ÖRNEKLERLE 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU UYARINCA ÇALIŞAN TEMSİLCİLERİNİN SEÇİM USULLERİ VE İŞVERENLERİN SORUMLULUKLARI Bünyamin ESEN* I- GİRİŞ İş sağlığı ve güvenliği uygulamaları alanındaki mevzuat boşluğunu gidermek amacıyla çıkartılarak 30.06.2012 tarihinde Resmi Gazete de yayınlanan ve aşamalı olarak yürürlüğe girmesi planlanmış bulunan 1 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu sonrasında ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları alanında tarihi nitelikte adımlar atılmış bulunmaktadır. 6331 sayılı Kanun daha evvel 4857 sayılı İş Kanunu nda düzenlenmiş bulunan iş sağlığı ve güvenliği mevzuatını derleyerek yeniden şekillendirmiştir. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun alt mevzuatının oluşturulması süreci ise bu makalenin yazıldığı tarih itibariyle devam etmektedir. 6331 sayılı Kanunun yeniden düzenlediği ve şekillendirdiği alanlardan birini de çalışan temsilcisi uygulaması oluşturmaktadır (6331, Md. 3, 13, 20). Mevzuatta daha evvel 4857 sayılı İş Kanunu (4857, Md. 18, 29, 38, 52, 55), mülga 2821 sayılı Sendikalar Kanunu (2821, Md. 10, 24, 30, 34, 35) ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu nda (6356, Md. 24, 27) sağlık ve güvenlik konularında yetkili sendika temsilcisi, baş sendika temsilcisi ve işçi temsilcisi kavramları yer alıyor olsa da; gerek seçilme usulü gerekse de yetkileri açısından özel olarak düzenlenmiş bir çalışan temsilcisi uygulaması iş hukukumuz açısından yeni ve özellik arz eden bir uygulamadır (Esen, 2013). Şüphesiz iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının ayrıntılı olarak bilinmesi hem iş kazaları ve meslek hastalıklarının önüne geçilmesi, hem de iş barışının güçlenmesi açısından özel bir öneme sahiptir. Çalışan temsilcisi * Sosyal Güvenlik Denetmeni 1 6331 sayılı Kanun un hükümlerinin işyerlerinin büyüklüğüne ve yapılan işin niteliğine göre farklı tarihlerde, aşamalı olarak yürürlüğe girmesi planlanmıştır. Bu çerçevede Kanunun 6 ve 7 inci maddeleri 4857 sayılı İş Kanunu nun mülga 81 nci maddesi kapsamında çalışanlar hariç kamu kurumları ile 50 den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 01.07.2016 tarihinde; 50 den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 01.01.2014 tarihinde; diğer işyerleri için ise yayımı tarihinden altı ay sonra yürürlüğe girmektedir. Kanunun geriye kalan maddelerinin ise yayım tarihi ve yayım tarihinden itibaren altı ay içerisinde yürürlüğe girmesi düzenlenmiştir (6331, Md. 38 ). 263
uygulaması da iş barışını yakında ilgilendiren ve çalışma ilişkilerini yeniden dizayn eden temel bir düzenleme olarak ayrıntılı olarak bilinmelidir. Bu makalede öncelikleiş sağlığı ve güvenliği mevzuatı uyarınca çalışan temsilcilerinin seçilme usulleri açıklanacak, sonrasında işverenlerin çalışan temsilcisi seçimi ile ilgili yükümlülükleri ayrıntılı olarak izah edilecek, devamındaçalışan temsilcilerinin seçilmesinin mümkün olmadığı hallerde atanma esasları ele alınacak, nihayetinde çalışan temsilcilerinin nitelikleri, yetki ve sorumlulukları hususuna ışık tutulmaya çalışılacaktır. II- ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ SİSTEMİNİN SEÇİM VE UYGULANMA ESASLARI Çalışan temsilcisi kavramı, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili bulunan çalışanı ifade eder (6331, Md. 3). Çalışan temsilcisi iş ilişkisinin bağımlı tarafı olan işçinin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yönetim süreçlerine katılması iş ortamında yönetimin demokratikleştirilmesi açısından önemli bir mekanizmadır. Yasal dayanak olarak 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda düzenlenmiş olan çalışan temsilcisi uygulaması alt mevzuatta 6331 sayılı Kanuna dayalı olarak çıkarılan İş Sağlığı ve Güvenliğiile İlgili Çalışan Temsilcilerinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ ile yer bulmuştur. Söz konusu tebliğ 29.08.2013 tarihinde Resmi Gazete de yayınlanmış olup, 27.09.2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Çalışan temsilcisi uygulaması için temel alt mevzuat metni olan söz konusu bu tebliğle, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunukapsamındaki çalışan temsilcisinin nitelikleri, seçimi veya atanmasına ilişkin usul ve esasları açıklığa kavuşturulmuştur. Buna göre, işverenler; işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarakdengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışanlar arasında yapılacak seçim veya seçimlebelirlenemediği durumda atama yoluyla yeterli sayıda çalışan temsilcisini görevlendirmek zorunluluğundadır. Çalışan temsilcilerinin sayısının tespitinde işyerinin büyüklüğü ve çalışan sayısı etkilidir. Buna göre; a) İki ile elli arasında çalışanı bulunan işyerlerinde bir, 264
b) Elli bir ile yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde iki, c) Yüz bir ile beş yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde üç, ç) Beş yüz bir ile bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde dört, d) Bin bir ile iki bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde beş, e) İki bin bir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde altı, çalışan temsilcisi seçilmek yada görevlendirilmek suretiyle bulundurulmak zorundadır. Mevzuat uyarınca, işveren, işyerinde yetkili sendika bulunması halinde, işyeri sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak görevlendirilmek durumundadır. III- ÇALIŞAN TEMSİLCİLERİNİN ÖZELLİKLERİ İş mevzuatımız çalışan temsilcisi olabilmek için bir takım kurallar getirmiştir. Bu kurallar kısıtlayıcı ve daraltıcı kurallar olmayıp çalışan temsilcisinin temsil kabiliyetini kuvvetlendirmeye dönük düzenlemelerdir. Buna göre, bir çalışanın çalışan temsilcisi olabilmesi için aşağıdaki niteliklere sahip olması zorunludur: a) İşyerinin tam süreli daimi çalışanı olması, b) En az 3 yıllık iş deneyiminin bulunması, c) En az ortaokul düzeyinde öğrenim görmüş olması. Görüldüğü üzere, her üç özellik de çalışan temsilcisinin diğer çalışanlar içerisinde tanınan ve sözü dinlenen biri olmasını temin etmek ve temsilcinin psikolojik meşruiyetini güçlendirmek açısından şart koşulmuş özelliklerdir. Eğitimli, işyerindeki kıdemi yüksek, işyerini ve işçileri iyi tanıyan, sürekli olarak işyerinde görevli bulunan bir çalışan temsilcisi şüphesiz ki karar alma süreçlerine daha aktif katılabilecek, daha sağlıklı bir temsil işlevi görecektir. İş mevzuatı çalışan temsilcisinin seçilmesini zorlaştırmayı değil, temsil kabiliyetini arttırmayı hedeflemiştir. İşyerinde bu belirtilen özelliklere sahip çalışan bulunmaması halinde ise istisna hükümleri geçerlidir. Buna göre, belirli süreli veya geçici işlerde yukarıda saydığımız (a) ve (b) bentleri, işyerinde 3 yıllık iş deneyimi bulunmayan çalışan veya aday bulunmaması halinde (b) bendi, çalışanlar veya adaylar arasında yeterli eğitim düzeyine sahip kişi bulunmaması halinde ise (c) bendi çalışan temsilcisi olmak için şart olmaktan çıkacaktır. Ayrıca, yetkili sendika temsilcisinin çalışan temsilcisi olarak görev yapması halinde de bu üç nitelikten hiçbiri aranmaz. 265
IV- ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN SEÇİMİNDE İLAN VE ADAYLIK AŞAMASI Çalışan temsilcisinin, işyerinde yetkili sendika bulunmaması halinde çalışanlar arasından seçimle belirlenmesi esastır. Şunun altını çizmek gerekir ki, çalışan temsilcisinin seçimle göreve gelmesi esas olup, atama suretiyle görevlendirilmesi ancak seçimin mümkün olmadığı hallerde başvurulabilecek istisnai ve tali bir düzenlemedir. Çalışan temsilcisinin seçilmesi veya atanması, adaylık ve seçim sürecinin koordinasyonu ve çalışan temsilcisinin görevlendirilmesi ile ilgili gerekli tüm iş ve işlemler işveren iş hukukuna göre işverenin yükümlülüğündedir. İşveren seçim ve atama sürecini işçilerin isteğine ve talebine bırakmadan gerçekleştirmek için gerekli adımları atmak durumundadır. Çalışan temsilcisinin seçimle belirlenmesi durumunda süreç adaylık ile başlamaktadır. İşverence çalışan temsilcisi aday başvurularının yapılması için yedi günden az olmamak üzere süre tanınarak işveren tarafından işyerinde ilan edilir. İşyerinde çalışanların aday olabilmeleri için makalemizin önceki bölümlerinden belirttiğimiz kriterleri sağlamaları esastır. Bu kriterleri taşımaları halinde aday olmaları işverence herhangi bir nedenle engellenemez. İşveren seçim sürecini koordine etmekle yükümlüdür. Bu kapsamda, seçimlerin yapılmasına ilişkin iş ve işlemler için gerekli şartlar sağlanır ve yeterli sayıda personel işveren tarafından bu iş için görevlendirilir. Aday sayısı işyerinde zorunlu çalışan temsilcisi sayısının üç katından fazla olamaz. Fazla olması halinde çalışan temsilcisi adayları; öğrenim durumu, işyerindeki deneyim süresi ve yaş kriterleri esas alınarak adaylık başvurusu için tanınan sürenin bitiminden itibaren en fazla üç gün içinde işveren tarafından ilan edilir. V- ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ SEÇİMİNİN GERÇEKLEŞTİRİLME USULLERİ Çalışan temsilcisi seçim sürecinin ikinci aşaması seçimdir. Seçim, işyerindeki çalışanların en az yarıdan bir fazlasının katılacağı bir oylamayla yapılmak zorundadır. Seçime katılımın yarıdan fazla olması düzenlemesi ile işyerinde temsile katılım amaçlamıştır. Oylamanın gizli yapılması esastır. En fazla oy alan aday veya adaylar çalışan temsilcisi veyatemsilcileri olarak ilan edilir. 266
Vardiya usulü çalışılan işyerlerinde seçimler tüm vardiyalardaçalışanların oy kullanmasına imkân verilecek şekilde düzenlenmek zorundadır. Oyların eşitliği durumunda çalışan temsilcisi; adayların öğrenim durumu, işyerindeki deneyimsüresi ve benzeri kriterleri esas alınarak işverence belirlenecektir. Çalışan temsilci veya temsilcilerinin seçimi sonucunda, yapılan seçimi hangi adayın ne kadaroyla kazandığı ile ilgili bir tutanak düzenlenir. Tutanağın işveren veya vekili ve seçimdegörevlendirilen çalışanlar tarafından imzalanması zorunludur. Tutanaklar ile oylamaya katılanlarınimzalı listesi bir sonraki seçime kadar işyerinde saklanır. Seçim, sonuçları itibariyle beş yılgeçerlidir. Başka bir deyişle çalışan temsilcisi seçimleri asgari beş yılda bir yenilenecektir.çalışan temsilcisinin, herhangi bir nedenle görevinden ayrılması durumunda, daha önce yapılan seçim sonuçlarına göre en fazla oy alan sıradaki aday atanacaktır. VI- ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN SENDİKA TEMSİLCİSİ OLMASI HALİ İşyerinde yetkili bir ya da birden çok sendika bulunması halinde 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu çerçevesinde görev yapan işyeri sendika temsilcisi çalışan temsilcisi olarak işveren tarafından görevlendirilmelidir.bu düzenleme ile işyerinde çalışanları temsil eden merciler arasında çatışma olmaması, işçiyi temsil etmek noktasında zaafın oluşmaması, temsil ve karar alma süreçlerine etki kabiliyetinin güçlendirilmesi hedeflenmiştir. Sendika temsilci sayısının zorunlu çalışan temsilci sayısından az olması durumunda diğer çalışan temsilcisi veya temsilcileri dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla işveren tarafından görevlendirilmesi gerekir. Sendika temsilci sayısının zorunlu çalışan temsilci sayısından çok olması durumunda ise yetkili sendikanın önerisi doğrultusunda çalışan temsilcileri işveren tarafından görevlendirilecektir. İşyerinde farklı statü hukukuna tabi çalışanların üye olduğu birden fazla yetkili sendikabulunması halinde; bir çalışan temsilcisi görevlendirilecekse en çok üyeye sahip yetkili sendika temsilcisi çalışantemsilcisi olarak atanır. Birden fazla çalışan temsilcisi görevlendirilecekse çalışan temsilcilerinin görevlendirilmesine dair hesaplamalar özel bir önem arz etmektedir. 267
Konuyu örnekler ile açıklayalım: Örnek 1: Toplamda 2000 işçi çalışan A unvanlı tüzel kişiliğe ait işyerinde çalışanların 1100 ü 4857 sayılı İş Kanunu ve mevzuattaki diğer kanunlar uyarınca iş akdi, hizmet akdi ya da iş sözleşmesi ileçalışmaktadır. Geriye kalan 900 kişi ise statü hukukuna bağlı olarak çalışanlardan oluşmaktadır. Buna göre söz konusu işyerinde görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısının 5 olduğu görülmektedir, zira iki bin ve altında çalışanı bulunan işyerlerinde 5 temsilci görevlendirilmesi kanuni zorunluluktur. Söz konusu işyerinde yetkili iki sendika olduğu varsayılır ise her bir sendikanın çalışan temsilcileri arasında kaç temsilcisinin bulunacağı aşağıdaki formüle göre hesaplanacaktır. Çalışan temsilcisi sayısı= İş akdi, hizmet akdi ya da iş sözleşmesi ile çalışanların sayısı veya diğer (statü hukukuna bağlı) çalışanlarınsayısı/ Toplam çalışan sayısı) x Görevlendirilecek toplam çalışan temsilcisi sayısı Bu formüle göre örneğimizdeki işyerindeki çalışan temsilcilerinin dağılımı şu şekilde hesaplanır: A Sendikası (6356 sayılı Kanuna göre yetkili) çalışan temsilci sayısı için; (1100/2000) x 5 = 2,75 3 Çalışan Temsilcisi B Sendikası (4688 sayılı Kanuna göre yetkili) çalışan temsilci sayısı için; (900/2000) * 5 = 2,25 2 Çalışan Temsilcisi Örneğimizde görüldüğü üzere hesaplamadaki yarım ve üzeri rakamlar bir üst tam sayıya, yarımın altındaki rakamlar ise bir alt tam sayıya tamamlanır. Bu örnekte verilen hesaplama yöntemine göre üye sayılarında eşitlik durumu olması halinde ise son kalan çalışan temsilcisi kura yöntemine başvurularak belirlenecektir. Örnek 2: Bu örneğimizde ayni statüye tabi sendikaların bulunduğu bir işyerinde sendikalar arasında çalışan temsilcisinin nasıl dağılacağını ele alalım. Toplam çalışan sayısı 800 olan Z unvanlı tüzel kişiliğe ait işyerinde A sendikasına üye olan 500 çalışan, B sendikasına üye 300 çalışan olduğu kabul edilsin. İşyerinde görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı Kanuna göre 4 kişi olacaktır. Örnek 1 deki hesaplama yöntemine göre belirlenmesi halinde; 268
A sendikası (500/800) x 4=2,5 (2 Çalışan temsilcisi) B sendikası (300/800) x 4=1,5 (1 Çalışan temsilcisi) ile temsil edilecektir. Kalan bir temsilci ise kura yöntemiyle belirlenerek işveren tarafından görevlendirilecektir. Bu örneğimizdegörüldüğü üzere verilen hesaplama yönteminde tam sayılara göre temsilci görevlendirmesi yapılır; atanması gereken son temsilci için ise kura yöntemine başvurulur. VII- ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN ATAMA USULLERİ Makalemizin önceki bölümlerinden belirttiğimiz üzere çalışan temsilcilerinin seçim süreci ile belirlenmesi esastır. 6331 sayılı Kanun seçim ile belirlenmesinin mümkün olmadığı hallerde atama usulünü devreye sokmuştur. İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Çalışan Temsilcilerinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ hükümleri uyarınca seçimle belirlenmenin mümkün olmadığı iki hal bulunmaktadır: İşyerinde çalışanlar arasından kimsenin aday olmaması yahut da işyerinde yetkili sendika bulunması. Bunlar dışında işverence öne sürülebilecek işin yada işyerinin yoğunluğu, fiziki kapasitenin uygun olmaması gibi nedenler ile seçim süreci ortadan kaldırılamaz, atama usulü devreye sokulamaz. Başka bir deyişle belirttiğimiz bu iki gerekçe dışında çeşitli gerekçeler ile seçim sürecini devreden çıkartmak ve çalışan temsilcisini atama suretiyle belirlemek hukuki değildir. Belirttiğimiz üzere aday bulunmaması yada yetkili sendikanın bulunması nedenleri ile atama usulünün uygulanıyor olması halinde, atama usulü şu esaslara göre yapılmalıdır: İşveren çalışan temsilcisi olma niteliklerine uygun çalışan bulunması halinde bunlar arasından atama yapmak zorundadır. Bu niteliklere uygun çalışanbulunmayan işyeri işverenleri ise çalışanlar arasından yeterli sayıda çalışan temsilcisinin görevyapmasını sağlar. İşyerindeki yetkili sendikanın yetkisini kaybetmesi veya bir başka sendikanın yetkili sendikaolarak ilan edilmesi durumunda otuz günlük süre içerisinde işveren makalemizde belirttiğimiz usullere göreçalışan temsilcisi veya temsilcilerinin görev yapmasını sağlamakla yükümlüdür. Çalışan temsilcisinin belirtilen hallerden biri dolayısıyla seçilmemiş olması idari yaptırımı gerektiren bir durumdur. Çalışan temsilcisi uygulaması İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun 38 inci maddesi uyarınca 30.12.2012 269
tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Bu tarihten itibaren işyerinde çalışan temsilcisi görevlendirilmemesi veya seçilmemesi durumlarında işverene 1,000 TL idari para cezası uygulanması Kanunca emredilmiştir (6331, Md. 26). VIII- ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN YETKİ VE SORUMLULUKLARI İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu işyerinde sağlık ve güvenlik tedbirlerinin etkin olarak uygulanması, işçilerin karar alma süreçlerine katılımı ve iş barışının güçlenmesi açısından özel yetkiler ile donatmış bulunmaktadır. Çalışan temsilcisi; iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tehlikekaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için tedbir alınmasını isteme,tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkilidir.çalışan temsilcileri sağlık ve güvenlik alanında destek elemanı ile birlikte çalışır. Çalışan temsilcileri Çalışanlarınİş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre iş sağlığı vegüvenliği konularında özel olarak eğitilir.çalışan temsilcilerine iş sağlığı ve güvenliği kurulu bulunan işyerlerinde kurul üyeleri ile birlikteiş sağlığı ve güvenliği konularında özel eğitim verilmesi sağlanabilecektir. Burada temel hedef çalışan temsilcilerini iş sağlığı ve güvenliği açısında mümkün olduğunca bilgili ve aktif kılmak, çalışan temsilciliğini işlevsel hale getirmektir. İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı çalışan temsilcisini özel olarak korumuş, görevini yürütmesi nedeniyle haklarının kısıtlanamayacağını vazetmiştir.kanun yalnızca çalışan temsilcisinin göreve başlatılmaması hallerini cezalandırmamış, çalışan temsilcisinin görevini yapmasına engel olunmasını da idari para cezası gerektiren fiiller arasında saymıştır (Esen, 2013). Buna göre çalışan temsilcilerine işverene öneride bulunma ve tedbir alınmasını isteme hakkının verilmemesi durumunda 1,500 TL; çalışan temsilcilerinin ve destek elemanlarının haklarının kısıtlanması, çalışmaları için imkân sağlanmaması durumunda ise hakları kısıtlanan her çalışan için 1,000 TL idari para cezası uygulanacaktır (6331, Md. 26). Birden fazla çalışan temsilcisinin bulunması durumunda baş temsilci, çalışan temsilcileriarasında yapılacak seçimle belirlenir. Oyların eşitliği durumunda, baş temsilci kura yöntemiylebelirlenir. Bu usul ile çalışan temsilcileri arasında çatışmanın önlenmesi ve koordinasyonun güçlendirilmesi hedeflenmiştir. Öte yandan çalışan temsilcisinin de sorumlulukları bulunmaktadır. 270
Buna göre, çalışan temsilcisi görevi gereği işverenin veya işyerinin mesleki sırları ile gördüğü, öğrendiğihususları ve çalışanlara ait özel bilgileri gizli tutmakla yükümlüdür. İşverenin seçim veya atama yoluyla görevlendirilen çalışan temsilcilerini işyerinde ilan etmek suretiyle duyurması da gerekmektedir. Bu adım çalışan temsilcisinin işçiler arasındaki meşruiyet ve temsil tabanını genişletmek işlevini görecektir. İş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile ilgili görüşlerini iletmek isteyecek işçilerin temsilcileri vasıtası ile işyeri yönetimine katılması iş ortamının demokratikleşmesi açısından önem arz etmektedir. Son olarak, şunu özel olarak belirtmek gerekir ki, her ne kadar 6331 sayılı Kanuna dayalı olarak çıkarılan İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Çalışan Temsilcilerinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ 29.08.2013 tarihinde yayınlanmış olsa da, bu tarihten önce yapılan çalışan temsilcisi seçimleri veya atamaları da geçerliğini sürdürmektedir. IX- SONUÇ 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ileiş sağlığı ve güvenliği uygulamaları alanında önemli düzenlemeler yapılmış bulunmaktadır. 6331 sayılı Kanunun yeniden düzenlediği ve örgütlediği alanlardan birini de çalışan temsilcisi uygulaması oluşturur.iş barışını yakında ilgilendiren ve çalışma ilişkilerini yeniden dizayn eden bir uygulama olarak çalışan temsilcisi uygulamasının ayrıntılı olarak bilinmesi özel bir öneme haizdir. Çalışan temsilcisi kavramı, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışanı ifade eder.işverenler; işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışanlar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla yeterli sayıda çalışan temsilcisini görevlendirmek zorunluluğundadır. İşyerinin büyüklüğüne göre bir ila altı arasında işyeri temsilcisinin işyerinde bulundurulması Kanunen zorunludur. Çalışan temsilcisinin seçilmesi veya atanması ile ilgili gerekli tüm iş ve işlemler işveren işverenin sorumluluğundadır.çalışan temsilcisinin seçim ile gerçekleştirilemeyeceği iki hal bulunmaktadır: İşyerinde çalışanlar arasından kimsenin istekli olmaması yahut da işyerinde yetkili sendika bulunması. İşveren, seçim veya atama yoluyla görevlendirilen çalışan temsilcilerini işyerinde ilan etmek suretiyle duyurur. 271
KAYNAKÇA Bakanlar Kurulu (11.01.1974) İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü. Ankara: Resmi Gazete (14765 sayılı). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (07.04.2004) Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ankara: Resmi Gazete, (25426 sayılı). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (07.04.2004) İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik, Ankara: Resmi Gazete (25426 sayılı). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (09.12.2003) İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği, Ankara: Resmi Gazete (25311 sayılı). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (15.05.2004) Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik, Ankara: Resmi Gazete (25463 sayılı). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (15.05.2013) Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ankara: Resmî Gazetede (28648 sayılı). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (29.08.2013), İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Çalışan Temsilcilerinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ, Ankara: Resmi Gazete (28750 sayılı). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (29.12.2012) İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği, Ankara: Resmi Gazete (Sayı: 28512). Çelik, Nuri (2011) İş Hukuku Dersleri. 24. bs. İstanbul: Beta Basım Yayım Esen, Bünyamin (2013), İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Gereği Zorunlu Çalışan Temsilcisi Uygulaması, Yaklaşım Dergisi, 21, 243 (2013). T.C. Yasalar (07.05.1983) mülga 2821 sayılı Sendikalar Kanunu, Ankara: Resmi Gazete (18040 sayılı). T.C. Yasalar (07.11.2012) 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Kanunu, Ankara: Resmi Gazete, (28460 sayılı). T.C. Yasalar (10.06.2003) 4857 sayılı İş Kanunu, Ankara: Resmi Gazete (25134 sayılı). T.C. Yasalar (12.07.2011), 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu, Ankara: Resmi Gazete (24460 sayılı). T.C. Yasalar (20.06.2012),6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Ankara: Resmi Gazete (28339 sayılı). 272