SAMSUN MATER DOLORASA KATOLİK KİLİSESİ NİN KURULMASI BAKİ SARISAKAL
SAMSUN MATER DOLORASA KATOLİK KİLİSESİ NİN KURULMASI Samsun Mater Dolorasa Katolik Kilisesi 1908 1661 de kurulan Gürcistan Kilisesi nden gelen Capucins rahipleri tarafından Trabzon, Samsun ve Erzurum Kiliseleri kuruldu ve yönetildi. Rusya, Gürcistan üzerinde egemen olduğunda Rus kanunlarını kabul etmek zorunda kaldılar. Fakat o zaman dini görevlerini yerine getiremiyorlardı. Bu nedenle yurt dışına çıkmağa çalıştılar. Fakat sınırdan uzak bir yere değil daha yakın bir yere yerleştiler ve buradan Erzurum ve Trabzon a gelerek buradaki çalışmalarına devam ettiler. 1661 de Samsun da kurulan Kilise tahtadan ve 1293 arşından ibaretti. 1838 yılında Trabzon da 46 Katolik, Erzurum da 15 Katolik, Samsun da da 1 Katolik vardı. 1 1 Ocak 1845 de İtalyan Capucin rahipleri Tiflis Kilisesinden, Çar Nikola tarafından kovuldular. Rahipler Trabzon a geldiler ve Trabzon Santa Mariya Kilisesini kurdular. Trabzon dan bazı rahipler Samsun a geldiler. Fransız Devleti İstanbul Konsolosu nun, Osmanlı Padişahı ndan aldığı özel izinle 1857 de Katolik Kilisesi Samsun da yeniden inşa edildi. 2 Samsun Katolik Kilisesi nin inşasında Samsun lu Dr. Francesko Saveri O Marcoaldi büyük yardımlarda bulunmuştu. Bu kişinin mezar taşı Kilisenin içinde günümüzde de korunmaktadır. Halkın bir dönem Frenk Kilisesi diye adlandırdığı, Mater Dolorasa (Acı Çeken Anne Hz. Meryem ) Katolik Kilisesi günümüzde de bir rahip ve bir rahibe ile varlığını sürdürmektedir. 1 İstanbul Katolik Ailesi Takvimi 1902, Sayfa: 68 2 İstanbul Katolik Ailesi Takvimi 1902, Sayfa: 67
Sultan Murat ın Samsun Katolik Kilisesi İle İlgili Tuğrası
SULTAN MURAT IN SAMSUN KATOLİK KİLİSESİ İLE İLGİLİ TUĞRASI Emirü lümeraül kiram, Kebirül küberaülfiham zevilkaderi vel ihtiram Sahibül izzi vel ihtişam, elmuhtassu bimezidi ineyetül melikülâla Rumeli Beylerbeyliği Payelerinden Canik Sancağı Mutasarrıfı olup, ikinci rütbe Mecidi Nişanızişanını haiz ve hamil olan Veysi Paşa damet mealiye ve kıdvetül ülemaül muhakkıkın Samsun Kazası Naib ve Müftüsü Zide ilmuhuma ve mefahirülemacidi velekârim azayı meclis zide mecduhum tevkii refii Humayunum vasıl olıcak malum olaki Samsun da Fransa Devleti tabiyetinde bulunan Kapuçin Rahiplerinin Kilisesinin tulu on iki ve irtifaı ve arzı sekizer metre olmak üzere tecdiden bina ve inşasına Ruhsatı seniyyem irzan kılınması için mişarünileyha Sefaret canibinden ba tahrir İstida olunması üzerine Keyfiyet Lidelisti lâm Mezkür Kilise kadim ve ahşap olup Enbiya ve harimile heyeti asliyesi cem an bihisabiterbii Bin iki yüz doksan üç arşundan ibaret ve zikr olunan mahalde İslâm ve Hıristiyan dan muhtalit bir mahalde vakı olarak mahal ve mevkica halen ve istikbalen birgüna mahzuru ve kimseye mazarret sahihesi olmadığı anlaşılmış olduğundan icrayı icabı inha ve istizan kılınmış ve Memalikimahrusei şahanemde bulunan edyan ve mezahip ashabının her cihetle asayişi kâmileye mazhar olmaları şiarı Müükdari iktizasından bulunmuş olmaktan naşı keyfiyet tarafı eşrefi Padişahaneme arz ile lidelistizan Mezkür Kilisenin bina ve inşası hususuna müsaadei seniyei mülükanem erzan kılınarak emri humayunuşahhanem sünuh ve sudur eylemiş olmağın muktazayı münifi üzere ruhsati havi Divanıhumayunumdan işbu emri emri celilülkaderim isdar ve i ta olundu. Siz ki Mütesarrif muşar ve Naib ve Müftü vesair Mumaileyhim siz Kiliseyi mezkur filvaki Rehabini merkumaya mensup olup Millel sairenin alaka ve müdahale ve iştiraki olmadığı ve mahal ve mevkice birgüna mahzuru ve kimesneye mazarreti sahihesi bulunmadığı halde Kilisayı mezkürün tecdiden bina ve inşaasına iradei ruhsat olunması hususlarına dikkat ve hilafından tahaşı ve mucanebet eyleyesiz. Tahriren filyevmissani min şehri Cemaziyelahıri Liseneti selasi ve tisine ve mieteyni ve elf. FERMANIN GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİNE ÇEVİRİSİ Canik Sancağı Mutasarrıfı olup ikinci rütbeden Mecidi nişanını hamil Veysi Paşa, Samsun Kazası Naib ve Müftüsü ve Azayı Meclise İşbu fermanım size vasil olunca malumunuz olsun ki: Fransa Devleti tabiiyetinde bulunan Kapuçin Rahiplerinin Kilisesinin uzunluğu on iki, yüksekliği ve eni sekizer metre olmak üzere yeniden bina ve inşaasına müsaade etmekliğim için Fransa Sefareti tarafından istid a ile müracaat olunması üzerine yapılan tahkikat sonunda mezkür Kilisenin eski ve tahtadan olduğu müştemelât ile birlikte cem an 1293 arşından ibaret olduğu ve mezkür mahalde her ne kadar İslâm ve Hıristiyanlar ikamet etmekte iseler de mahalli mezkürde yapılacak Kilisenin hiçbir kimseye mazarreti olmayacağı anlaşılmış olduğundan, memleketimde ikamet etmekte olan bütün dinler sâliklerinin her cihetten emniyet içinde yaşamaları için arzum olduğundan bu mes ele benden soruldukta muvafakatım alınarak işbu emrim çıkarılıp kendilerine verilmiştir. Siz Mütesarrif, Kadı, Müftü vesair zevat: Mezkür papaslara ait arsadaki eski kilise yerine yenisinin inşaasına dair emrim çıkmıştır. Buna karşı herhangi bir hareketin meydana gelmesine meydan vermeyesiniz. Cemazeyilahir 1273 (Ocak-Şubat 1857 )
Trabzon da 1902 de Santa Maria Kilisesinde 5 papaz, 2 papaz olmayan rahip vardı. Bunlar Rize, Giresun, Ordu ve Ünye de bulunan Hıristiyanlara bakıyorlardı. Hıristiyan okullarında ise 7 öğretmen rahip görev yapıyordu. Öksüz Yurdu ve Erkek koleji ve 150 öğrencili St. Joseph (Aziz Yusuf Rahibeleri) tarikatı kızlar okulu vardı. Bu okullarda şehirlerden, bölgeden ve Rusya dan gelen çocuklar öğretim görüyorlardı. Capucinlerin küçük bir hastanesi ve dispanseri vardı. Bölgede 1902 de 400-450 Latin- Katolik yaşıyordu. 3 Samsun Kilisesine bağlı Sinop ve İnebolu Kiliselerinde 1 papaz, 2 tanede papaz olmayan rahip olmak üzere 3 rahip görev yapıyordu. Maristes Tarikatına bağlı Frerler Okulunda ise 7 tane rahip vardı. 90 tane erkek öğrenci burada öğrenim görüyorlardı. St. Joseph (Aziz Yusuf Rahibeleri) tarikatının da bir okulu vardı ve burada 1902 de 150 kız öğrenci öğrenim görüyorlardı. Samsun da bu dönemde Katoliklerin sayısı 260 dan fazla idi. 4 Samsun Notre Dam Sacié-Caeur Okulu. Bu okul Türkiye deki Jesuites tarikatının başkanı Peder André tarafından 1895 Kasım ayında kuruldu. Okulun kuruluşunda Fransa Samsun Konsolos Yardımcısı M. Cortenze nin çok yardımı oldu. Okul önceden birkaç yerde kurulmaya çalışıldı ama bu başarılamadı. En son Samsun da okul yeri satın alınarak okulu kurdular. Burada 8 rahip öğretmen görev yapıyordu. Okulun 90 öğrencisi vardı. 3 İstanbul Katolik Ailesi Takvimi 1902, Sayfa: 68 4 İstanbul Katolik Ailesi Takvimi 1902, Sayfa: 100 Samsun Mater Dolorasa Katolik Kilisesi
Bağdat ve Kadıköy Caddelerinin kesiştiği noktada bulunan Kilise binası kargir olarak inşa edilmiştir. Kilisenin ön yüzü kolonlarla üç bölüm halinde düzenlenmiştir. En üstte de üçgen alınlık yer almaktadır. Samsun Mater Dolorasa Katolik Kilisesi İç Görünümü Orta bölümde ortada ve altta giriş kapısı, üstte tek ve ikili pencere sistemleri yer almıştır. Yan bölümlerde de altta nişler, üstte de yuvarlak kemerli birer pencere bulunmaktadır. Kilisenin üzeri beşik çatı ile örtülüdür. İçte örtü sistemi olarak tonoz kullanılmıştır. Tonozların üstü yuvarlak pencerelerle süslenmiştir.