, okullarda sağlıklı beslenme, Obezite nin önlenmesi ve hareketli yaşam konularında duyarlılığın arttırılması ve bu konuda yapılan iyi uygulamaların desteklenmesi amacıyla, Milli Eğitim Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığının işbirliği içerisinde yürüttüğü "Beslenme Dostu Okul" projesine okulumuz da katılmış bulunmaktadır. Okulumuz 2014-2015 Eğitim Öğretim Yılında Beslenme ve Hareketli Yaşam Ekibi, Çekirdek Eylem Grubu ve Beslenme Dostu Okul Projesi Yıllık Planı oluşturularak çalışmalara başlanmıştır. KEÇİÖREN İBNİ SİNA MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ 2014/2015 ÖĞRETİM YILI BESLENME DOSTU OKUL PROJESİ YILLIK PLANI SIRA NO 1 EKİM 2 KASIM AY PLANLANAN ÇALIŞMALAR AÇIKLAMALAR ile Çekirdek Eylem Grubu'nun oluşturulması Beslenme Dostu Okul yıllık planının hazırlanması Beslenme Dostu Okul Projesi için sınıf öğrenci temsilcilerinin seçilmesi Beslenme Dostu bilgilendirme panosunun oluşturulması Beslenme bilgilendirme afiş, poster ve broşürlerin asılması Okuldaki tüm öğrencilerin boy kilo ölçümlerinin yapılması ve beden kitle indekslerinin hesaplanarak istatistiklerin tutulması Okul öğrenci ve velilerine Diyabet ve Obezite konulu seminer düzenlenmesi Her gün 4. ders saatinde öğretmen ve öğrencilerin mevsim meyvelerinden yemesi Öğrencilerin Sağlık İçin Hareket Et etkinliklerinden haberdar edilmesi ve her gün sabah 1. dersin ilk 5 dakikasında ders öğretmenleriyle birlikte masa başı egzersizlerinin yapılması Hijyen kurallarının sınıf panolarında duyurulması başkanlığında Kantin Denetleme Ekibi Sınıf/Şube Rehber Öğretmenleri ve Beslenme Dostu ve Hareketli Yaşam Ekibi istatistikleri tutulacaktır Keçiören Toplum Sağlığı Merkezinden destek alınarak okul konferans salonunda verilecektir. Beslenme Dostu Okul Projesi sınıf öğrenci temsilcileri ve ders öğretmenleri Beslenme Dostu Okul Projesi sınıf öğrenci temsilcileri ve ders öğretmenleri Sınıf öğretmenleri ile Beslenme Dostu ve Hareketli Yaşam Ekibi Kantin Denetleme Ekibi ;
3 ARALIK 4 OCAK 5 ŞUBAT Yapılan ölçümler sonucunda hesaplanan Beden Kitle İndeksi sonuçlarının veliler ile paylaşılması BKİ ile ilgili problemli öğrencilerle ve velilerle görüşülmesi ve ilgili yerlere yönlendirilmesi Sağlıklı Beslenme Rehberi hazırlanması Okul içi ve sınıf içi Beslenme Dostu Okul panolarının hazırlanması Okulun internet sayfasında beslenme köşesinin oluşturulması Ankara Büyükşehir Belediyesi Ankara Halk Ekmek Un Fabrikasına gezi yapılması Yerli malı haftasının kutlanması El hijyeni hakkında bilgilendirme eğitimlerinin yapılması Her gün sabah 1. dersin ilk 5 dakikasında ders öğretmenleriyle birlikte masa başı egzersizlerinin yapılması Sağlığa zararlı alışkanlıklar konulu posterlerin okul içinde uygun yerlere asılması, sınıf öğretmenleri, okul psikolojik danışman ve rehber öğretmeni ;, okul psikolojik danışman ve rehber öğretmeni ; ve sağlık Hemşirelik Alan öğretmenleri Sınıf öğretmenleri ile Beslenme Dostu ve Hareketli Yaşam Ekibi ve okul bilgisayar koordinatör öğretmeni başkanlığında; Beslenme Dostu ve Hareketli Yaşam Ekibi başkanlığında; tüm okul öğretmen ve öğrencileri ve sağlık Hemşirelik Alan öğretmenleri Beslenme Dostu Okul Projesi sınıf öğrenci temsilcileri ve ders öğretmenleri Kantin Denetleme Ekibi ; Sınıf ortamında beslenmeyi konu alan tartışma ortamının Sınıf öğretmenleri, beden eğitimi öğretmeni yaratılması ve Hemşirelik Alan öğretmenleri Sağlıklı Yaşam konulu resim yarışmasının duyurulması Beslenmeyi konu alan sınıf panolarının güncellenmesi Sınıflar arasında sağlıklı beslenme, hareketli yaşama teşvik edici slogan yarışması düzenlenmesi ve sergilenmesi Okulun Beslenme dostu okul projesi öğretim programının etkinliğinin değerlendirilmesi için Beslenme Bilgi Kontrolü testinin uygulanması Sınıf öğretmenleri ile Beslenme Dostu ve Hareketli Yaşam Ekibi ve Sınıf/Şube Rehber Öğretmenleri Kantin Denetleme Ekibi ; Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, Belediye/İl Okul yönetimi Özel İdaresi, İl Sağlık/Halk sağlığı Müdürlükleri ile okul çevresinde hizmet veren yiyecek/içecek satışı yapan yerlerin gıda güvenliği yönünden denetlenmesi ile ilgili girişimlerde bulunulması Fiziksel aktivitenin faydaları, sedanter (hareketsiz) Beden Eğitimi öğretmeni Şevki Karagözoğlu davranışların riskleri konularında bilgilendirme
6 MART Çeşitli dallarda sınıflara arası spor turnuvaları düzenlenmesi Tükettiğimiz hazır içecekler ve Fast food hakkında bilgilendirme Öğrencilere Ergenlerde Sağlık adlı eğitimin verilmesi Resim yarışmasına katılan çalışmaların değerlendirilmesi, dereceye girenlerin ödüllerinin verilmesi ve eserlerin sergilenmesi Beslenme ve sağlık konulu Kompozisyon yarışmasının duyurulması Bulaşıcı hastalıklardan korunma yolları ile ilgili bilgilendirme eğitimi yapılması Okulun internet sayfasında beslenme köşesinin güncellenmesi Beslenme ve sağlıklı yaşam ile ilgili slogan hazırlanması ve sergilenmesi Diyetisyen ve gıda mühendisi desteğiyle velilere yönelik konferans düzenlenmesi Sağlıklı beslenme ve hareketli yaşamla ilgili ulusal ve uluslararası günlerin kutlanması (Dünya Su Günü 22 Mart) Basketbolun tarihi ve faydaları hakkında bilgilendirme Beden Eğitimi öğretmeni Şevki Karagözoğlu ; Sınıf rehber öğretmenleri Okul Psikolojik Danışmanı ve rehber öğretmen başkanlığında; Beslenme Dostu ve Hareketli Yaşam Ekibi ve Resim dersi öğretmeni Kantin Denetleme Ekibi ; ve okul bilgisayar koordinatör öğretmeni Beden Eğitimi öğretmeni Şevki Karagözoğlu Kantin Denetleme Ekibi ; Sağlıklı beslenme ve hareketli yaşamla ilgili ulusal ve uluslararası günlerin kutlanması (Dünya Sağlık Günü ve Kanser Haftası 1-7 Nisan- Sağlık Haftası 8-14 Nisan) Beslenmeyi konu alan sınıf panolarının güncellenmesi Beslenme ve Hareketli Yaşam Ekibi sınıf temsilcileri Öğrencilerin boy kilo ölçümlerinin yapılması ve Sınıf Öğretmenleri ile Beslenme Dostu ve istatistiklerin tutulması Hareketli Yaşam Ekibi bir önceki ölçümlerle karşılaştırmalar yapılacaktır Yapılan ölçümler sonucunda problem yaşayan, öğrencilerle ve velilerle görüşülmesi okul psikolojik danışman ve rehber öğretmeni 7 NİSAN ; Beslenme konulu Kompozisyon yarışması sonuçlarının ve ilan edilmesi ve sergilenmesi okulumuz Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri İlçedeki İlköğretim okullarına OBEZİTE konulu seminer verilmesi Öğrencilerin Sağlık İçin Hareket Et etkinliklerinden Beslenme Dostu Okul Projesi sınıf öğrenci haberdar edilmesi ve her gün sabah 1. dersin ilk 5 temsilcileri ve ders öğretmenleri dakikasında ders öğretmenleriyle birlikte masa başı egzersizlerinin yapılması Kantin Denetleme Ekibi ; 8 MAYIS Beslenmeyi konu alan sınıf panolarının güncellenmesi Beslenme ve Hareketli Yaşam Ekibi sınıf
9 HAZİRAN 10 Mayıs Dünya Sağlık İçin Hareket Et Günü nün spor hareketleriyle aktif olarak kutlanması 15-21 Mayıs tarihleri arasında geniş katılımlı yürüyüşün yapılması 22 Mayıs Dünya Obezite Günü Öğretmen ve öğrenciler arasında spor turnuvaları düzenlenmesi Voleybolun tarihi ve faydaları hakkında bilgilendirme 21 Mayıs Dünya Süt Gününde süt içilmesi Öğrencilerin Sağlık İçin Hareket Et etkinliklerinden haberdar edilmesi ve her gün sabah 1. dersin ilk 5 dakikasında ders öğretmenleriyle birlikte masa başı egzersizlerinin yapılması Beslenme Bilgi Kontrolü Testinin tüm öğrencilere uygulanması Yapılan çalışmaların değerlendirilmesi temsilcileri başkanlığında; Beden Eğitimi öğretmeni, Nöbetçi Öğretmenler, Beslenme Dostu ve Hareketli Yaşam Ekibi, Obezite ile mücadele ekibi ; tüm öğrenci, veli ve öğretmelerin katılımıyla Beden Eğitimi öğretmeni Şevki Karagözoğlu Beden Eğitimi öğretmeni Şevki Karagözoğlu tüm öğrencilerin süt içmesi sağlanacaktır. Beslenme Dostu Okul Projesi sınıf öğrenci temsilcileri ve ders öğretmenleri Kantin Denetleme Ekibi, Okul Rehber Öğretmeni ve Sınıf Rehber öğretmenleri ÇEKİRDEK EYLEM GRUBU 1 OKUL MÜDÜRÜ Ayşe EREN 2 MÜDÜR BAŞYARDIMCISI Yılmaz ÖZTOPRAK 3 MÜDÜR YARDIMCISI N. Mehmet DÜNYA 4 BESLENME DERSİ ÖĞRETMENİ Sebaat ALTUNKAŞ 5 ÇOCUK SAĞLIĞI HASTALIKLARI VE BAKIMI DERSİ ÖĞRETMENİ Sevgican KAHVECİ 6 BULAŞICI HASTALIKLAR DERSİ ÖĞRETMENİ Necati EDEK 7 SAĞLIK BİLGİSİ ÖĞRETMENİ Nuran UZUN 8 SAĞLIK BİLGİSİ ÖĞRETMENİ Sema Duman 9 MİKROBİYOLOJİ DERSİ ÖĞRETMENİ Şeyda YENİKURTULUŞ 10 BİYOLOJİ ÖĞRETMENİ Hayrettin MEYDANİOĞLU 11 BEDEN EĞİTİMİ DERSİ ÖĞRETMENİ Şevki KARAGÖZOĞLU 12 REHBER ÖĞRETMEN Pınar ARSLAN 13 ÖĞRENCİ VELİSİ Gülay ÜNAL 14 ÖĞRENCİ VELİSİ Zeynep YURDAKUL 15 OKUL MECLİS BAŞKANI İsmail KALENDER 16 ÖĞRENCİ TEMSİLCİSİ İrem Heval ŞEKER (10-C) 17 ÖĞRENCİ TEMSİLCİSİ Ayşe ARDIÇ (11 C) 18 KANTİN İŞLETMECİSİ Habibe Selen AYGÜL
BESLENME DOSTU OKUL PROGRAMI Öğrencilerin sağlıklı beslenme davranış biçimi geliştirmeleri amacıyla Koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında, "Beslenme Dostu Okul Projesi" ile okulların sağlıklı beslenme ve hareketli yaşam koşullarına teşvik edilmesi, okullarda sağlıklı beslenme, obezitenin önlenmesi ve hareketli yaşam konularında duyarlılığın arttırılması ve bu konuda yapılan iyi uygulamaların desteklenmesi ile okul sağlığının daha iyi düzeylere çıkarılması hedeflenmektedir. "Beslenme Dostu Okul Projesi" Milli Eğitim Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığının işbirliği içerisinde yürütülmektedir. Okulların, belirlenen kriterler doğrultusunda "Beslenme Dostu Okullar Değerlendirme Formu" ile denetlenmesi, 100 puan üzerinden 90 ve üzeri puan alan okulların "Beslenme Dostu Okul" sertifikası ile ödüllendirilmesi aşamalarını içermektedir. Okulumuz 2013-2014 Eğitim Öğretim yılında bu projeye başvurmuş ve yapılan denetimler neticesinde, sağlıklı yaşam biçimlerini destekleyici yeterli, dengeli beslenme ve hareketli yaşamı teşvik edici aktivite ve faaliyetler konusunda gayret gösteren, kantinde taze meyve, süt, ayran gibi besinlerin satışını yaparak öğrencileri sağlıklı beslenmeye yönlendiren, hijyenik kantin hizmeti veren, öğretmen, öğrenci, veli desteğiyle uzmanlar eşliğinde eğitimler düzenleyerek bilinçlendirme ve alışkanlık kazandırma çalışmaları yapan okulumuz 2014-2015 Eğitim öğretim yılında Beslenme Dostu Okul Sertifikası almaya hak kazanmıştır. Sağlık meslek eğitimi yapılan okulumuzda sağlığın ve beslenmenin önemini bilerek ve bu yönde her zaman meslek dersi öğretmenlerimiz öğrencilerimiz, çalışanlar ve veliler bilgilendirilmektedir. Bu bilinçle ve azimle çalışmalarımızı daha iyiye götürmek ve başarımızı arttırmak amacıyla bu yılda faaliyetlerimizi yürütmekteyiz. SAĞLIKLI BESLENME Sağlıklı beslenme, yeterli ve dengeli beslenmedir. Vücudu oluşturan hücrelerin düzenli ve dengeli çalışması için besin öğelerinden; yağlar, karbonhidratlar, proteinler, vitaminler ve minerallerden yeterli miktarda alınmalıdır. Vücudun tüm besin maddelerine ihtiyacı vardır. Bu nedenle yeterli ve dengeli beslenmek önemlidir. Yeterli ve Dengeli Beslenme Sağlıklı gelişebilmek ve uzun yaşamak için yediklerimize dikkat etmemiz gerekir. Çünkü yeterli ve dengeli beslenmek hastalıklardan korur. Bu yüzden, canımızın her istediğini yiyerek yeterli ve dengeli beslenemeyiz. Yeterli ve Dengeli Beslenen Kişiler Nasıl Görünür? Sağlıklı beslenen kişiler sağlam bir vücuda, sağlıklı ve pürüzsüz bir cilde, parlak saçlara, güçlü kol ve bacaklara, temiz ve sağlam dişlere, kolay hastalanmayan bir bünyeye sahip olurlar. Yetersiz ve Dengesiz Beslenen Kişiler Nasıl Görünür? Sağlıksız beslenen kişilerin dış görünüşleri de sağlıksız olur. Yavaş hareket ederler, iştahsız ve hep yorgun olurlar.
Besin Gruplarına Uygun Menü Hazırlama Vücudumuzdaki sistem ve dokuların sağlıklı ve düzenli işleyebilmesi için ihtiyaç duyulan besin unsurları, protein, karbonhidrat, yağ, vitaminler, madensel maddeler ve suyun belirli miktarlarda ve en fazla özenle hazırlanmış yemekler bile, gelişigüzel zamanlarda, çeşit ve oranlarına dikkat edilmeksizin yeterli miktarlardan fazla alınırsa, vücuda istenilen yarar sağlamaz. Bu bakımdan, beslenme ilkeleri, yalnızca, besinleri tanımak ve yiyecek hazırlamada çeşitli kuramsal bilgileri edinmek değil, bu bilgilerin en iyi şekilde uygulanmasını ve yiyecek maddelerinden en iyi şekilde yararlanma bilincine sahip olunmasını gerektirmektedir. Bu nedenle, değişik yiyecek maddelerinin içerdikleri besin unsurlarına ve vücudun günlük ihtiyacına göre, yeterli miktarları ve birbirini tamamlayacak şekilde düzenlenen çeşitleri göz önünde bulundurarak, mönü, öğün ve yemek zamanının tespit edilmesine aynı oranda önem verilmelidir.
Yetişkin bireylerin alması gereken besin miktarları; 1.Grup: Süt Ve Türevleri Günde en az 2-3 porsiyon tüketilmesi uygundur. Süt/yoğurt: 1 orta boy su bardağı = (230-250g.) Ayran: 2 orta boy su bardağı= (230-250g. dır.) Peynir/çökelek:2 kibrit kutusu büyüklüğünde = (50-60g.) Muhallebi/sütlaç:2 küçük kâse veya 1 büyük kâse=(150-250g.) 2.Grup: Et, yumurta ve kuru baklagiller Yetişkin bir kimse et, yumurta, kuru baklagiller grubundan günde 2-3 porsiyon tüketmelidir. Bu gruptaki besinler birbiri yerine geçebilen, gerektiğinde birbirini tamamlayan yiyeceklerdir. Büyüme çağında olanlar ile gebe ve emzikli kadınlar, alınması gereken günlük porsiyon miktarından, 1 porsiyon fazla tüketmelidir. Bu şekilde özel durumları nedeniyle artan enerji ve besin öğeleri ihtiyacı karşılanmış olur. Ekonomik durumu iyi olmayan kimseler, et yerine ucuz protein kaynağı olan yumurta, kuru baklagil ve balık tüketerek hayvansal kaynaklı protein ihtiyacını karşılayabilirler. Ucuz ve pahalı besin karışımlarıyla (etli kuru fasulye, menemen) ekonomik ve besin değeri yüksek beslenme sağlayabilir. İki yumurta bir porsiyon yerine geçmektedir. Yumurta tüketimi kişilerin yaşları ve özel durumları dikkate alınarak her gün veya haftada 3-4 defa önerilmektedir. Yaş grubuna göre et, yumurta, kuru baklagillerin günlük tüketilmesi gereken porsiyon miktarları gram olarak verilmiştir. 3.Grup: Tahıl Ve Türevleri Tahıl ve ürünleri 1 porsiyon miktarları Ekmek: 1 ince dilim =25 (g) Pilav/makarna: 1-2 servis kaşığı= 50-60 (g) Tepsi Böreği: Yarım el büyüklüğü =10cm² Sigara Böreği: 3-4 adet Tahıl Çorbaları: 1su bardağı, 1 kepçe =200cc Bisküvi: 2 2-3 adet= 10-15 (g) 4.Grup: Sebze Ve Meyveler Her türlü sebze ve meyvenin 150-300 gramı bir porsiyon sayılmaktadır. Yetişkin bir bireyin günde 2-4 porsiyon meyve,3-5 porsiyon sebze tüketmesi önerilmektedir. 5.Grup: Yağlar Ve Şekerler Yağlar ve Şekerler Ortalama 1 porsiyon miktarları: Tereyağı:15. (g) Hayvansal Yağ: 15 (g) Sıvıyağ: 15 (g) Şeker: 40 (g) Reçel: 20 (g) Çikolata: 10 (g) Menü Hazırlama İlkeleri 1. Bireyin veya grubun besin öğesi ve ihtiyacı göz önünde bulundurulmalı, buna göre besinlerin çeşit ve miktarları belirlenmelidir. 2. Menü hazırlanırken, besin grupları ve günlük alınması gereken miktarları gösteren bir beslenme klavuzu bulundurulmalıdır. 3. Haftalık ihtiyacı karşılayacak besin miktarları belirlenmeli ve menü haftalık olarak hazırlanmalıdır.
4. Satın almada yiyeceklerin besin değeri dikkate alınmalıdır. 5. Besinler satın alındıktan sonra günlük menü düzenlenmelidir. 6. Günlük yemek menüsünde, öğünler birbirini tamamlayacak ve bir bütün oluşturacak biçimde düzenlenmelidir. 7. Bir öğünde belli bir besin grubuna yer verilmişse, diğer öğünlerde öteki besin gruplarına yer verilmelidir. 8. Beslenmede bireyin veya grubun beslenme alışkanlıkları ve zevkleri dikkate alınmalıdır. 9. Yiyeceklerin sunulmasında çevre temizliğinin yanı sıra, yemek saatini, sosyal kaynaşma uyum ve yaşama sevinci uyandıran bir duruma getirilmesi de önemlidir. 10. Ailenin beslenme işlerini üstenen bireyin tutum ve davranışları iyi alışkanlıklar kazandırıcı nitelikte, bilinçli beslenmenin sağlık ve başarı ilişkisinde inandırıcı ve benimsetici olmalıdır. 11. Satın alınan ve hazırlanan yiyecekler uygun ortam ve koşullarda saklanmalıdır.