1
ŞİRKET PROFİLİ 1985 yılında Türk Hava Kuvvetleri nin envanterinde bulunan F16 uçaklarına güç veren F110 motorunun montajı ve bu motora ait 12 adet parçanın üretimi için kurulan TEI bugün, 30 yılı aşan tecrübesi, 1500 den fazla çalışanı, 2 milyar doların üstündeki toplam ihracatıyla havacılık motorlarında Türkiye nin lideri, dünyada ise tercih edilen ve bilinen bir marka konumundadır. TEI nin ana yerleşkesi 505.000 m 2 lik arazide, 69.000 m 2 kapalı alana yerleşik olarak Eskişehir de konumlanmıştır. Ayrıca, Gebze TÜBİTAK MAM Teknoloji Serbest Bölgesi nde GE Aviation ile ortak kurulan Türkiye Teknoloji Merkezi ile Teknopark İstanbul (Pendik) ve ODTÜ Teknokent te Mühendislik Ofisleri bulunmaktadır. 01
MİSYON Havacılık ve uzay sanayisinin teknolojik temelini geliştirecek üstünlükte ürün ve hizmet sağlayarak ülkemizde kalıcı bir uçak motor sanayisi oluşturmaktır. VİZYON Dünya çapında, yüksek kalitede, rekabet edebilir bir uçak motoru ana üreticisi olmaktır. 02
TEI NİN FAALİYET ALANLARI Motor Parça ve Modül Üretimi Motor Montaj ve Test / Bakım Onarım ve Revizyon Motor Tasarım ve Ürün Geliştirme 03
Motor Parça ve Modül Üretimi 1985 yılında 12 parça ile üretime başlayan TEI, bugün 30 yılı aşan tecrübesi ile parça ve modül üretiminde 39 farklı motor programı için 770 ten fazla parça üretir durumdadır. Dönen Parçalar (Shaft, Seal, vb) Modüller (Power Turbine Modülü, Front Bearing Structure Modülü, vb) Fabrikasyon Parçalar (Mixing Duct, Swirl Frame, vb) Yapısal Parçalar (Intermediate Casing, HPT Casing, Combustion Casing, vb) Blisk ve Spool Üretimi (Compressor Stg1 ve Stg5 Bliskler, HPC Spool Shaft Stg 10-14, vb) TEI tahribatsız muayene ve özel işlemlerde 42 konuda yeterlilik belgesine sahiptir. Bunların 29 tanesi 8 ayrı Nadcap özel proses grubu altında onaylı olup, diğerleri müşteri onaylıdır. 04
Blisk-Spool Üretim Teknolojileri Yeni nesil motorlarda son dönemlerde kullanılmaya başlanan blisk ve spool üretim teknolojileri, havacılık sektörü için yeni ve ileri seviye uygulamalar olarak kabul edilmektedir. TEI, dünyada sadece birkaç ülkede uygulanan yüksek teknoloji üretim yöntemlerinden Atalet Kaynağı ve Yüksek Hızlı Pale Frezeleme kabiliyetine sahiptir. Atalet kaynağı teknolojisi sayesinde kritik dönen parçalardan spool üretimini gerçekleştirmektedir. Beş eksenli pale frezeleme ve elektro kimyasal işleme teknolojileri ile de yeni nesil GEnx ve LEAP motorlarında ağırlık azaltımını sağlayan ve yakıt tüketimini azaltan blisk üretimi gerçekleştirilmektedir. Bu sayede motorun performansı ve güvenilirliği artmakta ve uçağını havada kalış süresi uzamaktadır. 05
Motor Montaj ve Test (AIT) TEI, bünyesindeki teknolojik takım ve avadanlıklar, Max. 100.000 lbs. kapasiteli TurbofanTest Bremzesi ve Max. 2500 shp kapasiteli Turboshaft/prop Test Bremzesi ile yüksek teknolojili bir montaj ve test tesisine sahiptir. 100,000 lbs kapasiteli Turbofan Test Bremzesi nde Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı ve Umman Hava Kuvvetleri envanterinde bulunan F16 uçaklarına güç veren F110 motorlarının testleri yapılmış olup, halen NATO Erken Uyarı Sistemi Uçakları nın (AWACS)TF33 motorlarının testleri devam etmektedir. 2,500 shp kapasiteli Turboshaft/prop Test Bremzesi ile de Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde bulunan Eurocopter AS532 Cougar helikopterlerine güç veren Makila 1A1 motorlarının testlerini gerçekleştirmektedir. 06
Bakım Onarım ve Revizyon (MRO) TEI, 1999 yılından itibaren NATO AWACS uçaklarının TF33 motorlarına Depo Seviyesi Bakım hizmeti sağlamaktadır. Bu konuda yürüttüğü başarılı çalışmalarla 2004, 2008 ve 2011 yıllarında NSPA ve IAMCO tarafından En İyi Motor Bakım Firması seçilmiştir. Bahreyn Hava Kuvvetleri nin F110-100B motorları için ENSIP/SLEP hizmeti verilmekte olup, Suudi Arabistan Kraliyet Hava Kuvvetleri nin F110-GE-129C motorlarının bakımları da TEI tesislerinde gerçekleştirilmektedir. TSK envanterinde bulunan Cougar Helikopteri Makila 1A1 motorlarının Depo Seviyesi Bakımları TEI de yapılmaktadır. TEI, MRO alanındaki yüksek hedefleri doğrultusunda 10.500 m 2 lik özel MRO binasını 2014 yılında faaliyete geçirmiştir. Yukarıda bahsedilen faaliyetlerin yanısıra, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) envanterinde yerini alacak olan Genel Maksat Helikopteri motorunun MRO faaliyetleri de yeni MRO binasında gerçekleştirilecek olup, kazanılacak kabiliyet ile mevcut TSK T700 Envanteri için de MRO faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. 07
Motor Tasarım ve Ürün Geliştirme TEI, 300 e yakın Ar-Ge Mühendisi ile tasarım faaliyetlerini Eskişehir, Gebze, İstanbul ve Ankara daki tesislerinde sürdürmektedir. Bu kapsamda yürütülen projeler; A400M / TP400 Motor Programı (RRSP) EPI (EuroProp International) motor konsorsiyumu tarafından yürütülen TP400 motor projesi kapsamında TEI nin, İspanyol ITP firması ile tasarım, geliştirme mühendisliği ve üretim faaliyetlerine yönelik Risk ve Gelir Ortaklığı (RRSP) bulunmaktadır. TEI nin bu projedeki iş payı ön yatak çerçevesi modülü ile birincil egzoz lülesi ve koni modülünün tasarımı ve üretimidir. Turboşaft Motor Programı SSM nin Özgün helikopter projesine yönelik özgün turboshaft motor geliştirme çalışmaları devam etmektedir. İHA ÖzgünTurbojet/Turboprop/Pistonlu Motor Projeleri TUSAŞ ve SSM ile yürütülen projeler kapsamında üzerinde çalışılan motorlar: TJ35, TJ90, TP38, P01-0170A, PG30-0115A, PD20-0155B dir. Teknoloji Projeleri SSM Projeleri YAKUT : Havacılıkta Kullanılan Nikel Alaşım Katmanlı İmalat Teknolojisi Geliştirilmesi DİLEK : Titanyum Alaşımları için Süperplastik Şekillendirme Prosesinin Geliştirilmesi İNCİ : Havacılıkta Kullanılan Titanyum Döküm Teknolojisi Geliştirilmesi Avrupa Birliği Projeleri RBF4AERO ESPOSA 08
Özgün Motor Programları TP38 41.7 hp şaft gücüne sahip TP38 Turboprop Motor Projesi Türkiye de başarıya ulaşmış ilk İHA gaz türbinli motor projesidir. TAI nin Turna platformu ile uçuş testleri başarıyla tamamlanmıştır. TJ35 TJ35 Turbojet motorunun geliştirme faaliyetleri 2013 yılı sonunda tamamlanmış olup, 40lbf itkiye sahip olan motorun uçuş testleri Futura 1.9 ve T62-C platformları ile gerçekleşmiştir. TJ90 2011 yılında, TUSAŞ ın Şimşek hızlı hedef uçağına güç vermesi planlanarak başlatılan TJ90 Turbojet Motoru Geliştirme Projesi, projenin son fazı olan kalifikasyon süreci ile devam etmektedir. 09
Pistonlu İHA Motor Projeleri Pistonlu motor geliştirme projeleri kapsamında başarı ile tamamlanan 2 projenin dışında, 3 proje aktif olarak devam etmektedir. SSM ile 2013 yılı başında imzalanan Operatif İHA Motoru Geliştirilmesi Projesi nin Ön Tasarım aşaması 2014 yılı içerisinde tamamlanarak detay tasarım aşamasına geçilmiştir. Motorun sertifikasyonu ile uçak entegrasyonunun 2018 yılı içerisinde tamamlanacağı öngörülmektedir. T ürkiye Teknoloji Merkezi (TTM) 2007 yılında Gebze Serbest Bölge de GE / TEI Ortaklığı ile kuruldu. 2012 yılında faaliyete geçen Tamir Geliştirme Merkezi ile büyüyen merkezde TEI ve GE personeli olan 300 e yakın yetkin Türk Mühendisi çalışmaktadır. Türkiye Teknoloji Merkezi Faaliyet Alanları Tasarım Teknolojileri Tamir Teknolojileri Yazılım Teknolojileri İmalat ve Kalite Teknolojileri 10
Türk Genel Maksat Helikopter Programı Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Özel Kuvvetler Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Orman Genel Müdürlüğü nün toplam 109 adet Genel Maksat Helikopteri ihtiyacını karşılamak üzere başlatılmıştır. Bu kapsamda TEI projede lisanslı motor üretiminden sorumlu alt yüklenici olarak yer almaktadır. TEI, GE Aviation lisansı altında 236 adet T700-TEI-701D turboşaft motorunun %50 sinden fazlasına denk gelen, 60 ın üzerinde değişik parçasının üretilmesi ile motorun montajı, nihai testi, kalifikasyonu, konfigürasyon yönetimi ve Entegre Lojistik Destek hizmetlerinden sorumlu olacaktır. 11
6-Sigma 6-Sigma anlayışını 1995 yılından itibaren benimseyen TEI, bu anlayışın Türkiye deki ilk uygulayıcısıdır. Bu anlayış TEI nin tüm dokularına nüfuz etmiş ve çalışma kültürü haline gelmiştir. 6-Sigma uygulamaya alındığından itibaren kalitesizlik oranındaki büyük azalmaya paralel olarak önemli miktarda tasarruf sağlanmıştır. Uygulama kapsamında 2000 den fazla proje başarı ile tamamlanmış olup yüzlerce TEI çalışanı yeşil kuşak ve siyah kuşak olmaya hak kazanmıştır. Yalın Üretim Uygulamaları TEI üretiminin %45 i yalın üretim hücrelerinde gerçekleştirilmektedir. Yalın üretim hücrelerinin ana hedefleri üst düzey verimlilik, kârlılık ve kalitedir. TEI nin geleceğe yönelik stratejik hedeflerinden biri de yalın üretim hücrelerinin sayısının artırılarak işletme verimliliğinin üst düzeye getirilmesidir. Üst düzey verimlilik Kârlılık Kalite 12
Çevre ve İş Sağlığı Güvenliği TEI, toplumsal sorumluluğunun da gereği olarak insana ve çevreye saygılı üretimi amaçlamaktadır. Bu amaçları doğrultusunda OHSAS 18001 İş Sağlığı Güvenliği Yönetim Sistemi ile ISO 14001 Çevresel Yönetim Sisteminin entegrasyonuyla Çevre ve İş Sağlığı Güvenliği (İSG) konularını geniş bir perspektifle ele alır. TEI de Uygulanan Yönetim Sistemleri Havacılık sektöründe güvenliğin ilk planda olduğu bilinciyle tüm prosesler kalite ile yapılandırılmıştır. Kalitenin sürekliliği için TEI de uygulanan yönetim sistemleri aşağıdaki gibidir: AS9100 Rev C / EN 9100:2009 Kalite Yönetim Sistemi (Havacılık, Uzay ve Savunma Sanayi Organizasyonları için) AS9110 Rev B / pren9110:2012 Kalite Yönetim Sistemi (Havacılık Bakım Organizasyonları için) EN ISO9001: 2008 Kalite Yönetim Sistemleri BS/EN ISO 14001: 2004 Çevre Yönetim Sistemleri OHSAS 18001: 2007 Çalışan Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemleri ISO/IEC 27001: 2005 Bilgi Güvenlik Yönetim Sistemi 13
TEI Yan Sanayi Kullanımı TEI yüksek teknoloji gerektirmeyen ve ana faaliyet alanında olmayan süreçler için yan sanayi kullanarak hem ülkemizde havacılık sanayinin gelişmesine katkı sağlamakta, hem de verimlilik ve kârlılığını artırmayı hedeflemektedir. TEI; Parça imalatında üretim saatinin %22 sini, Fikstür imalatında üretimin %55 ini Yerli Ar-Ge projelerinin prototip imalatının %95 ini yan sanayilerine aktarmaktadır. TEI yan sanayi ağında; Parça imalatında 26 firma, Fikstür imalatında 27 firma, Tasarım projelerinde 10 firma, MRO projelerinde de 1 firmadan hizmet almaktadır. Toplam 64 yan sanayi firmasının %50 si Eskişehir de, %28 i Eskişehir dışında ve %22 si ise yurt dışında yerleşik firmalardır. TEI, torna, freze, delik delme, çapak alma, form verme, EDM, lazer kesme, kaplama, kaynak, borulama, su jeti, prespin, montaj, bakım/onarım, saç malzeme şekillendirme ve kesim prosesleri alanlarında yan sanayi kullanmaktadır. Yan sanayimizi geliştirme faaliyetleri kapsamında düzenli olarak sunulan eğitimler: CVP, 6-Sigma green belt tezgah üstü eğitim, kalite sistem eğitimi, 6-Sigma, 8D, kesici takım, kök neden bulma, özel proses konularıdır. 14
İnsan Kaynakları TEI İnsan Kaynakları Stratejisi yeteneği kazanmak, keşfetmek, geleceğe hazırlamak ve tutmak üzerine kurulmuştur. YETENEĞİ... Dinamik, sürekli gelişen ve başarı odaklı kişileri kuruma kazandırmak KAZANMAK KEŞFETMEK Şirketin sürdürülebilir başarısı için katma değer yaratacak yetkinlikte, yüksek performanslı çalışanları tespit etmek Yetkin işgücünü geliştirerek, TEI nin geleceğinin mimarlarını yaratmak GELECEĞE HAZIRLAMAK TUTMAK Yetkin işgücünün bağlılığını arttırarak TEI nin yapı taşlarını sağlamlaştırmak 15
İnsan Kaynakları büyüyen, öğrenen ve gelişen organizasyon için çağdaş yönetim tekniklerini kullanarak gerekli işgücü alt yapısını oluşturmaktadır. Stratejik yol haritasını entegre İK uygulamalarıyla bütünleştirerek, başarının anahtarı olan çalışanlarımızın potansiyelini en üst seviyeye ulaştırmak için çalışmaktadır. 16
18