Veri Tabanı-I 2.Hafta Varlık-İlişki Modeli ( Entity-Relationship (E-R) Model ) 1
Varlık-İlişki (E-R) Modeli Varlık (Entity) : Diğer nesnelerden ayırt edilebilen tekil (unique) nesnedir. (Soyut (SĠPARĠġ) veya Somut MÜġTERĠ olabilir) (Örn; 101 nolu ÜRÜN veya 1 numaralı ÖĞRENCĠ gibi) Özellik (Attribute) : Veri tabanındaki varlıklar özellikler kümesiyle (attribute set) tanımlanır. Her bir varlığın, özellikleri için aldığı bir değer vardır. (Örn; 1013109001 numaralı, adı Ali, soyadı Can olan ÖĞRENCĠ) Öğrenci { ÖğrenciNo, Adı, Soyadı} Öğrenci_No ÖĞRENCİ Öğrenci Adı Öğrenci Soyadı 2
Varlık-İlişki (E-R) Modeli Veri Kümesi (Domain): Bir özelliğin alabileceği değerler. Cinsiyet Erkek, Kız, Göz Rengi Mavi, Ela, Kara, vs.) Vize [0-100] Veri Türü (Data Type): Bir özelliğin içerebileceği verinin hangi türden olacağını belirler. Örnek: Tamsayı - INTEGER, DeğiĢken sayıda karakter - VARCHAR, Tarih DateTime Para- Money Gibi. Türetilmiş Özellik (Derived Attribute): Bir varlığa ait özellikler kullanılarak yeni bir özellik türetilebilir. (Örnek; Doğum Tarihi özelliğinden türetilen Yaş özelliği) 3
Varlık-İlişki (E-R) Modeli Çok değerli özellik (Multi-valued attribute): Birden fazla değer ile eģleģebilen özellik. (Örnek; ÖĞRETMEN birden fazla DERS vermektedir, ÖĞRENCĠ birden fazla KĠTAP okumuģtur.) Birleşik Özellik (Composite Attribute) : Birden fazla özelliğin birleģmesiyle oluģan özellik. (Örnek; Semt, Sokak, Apartman, Daire özellikleri birleģerek Ev Adresi özelliğini oluģturabilir) 4
Varlık-İlişki (E-R) Modeli Anahtarlar Aday Anahtar (Candidate Key): Varlık kümesinde yer alan her varlığı kesin olarak tanımlamaya yarayan özelliklere aday anahtar adı verilir. PERSONEL varlık türünde SĠCĠLNO ve TC_KĠMLĠK_NO özellikleri aday anahtar olabilir. Fakat PERSONEL_ADI özelliği olamaz, çünkü aynı ada sahip birden fazla personel olabilir. BirleĢik (Composite) Anahtar: Ġki veya daha fazla özellikten oluģan aday anahtar. ÖĞRENCĠ NO, YIL ve DÖNEM alanları birleģik anahtar olabilir. Birincil Anahtar (Primary Key) : Aday anahtarlar arasından seçilmiģ anahtar. Bu anahtar sadece bir özellikten oluģabileceği gibi birden fazla özelliğin birleģiminden de oluģabilir. PERSONEL varlık türünde SĠCĠLNO veya TC_KĠMLĠK_NO özellikleri birincil anahtar olarak seçilebilir. Yabancı anahtar (Foreign Key): Bir varlık türünün, baģka bir varlık türünün anahtarı ile eģleģen özellik veya özellikler kümesi. 5
Varlık-İlişki (E-R) Modeli Güçlü Varlık (Strong Entity) : Herhangi diğer varlık türlerinden bağımsız mevcut olabilen varlık türü. Zayıf Varlık (Weak Entity) : Tekil olarak belirlenebilmesi, baģka bir varlığın (owner) birincil anahtar özelliğine bağlı olan varlık. Zayıf varlığın anahtar özelliği yoktur. Zayıf varlık, kendisini belirleyen (owner) varlık ile belirleyici bir iliģki içinde olmalıdır. Örnek : ÖĞRENCĠ nin aldığı dersler öğrenciye bağlıdır. Öğrenci varsa öğrenci_ders vardır. öğrenci_ders öğrenci ile iliģkide olmalıdır. Zayıf Varlık ÖĞRENCĠ Öğrenci-ders BAĞIMLI Güçlü Varlık 6
Varlık-İlişki (E-R) Modeli ĠliĢki : Ġki veya daha fazla varlık arasındaki belli bir anlamı olan bağlantı. (Örnek; 01 numaralı ÖĞRENCĠ 12 kodlu Bilgisayar bölümüne KAYITLI dır) Örn: 101 nolu müründen, 1 nolu müģteri almıģtır. Asallık Oranı (Cardinality Ratio): Katılımcı varlıklar arasındaki mümkün iliģkiler sayısı. Ġkili ĠliĢkiler için asallık oranları Bire - Bir (1:1) Bire - Birçok (1:N) Birçoğa - Birçok (N:N) 7
Varlık-İlişki sembolleri Sembol Anlamı Varlık Türü Zayıf Varlık Türü ĠliĢki Türü Belirleyici ĠliĢki Türü Özellik Anahtar Özellik Çok değerli Özellik TüretilmiĢ Özellik 1 N 2-li ĠliĢki 8
Varlık-İlişki Modeli Temel Kavramları Örneğin bir müģteriye ait bilgilerin Varlık-ĠliĢki diyagramı MüĢterinin; adı, soyadı, adresi telefonu, Adı Soyadı MÜŞTERİ Müşteri_No adres telefon 9
Varlık-İlişki Modeli Temel Kavramları Örnek; Bir bakkalın veresiye defterinin Varlık-ĠliĢki modeli MüĢterinin; adı, soyadı, adresi telefonu, Ürünün; adı, fiyatı, SatıĢ ; müģteri bilgisi, ürün bilgisi, satıģ fiyatı, satıģ adedi, satıģ tarihi, satıģ adedi, ödenen miktar, ödeme tarihi Ödeme Tutarı Ödeme tar ÜrünAdı Adı Soyadı ürün_no ÜRÜNLER SATIŞ MÜŞTERİ Müşteri_No Fiyatı adres telefon Satış miktarı Satış fiyatı Satış Tarihi 10 ÜRÜNLER- SATIŞ arasında:1 ilişkisi, SATIŞ-MÜŞTERİ arasında N:1 ilişkisi vardır
Varlık-İlişki Modeli Temel Kavramları BİRE-BİRÇOK (1:N) İlişki ÜRÜN Ürün_no ürünadı Fiyatı 1 Ekmek 0.40 2 Kaşar 8.00 3 1.L Süt 1.40 MÜŞTERİ Müşterino Adı Soyadı adres Telefon 101 Ali Can Burdur 2345678 102 Kazım Kara Burdur 5894785 103 Fatma Koç Toki 2547955 SATIŞ Müşterino Ürün_No Satış miktarı Satış Fiyatı Satış Tarihi Ödenen Tutar Ödeme Tarihi 101 1 8 0.40 21.02.2011 101 3 1 8.50 21.02.2011 103 3 2 8.00 22.01.2011 11
Soru ve Önerileriniz? 12
Çalışma Sorusu Öğrencilerin almış olduğu dersler ve bu derslere ait vize ve final notlarının bulunacağı E-R diyagramını çiziniz? 13