HİZMETE ÖZEL T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Sivil Savunma Uzmanlığı YANGIN ÖNLEME VE SÖNDÜRME YÖNERGESİ A N K A R A 2003 HİZMETE ÖZEL
HİZMETE ÖZEL T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Sivil Savunma Uzmanlığı Sayı : B.19.1.DMİ.0.75.00.00.1608/../../2003 Konu : Yangın Önleme ve Söndürme Yönergesi. UYGULAMA TALİMATI İLGİ: a) 26.07.2002 tarih ve 24827 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve Bakanlar Kurulunun 12.06.2002 tarih ve 2002/4390 Sayılı Kararı ile yürürlüğe giren Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik. b) 18.02.2003 tarih ve B.19.SAV.0 32.00.01/27 sayı ile yayımlanan Çevre Bakanlığı Yangın Önleme ve Söndürme Yönergesi. c) Bakanlar Kurulunun 26.10.1995 tarih ve 95/7477 Sayılı Kararı ile yürürlüğe giren Kamu Binalarının Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik. d) DMİ Genel Müdürlüğünün 1995 tarihli Yangın Yönergesi. 1- Bu Yönerge, ilgi (a) ve (b) de kayıtlı Yönetmelik ve Yönerge esasları gereğince Genel Müdürlük merkez ve taşra teşkilatında uygulanmak üzere hazırlanmıştır. 2- İlgi (c) ve (d) de kayıtlı yönetmelik ve yönerge yürürlükten kaldırılmıştır. 3- Taşra teşkilatı ilgi (a) da kayıtlı Yönetmelik ile bu Yönergede belirtilen esaslara göre kendi bünye ve özelliklerinin gerektirdiği ihtiyaç ve şartları da dikkate alarak gereken tedbirleri alacaklar, Müdürlüklerinin Yangın Önleme ve Söndürme Yönergelerini hazırlayacaklar ve Genel Müdürlüğe, Mahalli Sivil Savunma Müdürlüğü ile İtfaiye Müdürlüğüne birer adet göndereceklerdir. 4-Bölge Müdürlükleri bu kitaptan birer adet binası olan bağlı İstasyon Müdürlüklerine göndereceklerdir. 5- Yönetmelik ve Yönergede belirtilen esaslara riayet edilmesini, gereken tedbirlerin alınmasını ve bu hususta azami dikkat ve titizliğin gösterilmesini rica ederim. Adnan ÜNAL Genel Müdür Vekili HİZMETE ÖZEL -I-
HİZMETE ÖZEL Konular Uygulama talimatı İçindekiler Dağıtım çizelgesi Değişiklik çizelgesi İÇİNDEKİLER Madde No. Sahife No. I II-V VI VII BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler ve Tanımlar BİRİNCİ KISIM Genel Hükümler Amaç 1 1 Kapsam 2 1 Yasal dayanak 3 1 Uygulama 4 1-2 Sorumluluk 5 2 Genel sorumluluklar ve yasaklar 6 2-3 Tanımlar 7 3-4 İKİNCİ BÖLÜM Yanma ve Yangın, Yanma Çeşitleri,Yangın Sınıfları ve Sebepleri Yangın Söndürme Sistemleri,Parlayıcı ve Patlayıcı Gazlar BİRİNCİ KISIM Yanma ve Yangın, Yanma Çeşitleri, Yangın Sınıfları ve Sebepleri Yanma ve Yangın 8 4 Yanma Çeşitleri 9 4 Yangın Sınıfları 10 5 Yangın Sebepleri 11 5 HİZMETE ÖZEL -II-
HİZMETE ÖZEL İKİNCİ KISIM Yangın Söndürme Sistemleri Konular Madde No. Sahife No. Genel 12 5-6 Sulu Söndürme Sistemleri 13 6 Sulu Sabit Söndürme Sistemleri 14 6 Köpüklü, gazlı ve kuru tozlu sabit söndürme sistemleri 15 6 Taşınabilir Yangın söndürme tüpleri 16 6 Taşınabilir Yangın söndürme tüplerinin Yerleştirilmesi 17 7 Testler, bakım ve dolum 18 7-8 Periyodik kontrol 19 8 ÜÇÜNCÜ KISIM Parlayıcı ve Patlayıcı Gazlar Genel 20 8 Doğal gaz kullanım esasları 21 8-9 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Evrak,Arşiv Odaları ve Personel Güvenliği Evrak ve Arşiv Güvenliği 22 9-10 Sigara İçme Yerlerinin Belirlenmesi 23 10 Personel Adresleri 24 10 Temizlik Sırasında Dikkat Edilecek Hususlar 25 10 Binanın Mesai Dışı Kullanılması 26 10 HİZMETE ÖZEL -III-
HİZMETE ÖZEL DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Binalara İlişkin Genel Yangın Güvenliği Hükümleri Genel 27 10-11 BEŞİNCİ BÖLÜM Yangın Güvenliği Sorumluluğu, Ekipler, Eğitim, Denetim, İşbirliği, Ödenek ve Yönerge Hazırlanması BİRİNCİ KISIM Yangın Güvenliği Sorumluluğu Genel 28 11 Yangın güvenliği sorumlusu 29 11-12 İKİNCİ KISIM Ekiplerin Kuruluşu, Görevleri ve Çalışma Esasları Ekiplerin kuruluşu 30 12 Ekiplerin görevleri 31 13 Ekiplerin çalışma esasları 32 13-14-15 HİZMETE ÖZEL -IV-
HİZMETE ÖZEL ÜÇÜNCÜ KISIM Eğitim, Denetim, Ödenek ve Yönerge Hazırlanması Eğitim 33 16 Denetim 34 16 İşbirliği 35 16 Ödenek 36 17 Yönerge hazırlanması 37 17 ALTINCI BÖLÜM Diğer Hükümler Yönergenin yürütülmesi 38 17 Yönetmeliğe aykırılık halleri 39 17 Kaldırılan hükümler 40 17 Yürürlük 41 18 Geçici Madde 18 EKLER Konular EK Mesai Harici ve Tatil Günlerinde Çalışacaklara ait Çalışma İzin Belgesi Yangı Söndürme Malzemeleri Listeleri Yangın Emniyet Talimatı Binaları Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik EK-A EK-B,C EK-D EK-E HİZMETE ÖZEL -V-
HİZMETE ÖZEL DAĞITIM ÇİZELGESİ MAKAMIN ADI GÖDERİLEN MİKTAR Çevre ve Orman Bakanlığına 1 Ankara Belediye İtfaiye Müdürlüğüne 1 Ankara İl Sivil Savunma Müdürlüğüne 1 DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MERKEZ TEŞKİLATINA Teftiş Kurulu Başkanlığına 1 Hukuk Müşavirliğine 1 Hava Tahminleri Dairesi Başkanlığına 1 Zirai Meteoroloji ve İklim Rasatları Dairesi Başkanlığına 1 İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığına 1 Personel Dairesi Başkanlığına 1 Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığına 1 Koruma ve Güvenlik Müdürlüğüne 1 Döner Sermaye İşletme Müdürlüğüne 1 DEVELT METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TAŞRA TEŞKİLATINA Adana Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 15 Afyon Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 Ankara Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 Antalya Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 15 Balıkesir Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 15 Diyarbakır Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 15 Elazığ Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükler 10 Erzurum Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 Eskişehir Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 Isparta Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 İstanbul Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 20 İzmir Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 15 Kars Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükle 10 Kırşehir Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 Konya Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 Malatya Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 Samsun Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 Şanlıurfa Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 Tokat Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 Trabzon Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 Van Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 Zonguldak Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Bağlı İstasyon Müdürlükleri 10 ARŞİV 15 TOPLAM 280 HİZMETE ÖZEL -VI-
HİZMETE ÖZEL DEĞİŞİKLİK ÇİZELGESİ Sıra no Değişikliğin tarih ve sayısı Değişikliğin Konusu Değişikliğin İstendiği tarih Değişikliği yapanın kimlik ve İmzası HİZMETE ÖZEL -VII-
HİZMETE ÖZEL T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Sivil Savunma Uzmanlığı YANGIN ÖNLEME VE SÖNDÜRME YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler ve Tanımlar Genel Hükümler Amaç Madde 1- Bu Yönergenin amacı; Genel Müdürlük merkez ve taşra teşkilatı kuruluşları tarafından kullanılan her türlü yapı, bina, tesis ve işletmelerin, tasarımı, yapımı, işletimi, bakımı ve kullanımı aşamalarında, herhangi bir şekilde çıkan yangının, can ve mal kaybını en aza indirerek söndürülmesini sağlayacak yangın öncesinde ve sırasında alınacak tedbirler ile organizasyon, eğitim ve denetimi sağlamaktır. Kapsam Madde 2- Bu Yönerge; Genel Müdürlük merkez ve taşra teşkilatı kuruluşları tarafından kullanılan her türlü yapı, bina, lojman,tesis ile açık ve kapalı alan tesislerinde ve araçlarda alınacak yangın önleme ve söndürme tedbirlerini, yangının ısı, duman, zehirleyici gaz, boğucu gaz ve panik nedeniyle oluşan can güvenliğine yönelik tehlikeleri en aza indirmek için gerekli olan tasarım, yapım, kullanım, bakım ve işletim esaslarını kapsar. Yasal dayanak Madde 3- Bu Yönerge, Bakanlar Kurulunun 26.07.2002 tarih ve 24827 sayılı RG de yayımlanarak yürürlüğe giren 12.06.2002 /4390 sayılı Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik ile Çevre Bakanlığının 18.02.2003 tarih ve 27 sayılı Yangın Önleme ve Söndürme Yönergesi gereğince hazırlanmıştır. Uygulama Madde 4- Bu Yönerge; 3 ncü maddede belirtilen Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce yapılmış mevcut binalar ile yürürlük tarihinden sonra yapılacak yeni yapılar ve kullanım amacı değişen veya ruhsat alma zorunluluğunu gerektiren esaslı onarım ve tadilat yapılacak mevcut yapılarda ve bu Yönergede belirtilen diğer yapı, bina, tesis ve işletmelerde uygulanır. HİZMETE ÖZEL -1-
HİZMETE ÖZEL Bu Yönerge hükümlerinde yer almayan ancak, Genel Müdürlük merkez ve taşra teşkilatı kuruluşları kampüsü içindeki mevcut yapılarda; proje değişikliği gerektiren esaslı onarım ve tadilat projeleri ile yeni inşa edilecek yapılarda Mahalli İtfaiye Müdürlüğünün ve İl Sivil Savunma Müdürlüğünün görüşleri de alınarak 2002/4390 sayılı Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik in 1-142 nci maddelerinde yer alan ve uygulanabilir yangın güvenlik tedbirleri aynen uygulanacaktır. Bu Yönergenin uygulanmasında yapım ile ilgili konularda tereddüde düşülen hususlarda Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, diğer hususlarda İçişleri Bakanlığının yazılı görüşü alınır ve bu görüşe uyulur. Sorumluluk Madde 5-Bu Yönerge ve 2002/4390 sayılı Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasından, İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı, taşra teşkilatı kuruluşlarında Bölge ve İstasyon Müdürleri sorumludurlar. Ayrıca, yapı kullanımında yer alan bütün birim amirleri ve kullanıcı personel yönergede verilen görevleri yerine getirmekten soruludur. Genel Müdürlüğü kampusu içinde yeni inşa edilecek yapılarda yer alan teknik personel bu Yönerge hükümlerine uyulmaması nedeniyle oluşan yangın hasarlarından kusurları oranında sorumlu tutulurlar. Genel sorumluluklar ve yasaklar Madde 6- Bu Yönergenin uygulanmasında; aşağıda belirtilen genel sorumluluk ve yasakla beraber yangına karşı tedbirleri almada 5. Maddede belirtilen birimler ile tüm personel sorumludurlar. a) Yangını Haber Verme: Herhangi bir yerde kontrol dışı ateş yandığını veya dumanını görenlerin bunu, doğru tarif ederek ve meşgul etmeden itfaiyeye, Sivil Savunma Uzmanına,Koruma ve Güvenlik Müdürü ile Kurum Amirine haber vermesi zorunludur. b) Park Yasağı : Genel Müdürlük içindeki yollarda araçların yangın söndürme araç gereç ve cihazlarının kullanımını ve itfaiye araçlarının geçişini zorlaştıracak şekilde park etmeleri, yol vermemeleri gibi fiil ve hareketler yasaktır. c) Söndürme Malzemelerine Müdahale :Her türlü bina, açık arazi, tesis, ve meydanlarda bulunan sabit ve seyyar yangın söndürme tesisat ve cihazlarını karıştırmak, bozmak, kırmak veya kullanılmayacak hale getirmek yasaktır. d) Açıkta Ateş Yakmak : Park, bahçe ve piknik yerlerinde ilgili birimler ile işleticilere ocak yeri olarak ayrılmış yerler dışında ateş veya ocak yakmak, ateşle ilgili işler HİZMETE ÖZEL -2-
HİZMETE ÖZEL yapmak yasaktır. Kağıt, plastik, naylon gibi kolay yanan maddeler ile kıvılcımlı küllerin ve sigara izmaritlerinin kapalı mekanlara, kapı önlerine, çöp bidon veya kovalarına, ağaçlık alanlara atılması ve dökülmesi yasaktır. e) Bina Önünü Açık Bulundurma : Yangına müdahaleyi kolaylaştırmak bakımından, yapıların ana girişi ve civarında, itfaiye araçlarının rahatlıkla yanaşmasını temine yönelik park yasağı konulur ve bu husus trafik levha ve işaretleriyle gösterilir. f) İhbar Telefonu : Genel Müdürlük kampusu içindeki ücretli telefon kabinlerinin içine, otomasyon binasının uygun yerleri ile Koruma ve Güvenlik binası ile yangına hassas bina ve tesislerin uygun yerlerine kırmızı zemin üzerine fosforlu sarı veya beyaz renkte "YANGIN 110" yazısı yazılacaktır. g) Bina Sorumlusu : Bu Yönergenin bu bölümdeki maddelerinde yer alan yangın güvenliği, itfaiyeye yardım ve yasaklarla ilgili hususların uygulanması, Genel Müdürün sorumluluğundadır. h) Yangın Söndürücü Cihaz ve Tesisler : Binalardaki sabit veya seyyar yangın söndürme cihaz ve tesisatını bozmak, kırmak, karıştırmak, sökmek, içine kağıt paçavra gibi yabancı maddeler koymak veya bunları kullanılmayacak hale getirmek veya bozuk bir halde tutmak, her ne suretle olursa olsun yangın musluklarının önünü kapatmak, itfaiyenin geçişini güçleştirecek şekilde araç park etmek, bina önüne ip çekmek ve benzeri hareketler yapmak yasaktır. Yangın söndürücü tesis ve malzeme, amacı dışında kullanılamaz. i) İtfaiye Amirinin Talimatlarına Uyma Zorunluluğu: Gerek Genel Müdürlük itfaiye servisinin, gerekse olaya müdahale eden mahalli itfaiye teşkilatının görev yaptıkları sırada, yetkili itfaiye amirinin can ve mal güvenliğini korumaya yönelik vereceği karar ve talimatlar, tüm personel ile birim amirleri tarafından aynen yerine getirilir. j) İtfaiye Emrine Girmek: Binada yangın çıkması halinde olaya müdahale eden bina sorumluları, mahalli itfaiye teşkilatı amirinin olay yerine gelmesinden itibaren onun emrine girerler ve kendisine her konuda yardım etmek zorundadırlar. k) İtfaiye ile İşbirliği: Yangın anında olay yerinde bulunan herkes, itfaiye ekiplerinin görevlerini yerine getirmesine yardımcı olurlar ve çalışmasını güçleştirici davranışlarda bulunamazlar. l) Araç Sorumluluğu : Kurum araçlarının yangın güvenliği ile ilgili husus yangın söndürme cihazının bulundurulması ve dolum tarihinin 2 nci yılının son ayında veya manometre ibresi sol yönde kırmızıya geldiğinde ilgili birime bildirmekle ( İMİDBaşkanlığına) sürücü sorumludur. Tanımlar Madde 7- Bu Yönergede geçen bazı kavramlar aşağıda tanımlanmıştır. Kurum Yöneticisi: Genel Müdürü, Bölge ve İstasyon Müdürünü Yönergeyi Yürütmekle Görevli Amir : Sivil Savunma Uzmanını veya Amirini, HİZMETE ÖZEL -3-
HİZMETE ÖZEL Yürütmeyi Uygulamakla Sorumlu Makam : Yönergenin 5. maddesinde adları geçen makamları, Bina Sorumlu Amiri : Yönergeyi yürütmekle görevli amirin belirleyeceği amiri, Bina ve Araç : Kurumca kullanılan veya uhdesinde bulunan yapı,bina,lojman,araç, tesis ve işletmelerini, KKT : Cihazın içerisinde bulunan ve söndürmeyi sağlayan kuru kimyevi tozu, CO2 : Cihazın içerisinde bulanan soğutucu ve söndürücü özelliği olan karbondioksit gazını, Halon Alternatifi : Halojenli (Hidrokarbonları) gazlarını, Yangın Söndürücü Cihaz ve Tesisler : KKT, CO2 Sulu, Köpüklü ve Halonlu yangın söndürme cihazı (tüpü) yangın dolaplarını, hidrantları, yangın algılama ve alarm sistemlerini ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Yanma ve Yangın,Yanma Çeşitleri,Yangın Sınıfları ve Sebepleri, Yangın Söndürme Sistemleri, Parlayıcı ve Patlayıcı Gazlar BİRİNCİ KISIM Yanma ve Yangın,Yanma Çeşitleri Yangın Sınıfları ve Sebepleri Yanma ve Yangın Madde 8- Yanıcı madde, ısı ve oksijenin uygun şartlarda meydana gelmesiyle oluşan kimyasal olaya YANMA, yararlı ateş yakılan yerler dışında ve yanmanın kontrolden çıkmış haline YANGIN denir. Bu üç faktörden herhangi biri ortadan kaldırılınca Yanma ve Yangın sona erer. Yanma Çeşitleri Madde 9- Yanma olayı dört şekilde meydana gelir. 1) Yavaş Yanma : Yanan maddede alev, ısı, ışık ve korlaşmanın görülmemesi ile oluşan yanmaya denir. Yanıcı maddenin buhar ve gaz çıkarmama halidir.( Metallerin yanması) 2) Hızlı Yanma : Yanan maddede alev, ısı,ışık ve korlaşmanın görülmesidir. 3) Patlama ve Patlama Şeklinde Yanma : Yanan maddenin parlama ve patlama ile yanmasıdır. (Petrol ürünleri parlama, barut ise patlama ile yanar) 4) Kendi Kendine Yanma : Yavaş yanmanın hızlı yanmaya dönüşmesidir. HİZMETE ÖZEL -4-
HİZMETE ÖZEL Yangın Sınıfları Madde 10- Yangın, yanıcı madde cinslerine göre dört sınıfa ayrılmaktadır. A Sınıfı Yangını : Katı yanıcı madde yangınlarıdır. Bunlar çeşitli orman, tekstil hammadde ürün ve mamulleridir. B Sınıfı Yangını : Sıvı yanıcı madde yangınlardır. Bunlar petrol ürünleridir. (Serbest kaldığında uçamayanlar) C Sınıfı Yangını : Gaz halindeki yanıcı madde yangınlarıdır. Serbest bırakıldığında uçabilen yanıcı maddelerdir. Bunlar LPG ( likit petrol gazı yani Tüp gazdır) hava gazı, hidrojen ve doğal gaz vb. maddelerdir. D Sınıfı Yangını : Yanabilen hafif metaller yangınıdır. Bunlar alüminyum, magnezyum vb. maddelerdir. Yangın Sebepleri Madde 11- Yangının çıkma sebepleri, insanlar eliyle ve doğal yoldan meydana gelen yangınlar olmak üzere iki grupta toplanır. 1) Yangınlardan korunma önlemlerinin alınmaması, Bilgisizlik, İhmal ve dikkatsizlik, Kazalar, Sıçrama, Sabotaj ve Nükleer silahlardır. 2) Doğal olaylardır. ( Tabii olarak kendiliğinden ortaya çıkan yangınlardır. Yıldırım deprem gibi) İKİNCİ KISIM Yangın Söndürme Sistemleri Genel Madde 12- Yangın söndürme sistemleri, bu Yönerge kapsamındaki tüm yapı ve binalarda yangın öncesi ve sırasında kullanılan sabit veya taşınabilir söndürme tesis ve cihazlarıdır. Binalarda kurulan söndürme tesisatı ve cihazları, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik çıkmasını önleyecek ve yangını söndürecek şekilde tasarlanacak, tesis edilecek ve çalışır durumda tutulacaklardır. Yangın söndürme sistemleri her yapıda oluşabilecek yangını söndürecek kapasitede ve yapı ekonomik ömrü boyunca, sistem gerektiğinde otomatik ve/veya elle devreye gereken hızda girerek görevini yerine getirebilmelidir. Kurulması gereken sabit yangın söndürme sistemleri ve tesisatının nitelikleri, kullanılacak teçhizatın cins ve miktarları, yerleştirilmeleri, binanın ve binada bulunabilecek malzemelerin yangın türüne göre belirlenecektir. Sistem ve/veya sistemlerde kullanılacak tüm ekipmanlar sertifikalı olacaktır. Her türlü yangın söndürme sistemleri, ilgili TSE standartlarına ve tesisat yönetmeliklerine uygun olarak tasarlanacak, tesis edilecek ve onaylanacaktır. HİZMETE ÖZEL -5-
HİZMETE ÖZEL Bu Yönergenin gerekli gördüğü her türlü sistem, cihaz, ekipman ve işletme prosedürü; kurulduktan sonra, bu Yönergede aksi belirtilmedikçe, performans ve çalışma sürekliliği sağlanacak şekilde sürekli olarak bakıma tabi tutulacaktır. Bakım çalışmaları asgari olarak bu Yönergede belirtilen gereksinimlere uygun olarak yapılacak, ilgili TSE standartları ve tesisat yönetmeliklerinde bu Yönergede belirtilen gereksinimlerin üzerinde bakım gereksinimleri olduğu taktirde ilave olarak bu gereksinimler de yerine getirilecektir. Binalarda kurulacak söndürme sistemlerinin tasarım ve uygulaması yetki sahibi merci tarafından kontrol ve onaya tabi olacaktır. Periyodik test ve bakım gerektiren sistemler ve cihazlar yetki sahibi merci tarafından belirtilen şekilde Kurum Amiri veya yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği Kurum yetkilisinin gözetiminde test ve bakıma tabi tutulacaktır. Sulu Söndürme Sistemleri Genel Madde 13- Sulu söndürme sistemleri yangın dolapları sistemi, hidrant sistemi, sprinkler sistemi için yapılmış hidrolik hesaplar neticesinde gerekli olan su basınç ve debi değerleri merkezi veya şehir şebekeleri tarafından karşılanamıyorsa; kapasiteyi karşılayacak yangın pompa istasyonu ve deposu oluşturulmalıdır. Sulu Sabit Söndürme Sistemleri Madde 14- Sulu Söndürme sistemleri, yangın dolapları, hidrant ve sprinker cihazlarıdır. Bu sistemler için yapılmış hidrolik hesaplar neticesinde gerekli olan su basınç ve debi değerlerini, merkezi veya şehir içi şebekeleri karşılamıyorsa, kapasiteyi, karşılayacak yangın pompa istasyonu ve deposunu 2002/4390 sayılı Yönetmelik hükümlerine göre oluşturulacaktır. Köpüklü, Gazlı ve Kuru Kimyevi Tozlu Sabit Söndürme Sistemleri Madde 15- Köpüklü, gazlı, kuru kimyevi tozlu sabit söndürme sistemleri tesisi 2002/4390 Sayılı Yönetmelik hükümlerine göre tasarlanacak ve yapılacaktır. Taşınabilir Yangın Söndürme Tüpleri Madde 16- Söndürme tüplerinin sayısı mekanlarda var olan durum ve risklere göre belirlenir. Her bağımsız bölüm için en az 1 adet olmak üzere, beher 200 m² taban alanı için 1 adet ilave edilerek uygun tipte 6 kg' lık yangın söndürücü bulundurulması esas alınarak; A sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu, B sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köpüklü, C sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli, D sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde ise kuru metal tozlu elektronik aletler için Halon Alternatifli söndürme cihazları bulundurulacaktır. Depo, tesisat daireleri, mutfak, benzinlik ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulur. HİZMETE ÖZEL -6-
HİZMETE ÖZEL Taşınabilir Yangın Söndürme Cihazlarının Yerleştirilmesi Madde 17- Söndürme tüpleri dışarıya doğru geçiş boşluklarının yakınına ve dengeli dağıtılarak görülebilecek şekilde işaretlenerek her durumda kolayca erişilebilir yerlere yerleştirilecektir. Taşınabilir söndürme tüpleri için söndürücünün duvara bağlantı asma halkası duvardan kolaylıkla alınabilecek şekilde ve zeminden asma halkasına olan uzaklığı yaklaşık 90 cm yi aşmayacak şekilde montajı yapılacaktır. Duvara montajı yapılmadan kullanılacak tüplerin nemlenmesini engellemek amacıyla altına ağaç takoz konularak kullanılacaktır. Otopark, depo, atölye ve benzeri yerlerde tekerlekli tip 25 ve 50 kg lık KKT veya CO2 söndürme cihazı bulundurulacak. Cihazların, tekerlekli için TS 11749-EN 1866 taşınabilirler için TS 862-EN 3 kalite belgeli olacaktır. Binalara konulacak yangın söndürme tüplerinin cins, miktar ve yerlerinin belirlenmesi konusunda gerektiğinde mahalli Sivil Savunma Müdürlüğü ve itfaiye teşkilatının görüşü alınacaktır. Cihazlar amacı dışında kullanılamaz ve kullanılanlar hakkında cezai işlem yapılacaktır. Periyodik testler, bakım ve dolum Madde 18- Bu Yönergede gerekli görülen tüm yangın söndürme sistemleri Kurum Amiri veya yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği Sivil Savunma yetkilisinin sorumluluğu altında sistemin gerektirdiği sürelerde periyodik testlere ve bakıma tabi tutulacaktır. Tüm yeni tesis edilmiş sistemler başlangıç testine tabi tutulacaklardır. Kabul işlemleri yetki sahibi merci tarafından yeterli ve tatmin edici bulunacak şekilde sonuçlandıktan sonra test ve denetim raporlarıyla birlikte, yapıldı (as-built) tesisat projelerinin çoğaltılabilir kopyaları, cihaz çalıştırma ve bakım talimatları ve periyodik bakım süreleri, sistem çalışma talimatı Kurum Amiri veya sorumlu Kurum yetkilisine teslim edilecektir. Bu belgelerin sistemin ömrü boyunca saklanması ve periyodik test ve bakım servis sözleşmesi ile birlikte yetki sahibi merciinin incelemesine hazır tutulması Kurum Amiri veya sorumlu Kurum yetkilisinin sorumluluğunda olacaktır. HİZMETE ÖZEL -7-
HİZMETE ÖZEL Sisteme ilaveler yapıldığında veya iptaller olduğunda, sistem donanımında herhangi bir değişiklik, onarım ve ayar yapıldığında yeniden kabul testleri yapılacaktır. Bu bölümde belirtilen tüm denetim ve test işlemleri ile ilgili olarak yazılı raporlar düzenlenecek ve Kurum Amiri veya sorumlu Kurum yetkilisi tarafından binada muhafaza edilecektir. Madde 19- Cihazların haftalık, 15 günlük, aylık ve 6 aylık bakımları yapılacaktır. Cihazın haftalık, 15 günlük ve aylık bakımları Yönergenin uygulanmasından sorumlu amirin görevlendirileceği personelce (cihaz alt üst edilecek ve basıncı ile yerinde olup olmadığı kontrol edilecek) Cihazın 6 aylık kontrol ve bakımı dolumu yapan firmaca garanti süresi içerisinde 6 ayda bir TS 11748 standardına göre ücretsiz yapılacaktır. Cihazların dolumu, bakımı ve kontrolünü yapacak firmadan Sanayi ve Ticaret Bakanlığının dolum ve servis yeterlilik belgesine sahip olduklarına ilişkin belge istenilecektir. Belgesi olmayan firmalara yaptırılmayacaktır ÜÇÜNCÜ KISIM Parlayıcı ve Patlayıcı Gazlar Genel Madde 20- Normal sıcaklık ve basınç altında buhar fazında bulunan maddeler gaz olarak tanımlanır. Bu hükümde kritik sıcaklığı 10 ºC'ın altında olan gazlara basınçlı gazlar, kritik sıcaklığı 10 ºC'ın üzerinde olup, mutlak buhar basınçları 50 ºC de 300 kpa' yı aşan gazlar sıvılaştırılmış gazlar olarak isimlendirilir. Her iki tip gaz bir çözücü içinde çözünmüş durumda iseler basınç altında çözünmüş gazlar sınıfına girer. Doğal gaz kullanım esasları Madde 21- Doğal gazla ilgili olarak Türk Standartları Enstitüsünce kabul edilmiş hükümler geçerlidir. Doğalgazın kazan dairelerinde kullanılması halinde, kazan dairesinde bulunan ve enerjinin alınacağı enerji tablosu etanj tipi ex-proof olacak kumanda butonları pano ön kapağına monte edilecek, kapak açılmadan butonlarla çalışması ve kapatılması sağlanacaktır. Sistemin elektrik enerjisi sistemi en az iki ayrı yerden kumanda edilebilecek şekilde otomatik kumanda üniteli alarm ve ışık ikazlı sistemlerle kontrol altına alınacak şekilde dizayn edilmelidir. Kazan dairelerinde muhtemel tehlikeler karşısında kazan dairesine girmeden dışarıdan kumanda edilebilecek şekilde yangın butonuna benzer camlı butonla kazan dairesinin tüm elektriğinin kesilmesini sağlayacak biçimde ilave tesisat yapılmalıdır. HİZMETE ÖZEL -8-
Kazan dairelerinde aydınlatma sistemleri tavandan en az 50 cm sarkacak şekilde veya üst havalandırma seviyesinin altında kalacak şekilde veya yan duvarlara etanj tipi fluoresan veya contalı glop tipi armatürlerle yapılacak ve tesisat antigron olarak tesis edilecektir. Doğalgaz tesisatı bulunan ortak kullanım alanlarının havalandırması için gazın toplanması muhtemel olan ve çatıya yakın üst noktada asgari 150 cm lik bir havalandırma kanalı açılmalı ve/veya gaz alarm cihazı kullanılmalıdır. Ev tipi ocaklarda kullanılması halinde, mutfakta uygun bir yere gaz alarm cihazı monte edilmelidir. Tüm kazan dairesi tesisatlarında ve sanayi tip mutfaklarda gaz alarm cihazı ve emniyet selonoid vanası (normal konum açık tip) konulmalıdır. Isı merkezlerinin girişinde 1 adet emniyet selonoid vanası (otomatik emniyet vanası, ani kapama vanası) bulunacak ve en az 2 adet ex-proof kademe ayarlı gaz sensöründen kumanda alarak açılacaktır. Büyük tüketimli ısı merkezlerinde entegre gaz alarm cihazı kullanılması gerekir. Cebri havalandırma gereken yerlerde fan motoru brülör kumanda sistemi ile paralel çalışacak fanda meydana gelebilecek arızalarda brülör otomatik devre dışı kalacak şekilde otomatik kontrol ünitesi yapılacaktır. Ayrıca cebri hava kanalında duyarlı sensör kullanılacak hava kanalında gerekli hava akışı sağlanmadığı hallerde, elektrik enerjisini kesip brülörü devre dışı bırakacaktır. Brülör ve fan ayrı ayrı kontaktör termik grubu ile beslenecektir. Kazan dairelerinde bulunan doğalgaz tesisatının veya bağlantı elemanlarının üzerinde ve çok yakınında yanıcı maddeler bulundurulmamalıdır. Doğalgaz kullanım mekanlarında herkesin görebileceği yerlere doğalgazla ilgili dikkat edilecek hususları belirten uyarı levhaları asılmalıdır. Herhangi bir gaz sızıntısında veya yanma olayında gaz akışı kesme vanasından otomatik olarak durdurulmalıdır. Brülörlerde alev sezici ve alevin geri tepmesini önleyen armatürler kullanılmalıdır. Bina servis kutusu ilgili gaz kuruluşu acil ekiplerinin kolaylıkla müdahale edebileceği şekilde muhafaza edilmeli, müdahaleyi zorlaştıracak malzeme konulması ve araç parkı gibi kapatmalardan kaçınılmalıdır. Bina içi tesisatların, gaz kesme tüketim cihazlarının ve bacaların periyodik kontrol ve bakımları yetkili servislere yaptırılmalıdır. Doğalgaz kullanıcıları tesisatlarını tanımalı, gaz kesme vanalarının yerlerini öğrenmeli ve herhangi bir gaz kaçağında hareket tarzı hakkında bilgi sahibi olmalıdır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Evrak, Arşiv Odaları ve Personelin Güvenliği Evrak ve Arşiv Güvenliği Madde 22- Evrak, belge ve malzemenin önemine göre bunlara yangından kurtarma derecesine göre Genel Müdürlüğümüz Koruyucu Güvenlik Özel Talimatında belirtildiği üzere etiket yapıştırılacaktır. HİZMETE ÖZEL -9-
HİZMETE ÖZEL İmha edilmesi gereken evrak ve belgeler için madeni kap bulundurulacaktır. (evrak ve belgeler için öncelikle kırpılacak daha sonra kalorifer kazanında veya madeni kapta yakılarak imha edilecektir.) Arşivlere ancak arşiv memurunun nezaretinde girilecektir. Arşivde sigara içmek, yanıcı madde bulundurmak yasaktır. Sigara İçme Yerinin Belirlenmesi Madde 23- Sigara içilmesi serbest olan yerlerde içinde su, ıslak kum ve toprak bulunan sigara tablaları bulundurulacaktır. Sigara içilmesi serbest olmayan yerlerde içenler hakkında 4207 Sayılı Kanun hükümleri uygulanacaktır. Personel Adresleri Madde 24- Personelin konut adresleri ve telefon numaralarını gösteren genel bir listenin gerektiğinde çağrılmak üzere görevliler tarafından kolayca görülebilecek bir yerde, dairesince lüzum görülenlerin adreslerinin ve telefon numaralarının da ayrıca o mahallin Emniyet ve Jandarma Karakollarında bulundurulması sağlanacaktır. Güvenlik nedeniyle personelin adres ve telefon numaralarının, açıkta kalması sakınca yaratacağından, sadece görevlinin nüfuz edebileceği yerde muhafaza edilecektir. Temizlik Sırasında Dikkat Edilecek Hususlar Madde 25- Binanın genel temizlik işleri mesai saatleri dışında Koruma ve Güvenlik Görevlisinin nezaretinde yapılacaktır. Hurda kağıtlar kağıt deposuna konulur. Elektrikler, pencereler ve kapılar temizliğin bitiminde kapatılacak ve anahtarları özel dolaptaki yerine asılacak ve nöbetçiye bildirilecektir. Güvenlik açısından bazı lambalar açık bırakılacaktır. Binanın Mesai Dışı Kullanımı Madde 26- Mesai saatleri dışında çalışmak zorunda kalan personel (nöbetçiler hariç) birim amirinin iznini gösteren (Ek B) belgeyi mesai saati içerisinde bu Yönergeyi yürütmekle görevli birim amirine vermek suretiyle binada kalabilecektir. Yetkili Amirde, çalışacak personele ilişkin belgeyi Koruma Güvenlik Müdürüne göndermek suretiyle çalışmasına izin verilecektir. Belge, Koruma Güvenlik Müdürlüğünce bir dosyada muhafaza edilecektir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Binalara İlişkin Genel Yangın Güvenliği Hükümleri Madde 27- Binalara ilişkin aşağıda belirtilen genel yangın güvenliğini 2002/4390 sayılı Yönetmelikte belirtildiği şekilde yapılacaktır. a) Bina yerleşimi ve Binaya ulaşım yolları, b) Bölümler, Cepheler ve Çatılar, c) Bina taşıyıcı sistemi stabilitesi, d) Binalarda kullanılacak yapı malzemeleri, HİZMETE ÖZEL -10-
HİZMETE ÖZEL e) Kaçış yolları, Kaçış merdivenleri, f) Kazan daireleri, Yakıt depoları, g) Mutfaklar, Çay ocakları, Sobalar ve Bacalar, h) Sığınaklar, Otoparklar ve Çatılar, i) Paratoner, Transformatör ve Jenaratör, j) Elektrik tesisatı, k) Acil durum aydınlatması ve Yönlendirmesi, l) Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri, m) Duman kontrolü, İklimlendirme ve Havalandırma tesisatı ile Basınçlandırma sistemi, n) Tehlikeli maddelerin depolanması ve kullanılmasıdır. BEŞİNCİ BÖLÜM Yangın Güvenliği Sorumluluğu, Ekipler, Eğitim, Denetim, İşbirliği, Ödenek ve Yönerge Hazırlanması BİRİNCİ KISIM Yangın Güvenliği Sorumluluğu Genel Madde 28- DMİ Genel Müdürlüğünde yapı, bina, tesis ve işletmelerde yangın güvenliğinden Genel Müdür sorumludur. Yangın güvenliği sorumlusu Madde 29- Çalışma saatleri içinde Genel Müdürün takdirine göre, binaların her katı için kat nöbetçileri yangın güvenliğinden sorumludurlar. Sorumlu, çalışma saatinin başlangıcından bitimine kadar sorumlu olduğu katında, yangına karşı korunma önlemlerini kontrol etmek ve aldırmakla yükümlüdür. DMİ Genel Müdürlüğünde mesai haricinde yangın güvenliği sorumluluğu: a) DMİ Genel Müdürlüğünde mesai haricinde yangın güvenliği genel sorumluluğu Koruma ve Güvenlik Müdürlüğünündür. b) Kurumda 24 saat görev yapılan birimlerde,çalışılan bina ve bölümlerde yangın güvenliği sorumluluğu, Koruma ve Güvenlik Müdürlüğü ile birlikte 24 saat çalışan ekibin ekip şefleri ve ekip personelinindir. HİZMETE ÖZEL -11-
HİZMETE ÖZEL c) Gece bekçisi temin edilmeyen yerlerde; (1) Hizmetli sayısı 2 den fazla değilse, durum en yakın polis veya jandarma karakoluna bir yazıyla bildirilir ve binanın devriyeler tarafından sık sık kontrol edilmesi sağlanacaktır. (2) Hizmetli sayısı 2 den fazla ise ve asıl görev aksatılmadan yürütülebilecekse, hizmetliler sırayla gece nöbeti tutarlar ve ertesi gün istirahat ederler. Nöbet izni nedeniyle asıl görevin aksaması söz konusuysa ve hizmetli sayısı 5 i geçmiyorsa (a) bendinde göre hareket edilecektir. (3)Kurumda resmi tatil ve bayram günlerinde de mevcut hizmetlilerce sırayla nöbet tutulur. Nöbetçi personele, fazla mesai ücreti ödenemediği takdirde nöbet tuttuğu saat kadar mesai günlerinde izin verilecektir. İKİNCİ KISIM Ekiplerin Kuruluşu, Görevleri ve Çalışma Esasları Ekiplerin kuruluşu Madde 30-50 kişiden fazla insan bulunan her türlü binalarda aşağıdaki ekipler oluşturulacaktır. a) Söndürme ekibi (en az 3 kişi) b) Kurtarma ekibi (en az 3 kişi) c) Koruma ekibi (en az 2 kişi) d) İlkyardım ekibi (en az 3 kişi) Ekipler, yönergeyi yürütmekle görevlendirilen Sivil Savunma Uzmanının belirleyeceği ihtiyaca göre, Genel Müdürün onayıyla kurulur. Söndürme ve kurtarma ekipleri en az 3' er, koruma ve ilk yardım ekipleri ise en az 2' şer kişiden oluşur. DMİ Genel Müdürlüğünde kurulmuş olan Sivil Savunma Servisleri bu ekiplerin görevlerini yapacaklardır. Diğer yapı, bina tesis ve işletmeler ile 50 kişiden az olan bu yerlerde ise; amirin veya yöneticinin uygun göreceği söndürme ekibi ile diğer ekipler kurulacak ve önlemler alınacaktır. Her ekipte bir ekip başı bulunur. Ekip başı, aynı zamanda yönergeyi uygulamakla görevli amirin yardımcısıdır. HİZMETE ÖZEL -12-