HABER BÜLTENĐ 2 Mart 2006 Haber Özetleri Irak Irak Başbakanı Đbrahim Caferi, üst düzey siyasi liderlerle yapacağı toplantıyı iptal etti. Caferi'nin ülkedeki siyasi karmaşaya çözüm ve Irak'ı iç savaşın eşiğine sürükleyen mezhepler arası şiddet olaylarını bastırma yollarını müzakere etmek üzere yapacağı toplantıyı iptal ettiği bildirildi. Đptalin gerekçesi açıklanmadı. Iraklı Kürt milletvekili Mahmud Osman, toplantının iptal edilmesinin üzücü olduğunu; çünkü mevcut durumda bu tür toplantıların çok önemli olduğunu belirtti. Sünni, Kürt ve laik partilerin liderleri dün Şii bloğundan Caferi'nin ikinci dönem için başbakanlığa adaylığını geri çekmesini istemeye karar vermişti. Caferi, 12 Şubat'ta yapılan oylamada sadece bir oy farkla başbakanlığa aday olmuştu. Yeni hükümeti kurma görüşmeleri, Sünni partilerin Sünni camilerine saldırıları protesto etmek amacıyla geçen hafta görüşmelerden çekilmesiyle kesilmişti. (AA) Iraklı Kürtlerle Sünnilerin, Đbrahim Caferi'nin yeniden başbakanlık koltuğuna oturmasına karşı olduğu bildirildi. AFP'ye açıklama yapan Kürt milletvekili Mahmut Osman, meclisteki Kürt ve Sünni gruplarının, Caferi'nin yeni hükümetin de başkanı olmasını istemediklerini söyledi. Osman, ''Kürt ve Sünni gruplar, Caferi'nin uygun kişi olmadığını ve onunla hükümet kuramayacaklarını düşünüyor. Caferi tarafsız davranmıyor,'' diye konuştu. Irak yönetimindeki çatlak, Caferi'nin önceki günkü Ankara ziyareti sırasında açıkça ortaya çıkmış, Irak Devlet Başkanı Kürt Celal Talabani, Şii Başbakan Caferi'nin yabancı ülkelerle müzakere masasına oturma yetkisi bulunmadığını öne sürerek, Ankara ziyaretinin anayasaya aykırı olduğunu iddia etmişti. (AA) Ulusal Liste Başkanı Đyad Alavi ve Irak Uzlaşma Cephesi liderleri Adnan El- Duleymi, Tarık Haşimi ve Halaf El-Eleyan 01.03.2006 Çarşamba günü bir toplantı yaptı. Toplantıda siyasi bir plan üzerinde anlaşmaya vardılar. Bu plana göre gelecek hükümetin siyaset, ekonomi ve güvenlik konularındaki kararları tek başına almayacağı ve ulusal bir hükümet olacağı hususunda anlaşma sağlandı. Buna ek olarak; Đbrahim El-Caferi nin bu planı kabul etmemesi durumunda hükümeti kuramayacağında anlaştılar. (www.iraq-ina.com) 24 yıl önce Duceyl köyünde 148 Şii'nin öldürülmesinden yargılanan Saddam Hüseyin, kendisine yönelik bazı suçlamaları kabul etti. Oturumun sonuna 1
doğru söz isteyen Saddam Hüseyin kendisine yönelik suikast girişimi ardından Duceyl'de meyve bahçelerinin ve tarım alanlarının yok edilmesi için talimat verdiğini söyledi. Ayrıca saldırıdan sorumlu olduğu belirlenen kişilerin topraklarına el konulması yolundaki emirleri de kendisinin verdiğini açıkladı. 68 yaşındaki devrik lider, "Ben Saddam Hüseyin'im. O zaman iktidar benim elimdeydi. Sorumluluğu başkalarına yıkmak gibi bir huyum yok," diye konuştu. (AP) (BBC) Irak'ta bu sabah 11 asker ve polis, silahlı kişilerce öldürüldü. Güvenlik kaynakları, Bağdat'ın 150 km kuzeyindeki Dur kasabası yakınlarında bir kontrol noktasında görev yapan güvenlik güçlerinin saldırıya uğradığını bildirdi. Tikrit polis yetkilileri, saldırıda 4 polis ile 7 askerin hayatını kaybettiğini açıkladı. (AA) Irak kaynaklarından alınan habere göre, Birleşik Irak Đttifakı Başbakan adayı Đbrahim El-Caferi yi değiştirmek için bazı siyasi çevrelerin büyük bir baskı yaptıklarını bildirdiler. (www.iraqidewan.net) Mukteda El-Sadr ın Necef bürosunun sözcüsü Selahaddin El-Ubeydi nin açıklamasına göre Mukteda El-Sadr, Samarra patlamasında hayatlarını kaybedenler için başsağlığı dilemek amacıyla Sistani yi ziyaret etmiştir. Ziyarette Irak ın siyasi durumu da değerlendirilmiştir. (Irak Haber Ajansı / EL-SABAH GAZETESĐ) Müslüman Bilginler Heyeti sözcüsü Abdulselam El-Kubeysi nin açıklamasına göre Irak taki mezhep çatışmalarını engellemek için Müslüman Bilginler Heyeti nden bir grup bugün Necef i ziyaret edecek ve Şii mercilerle toplantı yapacaktır.(www.iraq-ina.com) Irak Meclis Başkan Yardımcısı Hüseyin El-Şehristani nin Radio Sawa ya yaptığı açıklamada Irak ın yeni hükümet programı üzerinde Birleşik Irak Đttifakı ile Kürt Listesi nin 23 noktadan 20 si üzerinde anlaştıkları bildirildi. Diğer 3 noktanın ise Irak Uzlaşma Cephesi yle birlikte konuşulacağını bildirdi. (www.iraqidewan.net) Kürdistan Hükümeti nin üyesi Cemal Aziz Kürdistan Hükümeti nin, güneyde petrol araması için Kanadalı bir şirketle anlaştığını söyledi. (IRAK HABER AJANSI) Avustralya nın Irak konsolosu, Kürdistan Bölgesi ni ziyaretinde Kürt yetkililerle görüştü. Görüşmede Avustralyalı şirketlerin Kürdistan ın imarına katkıda bulunmaları konusu konuşuldu. Bazı Kürt tüccarlar ise Samarra da yaşanan patlamaların Kürdistan Bölgesi ekonomisine zarar verdiğini, ticaretin zayıfladığını belirttiler. (www.nahrain.com) Irak Ticaret Bakanlığı, gıda karneleri için 2006 bütçesinden 3 milyar dolar tahsis edildiğini açıkladı. (www.nahrain.com) 2
Orta Doğu Birleşmiş Milletlerin yayımladığı yeni bir rapora göre, Ocak ayında yapılan seçimleri Hamas'ın kazanmasından bu yana Filistin topraklarında insani durum dramatik boyutlarda geriledi. Birleşmiş Milletler Đnsani Yardım Koordinasyon Ofisi, bundan Đsrail'in uygulamaya koyduğu yeni güvenlik önlemlerinin sorumlu tutulması gerektiğini belirtti. Raporda, ana geçiş noktaları defalarca kapatıldığı için Gazze'de buğday ve şeker sıkıntısı yaşandığı ifade ediliyor. Birleşmiş Milletler ayrıca Filistinlileri hedef alan Đsrail saldırılarının arttığını, Đsrail ordusunun daha çok sayıda evi tahrip ettiğini ve Filistinlilerin hareket özgürlüğünün daha da sınırlandırıldığını belirtti. (BBC) (AA) ABD'nin, Filistinlilerden 28 Mart'ta yapılacak Đsrail seçimlerine kadar Hamas hükümetinin kurulmasını geciktirmesini istediği öne sürüldü. ABD'nin, Hamas'ın hükümeti kurmasının, Đsrail'de seçimde önde yarışan partilerden Kadima'nın oylarını etkilemesi endişesini taşıdığı da iddia edildi. Londra'da yayımlanan El Kuds El Arabi Gazetesi'nin bu konudaki haberi, Đsrail basınında da yer aldı. Habere göre, geçen hafta Ramallah ve Kudüs'ü ziyaret eden ABD'nin Yakındoğu işlerinden sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı David Welch, Filistin Ulusal Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas'a, Washington'un bu konudaki talebini iletti. Filistin Ulusal Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas, 25 Ocak taki parlamento seçimlerinde önemli bir başarı kazanan Hamas'ın Gazze Şeridi'ndeki lideri Đsmail Haniye'yi, 21 Şubat'ta hükümeti kurması için resmen görevlendirmişti. Filistin yasalarına göre, Haniye'nin hükümeti kurmak için 5 hafta süresi bulunmaktadır. (AA) Gazze'de silahlı kişilerce kaçırılan Filistinli kadastro müdürünün serbest bırakıldığı bildirildi. Filistinli güvenlik kaynakları, Atıf El Hudari'nin kaçırıldıktan birkaç saat sonra sağ salim serbest bırakıldığını açıkladı. Silahlı ve maskeli üç kişinin, El Hudari'yi bürosundan çıkarken bir otomobile bindirerek kaçırdıkları belirtilmişti. (AA) Đran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, Batı ülkelerini, dünyadaki petrol rezervlerini kontrol etmeye çalışmakla suçladı. Malezya'nın başkenti Kuala Lumpur'da temaslarda bulunan Ahmedinejad, Đranlı ve Malezyalı işadamlarına yaptığı açıklamada, Batı'nın, korku ortamı yarattığını ve bunun, ülkeleri silah stoklamaya zorladığını söyledi. Ahmedinejad, silah yapımında ve stoklanmasında kullanılmaya zorlanan kaynakların bu şekilde israf edildiğini belirtti ve bunun sebebini, dünyanın bir kısmını yöneten güçlerin haddinden fazla talepte bulunması olarak açıkladı. Đran Cumhurbaşkanı, ''Dünyadaki tüm kaynakları, teknolojiyi, petrol ve gaz rezervlerini ve stratejik öneme sahip noktaları kontrol etmek istiyorlar,'' dedi. Ahmedinejad'ın bugün Malezya Başbakanı Abdullah Ahmed Bedevi yle bir araya gelmesi ve iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin geliştirilmesine yönelik bazı anlaşmaların parafe edilmesi bekleniyor. (AA) Kafkasya ve Orta Asya 3
Almanya Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier, Ermenistan'ın komşularıyla daha iyi ilişkiler kurması için çabalayacaklarını söyledi. Başkent Berlin'de Ermenistan Dışişleri Bakanı Vartan Oskanyan la ile bir araya gelen Steinmeier, görüşmeden sonra Oskanyan la birlikte düzenlediği basın toplantısında, Dağlık Karabağ sorununun çözüme kavuşması konusunda hala bir ilerleme kaydedilemediğini belirterek, şunları söyledi: ''Biz bu konuda bugün bilgi edinme şansını elde ettik. Almanya olarak çözüm yolları bulmak için çaba harcayacağız ve ağırlığımızı ortaya koyacağız. Almanya, Ermenistan'ın komşularıyla daha iyi ilişkiler içinde olması için çaba harcayacak, bu konuda arabuluculuk yapacak. Bu konuda Ermenistan'la birlikte en geç gelecek yıl ortak bir faaliyet başlatmayı planladık.'' Ermenistan ile Türkiye arasındaki gerginliğe de değinen Steinmeier, Almanya'nın bu konuda her iki ülkeyle görüşmeler yapacağını kaydetti. (AA) Kafkasya'daki Rus birliklerinin komutanı Andrey Popov, ''Gürcistan topraklarındaki Rus üslerinin boşaltılması sürecinin uzayabileceğini'' belirtti. Popov, RIA Novosti ajansına yaptığı açıklamada, Gürcistan hükümetinin, üslerde görevli Rus askeri personeline getirdiği vize uygulamasının ciddi sorun teşkil ettiğini kaydetti. Vize uygulamasının, ''Gürcistan topraklarındaki Rus üslerinin boşaltılması sürecini de olumsuz etkilediğini'' kaydeden Popov, Gürcü hükümetinin ''vize konusundaki sorunların giderildiği'' yönündeki açıklamalarının doğru olmadığını söyledi. Rus askerlerine verilen vize süresinin bir yıla indirildiğini ve çok giriş-çıkışlı vizenin kaldırıldığını ifade eden Popov, Rusya'nın Tiflis Büyükelçiliği'ne yeni getirilen uygulamanın düzeltilmesi için mektup gönderdiğini kaydetti. Popov, çok girişli-çıkışlı vize verilmesini istediklerini belirterek, ''Ahılkelek ve Batum'daki üslerin 2008 sonuna kadar boşaltılması talimatı aldığını; ancak içinde bulundukları koşullar altında bunu yerine getirmesinin güç olduğunu'' kaydetti. (AA) 01.03.06 tarihinde Taşkent Şehir Mahkemesi kararıyla Solneçnaya Koalitsiya (Güneşli Koalisyon) muhalefet partisi koordinatörü Nodira Hidoyatova,10 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Mahkum; petrol satışından geliri gizleme, vergi ödememe, Özbekistan bankalarına gidecek paraları yurtdışına aktarma gibi ekonomik cinayetlerinden dolayı hapis cezası dışında devlet bütçesine 230 bin dolar iade cezası da aldı. (www.fergana.ru) 01.03.06 tarihinde Bişkek te Şangay Đşbirliği Örgütü ne üye ülkelerin büyükelçilerinin toplantısı düzenlendi. Oturumda 14-15.06.06 tarihinde Şangay da düzenlenecek Şangay Đşbirliği Örgütü Zirvesinin hazırlık meseleleri ve Bişkek te geçecek Örgütün 5.yıldönümü kutlamaları meseleleri görüşüldü. (www.regnum.ru) 28.02.06 tarihinde Kırgızistan Başbakan Yardımcısı Adahan Madumarov un önderliğinde bir heyet Rusya Federasyonu nun Penza bölgesine resmi bir ziyaretle geldi. Penza Valisi Vasiliy Boçkarev, görüşme sırasında yakın gelecekte Kırgızistan dan 2 bin civarında göçmen kabul etmeye, onlara ikamet, tarım ve hayvancılık sektöründe iş sağlamaya hazır olduğunu belirtti. Neticede, göçmenler ve iş imkanları üzerine ve Penza bölgesi ile 4
Kırgızistan ın Narın bölgesi arasında iş birliği protokolleri imzalandı. (www.regnum.ru) 01.03.06 tarihinde BM Uyuşturucu ve Cinayet Dairesi Başkanı James Callahan, Taşkent te düzenlenen basın toplantısında, 2005 yılında dünyada uyuşturucu ham maddesi yetiştirme oranının %87 sinin Afganistan da olduğunu belirtti. Afgan afyonunun %60 ı Đran ve Türkiye, %20 si Pakistan, diğer %20 si ise Orta Asya Cumhuriyetleri (özellikle Tacikistan) üzerinden geçerek Rusya ve Kuzey Amerika pazarlarına gitmektedir. Özbekistan ın Surhanderya ilinde bir evde 273 kilo afyon bulundu. Uzmanlar, Rusya piyasasında bu miktarın 2.5-3 milyon Amerikan doları edeceğini söylediler. (www.regnum.ru) Duşanbe nin 80 km güneydoğusunda yer alan Şar-Şar tünelinin kurulmasını görüşmek üzere Çin Planlama Enstitüsü uzmanlarının gelmesi beklenmektedir. Çinli uzmanlar tarafından hazırlanan projenin tutarı 38 milyon dolardır, bunun 30 milyon dolarını Çin tarafı karşılayacaktır. Uzunluğu 2.2 kilometre olan tünelin, 38 ayda tamamlanması planlanmaktadır. (www.regnum.ru) Azerbaycan Milli Meclisi sözcüsü Oktay Asadov, Türkiye den Marmara Grubu Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Vakfı Başkanı Akkan Suver in önderliğinde bir heyetle görüştü. (www.regnum.ru) Avrupa Birliği AB, Kıbrıs sorununa kapsamlı çözüm bulunması yolunda iki toplum arasında görüşmelerin başlayacak olmasından memnuniyet duyduğunu bildirdi. AB Komisyonu'nun genişlemeden sorumlu üyesi Olli Rehn'in sözcüsü Krisztina Nagy, ''Ada daki iki toplum liderinin teknik konularda diyalogu başlatacağını duymak cesaret veriyor,'' dedi. Kıbrıs sorununun çözümü için gerekli olan güvenin görüşmeler yoluyla oluşturulabileceğini vurgulayan Nagy, ''Bu kapsamda dün Paris te BM Genel Sekreteri Kofi Annan ile Rum lider Tasos Papadopulos'un bir araya gelmesini memnuniyetle karşılıyoruz,'' diye konuştu. (AA) Diğer Haberler Pakistan'ın Karaçi kentindeki Amerikan Konsolosluğu yakınlarında meydana gelen iki patlamada en az dört kişi öldü. Peşpeşe meydana gelen patlamalar sonucu 30'dan fazla kişi yaralandı. Patlamaların Amerikan Konsolosluğu'nun karşısındaki Mariott Oteli'nin otoparkında meydana geldiği bildiriliyor. Patlamalardan en az birine bomba yüklü bir aracın yol açtığı belirlendi. Saldırı nedeniyle otoparktaki pek çok araç büyük hasar gördü. Otelin camları kırıldı. (BBC) Amerika Birleşik Devletleri ve Hindistan nükleer teknoloji alanında işbirliği öngören bir anlaşma imzaladı. ABD Başkanı George Bush'un ülkeye üç günlük ziyaretinin başında imzalanan anlaşma, Hindistan'ın nükleer alandaki 5
uluslararası tecridine son veriyor. Anlaşmaya göre Hindistan askeri ve sivil tesislerini birbirinden tamamen ayıracak. Sivil enerji amaçlı nükleer tesislerinin tümünü uluslararası denetçilere açması karşılığında, bu tesislerde Amerika'nın nükleer yakıt desteğinden, teknolojik birikiminden faydalanabilecek. (VOANEWS) (BBC) Kosova Başbakanı Bayram Kosumi, partisinden gelen baskı üzerine istifa etti. Đktidardaki koalisyon partileri, Kosumi yi güçsüz bir lider olarak görüyor. Kosova nın geleceğiyle ilgili Birleşmiş Milletler tarafından yürütülen müzakerelerde önemli bir role sahip olan Kosumi, Mart ayında başbakan seçilmişti. Kosumi, savaş suçu işlemekle suçlanan Ramuş Haradinaj ın yerine geçmişti. (VOANEWS) Dünya Basını Financial Times, iç sayfalarında ''Şii olmayan partiler Caferi'nin başbakanlığını engellemeye hazırlanıyor'' başlığıyla duyurduğu haberde, ''şiddetin giderek arttığı Irak'ın siyasi bir kaosa sürüklenme'' riskine dikkat çekiyor. Habere göre, Sünni Arap, Kürt ve laik siyasi partiler, Caferi'nin üyesi olduğu Birleşik Irak Đttifakı'na, ''hükümeti kurarken başbakan adayı olarak Caferi'yi göstermeyin'' uyarısında bulunmaya hazırlanıyor. Haberde görüşlerine yer verilen bir Iraklı yetkili, durumu, ''gerçek bir bunalım'' olarak özetliyor. Caferi'ye yönelik en önemli eleştiri ise, görevde bulunduğu dönemde, başbakanlığının yetersiz bulunması. Caferi başkanlığındaki hükümeti geçen dönemde destekleyen Kürt partiler de, desteklerini çekmeye hazırlanıyor aynı habere göre. Financial Times, Caferi'nin Ankara ziyaretine Cumhurbaşkanı Celal Talabani'nin gösterdiği tepkiyi, artan gerilimin bir işareti olarak yorumluyor. Gazete, Talabani'nin önde gelen Kürt gruplardan birinin de lideri olduğunu da anımsatıyor. Times gazetesinin iç sayfalarında yer alan yine Irak'a ilişkin bir analizde ise, ülkenin geçmekte olduğu kaos sürecinin nasıl sonuçlanacağına ilişkin senaryolar irdeleniyor. Times'ın dış haberler editörü Bronwen Maddox imzalı yazı, şu noktalara dikkat çekiyor: ''En iyimser beklenti, Şii ve Sünni liderlerin iç savaşın önüne geçmeye karar vermeleri, Sünnilerin yeniden hükümet görüşmelerine katılmaları olur. En kötü senaryo ise, mezhep cinayetlerinin artması, Sünnilerin Şiileri Bağdat'tan ve iç kesimlerden kovmaları, güneydeki Sünnilerin de kuzeye kaçması. ''Parçalanma senaryosunda ise, kimi gözlemciler, bölünmenin; Kuzey'de Kürt, güneyde Şii, orta kesimlerde de Sünni nüfus temelinde gerçekleşebileceği görüşünde.'' ''Kâbus senaryosu ise, hükümet kurma çabalarının başarısızlığa uğraması durumunda, ülkenin çatırdamaya başlaması ve yerel militanların kontrolünde, ondan fazla bölgeye ayrılmasıdır.'' Times yazarı, komşularının da, Irak'ta istikrar istediklerini vurgularken, Türkiye'nin konumunu şöyle yorumluyor: ''Türkiye, ne yapacağı konusunda bir ikilem içinde. 6
Kendi topraklarında yaşayan Kürtlerin ayrılmaya çalışmasından endişe ettiği için, Iraklı Kürtlerin bir devlete sahip olmalarını istemiyor.'' ''Irak'taki Türkmenleri de korumak istiyor. Ancak, Avrupa Birliği'ne üye olmak için çok hevesli. Bu nedenle Avrupa Birliği'nin ''dışarıda kal'' uyarılarını dinleyecektir.'' Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George Bush, dün başlayan Asya turu öncesinde, dört saatliğine de olsa, Afganistan'ı ziyaret etti. Guardian gazetesi, Bush'un gezisini izleyen gazetecilerin, gizli tutulan geziden ancak uçak Amerika'dan havalandıktan sonra haberdar edildiğini yazıyor. Guardian'ın haberine göre, Taliban liderlerinden Molla Abdullah Ahund, ''bilseydik roketlerle karşılardık'' dediği Bush'u ''hırsız gibi gizlice gelmekle ve korkaklıkla'' suçluyor. Independent gazetesi ise, başyazısında, George W. Bush'un iyimser açıklamalarına karşın, Afganistan'da özellikle güvenlik koşullarının giderek kötüleştiği ve kaygı verici boyutlara ulaştığı uyarısında bulunuyor. ''Felaket alameti ise, beş yıl önce iktidardan uzaklaştırılan Taliban güçlerinin yeniden dönmeye başlamasıdır'' görüşünü dile getiren Independent, ''Afganistan'daki 20 bin Amerikan askerinin, ülkede istikrardan çok Usame bin Ladin'i yakalama peşinde'' olduğunu savunuyor. Başyazı şöyle devam ediyor: ''Militanlar Pakistan'dan Afganistan'a akıyor. Afgan çiftçileri afyon yerine, farklı ürünleri ekmeye teşvik etme ya da, afyon tarlaları imha edilecek çiftçilere tazminat ödeme yönünde çaba gösterilmiyor. Batı'nın sulama kanalları, yeni yollar ve istihdam vaatleri yaşama geçirilmedi. Afganların yabancı askerlerin varlığına kızmalarına şaşırmamak gerek.'' ''Taliban ın devrilmesinin hemen ardından Tony Blair, Afganistan'ı ''yarı yolda bırakmayacağız,'' demişti. Dünya henüz Afganistan'ı terk etmemiş olabilir, ancak dikkatini çevirdi. Ve şimdi Afganlar, bir kez daha, utanç verici bir şekilde, ihanete uğradıkları görüşünde.'' 7