TKGM Takbis Projesi Bilgi Teknolojileri Daire Başkanlığı Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Tarih: 14.03.2011

TKGM Takbis Projesi Bilgi Teknolojileri Daire Başkanlığı Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Tarih: 14.03.2011 Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 1

Tanımlar ve Kısaltmalar... 4 Giris... 6 Kadastro Çözümü Uygulamasının İşleyişi ve Roller... 6 a. Amaçlar... 6 b. Kullanıcılar... 7 a. Sistem Durumları... 7 b. BPEL Kullanımı... 9 c. Tescile Konu Olmayan İşlemler İş Akışı... 10 d. Tescile Konu Olan İşlemler İş Akışı... 11 Orta Katman Sistem Mimarisi Özeti... 13 e. Mimari ve Birimlerin İletişimi Hakkında Genel Açıklama... 13 f. İstemci... 13 g. ESB... 14 h. IS... 15 i. BRS... 16 j. BPS... 17 k. WSAS... 17 l. DSS... 18 m. Veritabanı Sunucusu... 18 Orta Katman Sistem Mimarisi Detayları... 19 ESB... 19 Proxy Servisler... 19 Yetkilendirme... 19 Doğrulama... 20 İş Akışına Yönlendirme... 20 IS... 20 XACML Tanımlamaları... 20 BRS... 21 Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 2

Örnek Kural Tanımı... 22 Örnek Kural Servisi Tanımı... 22 BPS... 22 WSAS... 23 Cins Değişikliği İşlemi İçin Örnek Servisler... 23 Cins Değişikliği Talebi Örnek wsdl... 24 DSS... 24 Cins Değişikliği Talebi Örnek Veri Servisi... 24 Veri Aktarım Protokolü... 25 Genel... 25 Ağ Bağlantı Modeli... 27 Verilerin Hazırlanması... 27 Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 3

Tanımlar ve Kısaltmalar Gönderici Birim : HTTP : (Hyper Text Transfer Protocol) Hiper Metin Transferi Protokolü HTTPS : Merkez : (Hyper Text Transfer Protocol Secure) Hiper Metin Transferi Protokolü Güvenli Gönderci Birim ile Posta Kutusu arasindaki iletisimi saglayan ve denetleyen birim MTOM : (Message Transfer Optimization Method) Mesaj Transferi Optimizasyon Mekanizmasi. Web servisleri üzerinden verimli bir sekilde ikilik dosya iletimine olanak saglayan veri iletim yöntemi MD5 : (Message-Digest Algorithm 5) Veri bütünlügünü test etmek için kullanilan, tek yönlü sifreleme algoritmasi SOAP : SSL : Sema : (Simple Object Access Protocol) Basit Nesne Erisim Protokolü. Dagitik uygulamalarda ve web servislerinin haberlesmesinde kullanilmak üzere tasarlanan, sunucu/istemci mantigina dayali iletisim protokolü (Secure Sockets Layer) Bilginin bütünlügüve gizliligi için, internet üzerinde iki taraf arasinda olusan trafigin sifrelenerek, gizliliginin ve bütünlügünün korunmasini saglayan bir protokol XML dosyalarinda tasinan verilerin nasil yorumlanacaginin belirtimi TCKN : T.C. Kimlik Numarasi VKN : Vergi Kimlik Numarasi Veritabani : Çesitli kaynaklardan elde edilen verilerin depolandigi veri yapisi VPN : (Virtual Private Network) Telekomünikasyon altyapisi kullanilarak güvenli ve özel veri aktarimini saglayan sanal özel ag teknolojisi VTYS : Veritabani Yönetim Sistemi W3C : WWW Birligi Web Servisi : Bilgisayarlar arasinda ag üzerinden etkilesimi ve uyumlulugu saglayan yazilim sistemi WSDL : (Web Services Description Language) Web Servislerinin tanimlandigi, erisim ve islev bilgilerinin detayli olarak sunuldugu XML tabanli metin isaretleme dili Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 4

WS-I : (Web Services Interoperability) Degisik web servis belirtimlerinin birlikte çalisabilmesini saglayan endüstri konsorsiyumu WS-I Basic Profile : SOAP, WSDL, UDDI gibi temel web servis belirtimlerinin birlikte çalisabilmesini saglayan profil XML : XSD XSLT ZIP (Extensible Markup Language) Verinin tanimlanmasi ve tarif edilmesi için kullanilan genisletilebilir isaretleme dili (XML Schema Definition) XML belgelerinin kurallarin belirlendigi metin isaretleme dili (Extensible Stylesheet Language) Genisletilebilir Biçimlendirme Dili Dönüsümleri, XML dokümanlarini dönüstürmek için kullanilan ve orijinal dokümani degistirmeden, yeni bir doküman olusturmaya olanak saglayan XML tabanli dil Veri sikistirma ve arsivleme formati Uygulama Kadastro Çözümü Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 5

Giris Bu kilavuz, Kadastro Çözümü Uygulamasina entegre olmak isteyenler ile uygulamaya iliskin yazilim gelistireceklerin teknik konularda ihtiyaç duyabilecekleri bilgileri vermek amacıyla hazırlanmıştır. Kilavuzda öncelikle Kadastro Çözümü Uygulamasinin isleyisi ve bu isleyis içerisinde yer alan birimlerin oynayacagi roller açıklanacak, sonrasında ise birimler arasındaki Veri Aktarimi Protokolü hakkinda bilgilere yer verilecektir. Kadastro Çözümü Uygulamasının İşleyişi ve Roller Geçmiş dönemlerde ve günümüzde üretilen mülkiyet bilgilerini oluşturan kadastro haritaları, tapu sicil bilgi ve belgeleri çok değerli ve önemlidir. Tapu ve kadastro sisteminin temel hareket noktası, bireyin, toplumun, kuruluşların talepleri ve bu taleplerin karşılığını verebilme potansiyelidir. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü nün 1.b maddesinde belirtilen amaçlar doğrultusundaki gelişimine bilişim teknolojilerini dâhil etme sürecinde TAKBİS (Tapu ve Kadastro Bilgi İşlem Sistemi) ortaya çıkmıştır. a. Amaçlar TAKBİS in amaçları, i. Üretilen her türlü bilginin erişilebilir, güncellenebilir ve sorgulanabilir veri tabanlarında saklanması, ii. Hukuk kuralları içerisinde ilgili olan herkesin bu veri tabanlarına kolaylıkla ulaşabilmesi, iii. Gayrimenkul ile ilgili her türlü tapu ve kadastro hizmetinin adil bir biçimde herkese aynı standartlarda sunulabilmesi ve Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 6

iv. Ortaya çıkacak sorunlar için bilişim teknolojisi ve yasal mevzuatlar ile köklü çözümler bulunmasıdır. b. Kullanıcılar TAKBİS kullanıcıları dört farklı başlık altında toplanabilir. Kadastro Müdürlüğü: Kadastral topografik haritasına dayalı olarak taşınmaz malların sınırlarını arazi ve harita üzerinde belirterek hukuki durumlarını tespit etmek ve bu suretle tapu sicilini kurmak ve harita üzerindeki fenni değişiklikleri takip etmekle görevli kamu idaresidir. Lisanslı Harita Kadastro Mühendisleri (LİHKAB): Lisanslı Harita Kadastro Büroları kamu adına iş yapan özel bürolardır. Harita Müteahhidi: Taahhüt ettiğini yapacağını belirten, taahhüdünü yerine getireceğine söz veren kişi, kurum veya kuruluştur. Kamu Kurum Kuruluşu: Belirli kamu hizmetlerini yerine getirmek amacıyla oluşturulan kamu tüzel kişisidir. 2. İş Akışı a. Sistem Durumları TAKBİS te yapılan işlemler genel itibariyle aşağıdaki sistem durumu haritasıyla temsil edilebilir. Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 7

Sistem durum haritası DURUM Sistem Kullanıcısı İçin Anlamı Kadastro Müdürlüğü İçin Anlamı Başlangıç Belgelerin elektronik kopyalarını sisteme yükleyiniz. Belgelerin elektronik kopyalarının yüklenmesini bekleyiniz. Elektronik belgeler yüklendi. Yüklenen elektronik belgeler hatalı. Elektronik belgeler onaylandı. Belgelerin aslı teslim edildi. Asıl belgeler hatalı. Asıl belgeler onaylandı. Elektronik belgelerin Kadastro Müdürlüğü tarafından onaylanmasını bekleyiniz. Hatalı elektronik belgeleri sisteme tekrar yükleyiniz. Belgelerin asıllarını Kadastro Müdürlüğü'ne teslim ediniz. Kadastro Müdürlüğü'nün asıl belge onayını bekleyiniz. Hatalı belgelerin asıllarını Kadastro Müdürlüğü'ne teslim ediniz. Teknik belge talebinde bulununuz. Elektronik belgeleri onaylayınız. Elektronik belgelerin tekrar yüklenmesini bekleyiniz. Belgelerin asıllarının teslimini bekleyiniz. Belgelerin asıllarını onaylayınız. Hatalı belgelerin asıllarının teslimini bekleyiniz. Teknik belge talebini bekleyiniz. Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 8

Teknik belge talebi hatalı. Teknik belge talebi onaylandı. Döner sermaye ödemesi kabul edildi. Teknik işlem tamamlandı. Tekrar teknik belge talebinde bulununuz. Döner sermaye ödemesini yapınız ve makbuzu Kadastro Müdürlüğü'ne teslim ediniz. Teknik belgelere erişim yaparak istemci programızında işlemi gerçekleştiriniz. Teknik işlem onayını bekleyiniz. Teknik belge talebini bekleyiniz. Döner sermaye ödemesini bekleyiniz. İşlem yapılmasını bekleyiniz. Teknik işlemi onaylayınız. Teknik işlem hatalı. Teknik işlemi tekrar gerçekleştiriniz. Teknik işlemin yapılmasını bekleyiniz. Teknik işlem onaylandı. Döner sermaye ödemesini yapınız ve makbuzu Kadastro Müdürlüğü'ne teslim Döner sermaye ödemesini bekleyiniz. ediniz. Arazi kontrol randevusu verildi. Randevu tarihini onaylayınız. Randevu tarihi onayını bekleyiniz. Arazi kontrol randevusu uygun değil. Yeni randevu tarihini bekleyiniz. Yeni bir randevu tarihi veriniz. Arazi kontrol randevusu onaylandı. İşlem arazi kontrolünden geçemedi. Kontrol raporunun imzalanması için randevu verildi. Kontrol rapor imza randevusu uygun değil. Kontrol raporu imzalandı. Belirtilen tarihte arazi kontrolü için Kadastro Müdürlüğü'nde olunuz. İşlemi gözden geçiriniz. Randevu tarihini onaylayınız. Yeni randevu tarihini bekleyiniz. Tescil sonucunu sistem numaranız ile takip ediniz. Belirtilen tarihte arazi kontrolü için Kadastro Müdürlüğü'nde olunuz. İşlemdeki eksiklerin ve hataların giderilmesini bekleyiniz. Randevu tarihi onayını bekleyiniz. Yeni bir randevu tarihi veriniz. Tescil bildirimi düzenleyerek Tapu Sicil Müdürlüğü'ne gönderiniz. b. BPEL Kullanımı Durum haritasında durumlar arasındaki geçişler web servislerin ilgili veriyle çağırılması sonucunda gerçekleşir. Örneğin, sistem kullanıcısı kullandığı arabirimin yardımıyla yapacağı işlemin türünü seçer, gerekli belgeleri sisteme yükler ve başvurusunu bir web servis aracılığıyla yapar. Bu web servis çağrısı, kullanıcının işlemini Başlangıç durumundan Elektronik belgeler yüklendi durumuna taşır. Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 9

Uygulamada bu servislerin sistemde temsili BPEL (Business Process Execution Language) kullanılarak yapılır. Bu kapsamda Kadastro Müdürlüğü iki temel iş akışı tanımlamıştır. Bunlar tescile konu olan ve olmayan işlemlerdir. c. Tescile Konu Olmayan İşlemler İş Akışı Yukarida tanımlanan genel iş akışı sistemin ana akisini genel olarak belirtmektedir. Yapılan sistem islemleri tescile konu olan ve olmayan olmak uzere is akisi ikiye ayrılmıstır. Tescile Konu olmayan işlemler için kullanılacak iş akışı aşağıdaki şemada verilmiştir. Bu akış kullanıcıdan BasvuruTalepGir operasyonu isteği yapıldığında başlar. Kullanıcı talebi doğrultusunda oluşturduğu başvuru mesajı sistem tarafından incelenerek eksiklikler tespit edilir. Basvuruda eksik olması durumunda kullanıcı BasvuruTalepGuncelle operasyonu ile eksikliklerini tamamlayabilir. Başvuru talebinde sistem tarafından eksiklik görülmemesi veya kullanıcının eksiklikleri gidermesi ile başvuru Kadastro Mühendisleri tarafından incelenmeye hazır duruma gelir. Kadastro Mühendisleri kullanacakları istemci yazılımı ile BasvuruKontrolBaslat operasyonunu çağırarak yapılan başvuru ile ilgili girilen basvuru bilgilerini sistemden alır. Yapılan controller sonucunda sonucu sisteme BasvuruKontrolBitir operasyonu ile bildirir. Eğer kontrol sonucunu güncellemek isterse BasvuruKontrolGuncelle operasyonunu çağırarak kontrol sonucunu güncelleyebilir. Kadastro tarafından yapılan inceleme sonucu basvuruda bir eksik bulunursa akış tekrar basvuru güncelleme adımına geri donmekte, kullanıcının basvurusunu guncelleyerek eksikliklerin giderilmesi gerekmektedir. Eger basvuru da Kadastro mühendisi bir eksik bulmazsa akış bir sonraki asamaya gecmekte, basvuru belgelerinin fiziki kontrolu gerekmektedir. Basvuru belgelerinin asillarinin incelenmesi sonucu basvuruda bir hata bulunursa gene kullanıcının basvurusunu guncellereyerek kontrol asamasından gecmesi gerekmekte, eger bir hata yoksa doner sermaye hesapları baslamaktadir. Doner sermaye hesaplamalari baslayana kadar Kadastro Mühendisi BasvuruBelgeKontrolGuncelle islemi ile kontrol sonucunu guncelleyebilmektedir. Yapılan basvuruda surecin bu asamasinda kadar bir eksik olmamasi durumunda DonerSermayeMiktarKontrolEt operasyonunun cagırılması ile doner sermaye hesaplamaları baslamaktadır. Bu surec icinde Kadastro Mühendisi DonerSermayeMiktarGuncelle operasyonunu cagırarak doner sermaye miktarini guncelleyebilmektedir. Kullanıcı belirlenen doner sermaye miktarinin odemesini yaparak Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 10

DonerSermayeMakbuzGir operasyonunu cagirir, ve fiziksel belgelerin kontrulu icin makbuz ve belgeleri Kadastro Mühensine getirir. Yapılan incelemeler sonucu fiziksel belgeler ile basvuru arasında uyumsuzluk, yatırılan miktarin kontrul mühendis tarafindan yapılır, ve kontrol sonucları DonerSermayeBelgeKontrolEt ve DonerSermayeBelgeKontrolGuncelle operasyonları ile sisteme aktarilir. Hata olmaması durumunda kullanıcı VeriGetir operasyonunu kullanarak kullanacagi verileri sistemden alabilir. Kullanıcı veri uzerindeki islemlerini bitirdiginde ArsivVeriGonder operasyonu ile verilerini sisteme tekrar geri yukleyebilir. d. Tescile Konu Olan İşlemler İş Akışı Tescile Konu olan işlemler için kullanılacak iş akışı aşağıdaki şemada verilmiştir. Bu akış tescile konu olmayan is akisinda oldugu gibi, kullanıcıdan BasvuruTalepGir operasyonu isteği yapıldığında başlar. Kullanıcı talebi doğrultusunda oluşturduğu başvuru mesajı sistem tarafından incelenerek eksiklikler tespit edilir. Basvuruda eksik olması durumunda kullanıcı BasvuruTalepGuncelle operasyonu ile eksikliklerini tamamlayabilir. Başvuru talebinde sistem tarafından eksiklik görülmemesi veya kullanıcının eksiklikleri gidermesi ile başvuru verileri sisteme girilir. Bu islem icin kullanıcı UygulamaVeriGir ve UygulamaVeriGuncelle operasyonlarını kullanması gerekmektedir. Girilen uygulama verilerinin sistem tarafindan incelenip eksik gorulmemesi halinde, basvuru Kadastro Mühendisleri tarafından incelenmeye hazır duruma gelir. Kadastro Mühendisleri kullanacakları istemci yazılımı ile BasvuruKontrolBaslat operasyonunu çağırarak yapılan başvuru ile ilgili girilen basvuru bilgilerini sistemden alır. Yapılan controller sonucunda sonucu sisteme BasvuruKontrolBitir operasyonu ile bildirir. Eğer kontrol sonucunu güncellemek isterse BasvuruKontrolGuncelle operasyonunu çağırarak kontrol sonucunu güncelleyebilir. Kadastro tarafından yapılan inceleme sonucu basvuruda bir eksik bulunursa akış tekrar basvuru güncelleme adımına geri donmekte, kullanıcının basvurusunu guncelleyerek eksikliklerin giderilmesi gerekmektedir. Eger basvuru da Kadastro mühendisi bir Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 11 eksik bulmazsa akış bir sonraki asamaya gecmekte, basvuru belgelerinin fiziki kontrolu gerekmektedir. Basvuru belgelerinin asillarinin incelenmesi sonucu basvuruda bir hata

bulunursa gene kullanıcının basvurusunu guncellereyerek kontrol asamasından gecmesi gerekmekte, eger bir hata yoksa doner sermaye hesapları baslamaktadir. Doner sermaye hesaplamalari baslayana kadar Kadastro Mühendisi BasvuruBelgeKontrolGuncelle islemi ile kontrol sonucunu guncelleyebilmektedir. Yapılan basvuruda surecin bu asamasinda kadar bir eksik olmamasi durumunda DonerSermayeMiktarKontrolEt operasyonunun cagırılması ile doner sermaye hesaplamaları baslamaktadır. Bu surec icinde Kadastro Mühendisi DonerSermayeMiktarGuncelle operasyonunu cagırarak doner sermaye miktarini guncelleyebilmektedir. Kullanıcı belirlenen doner sermaye miktarinin odemesini yaparak DonerSermayeMakbuzGir operasyonunu cagirir, ve fiziksel belgelerin kontrulu icin makbuz ve belgeleri Kadastro Mühensine getirir. Yapılan incelemeler sonucu fiziksel belgeler ile basvuru arasında uyumsuzluk, yatırılan miktarin kontrul mühendis tarafindan yapılır, ve kontrol sonucları DonerSermayeBelgeKontrolEt ve DonerSermayeBelgeKontrolGuncelle operasyonları ile sisteme aktarilir. Hata olmaması durumunda sistem uygulama verilerinin Kadastro Mühendisi tarafından incelenmesine uygun hale gelir. Girilen uygulama verileri Kadastro mühendisi istemci yazılımı tarafından UygulamaVeriKontrolBaslat operasyonu cagirilarak baslatilir. Kontrol sonucları UygulamaVeriKontrolBitir ile sisteme aktarılır. Kontrol sonuclar UygulamaVeriKontrolGuncelle operasyonu ile guncellenebilir. Uygulama verisi kontrollerinde eksik olmasi durumunda kullanıcı UygulamaVerisiGuncelle islemi ile verilerini gunceller ve kontrol yeniden baslar. Kontrolun olumlu sonuclanması durumunda ise kullanıcı ve Kadastro mühendisi AraziRandevuGir, AraziRandevuGuncelle, AraziRandevuOnayGir ve AraziRandevuOnayGuncelle operasyonlarını kullanarak arazi randevusu tarihi uzerinde anlasirlar. Yapılan arazi incelemeleri sonucu Kadastro Mühendisi uygulama kontrolunu bitirir. Daha sonar cagirilan TescilBeyannameVeriGir, TescilBeyannameGuncelle işlemleri ile tescil işlemleri hazırlıkları sisteme aktarilir. Akıs BasvuruTescilBaslat operasyonu cagirilmesi ile tescil islemlerini baslatir ve sonlanir. Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 12

Orta Katman Sistem Mimarisi Özeti e. Mimari ve Birimlerin İletişimi Hakkında Genel Açıklama Çözüm Mimarisi Kadastro Çözümü Uygulaması mimari çözümünde istemciden gelen isteklerin karşılanmasında Enterprise Service Bus (ESB), yetkilendirme sürecinde Identity Server (IS), veri kontrol ve doğrulama sürecinde Business Rule Server (BRS), web servislerinin sunulmasında Web Services Application Server (WSAS), veri servislerinin sunulmasında Data Services Server (DSS) ve veritabanı sunucusu kullanılmaktadır. Aşağıda bu birimlerin iletişimi temsil edilmiştir. f. İstemci 1.c bölümünde detaylandırılan kullanıcıların herbiri TAKBİS sistemine farklı istemciler kullanarak erişirler. Bu istemciler Java, PHP, RoR benzeri platformlarda geliştirilmiş web uygulamaları olabileceği gibi farklı işletim sistemleri için geliştirilmiş masaüstü uygulamaları Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 13

da olabilir. Bu istemciler orta katmanda ESB tarafından kendilerine sunulan arabirimi kullanabilecek teknolojileri kullanılarak geliştirilmelidir. Her bir istemci, işlem adımlarını ve bu adımlar arasındaki geçişlerde ESB tarafında kullanacağı vekil servisleri (proxy service) bilmek durumundadır. Örnek İstemci ve vekil servis ilişkisi g. ESB Dört farklı kullanıcı grubunun TAKBİS istemcileri tarafından sisteme gönderilen çağrılar ESB tarafından karşılanır. ESB, istemci çağrısına karşılık ilk olarak IS ile iletişime geçerek kimlik yetkilendirme işlemini yapar. Bu yetkilendirmede kullanıcı adı, şifre ve ilgili kullanıcıyı tanımlayan ilçe, il, sicil numarası gibi anahtar değerler kullanılır. Yetkilendirmeden geçen isteğin uğrayacağı ikinci aşama doğrulamadır. ESB, yetkilendirme sonrasında SOAP mesajını BRS ye gönderir. SOAP mesajında bulunan ilgili alanlar BRS de tanımlı iş kuralları çerçevesinde doğrulanır. Bu kurallar, BRS üzerindeki Drools kural motoru kullanılarak her servis için farklı olarak belirlenir. Sistem yöneticileri için hazırlanan bir başka arabirim aracılığıyla bu kuralların güncellenmesi ve değiştirilmesi mümkündür. Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 14

Örnek ESB işlevi ESB nin sistemdeki asli görevi, BPS üzerinde tanımlı iş mantığı üzerinden TAKBİS servislerine ulaşmadan önce istemci çağrılarına vekillik (proxy) etmektir. WSAS servislerine bir tür temsilcilik ettiği söylenebilecek bu vekil servisler, yetkilendirme ve doğrulama işlemlerini gerçekleştirir. h. IS İstemci çağrılarını karşılayan ESB, bu çağrıların yetki kontrolünü yaparken IS ile iletişime geçer. IS üzerinde tanımlanan XACML (extensible Acess Control Markup Language) kuralları, temel kullanıcı adı şifre yetkilendirmesi yanında kullanıcı grubu ve kullanıcıların ve/veya grupların web servisi erişim yetkileri, kullanıcı ve kullanıcı grubu bazında saat kısıtlaması gibi esnek ve detaylı yetki kontrolüne imkân vermektedir. ESB tarafından IS a gönderilen SOAP mesajı içerisinde taşınan kimlik bilgileri, IS tarafından onaylamadan geçirildikten sonra sonuç mesajı ESB ye dönülür. Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 15

Örnek ESB ve IS ilişkisi i. BRS Yetkilendirmeden geçen SOAP mesajı, IS den ESB ye ve ardından doğrulama için Business Rule Server a (BRS) gönderilir. BRS üzerinde çalışan Drools kural motoru,.drl dosyalarında tanımlanmış iş kuralları doğrultusunda SOAP mesajını kontrol eder ve kontrol sonucunu ESB ye iletir. Örnek ESB ve BRS ilişkisi Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 16

j. BPS Kadastro Çözümü mimarisinde farklı servislerin birbirleriyle iletişimi ve 2.a bölümünde sunulan sistem akış mantığının uygulanması için Business Process Server (BPS) kullanılmaktadır. TAKBİS te tanımlı her bir işlem, birbiri ardına çağrılan web servisleri aracılığıla tamamlanır. Bu servislerin çağırılış sırası ve bu çağrılar sırasında uygulanacak kurallar Business Process Execution Language kullanılarak tanımlanır ve BRS üzerinden sunulur. Örnek BPS servis orkestrasyonu Çözümümüzde istemci çağrıları dâhil tüm işlemler web servisleri aracılığıyla gerçekleştiği için iş akış mantığının BPEL kullanılarak temsili mümkün olmaktadır. Her bir işlem başlangıcından sonuna kadar web servislerinin birbirleriyle konuşması sonucu gerçekleşmektedir. TAKBİS işlemlerinin her biri için BRS üzerinde işlemler (process) tanımlanır. k. WSAS TAKBİS sistemindeki tüm web servisler ESB katmanının arkasında bulunan WSAS (Web Services Application Server) üzerinde kuruludur. Servislerin performansı, hata ve mesaj takibi gibi işlemler WSAS konsolu üzerinde sunulmaktadır. Güvenlik, doğrulama ve orkestrasyon ESB kontrolünde IS, BRS ve BPS tarafından yapıldığı için WSAS üzerinde kurulu servisler sadece BPEL üzerinde tanımlanması mümkün olmayan iş mantığını taşımakla görevlidir. BRS üzerinde tanımlanması mümkün olmayan doğrulamalar yine bu servisler tarafından yapılır. Titiz kontrol gerektiren işlemlerde BRS üzerinde tanımlı Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 17

kurallar WSAS üzerindeki servislerde tekrar uygulanabilir. WSAS üzerinde kurulu servisler veritabanıyla ancak DSS üzerinde tanımlı servisler aracılığıyla yaparlar. İstemcilerin WSAS üzerindeki servislere direkt erişimi yoktur; bu erişimi ESB üzerinde tanımlı vekil (proxy) servisleri aracılığıyla gerçekleştirirler. l. DSS TAKBİS web servisleri, veritabanıyla ancak DSS (Data Services Server) üzerinde tanımlı veri servislerini kullanarak iletişim kurabilirler. DSS, veritabanında tanımlı tablolara sorgular yapmamızı kolaylaştıran bir yapıya sahiptir ve tabloları web servisler aracılığıyla erişime açmamızı sağlar. Bu servislerin performans, hata ve mesaj takibi yine konsolu üzerinden gerçekleştirilir. m. Veritabanı Sunucusu TAKBİS sisteminde tüm verilerin saklanması için tercih edilen çözüm gerekmemektedir. Sistemin farklı kolları için farklı veritabanları veya aynı veritabanı içerisinde farklı schema lar kullanılabilir. Veritabanı sunucusu için MSSql, PostgresSQL yada ORACLE vs veritabanı yönetim sistemi kullanılabilir. Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 18

Orta Katman Sistem Mimarisi Detayları ESB Proxy Servisler WSAS üzerinde çalışan her bir TAKBİS web servisi için ESB üzerinde vekillik eden bir vekil servis kurulur. Bu servisler istemciden bir SOAP çağrısı aldıklarında sırasıyla yetkilendirme ve doğrulama işlemlerini uygular ve ilgili mesajı işleme devam etmesi için BPS ye aktarırlar. Bu akış, ESB üzerinde vekil servis sequence larıyla tanımlanır. Vekil servislerin istemcilere sunduğu Web Service Definition Language (WSDL), WSAS üzerindeki asıl servisin tanımıyla aynıdır. Örnek - Vekil Servis XML Tanımı Yetkilendirmenin ardından ilgili servise yönlendiriliyor Yetkilendirme ESB vekil servisi, SOAP çağrısının yetkilendirilmesi için ilgili SOAP mesajını IS ye yönlendirir. Bu adım, vekil service sequence larından Entitlement Mediator aracılığıyla yapılır. 1. Sequence Örnekleri Aşağıdaki örnekte Entitlement aracısı kullanarak yetkilendirme yapan bir vekil service sequence örneği görülmektedir. Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 19

Doğrulama Örnek Vekil servis yetkilendirme aracısı ESB vekil servisi, SOAP çağrısının doğrulanması (kontrolü) için, IS den dönen yetkilendirilmiş SOAP mesajını BRS ye yönlendirir. ESB sequence aracıları içerisinde doğrulama için tanımlanmış özel bir aracı yoktur. Doğrulama servisi ESB den normal bir web servis olarak çağırılır. IS Örnek 120678 sicil no lu ve golbasi sifreli kullanıcının basşvurusu http://121.43.52.756:98 adresindeki doğrulama kural motoruna yönlendiriliyor İş Akışına Yönlendirme Yetkilendirme ve doğrulama aşamalarını başarıyla geçen SOAP çağrısı, iş akışına dâhil olması ve ilgili web servisleriyle iletişime geçmesi için BRS ye yönlendirilir. Identity Server üzerinde tanımlı XACML yetkilendirme kuralları aracılığıyla kullanıcı adı şifre, kullanıcı grubu ve kullanılacak kaynak bazında detaylı yetkilendirme yapılabilmektedir. Bu yöntem kullanılarak herhangi bir LİHKAB herhangi bir il/ilçe grubuna, ve bu grup ESB üzerinde tanımlı belli bir servis grubuna yetkilendirilebilir. XACML Tanımlamaları XACML tanımlamalarında kullanıcı ve kullanıcı grubu bazında ve kullanılacak kaynak bazında yetkilendirme yapılabilmektedir. Kullanıcı adı ve şifresi bilgisi WS- Security standardı çerçevesinde SOAP mesajının başlıklarından okunmaktadır. IS kullanıcı veritabanından kullanıcı adı şifre kontrolü yapıldıktan sonra XACML formatında tanımlanmış kurallar aracılığıyla yetkilendirmeye devam edilir. Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 20

Aşağıda bulunan ilk örnekte yetki tanımının hangi kaynağı ilgilendirdiğinin tanımını görüyoruz. Örnek XACML Kaynak Kısıtlaması, Cins değişikliği servisi yetkilendirme tanımı İkinci örnekteyse kullanıcı grubunun işlem türüyle ilişkilendirilmesini görüyoruz. Bu örnekle tamamlanan yetkilendirme, LIHKAB-Ankara-Golbasi grubunu cins değişikliği servisinden okuma yapmaya yetkilendiriyor. Örnek XACML Kullanıcı Grubu Kısıtlaması, Sadece LIHKAB-Ankara-Golbasi grubu kaynaktan okuma için yetkilendirilmiş BRS Jboss Drools tabanlı işleyen Business Rule Server üzerinde kurallar drools (.drl) formatında tanımlanır. Kuralların tanımlanmasının ardından bu kuralları sunacak olan servisler BRS ye kurulur. Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 21

Örnek Kural Tanımı Aşağıdaki örnekte cins değişikliği için yapılan bir başvurunun geçerli olabilmesi için belgelerinin tamamlanmış olması gerektiği kuralı tanımlanıyor. Örnek Cins degişikliği başvurusunun geçerli olabilmesi için Başvuru belgelerinin tamamlanmış olması gerekir Örnek Kural Servisi Tanımı Kuralları drools formatında tanımlanan kural servisinin tanımını aşağıdaki örnekte görebiliriz. Örnek Kural dosyasında tanımlanan kuralların bir servis halinde sunulması BPS TAKBİS sistem durum haritası önerilen çözümde BPEL kullanılarak Business Process Server üzerinde bir servis olarak tanımlanır. İşlemin durum takibi ve servis orkestrasyonundan BPS sorumludur. Her işlem için çağırılacak bir sonraki servis BPS te tanımlıdır ve ESB nin WSAS üzerinde çalışan servislere erişimi BPS aracılığıyla gerçekleşir. Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 22

WSAS TAKBİS servislerinin tamamı Axis2 tabanlı Web Services Application Server üzerinde çalışır. İstemcinin bu servislerden herhangi birisine direkt erişimi olmayıp, bu erişim sırasıyla ESB ve BPS üzerinden gerçekleşir. Cins Değişikliği İşlemi İçin Örnek Servisler Aşağıdaki tabloda LİHKAB ve Kadastro Müdürlüğü (KM) tarafından yürütülen bir cins değişikliği işlemini gerçekleştirecek servislerin listesi verilmiştir. SERVİS ADI SERVİS TANIMI SERVİSİ ÇAĞIRAN SERVİS GİRDİSİ SERVİS ÇIKTISI basvurutalep basvurutalepred basvurutaleponay Cins değişikliği için başvuru talebi. Cins değişikliği talebi reddi. Cins değişikliği talep onayı. LİHKAB KM asilbelgered Asıl belgelerin reddi. KM asilbelgeonay Asıl belgelerin onayı. KM teknikbelgetalebi donersermayeonayi teknikbelgeerisim teknikislembasvuru teknikislemred teknikislemonay arazikontrolrandevusu arazikontrolrandevureddi arazikontrolrandevuonay Teknik belgeleri edinmek için belge ve bilgi talebi. LİHKAB tarafından KM ne teslim edilen ödeme makbuzunun onayı. KM tarafından erişime açılan bilgi belgeye LİHKAB tarafından erişim. LİHKAB tarafından değişiklik yapılan teknik bilgi ve belgenin sisteme dönüşü. LİHKAB tarafından yapılan değişikliklerin reddi. LİHKAB tarafından yapılan değişikliklerin onayı. Onaylanan teknik işlemin sahada onayı için randevu. Randevu tarih ve saati reddi. Randevu tarih ve saati onayı. İş yapım sözleşmesi, HKMO tescil belgesi, yetkili belgeleri, tapu senet(leri), malik kimlik belgesi Hatalı belgelerin listesi ve red sebebi açıklaması. KM Onay notları. - LİHKAB LİHKAB LİHKAB LİHKAB Hatalı asıl belgelerin listesi ve açıklamalar. Asıl belgelerin onayı ve açıklamalar. Talep edilen belgeleri listesi ve coğrafi detaylar. Makbuz bilgisi ve açıklamalar, erişime açılan teknik bilgi belgenin detayları. Erişilmek istenen verinin detayları. Değiştirilen teknik bilgi ve belge. KM Red açıklaması. - KM Onay açıklaması. - KM Randevu tarih, saat ve yeri. LİHKAB Açıklama. - LİHKAB - - arazikontrolred Arazi kontrol reddi. KM Açıklama. - arazikontrolonay Arazi kontrol onayı. KM Açıklama. - kontrolraporrandevusu Arazi kontrolünü geçen Randevu tarih, saat ve işlemin kontrol rapor KM yeri. imzası için randevu. - kontrolraporrandevured Randevu tarih ve saati LİHKAB Açıklama. - Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 23 - - - - Döner sermaye bilgileri. - Teknik bilgi ve belge. - -

reddi. kontrolraporrandevuonay Randevu tarih ve saati onayı. LİHKAB - - tescil İşlem tescili. KM Açıklama. - Cins Değişikliği Talebi Örnek wsdl Cins değişikliği işleminin ilk adımı olan cins değişikliği talebinin mesaj, servis ve operasyonları için hazırlanan web servis tanımlamasından bir örneği aşağıda görebiliriz. Örnek Veri türleri TKGM tarafından belirlenen cins değişikliği talep servisi DSS Cins Değişikliği Talebi Örnek Veri Servisi TAKBİS servisleri veritabanına erişim için Data Services Server üzerinde tanımlı olan veri servislerini kullanır. Cins değişikliği talebi için kullanılan servis içerisinde tanımlı operasyonlar için örnek tanım dosyası aşağıda görülebilir. Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 24

Örnek Cins değişikliği talebi için talep ve kimlik belgesi ekleme sorgusu ve web servis operasyonu Veri Aktarım Protokolü Genel Kadastro Çözümü Uygulaması merkez ve kullanıcılar arasında güvenli karşı tarafın kimliğini garanti eden, en az zamanda en çok veri gönderilmesine olanak veren hata kontrollü bir protokoldür. Veri Aktarım Protokolü 6 katmandan oluşmaktadır.(bkz: Şekil-2) Bu katmanlar sırasıyla: VPN ve İnternet bağlantısını içeren Bağlantı Katmanı, HTTP/HTTPS protokolünü içeren Haberleşme Katmanı, Web Servislerin kullanımını içeren Sunum Katmanı, Kadastro Çözümü Bilgilendirme Dokümanı Page 25