CBS BİLEŞENLERİ Yazılım (Software) Donanım (Hardware) CBS Veri (Data) Personel (Person) Yöntem (Method)
Yazılım(Software) Yazılım; bilgisayarda koşabilen program anlamına gelmektedir. Yazılımın amacı ise; coğrafik bilgileri depolamak, analiz etmek ve görüntülemek gibi ihtiyaç ve fonksiyonları sağlamak üzere, yüksek düzeyli programlama dilleriyle gerçekleştirilen algoritmalardır. Network Yazılımı (TCP-IP...) İşletim Sistemi Yazılımı (Unix, WINDOWS...) CBS Yazılımı (ARC/INFO, ARCVIEW, MAPINFO, IDRISI) Uygulama Yazılımları, (CBS yazılımının makro dili ile yazılan programlar ile bu yazılımın desteklediği diller)
Bilgisayar Destekli Harita Yazılımları -CAD Yazılımları -GIS(CBS) Yazılımları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. CAD Yazılımları Çizim yapabilme yeteneğine sahip olan bilgisayar yazılımlarıdır. İngilizce Computer Aided Desing kısaltılmasından oluşmuştur. CAD kelimesinin türkçe karşılığı ise Bilgisayar Destekli Tasarımdır. Haritacılıkta yaygın olarak kullanılan CAD yazılımları AutoCAD, NetCAD dir.
GIS(CBS) Yazılımları Coğrafi Bilgi Sistemi verilerinin işlenmesini,depolanmasını ve görüntülenmesi için gerekli coğrafi işlem fonksiyonlarının bir araya getirilmesiyle oluşturulan yazılımlardır. İlk CBS yazılımları basit anlamda istatiksel veri analizleri yapabilme özelliğine sahip basit programlardı. Günümüzde ise; Coğrafi Bilgi Sistemine yönelik bir yazılımda olması gereken temel unsurlardan bazıları şunlardır; - Coğrafik veri/bilgi girişi ve işlemi için gerekli araçları bulundurması, - Bir veri tabanı yönetim sistemine sahip olmak, - Konumsal sorgulama, analiz ve görüntülemeyi desteklemeli, - Ek donanımlar ile olan bağlantılar için ara-yüz desteği olmalıdır.
BAŞLICA CBS YAZILIM FİRMALARI ve ÜRÜNLERİ ArcGIS ArcInfo ArcView SDE (Spatial Database Engine) MapObjects ArcIMS MicroStation GeoGraphics MicroStation GeoEngineering
AutoCAD Map AutoCAD Map 3D Modular GIS Environment (INTERGRAPH MGE) GeoMedia Pro GeoMedia Viewer GeoMedia WebMap MapInfo Professional MapInfo MapBasic MapX NetCAD GIS(v4.0, v5.0,v5.1,v5.2, v6)
DİĞER CBS YAZILIMLARI IDRISI GRASS CARIS LIS/GIS ARGUS Geo-dataWorks Maptitude Landmarks Graphics
CBS YAZILIMININ SEÇİMİ Bir CBS projesinde en önemli işlem adımlarından birtanesi projeye uygun CBS yazılımının seçilmesidir. Yazılımlar yüksek maliyetli olduklarından gereksiz yazılım harcamalarından uzak durulmalıdır. CBS Yazılımı Seçilirken Dikkat Edilmesi Gerekenler; Proje amacı doğrultusunda gerekli fonksiyonları yerine getirmelidir. Mevcut personelin kullanabilmesi(eğer mevcut yazılım operatoru yoksa yeni personel açığı ortaya çıkmaktadır, bu da maliyetin artmasına neden olmaktadır.) Güncellenebilir olmalıdır Yazılımın Fiyat/Kullanılabilirlik(Performans) oranının iyi olması Donanımdan bağımsız olmalıdır Teknik Destek
ArcGIS ArcGIS, GIS gereklerini yerine getirmek için, tek veya birçok kullanıcıya bir iskelet sistemi sağlar. ArcGIS, coğrafi veri ile çalışma ve yaratım için gerekli bütün araçları sağlar. Bu, bütün GIS işlemleri için gerekli araçları içerir Günleme ve veri otomasyonu, haritalama ve harita tabanlı işlemler, veri yönetimi, coğrafi analizler, veri açılımı ve internet üzeri uygulamalar ArcGIS, genel coğrafi veri modelinin işlevini tanımlayarak ve gerçekleştirerek her türlü GIS uygulamaları için güçlü bir platform sağlar.
ArcGIS; Vektor, Raster, ve diğer veri tipleri gibi mekansal bilgileri sunmak için yüksek düzeyde coğrafi veri modeline sahiptir. İçerdiği Araçlar Günleme ve veri otomasyonu Veri yönetimi Haritalama ve harita tabanlı işlemler Coğrafi analizler Veri açılımı ve internet üzeri uygulamalar
ArcGIS Desktop Veri Görüntüleme Gonksiyonları ArcGIS Desktop yazılımlarının(arcinfo, ArcView ve ArcEditor) içerisinde bütünleşik olarak gelen ArcMap, ArcCatalog ve ArcToolbox arayüzleri ile basit veya ileri düzeyde, haritalama, veri yönetimi,coğrafi analizler, veri güncelleme ve görüntüleme işlemlerini gerçekleştirebileceğimiz entegre bir CBS yazılımıdır. Coğrafi Analizler
ArcInfo ArcInfo ileri düzey GIS sistemleri oluşturabilmeniz ve yönetebilmeniz için gerekli tüm fonksiyonlara sahiptir. Profesyonel GIS kullanıcıları veri üretimi, harita görüntüleme, modelleme ve analiz işlemlerinin tümü için ArcInfo kullanırlar. ArcInfo harita otomasyonu, veri dönüşümü, veri tabanı yönetimi, harita çakıştırma,konumsal analiz,etkileşimli görüntüleme ve sorgulama, grafik, tanısal veri girişi ve düzeltme,adres haritalama ve kodlama, ağ analizi,harita üzerine niteliklerin yazılması ve topografik analiz işlemlerinde etkin çözümler sunmaktadır. ArcInfo yu diğerlerinden ayıran en önemli özellik, sayısal harita sistemlerinin gelekneksel kartoğrafik yapılarını, ilişkisel veritabanı yönetim sistemleri etrafında kurulmuş olan güçlü analiz sistemleri ile entegre edilebilmesidir.
ArcInfo Kullanıldığı Yerler Belediyeler Alt yapı yönetimi İmar planı ve yapım uyg. Kadastral veri tabanı oluş. Ulaşım planlaması Madencilik Ormancılık Yerel ve Merkezi Hükümet uygulamaları Eğitim Pazarlama İnşaat Müh. Savunma Fabrika Yönetimi
ArcView ArcView yazılımı, vektör ve raster kökenli coğrafi veri tabanlarından geometrik ve geometrik olmayan verinin sorgulanmasına olanak veren, bir masaüstü haritalama ve coğrafi bilgi sistemleri yazılımıdır. Is istasyonları, PC ve Macintosh lerde çalışabilen ArcView yazılımı,coğrafi veri tabanlarına tüm kullanıcılar tarafından erişim imkanı sağlamakta, değişik formatlardaki (dxf, dgn, dbf, txt, tif, bmp,.. vb.) verilerin kolayca seçilmesi ve görüntülenmesine olanak tanımaktadır. Bu yazılım ESRI nin CBS ürünlerinin ürettiği konumsal veriyi direkt olarak kullanarak sorgulama ve görüntüleme islerini yapabilir. Harita yönetim Mekansal analiz Veri üretim ve güncelleme Veri entegrasyonu ve yönetimi
Trabzon ili arazi kullanım haritası,mera,orman,tarım,fundalık,fındıklık,çay alanları gibi bilgileri içermektedir.
Kurulmuş olan basit sunucu (server) ağı ile havalimanın dış hatlar geliş-gidiş bölümlerinde bulunan tüm mağazaların yerleşimi ve güncel fotoğraflarına ulaşmak mümkün olmaktadır.
ArcSDE ArcSDE, ilişkisel veri tabanlarına GIS ağ geçididir. Seçilmiş İVTYS niz içindeki coğrafi bilgiyi yönetmenizi ve verilerinizi ArcGIS Desktop a açık olarak sunmanızı ve diğer uygulamaları sağlar. ArcSDE, çok kullanıcılı ArcGIS sistem içerisinde anahtar bileşendir. Neden ArcSDE? İVTYS kullanmanın bütün faydalarına sahip oluyorsunuz. Özellik geometrinizi İVTYS içerisinde saklayabiliyorsunuz, sadece öznitelikler değil bütün mekansal verileriniz İVTYS içinde, Birçok editöre izin veriyorsunuz. GIS veri tabanını limitsiz olarak yönetebiliyorsunuz. Sürekli ve döşenmemiş veri tabanına sahip olabiliyorsunuz GIS tarafından gereksinim duyulan kompleks özellikleri ve davranışları modelleyebiliyorsunuz. Uzun işlemleri ve versiyonları yönetebiliyorsunuz. Güçlü ArcGIS araçlarını İVTYS içerisinde depolanan veriler üzerinde uygulayabiliyorsunuz.
MapObjects MapObjects, masaüstü haritacılık ve CBS de, çözüm üretmek için özelleşmiş araçları sağlar. Varolan uygulamaları geliştirmek için haritacılık araçları eklemek, veri görüntülemesi için uygulamalar inşa etmek, özel isleri ve ihtiyaçların yerine getirilmesi için CBS programları üretmek, CBS çözümleri ile üretilmiş veriye kolaylıkla erişim sağlayan basit sorgu tabanlı uygulamalar geliştirmek MapObjects ile karşılanabilecek gereksinimlerdir.
ArcIMS ArcIMS, CBS ve harita ile ilgili servislere Internet yoluyla veri gönderim olanagi saglar. ArcIMS, sistem kullanicisi için - veri kaynaklarinin görüntülenmesine, - sorgulanmasina, - analiz edilmesine olanak verir. ArcIMS Yazılımının Özellikleri Farklı kaynaklardan gelen verilerin birleştirilmesi Harita Servislerine güvenli erişim Kolay üretim, tasarım ve yönetim Ölçeklendirilebilirlik Standart iletişim protokolleri ile uyumlu yapı Geniş istemci desteği
ArcGIS Image Server ArcGIS Image Server, dosya-bazlı imajların yönetimini, işlenmesi ve dağıtımını sağlayan hızlı bir sunucu platformudur. İmaj verilerine hızlı ve açık erişim sağlar. Raster verilerin depolama, veri işleme maliyetlerini düşürür ve daha kısa sürede veri alma-dağıtma imkanı sağlar.
Microstation GeoGraphics Temel konumsal analiz fonksiyonlarını yerine getirir.microstation GeoGraphics, Bentley sistemlerinin ana CBS modülüdür. Microstation Java ve CAD birleştirerek geliştirmiştir. Bu kategorideki mühendislik ürünleri Enterprise Engineering Modeling (EEM) olarak adlandirilmaktadir. MicroStation, harita projelerindeki grafik verileri üreten, yöneten, değişiklikler yapan geniş tabanlı bir CAD yazılımı olması yanında konumsal planlama, problem çözme ve karar verme gibi tasarım tabanlı analizleri ortaya koyan CBS yazılımı özelliğindedir. Bütün fonksiyonları JAVA dilini destekler. Database yapısı 3.kuşak gelişim araçlarına uygunluk sağlar.
MicroStation GeoGraphics Çalışma Ekranından Bir Görüntü
AutoCAD Map AutoCAD Map, AutoCAD in haritacılık ve CBS uygulamaları için geliştirilmiş bir ürünüdür.coğrafi bilgi amaçlı harita üretimi, istenen geometrik doğruluk ve kalitede çıktı alınmasında AutoCAD Map kullanılabilir. Belediye gibi hizmet üreten kuruluşlarda Doğal kaynaklar veya çevreyle ilgili kuruluşların harita grubunda Telekomünikasyon şirketleri Gaz dağıtım organizasyonları Bakanlıkta veya kamu kuruluşlarında Haritayla ilgili çalışan her türlü kurumda AutoCAD Map 3D Nokta verileri kullanılarak 3 Boyutlu modeller oluşturulup, model üzerinde analizler yapılabilir.
AutoCAD Map 3D Çalışma Ekranından Bir Görüntü
AutoCAD Map 3D Çalışma Ekranından Bir Görüntü
MapInfo Yazılım geniş uygulama çeşitliliğine sahiptir ve DOS, Windows, Macintosh altında çeşitli Unix, Linux gibi platformlarda koşabilir. MapInfo, coğrafi, ekonomik, politik, kültürel ve endüstriyel uygulamalar içeren kaynaklara yardim hizmeti sunmaktadır. MapInfo, farklı uygulamalar için birçok CBS ürününe sahip olup, bunlardan bazıları şunlardır.
MapInfo Professional MapInfo Professional; haritacılık ve mekansal analiz işlevleri için, etkili ticari uygulamalarda ve karar vermede daha iyi sunumlar, analiz ve strateji sağlar. MapInfo MapBasic MapInfo ortamı için tasarlanmış olan uygulama geliştirme ortamıdır. MapX VB, Delphi gibi RAD ortamlarinda, temel CBS uygulamalarini gerçeklestirmeyi mümkün kilmistir. MapX küllenilerek gelistirilmis görsel uygulamalar, MapInfo ve MapBasic olmadan her makinede çalisabilmektedir. Bu sayede kullanici sayisi 20 yi asacak uygulamalar için çok etkin ve hesapli bir ortam hazirlamak mümkündür
MapInfo Professional(v11.5) MapInfo Drivetime, MapInfo Professional ile entegre bir şekilde, var olan veya yeni noktalar etrafında Çekim alanı uzaklığı bilgilerini görme ve analiz yeteneği sunar. Iso-chrone (zaman) ve Isodistance (uzaklık) bazında çekim alanları oluşturur. İki veya daha fazla nokta arasında en hızlı/en kısa rotayı hesaplar
MapInfo Professional(v11.5) MapInfo Professional 11.5 açık kodlu postgis, Microsoft SQL 2008 ve Office 2010 destekleriyle veri alışverişini daha geniş ve güncel bir platforma taşımıştır. Yapılacak olan birçok ortak işlem yüksek performans ve verimlilik ile uygulanabilir. 4 kolona kadar veri tabanı üzerinden sıralama yapılabilir
MapInfo da Yapabileceklerimiz Veri üretim ve sorgulama Suç analizi Tüketim analizi Rota ve trafik planlama İşyerleri, büyük merkezler veya servisler için lokasyon seçimi Bilginizi lokasyon tanımlı hale getirme ve karar verme mekanizması kurar.
MapInfo nun Kullanıldığı Yerler Yüksek kaliteli haritalar ve/veya harita sunumları ile karar destek sistemlerinde Kompleks data ve coğrafi analiz ile normalde göremeyeceklerinizi görmek için Müşteri ve satış noktası demografik analizlerinde Lojistik ve acil destek servislerinde
Farklı Sektörlerde Kullanım Mobil Telekomünikasyon Baz istasyonlarının yerleşimi Dağıtım Dükkan noktalarının ağırlık modellemesi Sağlık Eşitsizlik raporlaması Gizliliğin korunması Polis Suç yoğunluk analizi Kamu Çevresel Etki Analizleri Sigorta Sel Modelleme
INTERGRAPH MGE: Modular GIS Environment Modüler bir CBS ortamı olan MGE; Basic Nucleus (veri sorgulama ve inceleme), Base Mapper (veri koleksiyonu), Basic Administrator (veri tabanı kurma ve bakimi) olmak üzere çeşitli yazılım parçalarından oluşmaktadır. NT ve UNIX işletim sistemlerinde çalışabilmektedir. MGE, grafik verinin üretimi ve düzenlenmesi için MicrostationCAD ürününü kullanır. MGE, konumsal olmayan, öznitelik verilerinin kullanımı için Intergraph in İlişkisel Veritabanı Sistemi (RIS-Relational Interface System) ile altı veritabanı yazılımına (Informix, Oracle, Ingres, DB, SYBASE, MS SQL Server) ve ODBC (Open Database Standart) uyumlu dillere doğrudan erişim olanağı sunar.
GeoMedia GeoMedia ürün grubu GeoMedia tabanli uygulamalarin gelistiricilerine ve GeoMedia ürün ve nesnelerini, gelisim, danisma, sistem bütünlemesi ya da veri temini için kullananlara yönelik gelistirilmistir. Bazi GeoMedia ürünleri olarak GeoMedia Proffessional ve GeoMedia Web Map verilebilir. ÜretilmiĢ CBS formatlarının değiģtirmeye gerek duymadan desteklemektedir. CAD, MGE, FRAMME, ORACLE, SDO/SC, Arc/Info, ArcView, Access gibi veri formatlarını okuyabilir.
GeoMedia Pro 2013 Çalışma Ekranından Bir Görüntü
NetCAD 6 GIS Modüler yapıya sahip NetCAD, Harita, Planlama, Peyzaj, İnşaat, Mimarlık Firmaları,Belediye ve Kamu Kurumları, Tasarım/Çizim gereksinimi olan tüm mühendisler tarafından kullanılabilecek özelliklere sahip CAD fonksiyonla rina dayalı, ana modül ve özel ihtiyaçlar için çeşitli diğer modüllere sahiptir. Her türlü ölçekteki CAD ve GIS projelerini oluşturmaya olanak verir. NetCAD 6 GIS güçlü altyapısı, yüksek performansı ve esnek kullanımı ile artık tüm sektörlerde kullanılabilir. Mevzuatlara uygun, projenin her aşamasında uluslararası standartlarda zengin çözümler sunuyor.
NetCAD 6 GIS Öne Çıkan Özellikleri CAD ve GIS fonksiyonlarını bir arada kullanılmasının sağlar. Tüm referans katmanlarını bir arada bulunduran gelişmiş katman yöneticisi Proje ile birlikte eşzamanlı ve tüm dünyadaki verilere online erişim kolaylığı sağlayan ve bu verileri projede altlık olarak kullanabilmeyi sağlayan arama motoru Grafik ve sözel verileri anlık ve dinamik olarak yönetelebilir sorgu fonksiyonları
NetCAD 6 GIS Çalışma Ekranında Görüntüler
CBS(GIS) Yazılımlarını CAD Yazılımlarından Farkı Coğrafi Bilgi Sistemi yazılımlarını diğer Bilgisayar Destekli Çizim yazılımlardan ayıran en önemli özellik coğrafi analiz, diğer bir ifade ile konumsal analitik işlemleri gerçekleştirebilme yeteneğidir. Coğrafi Bilgi Bilgi sisteminde konumlarla birlikte öznitelik bilgileri de verilmektedir. CAD yazılımlarında koordinatlar yani konum bilgileri elde edilmektedir.
GIS in Genel Özellikleri Veritabanı erişimi (Oracle, MS SQL, My Sql, Access, DB2, ) Geniş veri desteği (dxf, dwg, dgn, shp, Uvdf ) Katman İşlemleri (ekle, çıkar, katmana alan ekle, sil, aktif yap ) Tablo İşlemleri (tablo göster, birleştir, ilişkiledir, sakla ) Tematik Haritalama (Tek sembol, dereceli renkler, pasta grafikler, nokta yoğunluk, bindirilmiş grafik ) Mekansal Sorgulama ve analiz Tampon bölge analizi Zengin seçim işlemleri (özelliklerden/konumdan seçim, seçim özellikleri, istatistikler ) Gelişmiş semboloji desteği Raster veri desteği (Tiff, jpeg, png, img, esri grid, Mr.SID, vb )
Kaynaklar www.cografya.gen.tr www.esri.com www.bentley.com www.netcad.com.tr www.autodesk.com www.intergraph.com