ÇEVRECi, PERFORMANSI YÜKSEK, EKONOMiK YAKIT.
Otogaz, çevreci, ekonomik ve yüksek performansl bir yak t. Bu avantajlar sayesinde dünyada ve ülkemizde giderek daha da yayg nlafl yor. Peki, otogazdan maksimum faydalanman n ve en iyi verimi alman n püf noktalar nelerdir? Bu püf noktalar n ve pragaz Otogaz la ilgili sorular n z n yan tlar n elinizdeki kitapç kta bulabilirsiniz. flte y llarca memnuniyetle kullanaca n z yak t n, yol haritas. pragaz Otogaz la yolunuz hep aç k olsun.
LPG nedir? LPG, S v laflt r lm fl Petrol Gaz d r. LPG, ham petrolün dam t lmas, parçalanmas s ras nda ya da do algaz yataklar ndan elde edilen bas nç alt nda s v laflt r lan; bütan ve propan gazlar n n kar fl m d r. Renksiz ve kokusuzdur. Gaz kaçaklar n n fark edilmesi için rafineri taraf ndan özel bileflikler ile kokuland r l r. Bas nç alt nda likit halde özel bas nçl kaplar içinde tutulur. Gaz halinde havadan a rd r. Otogaz nedir? Otogaz, en verimli, çevreci ve ekonomik yak t LPG nin, araç yak t olarak kullan lan haline verilen isimdir. Propan ve Bütan gazlar n n TS EN 589 standard na uygun mevsimsel kar fl mlar yla verimli ve çevreci hale getirilir. Otogazla tan flma 1970 ve 1980 li y llarda ortaya ç kan petrol krizinden sonra hükümetler benzin ve türevlerine alternatif bir yak t aramaya bafllam flt. Bu aray fl n cevab, geliflen teknolojiyle birlikte araçlarda daha rahat ve güvenli kullanabilen LPG oldu.
Dünyada otogaz kullan m ne durumda? Günümüzde dünyada en yayg n olarak kullan lan alternatif yak t otogazd r. Bunun nedeni otogaz n çevreci ve ekonomik bir yak t olmas d r. Yo un talep do rultusunda dünyada yaklafl k 54.000 otogaz istasyonu bulunmaktad r. Bu istasyonlar otogaza dönüflümü yap lm fl yaklafl k 16 milyon araca hizmet vermektedir. 2009 rakamlarına göre dünyada toplam 21.285.000 ton otogaz tüketimi gerçekleflmifltir. Türkiye otogaz sat fllar aç s ndan dünyan n 2. büyük pazar d r. Dünya Otogaz Sat fllar (2009-Bin Ton) 4500 4000 3500 3000 Dünyada ve Türkiye de otogaz standartlar 2500 2000 1500 1000 500 0 Avrupa regülasyonu olan ECE R 67 (LPG kullanan motorlu tafl tlar n özel ekipmanlar n onay ), 1996 y l ndan itibaren ülkemizde TSE ECE R 67:1996 olarak uygulan r. 2001 y l ndan itibaren mecburi standart tebli TSE ECE R 67:2001 olarak yay mlan r. Ülkemizde montaj yap lan ürünlerin kurumlar denetiminde güvenli bir flekilde piyasaya sunulmas ve bu standartlara uygun olarak montaj yap lmas sa lan r. Güney Kore Türkiye Polonya Japonya talya Avustralya Rusya Tayland Meksika A.B.D
LPG yüksek verimli bir enerji kayna oldu u için dünya otomotiv sektöründe de tercih edilir.
Türkiye de otogaz h zla yayg nlafl yor Ülkemizde LPG 1995 y l nda otogaz olarak kullan lmaya bafllam flt r. pragaz, 1996 y l nda Türkiye nin ilk resmi belgeli otogaz istasyonunu kurarak bir ilki gerçeklefltirmifltir. Ülkemiz pazar büyümesi konusunda çok h zl yol katetmifltir. 2009 y l verilerine göre yaklafl k 2.5 milyon otogaz dönüflümlü araç bulunmaktad r ve ülkemizdeki toplam LPG tüketiminin % 67 si otogaz sat fllar ndand r. Türkiye Otogaz Sat fllar 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Bu veriler, Enerji Piyasas Denetleme Kurulu raporlar ndan al nm flt r.
Türkiye Otogaz Pazar çok h zl büyüyerek Avrupa n n en büyük pazar olmufltur. Bugün, Türkiye Otogaz Pazar n n hacmi 2.5 milyon tonu geçmektedir.
Otogaza geçmek için çok neden var. Ekonomik Kilometre bafl na ödenen yak t harcamas hesapland nda, otogaz benzine göre % 35 avantajl d r.
Motor Ömrünü Uzat r Otogaz, yanma sonucu asitik ortamlar oluflturmaz ve bu sayede motorun uzun ömürlü kullan m n sa lar. Temiz bir enerji olmas, iflletme ve bak m maliyetlerini düflürür. Motor ya kalitesinin korunmas n sa lar ve buji ömrünü uzat r. Bu nedenle, uzun dönemde otogaz n kullan c lar na sa lad ekonomik avantaj çok yüksektir. Otogaz temiz ve sa l kl bir enerji. Bu nedenle kullan m dünya çap nda h zla art yor. Çevreci Benzin ve dizelin aksine, toprak ve suyun kirlenme riski söz konusu de ildir çünkü dökülmesi durumunda, h zla havaya da l r. Otogaz kullanan araçlar di er yak tlara göre atmosfere çok daha az miktarda zararl gaz b rak r. Otogazl tafl tlar, dizel yak tla çal flan araçlara göre daha az gürültü ç kar r.
Otogaz; enerji kullan m ndan dolay karfl lafl lan iklim de ifliklikleri, hava, su ve toprak kirlili ine karfl sa l kl bir alternatiftir. Küresel s nman n etkilerinin azalt lmas için Avrupa Birli i komisyonlar nda, enerji politikalar na dair önemli çal flmalar yürütülmektedir. Yap lan bu çal flmalarla otogaz n birincil alternatif yak tlardan biri olmas için tavsiye karar al nmak üzere oldu u belirtilmektedir. Bunun en temel sebebi, dünyada küresel s nman n sebep oldu u olumsuz çevre etkilerine karfl CO2 emisyon oran n n, NOx ve SOx miktarlar n n di er fosil yak tlara göre çok daha düflük olmas d r.
1 2 3 4 5 Hidrokarbonlar n ço una k yasla, LPG'nin karbon-hidrojen oran düflüktür. Dolay s yla üretilen birim enerji bafl na daha az miktarda karbondioksit (CO2) üretir. De iflik oranlarda bütan ve propan gazlar n n kar fl m olan LPG, kar fl m n oranlar na ba l olarak petrol türevleri ve do al gaza göre daha yüksek enerji de eri sa lar. Otomotiv yak t olarak kullan lan LPG (otogaz), di er fosil yak tlara göre (benzin, dizel) daha az azotoksit üretir. LPG, benzin ve dizele göre daha az kat parçac k, odun ve kömüre göre çok daha az karbon kurumu üretir. Otomotiv yak t olarak kullan lan LPG (otogaz) sayesinde ülkemizde her y l yaklafl k 1 milyon ton daha az karbondioksit sal n m yap lmaktad r.
Güvenilir Enerji Standartlara uygun olarak otogaz dönüflümü yap lm fl araçlar en az di er yak tlar kullanan araçlar kadar güvenlidir. Otogaz n araçlara dolumu ve depolanmas konusunda emniyetle ilgili kayg lar genellikle olmas gerekenden fazlad r. Otogaz n güvenlik seviyesi benzin ve dizele efl hatta bu yak tlardan daha yüksektir. Çünkü otogaz sistemlerinde kullan lan tanklar benzin ve dizel tanklar na göre çok daha dayan kl d r. Otogaz, s z nt tehlikesini önleyen tanklarda bas nç alt nda muhafaza edilir. Güvenli, peki nas l? LPG renksiz, kokusuz, yan c ve parlay c özelli e sahiptir. Gaz kaçaklar n n anlafl labilmesi için LPG merkaptanlar ile sonradan kokuland r l r. Bu sayede gaz kaçaklar hemen tespit edilebilir. Otogaz araç depolar karbon çelikten yap lm flt r, bu nedenle benzin ve di er yak t tanklar na göre 20 kat daha dayan kl d r. Günümüzde otogaz tanklar özel bir yap ya sahiptir. Likit doluluk oran % 80 e ulaflt nda otomatik olarak kapan r ve böylece s cakl k de iflikliklerinden kaynaklanabilecek muhtemel bir gaz s z nt s önlenmifl olur. Otogazla ilgili her aflamada birçok uluslararas standarda uyulur. Avrupa da y llard r LPG ile çal flan otobüsler kullan l yor. Bu güvenli i sa lamak için otogazda uyulmas gereken standartlar neler? Dönüflümler için TS 12095-1 EN 12805:2004, TS 12095-2 EN 12806:2004 ve TSE ECE R 67:2001 Otogaz kalitesi için TS EN 589 stasyon kurulumlar için TS 11939, TS 1446, TS 1449 standartlar na uyulmas gerekir.
Performans Yüksek Enerji Yap lan performans testlerine göre, otogaz kullanan araçlar yüksek verimlilik gösterir. Di er alternatif otomotiv yak tlar yla karfl laflt r ld nda, otogaz ile çal flan tafl tlar n performans ve çal flma özelliklerinin çok daha uygun oldu u görülür. Otogazla çal flan motorlar oktan oran n n yüksek olmas nedeniyle kullan c lara daha güçlü, sessiz ve esnek kullan m olana sa lar. Bu da motorun ömrünü uzatt gibi, ateflleme bujisi, ya de iflimi ve di er bak m ihtiyaclar n da azalt r. Otogaz n yüksek oktan, yüksek s k flt rma oranlar na olanak sa layarak motor gücünü ve termal verimi art r r ve böylece yak t tüketimini ve emisyonlar azalt r. En son nesil otogaz yak t sistemleriyle, h zlanma ve azami h z, benzin veya dizelle karfl laflt r labilir düzeydedir. Ayr ca, dizel ile çal flan arabalar n motorlar nda k fl n so uk havalarda görülen bir çok probleme, otogaz kullanan araçlarda rastlanmaz. Otogaz n performans yaz-k fl ayn m? Baz ülkelerde, mevsimsel s de ifliklikleri dolay s yla bütan ve propan gazlar n n fiziksel özelliklerinde de iflim görülür. Bu nedenle k fl aylar nda arac n daha iyi verim sa lamas amac yla propan art r lm fl TS EN 589 standard na uygun otogaz kullan l r. Bu da araç yak t performans n n hep yüksek kald anlam na gelir. Türkiye de 1996, 2002 ve en son 2003 revizyonlar yla yürürlükte olan TS EN 589, Avrupa Otogaz Kalite Standard EN 589 un bir adaptasyonu olmufltur. Bu standart, araçlar n performans n art ran, emisyon de erlerini düflüren, otogaz n temiz ve kaliteli olmas n sa layan yak t özelliklerini ve deney yöntemlerini belirler. Günümüzde otogaz n kalitesi, özellikle Avrupa ülkelerinin en fazla önem verdikleri konular aras ndad r. Standarda uygun ürün kullan lmad durumlarda otogaz n benzine göre emisyon avantaj kaybolmaktad r. Arac n performans nda da önemli bir düflüfl meydana gelmektedir. pragaz Otogaz, size tüm standartlara tam uygunluk sa lanarak ulaflt r l r.
En zorlu hava koflullar nda bile yüksek performans kazand r r. So uk havalarda dahi arac n ilk çal flmas nda kolayl k sa lar. Motor ömrünü uzat r. Çabuk buharlaflarak gaza geçme süresini k salt r, böylece arac n yokufllarda ve rampalarda çekifl gücünü art r r, atak olmas n sa lar. Motor vuruntusuz ve titreflimsiz çal fl r. Türkiye nin Dev
her yerinde istasyon bir filotüm güvenlik standartlarına uygunluk
Arac n zda Otogaz stasyonlarda sıvı halde bulunan otogaz, dolum a zı vasıtasıyla aracın bagajındaki LPG tanklarına doldurulur. Otogaz, tank üzerindeki multivalf vasıtasıyla bakır borudan aracın motor bölümündeki gaz valfine oradan da regülatöre (buharlafltırıcı) iletilir. Regülatör vasıtasıyla sıvı halden gaz haline çevrilen LPG, buradan mikser veya gaz enjektörleri sayesinde arac n motoruna gönderilir ve yanma gerçekleflerek arac hareket ettirecek güç üretilir.
Otogaz kullan rken nelere dikkat edilmeli? 1 stasyonda otogaz dolumuna bafllamadan önce arac n z n motorunu durdurun ve el frenini çekin. 2 Dolum öncesinde ve dolum süresince mutlaka topraklama pensesinin araca ba lanmas n sa lay n. 3 Dolum esnas nda asla sigara içmeyin, cep telefonu kullanmay n.
4 5 Otogaz tank n n üzerinde bulunan multivalf, tank n en fazla % 80 seviyeye kadar doldurulmas n sa layacak bir düzene e sahiptir. Dolum s ras nda daha fazla yak t almak amac yla arac n ve dolay s yla tank n sallanmas, multivalf ayar n n bozulmas na neden olabilir. Aracınızın 2 yılda bir muayene zamanı geldi inde, Makine Mühendisleri Odası nın muayene istasyonlarına veya yetkili servislere giderek gaz sızdırmazlık test raporunu alın. 7 8 9 Araçlarda s nma amaçl aç k alevli s t c lar kullanmay n. Arac n z herhangi bir atefl veya k v lc m kayna na yak n bölgeye park etmeyin. LPG gaz halinde havadan a rd r, herhangi bir kaçak oldu unda LPG en düflük seviyeye yönelecektir. Bu yüzden arac n z, gaz s z nt s ihtimalini düflünerek kanalizasyon, çukur yanlar na ya da buna benzer kapal alanlara park etmeyin. Arac n z n bagaj nda, LPG tank ve ekipmanlar na zarar verecek cisimleri tafl may n. 6 Belli aral klarla ve özellikle LPG kokusu hissetti inizde Makina Mühendisleri Odas n n muayene istasyonlar na veya yetkili servislere götürüp kaçak kontrolünü yapt r n. 10 E er arac n z uzun süre kullanmayacak ve uzun süre garajda tutacaksan z, multivalf üzerinde bulunan LPG yak t kesme valfini kapat n.
K fla özel pragaz Otogaz EN 589 un özelli i nedir? TS EN 589 Standard ile Türkiye de kullan lacak otogaz n k fl mevsiminde ülkemizin mevsimsel s cakl k flartlar na göre belirlenen Tip B spefikasyonlar na uygun olmas flart getirilmifltir. Bu standartlarda uygun otogaz, daha kolay buharlaflabilmekte ve k fl n so uk hava koflullar nda arac n LPG ile çal flmas n kolaylaflt rmaktad r. K fl döneminde TS EN 589 standard na uygun otogaz sunman n bir yolu, h zl buharlaflma özelli i olan propan içeri ini art rmakt r. Bu sayede otogaz, k fl n so uk havalarda daha kolay buharlaflabilmekte ve araç otogaz ile daha rahat çal flmaktad r. Otogaz n araç performans n üzerinde bir etkisi var m? LPG kiti ve montaj, benzinli yak t sistemine göre tasarlanm fl olan arac n özelliklerine uygun de ilse, iki problemle karfl lafl labilir: Birincisi, arac n olmas gerekenden daha fazla yak t harcamas ikincisiyse araç performans nda benzinli kullan ma göre oluflan güç kayb d r. Kitin araca uygun olmamas veya montaj n araca uygun yap lmamas, montaj sonras nda yap lmas gereken testlerin eksikli i ya da motor bak m n n yap lmam fl olmas, otogaz kullanan arac n performans n düflürebilir.
Otogaz dönüflümü yap lm fl araçlar n bak m ne s kl kta yap lmal d r? LPG li araçlar n periyodik bak mlar her 10.000 km de bir yapt r lmal d r. Bununla birlikte 6 ayda bir yaz ve k fl bak m yap lmal d r. Bu bak mlarda elektrik tesisat kontrolü, buharlaflt r c temizli i, filtre temizli i, selenoid valf kontrolü, ana hortum ve ba lant kontrolü yap lmal d r. Ayr ca, çift yak tl bir sistem oldu undan arac n benzin ile ilgili sistemlerinin çal fl r durumda kalmas için belirli aral klarla benzin ile çal flt r lmal d r. S ral enjeksiyon sistemi nedir ve getirdi i yenilikler nelerdir? S ral enjeksiyon sistemi, enjeksiyonlu araçlarda LPG kullan m için gelifltirilmifl olan en son sistemdir. S ral sistemin di er LPG dönüflüm sistemlerine göre fark ECU (elektrik kontrol ünitesi) taraf ndan kontrol edilmesidir. Avantajlar : Bu sistemlerde eski tip sistemlerde kullan lan ve motorun hava girifline engel olan mikser kullan lmaz. ECU (elektronik kontrol ünitesi) taraf ndan kumanda edilen enjektör, silindir çal flt kça gaz püskürttü ü için yak t tasarrufu % 65 e kadar ç kmaktad r. ECU, sisteme, ihtiyaca göre yak t gönderdi i için arac n çekiflinde, rölantisinde hiçbir düflme yaflanmamaktad r. Emme manifoldunda patlama meydana gelmez. Benzinle çal fl rken mikserin neden oldu u performans kayb yaflanmaz. Gaz enjektörleri her silindir için emme sübaplar n n yak n na monte edildi inden ve püskürtme, emme valfinin aç k oldu u s rada hassasiyetle gerçeklefltirildi inden enjeksiyon sistemlerinde görülen patlama back fire riski hiç bir zaman oluflmamaktad r. Otogaz tank ne kadar sürede bir de ifltirilmelidir? TSE ECE R67 ve TS 12095-1 EN 12805 standartlar na göre, LPG araç dönüflümünde kullan lan tanklar n imal tarihi itibar yla kullan m ömrü 10 y ld r. Emniyetli dolum seviyesi ne anlama gelir? Emniyetli dolum seviyesi, dolum tank n n alabilece i su kapasitesinin % 80 ine LPG konulmas d r. Bu seviye, s k flt r lm fl gaz n en verimli ve güvenli bulundu u seviyedir. Bu nedenle dolum esnas nda depoyu daha fazla gaz als n diye sallamak; emniyetli dolum seviyesine ayarl depo içi flamand ran n bozulmas na neden olabilece i için tehlikeli ve yanl flt r.
Arac n za LPG dönüflüm sistemi montaj yap ld ktan sonra kullan lan malzemelerin ve yap lan montaj n standartlara uygun olup olmad n mutlaka Makine Mühendisleri Odas na kontrol ettirin ve Montaj Tespit Raporu al n. Otogaz n z güle güle, güvenle kullan n.
DÖKME VE OTOGAZ SATIfi BÖLGE MÜDÜRLÜKLERi ANTALYA BÖLGE DÖKME VE OTOGAZ SATIfi MÜDÜRLÜ Ü Karfl yaka Mah. Y ld r m Beyaz t Cad. No: 28 Antalya Tel: 0242 326 93 04-326 93 05-326 93 06-326 93 07 Faks: 0242 326 93 12 BATI KARADENiZ BÖLGE DÖKME VE OTOGAZ SATIfi BÜROSU Kale Mah. Kaz mpafla Cad. Adnan Kefeli flhan No: 10 Kat: 6 Samsun Tel: 0362 431 13 48-435 80 28 Faks: 0362 431 13 49 BURSA BÖLGE DÖKME VE OTOGAZ SATIfi BÜROSU Karaman Mah. zmiryolu Cad. Yerkayalar Apt. No: 82 K: 4 D: 4 Nilüfer/Bursa Tel: 0224 249 04 12 Faks: 0224 249 02 32 ÇUKUROVA BÖLGE DÖKME VE OTOGAZ SATIfi MÜDÜRLÜ Ü Küçük Dikili Beldesi Kavakl Mah. Turhan Cemal Beriker Bulvar No: 682/A Seyhan/Adana Tel: 0322 441 19 39 (pbx) Faks: 0322 441 19 43 DiYARBAKIR BÖLGE DÖKME VE OTOGAZ SATIfi MÜDÜRLÜ Ü fianl urfa Yolu 1. Km fienova Apt. No: 54 Diyarbak r Tel: 0412 238 00 34-36 (pbx) Faks: 0412 238 00 31 DO U ANADOLU BÖLGE DÖKME VE OTOGAZ SATIfi MÜDÜRLÜ Ü Pelit Meydan Do u Apartman B-Blok 24/3 Erzurum Tel: 0442 235 24 00-235 42 00 Faks: 0442 235 40 50 GAZiANTEP BÖLGE DÖKME VE OTOGAZ SATIfi MÜDÜRLÜ Ü ncilip nar Mah. 3 Nolu Cad. 15 Nolu Sok. Bayel fl Merkezi B Blok Kat: 1 No: 105 fiehitkamil/gaziantep Tel: 0342 231 76 16 (pbx) Faks: 0342 231 76 08 KADIKÖY BÖLGE DÖKME VE OTOGAZ SATIfi OFiSi Sanayi Mah. Çetin Sok. No: 9 Kurtköy Pendik/ stanbul Tel: 0216 378 11 10 (Pbx) Faks: 0216 378 03 93 KONYA BÖLGE DÖKME VE OTOGAZ SATIfi OFiSi Musalla Ba lar Mah. Ankara Cad. No: 137 Selçuklu/Konya Tel: 0332 237 96 64-236 03 85 233 98 30 (pbx) Faks: 0332 238 59 24 MARMARA BÖLGE DÖKME VE OTOGAZ SATIfi MÜDÜRLÜ Ü Mimarsinan Mah. M. Akif Ersoy Cad. No: 171/B Körfez/Kocaeli Tel: 0262 528 03 55-56 Faks: 0262 528 04 11 ORTA ANADOLU DÖKME VE OTOGAZ SATIfi MÜDÜRLÜ Ü Ceyhun At f Kansu Cad. No: 35/C Balgat/Ankara Tel: 0312 284 61 65 (6 Hat) Faks: 0312 284 21 21 TRAKYA BÖLGE DÖKME VE OTOGAZ SATIfi MÜDÜRLÜ Ü Defterdar Mah. Otakç lar Paflmakç Çay r Cad. No: 62 Kar fl Merk. K: 1 Eyüp/ stanbul Tel: 0212 544 77 11 (4 Hat) Faks: 0212 612 77 85 EGE BÖLGE DÖKME VE OTOGAZ SATIfi MÜDÜRLÜ Ü Ankara Cad. 283/1 Sokak No: 2 Kat: 2 D: 201 Bornova/ zmir Tel: 0232 462 04 35 (pbx) Faks: 0232 462 57 75