Kriz yatırımcının enerjisini düşürdü Krizden en az etkilenmesi beklenen enerji yatırımlarında bazı projeler finansman nedeniyle ertelendi. Kriz engeline takılan projeler arasında Alarko, Cengiz İnşaat, IC Holding, Hattat Holding'in projeleri bulunuyor. Son yıllarda şirketlerin gözde yatırım alanı haline gelen enerji sektöründe planlanan yatırımlara kriz freni geldi. Yeni yatırımları için finansman bulmakta güçlük çeken bazı firmalar, yatırımlarını ertelemeye başladı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na (EPDK) başvurarak ek süre talep eden firmalar arasında Alarko Grubu, Amerikalı AES Enerji, IC Holding'e ait İÇTAŞ ve Cengiz İnşaat bulunuyor. Türkiye'de enerji krizinin yaşanmaması için sektöre 2020 yılına kadar 55 bin gigawatt yani 130 milyar dolarlık yatırım yapılması gerekiyor. Yeni dönemde Türkiye`de hedef, enerjide 25 bin megawatt`lık bir özel sektör yaratmak. Sektördeki bu ihtiyacı görüp enerji alanına yatırım yapma kararı alan aralarında Türkiye 'nin en büyük 14 holdinginin de yer aldığı firmalardan bazıları bankalardan kredi temininde zorlanmaya başladıkları için yatırımlarını yeniden gözden geçiriyor. Elektrik tüketimi azaldı Firmaların enerji yatırımlarına mola vermesinde bir diğer büyük etken ise kriz nedeniyle sanayide elektrik tüketiminin düşüşü. Her yıl yüzde 8,5 oranında artan Türkiye'nin elektrik tüketimi, 2008'in aralık ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6.5 oranında azalarak 15.7 milyar kilovat/saat oldu. Tüketimdeki düşüş 2009'un ilk 4 ayında yüzde 7'lere ulaştı. Yatırımlarını gözden geçirme kararı alan firmalar kriz nedeniyle ürettiği elektriği satamayacağından da endişeli. Bu kapsamda Alarko Grubu Çanakkale Biga'da kurmayı planladığı 500 megavat güçteki elektrik santralı için, Amerikalı AES Enerji ve IC Holding'e ait İÇTAŞ Enerji firması ortaklığıyla kurulan Göller Enerji de, Antalya'da 270 megavat kurulu güçte doğalgaz üretim santralı yatırımı için süre talep etti. Cengiz İnşaat'ın da 600 megavat kurulu güçteki termik santral yatırımını geri çekmeyi planladığı belirtiliyor. Kredi şartları çok ağır Elektrik Üreticileri Derneği Başkanı Önder Karaduman da birçok bankanın yatırımcıya vereceği kredi karşılığında evini ve ya arabasını ipotek ettirmesini istediğini belirtiyor. Karaduman, "Ticari kredi veren bankalar proje kredi sistemini çalıştırmıyorlar. Bankalar hep devletin verdiği garanti fiyatlara bakıyor. Piyasadaki cari fiyatlara bakmıyor. Biz de aslında bankaların yapması gerektiğini mecburen devletten bekliyoruz. Devletin garantilerini biraz yukarı çekmesini talep ettik." Enerji sektöründe yatırımı süren firmalardan biri olan Eren Holding'in Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Eren, finansman sıkıntısının yatırımları olumsuz etkilemeye başladığı görüşünde. "Zonguldak'ta kömürden enerji üreten santral yatırımımıza krizden önce başladığımız için finans bulmakta sıkıntı yaşamadık. Ama birçok firmanın sıkıntı yaşayıp yatırımı ertelediğini görüyoruz" diyen Eren, TEİAŞ'ın satın aldığı elektriğin bedelini zamanında ödeyememesinin ise kendilerini kara kara düşündürdüğünü söylüyor. Yatırımların tamamlanması şart Hidroelektrik enerji üretimi konusunda Türkiye'nin en eski firmaları arasında yer alan Bereket Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Ceyhan Saldanlı da piyasadaki nakit sıkıntısına dikkat çekiyor. Saldanlı kendilerinin yatırımlarını öz sermayeleriyle gerçekleştirdikleri için sorun yaşamadıklarını ancak yeni lisans alan pek çok firmanın sorun yaşadığını ifade ediyor. "EPDK'nın verdiği 1000'den fazla lisans var. Türkiye'nin bir enerji krizi yaşamaması için bu yatırımları tamamlanması gerekiyor" diyen Saldanlı, finans piyasalarının daraldığı yerde Avrupa Yatırım Bankası, Dünya Bankası gibi yerlerden hazine garantisiyle bazı fonların Türkiye'ye çekilmesi gerektiğini vurguluyor.
Krizle birlikte birçok firmanın aldığı lisansları hayata geçirmekte zorluk çektiğine işaret eden IC Holding İş Geliştirme Sorumlusu İsmail Serdar Dönmez, "Hatta firmalar yatırım için gerekli teminatları almakta bile zorlanıyor. Teminatların alınması krizle birlikte ağır geldi. Çünkü 6-7 milyon TL'lerden bahsediyoruz. Bu teminatı da her şirket şu anda vermek istemiyor. Ayrıca bankalar da kredi vermiyor. Projeleri tamamlamış ve daha önceden finansmanı temin edilmiş yatırımlar bir şekilde yürüyor. Ancak yeni projelerde sıkıntı var" diyor. Ortak platform kurulmalı Hattat Holding İş Geliştirme Koordinatörü İzzet Kalaycı da finansman sıkıntısına dikkat çekiyor ve krizden sonra enerji sıkıntısı yaşanmaması için sorumlu bakanlıkların bürokrasiyi azaltacak uygulamalara gitmesi gerektiğini söylüyor. Kalaycı, "Çevre, Enerji ve Sanayi Bakanlıklarıyla EPDK ortak bir platform oluşturabilir. Bürokrasi yüzünden yatırım süreleri 4-5 yıla çıkıyor. Biz yerli santralleri kurmazsak çok kötü eneji krizleri yaşanabilir" diye devam ediyor. TEİAŞ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI ALIŞ: Yabancı bankalar görüşmeye çağırıyor Türkiye Elektrik İletim A.Ş (TEİAŞ) Genel Müdür Yardımcısı Halil Alış, geçen yılın ekim ayından itibaren Türkiye'deki enerji tüketiminin azaldığını, bu nedenle yeni yatırım yapacak şirketlerin ürettikleri elektriği satamama korkusunu yaşadıklarını belirtiyor. Finansal krizin de şirketleri zorladığına dikkat çeken Alış, şunları söylüyor: "Krizde lisans almış ve şu anda işe başlamış santrallerin bile yabancı finans kuruluşları tarafından yeniden görüşmeye çağrıldığını duyuyoruz. Dolayısıyla yatırımlar durabilir. Ancak yine de yatırımların sürmesi gerekiyor. Aslında bu krizin fırsata dönüştürülmesi lazım. Yatırımcılar finans sıkıntısını çözebilirlerse eskiden megawatı 1 milyon 200 bin dolar olan yatırım maliyetleri şu anda 800-900 bin dolarlara düştü. Çünkü jeneratör ve ya makine üreticileri de ürününü satamadığı için fiyat düşürdü. Herkesin durduğu dönemde yürümek gerekli. Bir de yatırıma başlamışların yarıda bırakma değil de ertelemesi olur." AKFEN ARADIĞI KREDİYİ BULDU Sinop'ta yapmak istediği 1.5 milyar dolar değerindeki ithal kömüre dayalı termik santral yatırımı için kredi bulamayıp EPDK'dan 1 yıl ek süre talep eden Akfen aradığı krediyi buldu. AkfenHES Yatırımları ve Enerji Üretim A.Ş.'ye ait şirketlerden Beyobası Enerji Üretim A.Ş, İdeal Enerji Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş. ve Çamlıca Elektrik Üretim A.Ş.'nin Hidroelektrik Santrali yatırımı için toplam 166 milyon 450 bin euro'luk kredi sözleşmesi imzalandı. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş., Yapı Kredi Bankası, National Bank of Greece (Finansbank), Denizbank ve Türkiye İş Bankası konsorsiyumu tarafından sağlanan kredinin imza töreni 27 Nisan 2009'da imzalanacak. ENERJİDE KİMİN HANGİ PROJESİ VAR SABANCI Holding enerji sektöründe pazar liderlerinden biri olmak için stratejik olarak elektrik enerjisine yönelmiş durumda. Ortakları Verbund ile birlikte 2015 yılında en az yüzde 10`luk pazar payına ulaşmayı hedefleyen Holding, bunun için de 2015 yılına kadar 6,5 milyar dolar yatırım yaparak 5 bin megawatt`lık kurulu güce ulaşacak. AĞAOĞLU GRUBU Üç yıl içinde enerji sektörüne 1.6 milyar dolarlık bir yatırım yapmayı ve 1000 megavatlık bir enerji üretim kapasitesine ulaşmayı planlıyor. Bu lisansların 2012 yılına kadar enerji üretime geçmesi için
çalışacak olan firmanın hedefi ise 2015 yılında kurulu güç bazında Türkiye'de enerji sektörünün ilk 10 şirketi içinde yer almak. BEREKET ENERJİ Adana'daki Göktaş'ta 300 megawatlık bir santralin yanı sıra Toros'ta 50 megawatt gücündeki santrallerin inşaatları sürüyor. Şu sıralar Koyunhisar'da bir projesini devreye alacak olan Bereket Enerji, bu projenin ardından ana ortağı olduğu Giresun'daki 100 megawatlık bir santrali bu yıl içinde devreye almayı planlıyor. Rüzgar enerjisi için alınmış 2 lisansı olan firma Marmara ve Ege'de 2 rüzgar enerjisi sanralini hayata geçirecek. Bereket Enerji enerji alanında 1 milyar euro'luk yatırıma ulaşmayı hedefliyor. ENKA Türkiye`nin en büyük inşaat şirketlerinden Enka, 800 megawatt`lık ithal kömür santrali yapmayı planlıyor. Firma, lisansı alınan santrallerle yıllık ortalama 5,6 milyar kilowatt saat üretim kapasitesini daha devreye alacak. Enka ayrıca 5 yıl içinde ithal kömür santralini tamamlamayı ve 1,7 milyar dolarlık yatırım yapmayı planlıyor. GAMA İnşaat sektörünün bir diğer büyük ismi Gama da enerjiye yoğunlaşan gruplardan. Gama`nın iştirakleri olan enerji üretim tesislerinin toplam kapasitesi 1.703 megawatt. Şu sıralar 13 adet hidroelektrik ve 9 adet rüzgar santrali projelerini geliştiriyor. Gama önümüzdeki 5 yılda toplam 3-4 milyar dolarlık maliyetle 3 bin megawatt`lık yatırım planlıyor. EREN HOLDİNG Enerjide elektrik, kömür ve doğal gaz alanlarıyla ilgilenen Eren Holding, Zonguldak`ta toplam 1.360 megawatt kapasiteli kömür santrali yapıyor. Üç üniteden oluşan santralin ilk ünitesi 2009'da devreye girecek. Bugüne kadar enerji sektörüne 450 milyon dolar yatıran Eren Holding, önümüzdeki 5 yıl içinde enerjiye 3 milyar dolarlık yatırım gerçekleştirecek. AKKÖK HOLDİNG Hidroelektrik ve rüzgar gibi yenilenebilir yatırımlara yönelen Akenerji, 9 adet hidroelektrik enerjisi santrali ve 1 adet rüzgar enerjisi santrali yatırımını başlatmış durumda. Toplamda 850 milyon dolarlık bu yatırımı 200'dan itibaren faaliyete geçirecek olan Akenerji, 5 yıl içindeki hedefi 3 bin megawatt kapasiteye ulaşmak. ZORLU HOLDİNG Zorlu Enerji Grubu`nun doğal gazdan elektik üreten 7 santrali var. Enerjinin her türüyle ilgilenen Grup ADÜAŞ`ın, toplam 140 megawatt kurulu güce sahip 7 hidroelektrik, 1 jeotermal ve 1 gaz türbininin özelleştirilme ihalesini 510 milyon dolarlık teklifle kazanmıştı. Firma önümüzdeki yıllarda 4 milyar dolarlık yatırım yapmayı hedefliyor. DOĞAN HOLDİNG Doğan Holding, son birkaç yıldır elektrik enerjisiyle de ilgileniyor. Holdingin lisansı alınmış 2 hidroelektrik santral projesi olan Holding yıllık 1,5 milyar kilowatt saat elektrik üretecek olan santral için 1 milyar dolarlık yatırım planlıyor. 5 yıldaki hedefi 3 bin megawatt`ın üzerinde bir güce erişmek. IC HOLDİNG Bünyesinde 18 hidroelektrik santrali lisansı bulunuyor. 2007 yılında Amerikalı global enerji şirketi AES ile ortaklık kuran IC Holding'in şu an 2`si işletmede, 15`i ise yapım aşamasında olan toplam 380
megawatt`lık kurulu gücü var. Halihazırdaki projelere 1 milyar dolar yatıran firma önümüzdeki 5 yıl içinde 5,5 milyar dolarlık yatırım öngörüyor. LİMAK Hidroelektrik, kömür, nükleer, doğalgaz, ve yenilebilir enerji yatırımlarıyla ilgileniyor. Holding`in bünyesinde 8 adet hidroelektrik santrali lisansı bulunuyor. Ayrıca 3 proje için de lisans işlemleri sürüyor. Bugüne kadar mevcut projelerine yaklaşık 2,5 milyar dolar yatıran Holding, gelecek 5 yıl içinde de 1,5-2 milyar dolarlık yatırım yapmayı planlıyor. HATTAT Hattat Holding Enerji Grubu, kömür, metan, petrol, doğal gaz, elektrik üretim ve dağıtım kollarında çalışmalarını sürdürüyor. Şu ana kadar toplam 250 milyon euro`luk proje yatırımı yapan firma planlanan 3,1 milyar euro`luk yatırımın yanı sıra hedef olarak belirlenen 5 bin megawatt`lık kapasite için çalışmalarını sürdürüyor. BORUSAN Maya Enerji`nin yüzde 70`ini satın alarak sektöre giren Borusan Holding'in enerjideki mevcut kapasitesi 730 megawatt. Yenilenebilir enerjiye odaklanan Borusan Holding, bu yılın son çeyreğinden itibaren yatırımlara başlıyor. 5 yıl içinde de toplam 1,5 milyar dolarlık yatırım planlıyor. Referans / Haber / 24.04.2009 Obama: ABD, yenilenebilir enerji konusunda öncü olmalı ABD Başkanı Barack Obama, ülkesinin, yenilenebilir enerji konusunda öncü olması gerektiğini söyledi. Obama, Iowa eyaletindeki bir rüzgar enerji tesisi işçilerine hitaben yaptığı konuşmada, 22 Nisanın "Yeryüzü Günü" ilan edildiğini anımsatarak, bu gün açısından ülkede akaryakıtın çevreyi kirletmesinin azaltılması, aynı doğrultuda ülkenin dış kaynaklı petrole bağımlılığının azaltılmasına ihtiyaç duyulduğunu kaydetti. "Amerika'da enerji araştırmalarında yeni bir çağın başlamasıyla, ekonomik büyümede yeni bir oluşum meydana getirmemizin zamanıdır' diyen Obama, Kongreden sera gazı limitlerinin belirlenmesini istediğini, tüm bunların iklim değişikliğiyle ilgili küresel çapta sürdürülen görüşmelerin başarısı için gerektiğini kaydetti. Barac Obama konuşmasında, kısa vadede petrol ve doğalgazda iç üretimin artırılmasının öngörüldüğünü, gelecekte ise ABD'nin rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmasının öncelikli olduğunu söyledi. Obama gerek seçim konuşmalarında, gerekse görevine başladığı ilk günlerde yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarının önemine işaret ederek, "yeni enerji kaynaklarını bulan ve kullanan ülkenin dünyada ve küresel ekonomide öncü olabileceğini, bu ülkenin ABD olması gerektiğini" söylemişti. ABD'nin, aralık ayında Kophenag'da yapılacak olan iklim değişikliğiyle ilgili görüşmelerde sera gazı emisyonunu kısıtlamayı amaçlayan Kyoto Protokolü'ne katıldığını açıklaması öngörülüyor. Temsilciler Meclisinin de gündeminde karbondioksit ve benzeri sera gazlarını salımının azaltılmasına yönelik önlemlerin görüşülmesi bulunuyor. "KİLO VERME MÜCADELESİ" ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton da, "iklim değişikliğiyle ilgili faaliyetlerin, kendisinin kilo verme mücadelesine benzediğini" söyledi. Clinton, Yerüzü Günü dolayısıyla Dışeşlare Bakanlığı personeliyle yapılan toplantıdaki konuşmasında, küresel iklim değişikliği gibi büyük sorunlarla karşılaşıldığında çok fazla çaba harcanması gerektiğini vurgulayarak, "bu ise, benim de hakkında bilgi sahibi olduğum bir çeşit kilo verme mücadelesidir. Birkaç
kilo vermemin yeterli olacağını düşünebilirsiniz, ama aslında hedeften oldukça uzak"esprisini dile getirdi. Konunun dünya barışına benzer şekilde çaba gerektirdiğini de dile getiren Clinton, bundan hem insan olarak, hem de ABD vatandaşı olarak sorumlu olduklarını söyledi. Referans / Dünya-Ekonomi / 24.04.2009