ers 19 evre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi erse Hazırlık Bir elektrik devresi nasıl kurulur? ünyanın her yerinde elektrik araçlarında neden hep aynı semboller kullanılır? Bir elektrik devresinde herhangi bir devre elemanı olmadan devre çalışabilir mi? EVRE ELEMANLARININ SEMBOLLERLE GÖSTERİMİ Elektrik devrelerini anlatmak için çizimlerden yararlanılır. Çizimler zaman kaybına sebep olacağından her devre elemanına bir sembol belirlenir. Elektronik devre elemanlarının sembolleri tüm dünyada aynıdır. evre Elemanı Görseli Sembolü Lamba Açık anahtar Kapalı anahtar Bağlantı kablosu Basit Bir Elektrik evresi Basit bir elektrik devresinde pil, anahtar, bağlantı kablosu ve ampul olmalı. Bir devredeki ampulün ışık vermesi için devre elemanları birbirine uygun bir şekilde bağlanmalı. İsabetli Bilgi Notlar Birden fazla devre elemanının bulunduğu devredeki ampuller ışık verir. Anahtar Bağlantı kablosu İsabet ers efteri ile Öğren Çöz Kazan! 161
ers 19 evre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi evre Elemanları ve Görevleri : evredeki elektrik enerjisinin kaynağına denir. Bağlantı Kablosu: evre elemanlarını birbirine bağlayan iletken tele denir. Anahtar: : evreden geçen elektrik akımını kontrol eder. Elektrik enerjisini ısı ve ışık enerjisine dönüştüren devre elemanına denir. Bir elektrik devresinde ampulün ışık vermesi için tüm devre elemanları sağlam olmalı ve devre kapalı olmalıdır. evre Kuralım ve Çalıştıralım evre elemanları bağlantı kablosu ile birbirine bağlanır. Lamba yanıyorsa devre uygun bağlanmıştır, yanmıyorsa uygun bağlanmamıştır. Anahtar açık iken lamba yanmaz Anahtar kapalı iken lamba yanar Bir elektrik devresinde elektrik enerjisinin kaynağı olan pillerin yerleştirildiği düzeneğe pil yatağı denir. evredeki ampulün yerleştirildiği yere ise duy denir. evre; pil yatağı ve duyu olmadan da çalışabildiği için elektrik devresindeki diğer elemanlar sembollerle ifade edilirken pil yatağı ve duy herhangi bir sembolle ifade edilmez. Notlar yatağı uy 162 İsabet ers efteri ile Öğren Çöz Kazan!
Bil Bul Uygula evre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi 1. Aşağıda verilen devre ile ilgili cümleleri tamamlayınız. 1. evrede... 3 tane ampul vardır. 2. Anahtar... açık durumundadır. vermez 3. ışık.... 4. evredeki... 1 tane pil ters bağlanmıştır. 5. evrede... 3 tane pil vardır. 2. Aşağıda verilen devre elemanlarının sayısına göre bir elektrik devresi çiziniz. 3. Aşağıdaki hangi devre elemanları yanlış verilmiştir? evre Elemanı Sembolü Cevap 3 tane ampul 2 tane pil 1 tane anahtar Yeterince bağlantı kablosu Anahtar kapalı Anahtar ve kablo yer değiştirmeli Anahtar Kablo İsabet ers efteri ile Öğren Çöz Kazan! 163
Test 19 evre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi 1. Bir elektrik devresindeki enerjinin kaynağı hangisidir? A) Anahtar B C) Lamba ) Bağlantı kablosu 2. Elektrik enerjisini ışık ve ısıya çevirir. 5. evre elemanlarının sembolle gösterilmesinin amacı; Yukarıda ifade edilen devre elemanı aşağıdakilerden hangisidir? A) B Lamba C) Anahtar ) Kablo 3. Bir elektrik devresinde duyun görevi aşağıdakilerden hangisidir? 4. uy 4. Aşağıdaki devre elemanlarından hangisinin sembolü yanlış verilmiştir? A X Y Z B) C) ) evre Elemanı Anahtar Kablo Kapalı anahtar Sembolü Zamandan kazanç sağlamak ünya da ortak bir dil oluşturmak Elektrik mühendislerinin işini kolaylaştırmak ifadelerden hangileridir? A) X Y B Y Z C) X Z ) X Y Z 6. 1. Anahtar 2. Lamba 3. A) evreye enerji vermek B) Elektriği ışığa çevirmek C Lambayı devreye sabitlemek ) Elektrik enerjisini kontrol etmek Yukarıdaki devre elemanlarından hangisinin bir sembolü yoktur? A 1 B) 2 C) 3 ) 4 164 İsabet ers efteri ile Öğren Çöz Kazan!
ers 20 erse Hazırlık Bağımlı değişken, bağımsız değişken, kontrol edilebilir değişken nedir? sayısı ile devredeki ampul parlaklığı arasındaki ilişki nedir? evredeki ampul sayısının artması ile parlaklık nasıl değişir? BİR EVREEKİ LAMBA PARLAKLIĞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Bilimsel bir problem çözülürken sağlıklı sonuçlar elde etmek amacıyla çeşitli gözlemler yaparak bilgi toplanmalı ve bu bilgiler doğrultusunda çözüm oluşturulmalıdır. aha sonra oluşan çözümler kontrollü deneyler yapılarak test edilmelidir. eneylerden elde edilen veriler, üzerinde çalışılan bilimsel problemin sonucu niteliğindedir. Sayısının Lamba Parlaklığına Etkisi sayısı arttıkça lamba parlaklığı artar, pil sayısı azaldıkça lamba parlaklığı azalır. Bir devredeki elektrik enerjisinin kaynağı (pil) arttıkça akım artar ve lamba parlak yanar. Lamba Sayısının Lamba Parlaklığına Etkisi İsabetli Bilgi Notlar Son zamanlarda üretilen bazı elektrik düğmeleri lambaların parlaklığını azaltıp, çoğaltabilecek şekilde tasarlanmıştır. Lamba parlaklığı lamba sayısına göre değişir, lamba sayısı arttıkça parlaklık azalır. İsabet ers efteri ile Öğren Çöz Kazan! 165
ers 20 Bir deney düzeneğinde değiştirilebilecek etkenlerin ve oluşabilecek sonuçların her birine değişken denir. Bağımsız eğişken: eneyde, deneyi yapan kişi tarafından belirlenen sonucu etkileyebilecek olan değişkendir. Bağımlı eğişken: eneyde, bağımsız değişkendeki değişim sonucu ortaya çıkan değişkendir. Alıştırma Kontrollü eğişken: eney yapan tarafından kontrol edilen ve değiştirilmeyen değişkendir. Yani sabit tutulan değişkendir. Aşağıdaki deney düzenekleri ile ilgili değişkenlerin türünü belirleyiniz. Bağımsız eğişken sayısı Bağımlı eğişken Ampül parlaklığı Kontrollü (Sabit) eğişken Ampül sayısı İsabetli Bilgi Notlar evrede birden fazla pil olduğunda () uçtan sonra ( ) uç gelmeli. oğru Yanlış Bağımsız eğişken Ampül sayısı Bağımlı eğişken Ampül parlaklığı Kontrollü (Sabit) eğişken sayısı 166 İsabet ers efteri ile Öğren Çöz Kazan!
Bil Bul Uygula 1. Aşağıda verilen ifadeleri doğru veya yanlış olarak belirleyiniz. 1. Elektrik enerjisinin kaynağı pildir. 2. Basit elektrik devresi pil, lamba, anahtar ve bağlantı kablosundan oluşur. 3. sayısı ampul parlaklığını etkilemez. 4. Anahtar elektrik devresine enerji verir. 5. sayısı arttıkça parlaklık azalır. 6. Anahtar devreden geçen elektrik akımını kontrol eder. 7. ve ampul sayısı parlaklığı değiştirir. 8. Açık bir devreden elektrik akımı geçebilir. 2. Aşağıdaki deney düzeneği ile ilgili değişkenlerin türünü belirleyiniz. / Y Y Y Bağımsız eğişken Bağımlı eğişken Kontrollü (Sabit) eğişken Ampül sayısı Ampül parlaklığı sayısı...... İsabet ers efteri ile Öğren Çöz Kazan! 167
Bil Bul Uygula 3. Bir devredeki lambanın ışık vermemesi aşağıdaki durumlardan hangilerinden dolayı meydana gelebilir? İşaretleyiniz. 1. Bağlantı kablosu kopmuştur. 2. tükenmiştir. 3. Anahtar açıktır. 4. Lamba patlamıştır. 4. Aşağıdaki lambaların parlaklıklarını sıralayınız. K L M 5. Aşağıdaki devre elemanlarını eşleştiriniz. M K L > > Anahtar Bağlantı kablosu 168 İsabet ers efteri ile Öğren Çöz Kazan!
Test 20 1. 3. K L M Özdeş lamba ve pillerden oluşan devrelerdeki K, L ve M lambalarının parlaklık grafiği aşağıdakilerden hangisidir? A) B K L M Lamba K L M C) ) Lamba K L M Lamba K L M Lamba 2. K Anahtar sayısı L M sayısı Lamba sayısı 1. devre 2. devre Yukarıdaki devreler ile ilgili; s n l Kontrollü değişken pildir. Bağımsız değişken lamba sayısı. Lamba parlaklığı bağımlı değişkendir. ifadelerden hangileri doğrudur? A) s ve n B) n ve l C) s ve l s, n ve l 4. 1. sayısı arttıkça parlaklık artar. 2. Lamba sayısı arttıkça parlaklık artar. Yukarıdaki ifadeler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? Yukarıdakilerden hangileri lamba parlaklığını etkiler? A) Yalnız L B L M C) K M ) K L İsabet ers efteri ile Öğren Çöz Kazan! 1 2 A oğru Yanlış B) Yanlış Yanlış C) Yanlış oğru ) oğru oğru 169