İSLAM TARİHİ DERS NOTU TÜM DERS NOTLARI: UNIVERSITEHAZIRLIK. ORG DA ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ İslamiyet in Doğuşu Sırasında Dünyanın Genel Durumu Avrupa 375 te yaşanan Kavimler Göçü, Avrupa da siyasi ve sosyal yapıyı derinden etkilemiştir. Batı Roma İmparatorluğu nun yıkılmasından sonra yerine Vizigot, Ostrogot ve Frank krallıkları kurulmuştur. Bu krallıklar döneminde de Avrupa da karışıklıklar meydana gelmekteydi. Devletler, barbar kavimlerin saldırılarına karşı halklarını koruyamaz duruma gelmişlerdi. Zengin toprak sahipleri, kralları tarafından korunamayınca kaleler ve şatolar yaptırılarak, güvenliklerini buralarda şövalyelerin de yardımıyla sağlamaya çalıştılar. Bu korunma ihtiyacı feodaliteyi (derebeylik) i ortaya çıkardı. İslamiyet in doğuşu sırasında Avrupa da Hristiyanlık hakim dindi. Roma İmparatorluğu nun ikiye ayrılmasından sonra Hristiyanlık da Katolik ve Ortodoks mezhebi olmak üzere ikiye ayrılmış durumdaydı. Orta Çağ Avrupası nda bilim alanında ise Skolastik düşünce adı verilen bilimsel gelişmelere kapalı olan bir anlayış hakimdi. Afrika Afrika da Doğu Roma İmparatorluğu ile Haber Krallığı hakimdi. Asya Asya da Doğu Roma İmparatorluğu, Sasaniler, Göktürkler gibi devletler bulunmaktaydı. Türkler dışında her bölgede sosyal sınıflaşma mevcuttu. İslamiyet Öncesi Arap Yarımadası 1-) Siyasi Durumu Asya nın güney batısında yer alan Arap Yarımadası nda; Main, Seba, Nebati, Himyeri, Tedmür, Gassani gibi devletler bulunuyordu. Bu durum Arap Yarımadası nda siyasi birliğin olmadığını göstermektedir. Arap Yarımadası nda siyasi birliğin sağlanamamasındaki etkenler: Arapların kabileler halinde yaşamaları Araplar arasında değişik dini inançların benimsenmesi Bizans ve Sasani imparatorluklarının baskılarının sürmesi 2-) Din ve İnanış Arap Yarımadası nda en yaygın inanış putperestlikti. Bunun dışında Hristiyanlık, Musevilik ve Hz. İbrahim in dini olan Haniflik inanışı mevcuttu. 3-) Sosyal ve Ekonomik Hayat Halk; Bedeviler ve Medeniler diye ikiye ayrılırdı. Yerleşik hayat süren Medeniler ticaret ve ziraat ile uğraşırken, Bedeviler ise göçebe yaşam sürdürüp hayvancılıkla uğraşıyorlardı. Ailede erkek egemendi. Sosyal alanda kadının hiçbir hakkının olmadığı Arap Yarımadası nda; kabile savaşları, kan davaları ve köle ticareti yaygındı. Bu uygulamalar İslamiyet ten önce Arabistan da insan onur ve haklarına önem verilmediğini göstermektedir. Araplar arasında savaşların yapılmadığı dört aydan oluşan Haram aylarında Mekke de Ukaz Panayırları düzenlenirdi. Panayırlarda ticari etkinlikler, güzel konuşma, şiir yarışmaları yapılır. Kâbe deki putlar ziyaret edilirdi. Bu panayırlar siyasi birlikten yoksun olan Arap kabileleri arasında kısa süreli de olsa toplumsal barış ve hoşgörüyü sağlamıştır. 4-) Dil ve Edebiyat İslamiyet öncesi döneme Cahiliye Dönemi denilmektedir. Bu ifade okuma yazmanın bilinmediği anlamında değil, Allah tan gelen ilahi nizama uygun bir hayat tarzının bulunmaması anlamında kullanılmaktadır. Araplar arasında şiir ve hitabet önemsendiğinden bu alanlarda büyük gelişmeler görülmüştür. Örneğin Ukaz panayırlarında güzel şiirler Kâbe duvarlarına asılmaktaydı. Bu eserlere Arap edebiyatında Yedi Askı denilirdi.
HZ. MUHAMMED İN HAYATI (571-632) Hz. Muhabbet 571 de Mekke de doğdu. Babası Abdullah, annesi Amine dir. Hz. Muhammed doğmadan önce babasını, altı yaşına geldiğinde annesini kaybettiği için dedesi Abdülmuttalib in yanında yaşamaya başladı. Dedesinin vefatından sonra amcasının kervanlarına yardım etmeye başladı. 12 yaşına geldiğinde amcası ile Suriye ye ticaret yapmak için gitti. Suriye de iken Rahip Bahira Hz. Muhammed i görünce onun geleceği haber verilen son peygamber olduğunu anladı. Zaman içinde Hz. Muhammed güvenilirliği, doğruluğu ve dürüstlüğü ile ün kazandı. 25 yaşında iken Hz. Hatice ile evlendi. Hz. Muhammed sık sık Nur Dağı ndaki Hira Mağarası na çekilir burada Hz. İbrahim in dini üzerine ibadet ederdi. Hz. Muhammed 40 yaşına geldiğinde yine Hira Mağarası nda ibadet ederken Cebrail tarafından ilk vahiy getirildi. (Oku!) Bu ayet ile Hz. Muhammed in peygamberlik görevi başladı. Hz. Muhammed e Cebrail tarafından getirilen ilk vahiyin Oku! olması İslamiyet in bilime büyük ölçüde önem verdiğinin göstergesidir. Hz. Muhammed ilk olarak en yakınındaki kişileri İslamiyet e davet etti. Kendisine ilk inananlar Hz. Hatice, Hz. Ali, azatlı kölesi Zeyd ve Hz. Ebubekir oldu. İslamiyet in yayılmaya başlaması Müşriklerin olumsuz tavırlarına neden oldu. Müşriklerin İslamiyet e karşı çıkmalarına neden olan etkenler: İslamiyet in eşitliğe dayalı olması İslamiyet in putçuluğu reddetmesi Arapların eski geleneklerine bağlı olmaları Müşriklerin Müslümanlara baskıları artınca Hz. Muhammed, Müslümanların bir kısmının Haberşistan a geri kalanlarının da Medine ye göç etmesine izin verdi. Medine ye göçte I. ve II. Akabe Biatları önemli ölçüde etkili olmuştur. Bu görüşmelerde Medineli Müslümanlar, Hz. Muhammed e bağlı kalacaklarına ve onun emirlerine uyacaklarına dair söz verdiler. HİCRET VE MEDİNE İSLAM DEVLETİ (622) Hz. Muhammed in ve Müslümanların inançları uğruna Mekke den Medine ye yaptıkları göç Hicret olarak adlandırılmıştır. Hicret in Sonuçları (İslam Devletinin Temelleri): Medine nin yerlisi olan Müslümanlar ile (Ensar) Medine ye gelen Müslümanlar (Muhacir) kardeş ilan edildi. Hz. Muhammed Müslümanların hem peygamberi, hem başkomutanı, hem de devlet başkanı oldu. İbadet için ilk mescit açıldı. Gönüllülerden oluşan seriye birlikleri kuruldu. Ashab-ı Suffa adlı ilk eğitim öğretim kadrosu oluşturuldu. Medine de yaşayanlarla Medine Sözleşmesi yapıldı. Hz. Muhammed Dönemi Siyasi Olayları Mekkeli Müşriklerle İlişkiler Bedir Savaşı (624) Bedir Savaşı Nedenleri: Müslümanların Mekke de yağmalanan mallarına karşılık, Mekke ticaret kervanlarını ele geçirmek istemeleri savaşın başlamasında etkili oldu. Mekkeli müşriklerle yapılan ilan savaş olan Bedir Savaşı Müslümanların galibiyetiyle sonuçlandı. Bedir Savaşı Sonuçları: Medine Sözleşmesi ne uymayan Kaynuka Yahudileri Medine den çıkartıldı. Ganimetlerin 4/5 i savaşa katılanlara dağıtıldı geri kalanı ise devlet hazinesine bırakıldı. Böylece İslam savaş hukukunun temelleri atılmış oldu. Ganimetlerin büyük bir kısmının savaşa katılanlara dağıtılması savaşlara katılımı teşvik etmek içindir. Uhud Savaşı (625) Müslümanların büyük bir Mekke kervanını ele geçirmesi, Müşriklerin Bedir Savaşı nın intikamını almak istemesi savaşın yaşanmasında etkili olmuştur. Uhud Dağı eteklerinde yapılan savaşta önce Müslümanların saldırısıyla Mekke ordusu bozguna uğratıldı. Bunu gören okçular, savaşın kazanıldığını zannederek ganimet toplamak için yerlerini terk ettiler. Bundan yararlanan Halid Bin
Velid Müslümanlara saldırdı. Müslümanlar iki ateş arasında kaldı. Hz. Muhammed in yaralandığı Uhud Savaşı nda Hz. Hamza dahil olmak üzere 70 müslüman şehit oldu. Mekkeliler Bedir in intikamını almış olduklarına inanarak geri döndüler. Uhud Savaşı nın Sonuçları: Mekkeliler, Müslümanları tek başlarına yok edemeyeceklerini anladılar. Müslümanlar önemli kayıplar vermelerine rağmen Mekkeliler, Müslümanlar üzerinde kesin bir üstünlük sağlayamadılar. Mekkelilerle iş birliği yapan Medine deki Nadir Yahudileri şehirden çıkarıldıı. Hendek Savaşı (627) Nedeni: Mekkelilerin İslamiyet in yayılması karşısında İslam Devleti ne son darbeyi vurmak istemeleri savaşın başlamasının temel nedenidir. Hz. Muhammed, Müşriklerin saldırı hazırlığında olduğunu öğrenince Müslümanlarla fikir alışverişinde bulundu. İranlı komutan Selman-ı Farisi nın görüşleri doğrultusunda Medine nin etrafına hendekler kazılarak savunma savaşı yapılmasına karar verildi. Uygulanan taktik sonucunda Müşrikler geri çekildiler. Hendek Savaşı Sonuçları Müslümanlar saldırıya geçerken Mekkeliler savunmaya çekildi. Medine İslam Devleti nin gücünün artması İslamiyet in yayılmasına hız kazandırdı. Medine Sözleşmesi ne uymayan Kureyza Yahudileri Medine den çıkarıldı. Hudeybiye Antlaşması (628) Hz. Muhammed 628 de Kâbe yi ziyaret etmeye karar verdi. Bunun için 1500 kişilik bir Müslüman topluluğu ile yola çıktı. Hz. Muhammed amaçlarının savaşmak olmadığını belirtmek için Mekke ye elçi gönderdi. Ancak Mekkelilerin elçiyi alıkoymaları üzerine savaş kararı alındı. Telaşa kapılan müşrikler barış istediler. Yapılan barış anlaşmasına göre: İki taraf arasında 10 yıl savaş yapılmayacak, Çevre kabileler gizlice kışkırtılıp silahlandırılmayacak, Müslümanlar Kâbe yi ertesi yıl ziyaret edebilecekler, Reşit olmayan Mekkeli Müslümanlardan Medine ye sığınanlar geri verilecek, Medine den Mekke ye sığınanlar ise geri verilmeyecekti. Hudeybiye Antlaşması ile Mekkeliler, Müslümanları resmen tanımıştır. MEKKENİN FETHİ (630) Mekke nin Fethi nin Sonuçları: Müslümanlar Arabistan da büyük bir güç haline geldi. Arap Yarımadası nın fethi kolaylaştı. Hz. Muhammed fetih sonrası Mekke de genel af ilan etti. Bu durum İslamiyet in Mekkeliler arasında yayılmasını hızlandırdı. Kâbe Müslümanların eline geçti ve putlardan temizlendi. Kâbe nin putların temizlenmesi, İslam ı yeni kabul edenlerin eski inanışlarına geri dönmelerini engellemek için yapılmıştır. Huneyn ve Taif Seferi (630) Mekke nin ele geçirilmesinden sonra Huneyn e kaçan bazı müşrikler, bölge halkını Müslümanlara karşı kışkırtınca İslam ordusu Huneyn üzerine yürüdü. Yapılan savaşın sonucunda Müslümanlar galip oldu. Huneyn Seferi Mekke nin fethini tamamlayıcı bir niteliğe sahiptir. Yahudiler ile İlişkiler Hayber in Fethi (629) Hayber deki Yahudilerin, İslamiyet in yayılmasını önlemek istemeleri, Hendek Savaşı sırasında Mekkelileri desteklemeleri ve Medine Şam arasında ticaret yapan Müslümanlara zarar vermeleri savaşın başlıca nedenleri olmuştur. On günlük bir kuşatma sonucu Hayber fethedilmiştir. Hayber Fethi nin Sonuçları: Fetih sonrası Müslüman olmayan savaşabilecek durumdaki erkeklerin güvenliklerinin sağlanması karşılığında bu erkeklerden cizye vergisi alınmaya başlandı. Medine Şam arası ticaret yolu güvenlik altına alındı.
Arap Yarımadası nda Müslümanlara karşı direnebilecek bir Yahudi merkezi kalmadı. Bizans ile İlişkiler Mute Seferi (630) Bizans İmparatorluğu na bağlı Gassanilerin Müslümanlara ait bir keşif kolunu pusuya düşürerek şehit etmeleri üzerine, Hz. Muhammed 3000 kişilik bir orduyu Suriye üzerine gönderdi. Yapılan mücadelede önemli kayıplar veren Müslüman ordusunu Halid Bin Velid toplayarak Bizans ordusunu geri püskürttü. Mute Savaşı Müslümanlar ile Bizans arasında yapılan ilk savaştır. Tebük Seferi (631) Bizans ordusunun Müslümanlara saldıracağı haberi üzerine İslam orduları Bizans a doğru sefere çıktı. Tebük e gelindiğinde haberin asılsız olduğu ortaya çıktı. Tebük Seferi Hz. Muhammed in son seferidir. Veda Haccı ve Hz. Muhammed in Vefatı (632) Hz. Muhammed, ailesi ve kalabalık bir Müslüman grubuyla Hac görevini yerine getirmek için Mekke ye gitti. Bu hac sırasında okuduğu hutbede Cahiliye Dönemi ne dönülmemesi konusunda uyarılarda bulundu. Veda Haccı ndan sonra Medine ye dönen Hz. Muhammed 632 yılında vefat etti. Dört Halife Devri (632-661) Hulefa-i Raşidin Dönemi olarak da bilinen bu dönemde Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali halifelik yapmıştır. Halifeler seçimle iş başına geldikleri için bu dönem Cumhuriyet Devri olarak adlandırılmıştır. Hz. Ebubekir Dönemi (632-634) Ridde Savaşları sonucunda dinden dönenler etkisiz hale getirildi. Yemen de ortaya çıkan yalancı peygamberler sorunu önlendi. Zekât vermek istemeyenler ikna edildi. Böylece bozulan siyasi otorite yeniden sağlanmış oldu. Kur an-ı Kerim kitap haline getirildi. Hafızların savaşlarda şehit düşmesi, Ayet ile hadislerin karıştırılmak istenmemesi, Kur an ın arasına rivayetlerin girmesinin önlenmek istenmesi etkili olmuştur. Bizans ile yapılan Yermük Savaşı ile Suriye nin fethine başlandı. Sasanilerin elinden Hire nin alınmasıyla İran ın fethine başlandı. Hz. Ömer Dönemi (634-644) Bizans ile yapılan Ecnadeyn Savaşı (634) sonucunda Suriye nin tamamı, Filistin ve Kudüs fethedildi. Sasanilerle yapılan Kadisiye (636), Celula (634) ve Nihavend (642) savaşları sonucunda İran ın fethi tamamlanarak Sasani Devleti ne son verildi. Türklerle sınır komşusu olundu. Mısır ele geçirilerek Kuzey Afrika nın fethine başlandı. Hz. Ömer Dönemindeki Teşkilatlanma Çalışmaları Düzenli ordular ve ordugâhlar kuruldu. Askeri amaçlı Divan-ı Cünd örgütü kuruldu. Sınırların genişlemesine bağlı olarak ülke yönetim birimlerine ayrılarak yönetilmeye başlandı. Yönetim birimlerine, valiler ve adalet işlerine bakan kadılar gönderildi. Hicri takvim uygulamaya konuldu. Beyt ül mal adlı hazine sistemleştirilerek devlet memurlarına maaş bağlandı. İkta sistemi uygulamaya konuldu. Hz. Osman Dönemi (644-656) Şam Valisi Muaviye öncülüğünde ilk İslam donanması oluşturuldu. Bu donanma ilk seferini Kıbrıs üzerine düzenleyerek Kıbrıs ı vergiye bağladı. Bizans ile yapılan Zatü s Savari Deniz Savaşı, Bizans a karşı kazanılan ilk deniz savaşı oldu. Bu zaferden sonra Rodos Adası fethedildi. Türklerle ilk ciddi savaşlar başladı. (Hazar Türkleri) Kuzey Afrika fetihlerine devam edilerek Tunus alındı. Kur an çoğaltılarak Mekke, Basra, Küfe, Şam ve Mısır gibi önemli merkezlere gönderildi. Kur an ın kitap haline getirilmesinde;
Kur an ın çoğaltılmasında; Uygulamalarda birlik sağlama Farklı dil ve şiveleri kullanan toplumlarda Kur an ın farklı okuma şekillerini önleme düşüncesi etkili olmuştur. Hz. Osman kendi soyundan olanları koruduğu gerekçesiyle eleştirilen ilk halife oldu. Böylece İslam tarihinde iç karışıklıklar başlamış oldu. Hz. Ali Dönemi (656-661) Deve Olayı (Cemel Vakası 656) Hz. Ali ile Hz. Ayşe, Talha ve Zübeyr taraftarları Küfe de karşılaştılar. Yapılan savaşı Hz. Ali kazandı. Savaşın en şiddetli çarpışmaları Hz. Ayşe nin bindiği devenin etrafında cereyan ettiği için bu olay Cemel Vakası olarak adlandırılmıştır. Bu gelişmeden sonra Hz. Ali, devletin merkezini Medine den Küfe ye taşımıştır. Sıffin Savaşı (657) Hz. Ali ve onun halifeliğine karşı çıkan Şam Valisi Muaviye arasında yaşanmıştır. Sonuçsuz kalan bu savaşın ardından halifenin belirlenmesi için Hakem Olayı na başvuruldu. Hakem olayı halifelik sorununa çözüm getiremedi. Müslümanlar; Muaviye taraftarları, Hz. Ali taraftarları ve Hariciler olmak üzere üçe ayrıldı. Hz. Ali nin Hariciler tarafından şehit edilmesiyle Dört Halife Devri ona ermiş oldu. Emeviler (661-750) Hz. Ali şehit edilince Küfe halkı Hz. Ali nin oğlu Hz. Hasan ı halife seçti. Muaviye de, Şam da halifeliğini ilan etti. Bunun üzerine Hz. Hasan, Müslüman kanı dökülmesin diye Muaviye ile antlaşma yaparak halifelikten çekildi. Yapılan antlaşmaya göre; Muaviye halife ilan edilecek ancak ölümünden sonra halifelik seçimle belirlenecekti. Muaviye nin halife olmasıyla Emeviler Devri başladı. Muaviye ölmeden önce oğlu Yezid i halife tayin edince önceden seçimle belirlenen halifelik makamı saltanata dönüşerek devam etmiştir. Kerbela Olayı (680) Muaviye nin ölümünden sonra Yezid halife olunca Küfeliler bu durumu onaylamayarak Hz. Ali nin küçük oğlu Hz. Hüseyin in Küfe ye gitmesini önlemek üzere kuvvet gönderdi. Hz. Hüseyin in yolu Kerbela denilen yerde kesildi. Hz. Hüseyin ve beraberindekiler şehit edildi. Kerbela Olayı sonucunda Müslümanlar Şii ve Sünni olmak üzere kesin mezheplere ayrılmıştır. Emeviler Dönemindeki Siyasi Gelişmeler İstanbul kuşatıldı ancak alınamadı. Emevilerin en parlak devri Abdülmelik ve Velid dönemlerinde yaşandı. Bu dönemde Kuzey Afrika nın fethi tamamlandı. 711 Kadiks Savaşı nda Tarık Bin Ziyad, Cebeli Tarık Boğazı nı geçerek İspanya yı ele geçirdi. 732 de Frank Krallığı ile yapılan Puvatya Savaşı nda Müslümanların Avrupa daki ilerleyişi durmuş oldu. Emevilerin Orta Asya ya hâkim olmak istemeleri Türgişlerle şiddetli savaşlar yapmalarına etkili olmuştur. Emevilerde Teşkilatlanma Çalışmaları Devletin merkezi Küfe den Şam a taşındı. Merkezi otoriteyi korumak için ülke eyaletlere ayrılarak valilerce yönetildi. Muhafız birlikleri ve posta teşkilatı kuruldu. Abdülmelik Dönemi nde ilk Arap parası bastırıldı ve Arapça resmi dil haline getirildi. Emevilerin Yıkılma Nedenleri Arap olmayan Müslümanlara Mevali (köle) statüsünün uygulanması ve soy üstünlüğüne önem verilmesi, Sınırların genişlemek sonucu merkezden kontrolün zorlaşması, Şii ve Haricilerin muhalefeti, Hz. Muhammed in soyundan gelenlerin Emevilere karşı yaptıkları mücadeleler etkili olmuştur. Abbasiler (750-1258) Hz. Muhammed in amcası Ebul Abbas ın soyundan gelenler tarafından kuruldu. Halife Ebu Cafer Mansur Dönemi nde devletin merkezi Bağdat a taşındı. Abbasiler en parlak devrini Harun Reşid ve oğulları Memun ve Mutasım döneminde yaşadı.
Abbasiler Dönemi nde ümmetçi bir anlayışla hareket edilmesi Türk-Arap ilişkilerini olumlu yönde etkiledi. Özellikle Talas Savaşı ndan sonra Türkler arasında İslamiyet hızla yayıldı. Mutasım Dönemi nde Türkler önemli makamlara getirildi. Türklerin savaşçı özelliklerini kaybetmemeleri için Türklerin yerleştirildiği Samara şehri inşa edildi. Türklerin bir kısmı da Anadolu nun güneyinde Bizans a karşı kurulan Avasım hattına yerleştirildi. Abbasiler Dönemi nde dini konuları akıl yolu ile çözümlemeleye çalışan Mutezile Mezhebi doğmuştur. Abbasilerde Teşkilatlanma Çalışmaları Devlet işlerinin daha kolay yürütülebilmesi için vezirlik makamı kuruldu. Hz. Ömer Dönemi nde kurulan Divan teşkilatı geliştirildi. Abbasilerde Bilimsel ve Kültürel Gelişmeler Bu dönemde tercüme faaliyetleri yapıldı. Yunanca, Hintçe, Farsça, Süryanice eserler Arapça ya çevrildi. Harun Reşid Dönemi nde zengin bir kütüphaneye sahip olan Beytü l Hikme adıyla bir ilim merkezi kuruldu. Abbasilerin Yıkılma Nedenleri Büyük Selçuklu Devleti nin yıkılması sonucunda koruyucusuz kalmaları Türk asıllı vali ve komutanların bulundukları bölgelerde bağımsızlıklarını ilan etmeleri Moğol istilası Şiilerin zararlı çalışmaları Endülüs Emevi Devleti (756-1031) Abbasilerin Emevi hanedanına son vermesiyle Emevi sülalesinden Abdurrahman İspanya ya giderek Endülüs Emevi Devleti ni kurdu. Endülüs Emevi Hükümdarı III. Abdurrahman İspanya ya halifeliğini ilan edince İslam tarihinde aynı anda Abbasiler, Fatımiler ve Endülüs Emevilerin de olmak üzere üç halife ortaya çıktı. Devletin başkenti olan Kurtuba, bilim ve kültür merkezi haline getirildi. Endülüs Emevileri Hristiyanların saldırısı sonucunda parçalanınca yerine birçok beylik kuruldu. Bu beylikler içinde en önemlisi Ben-i Ahmer Devleti dir. Ben-i Ahmer Devleti (1232-1492) Devleti kurucusu Muhammed Bin Ahmer, başkenti ise Gırnata dır. İspanya daki İslam kültürü bu dönemde büyük bir gelişme gösterdi. Başkent Gırnata, bilim, kültür ve sanat merkezi haline geldi. Bu gelişmeler Avrupa da Rönesans ın yaşanmasına zemin oluşturdu. Ancak Kastilya kraliçesiyle Aragon kralının evlenmesi sonucunda Hristiyan birliği sağlanınca Gırnata yı ele geçiren Hristiyanlar İslam kültür ve medeniyetine ait birçok eseri yıktılar. Bu katliam sırasında Müslümanlar Osmanlı Hükümdarı II. Bayezid den yardım istediler. Yapılan yardımlar sonucunda buradaki insanların bir kısmı Osmanlı topraklarında çeşitli yerlere yerleştirildiler. İSLAM KÜLTÜR VE UYGARLIĞI Devlet Yönetimi: Hicret olayı sonucunda kurulan Medine İslam Devleti nde Hz. Muhammed yalnızca peygamber değil, aynı zamanda devlet başkanlığı görevini de üstlenmiştir. Hz. Muhammed den sonra peygamberlik görevi dışındaki tüm görevleri üstlenen kişilere halife denirdi. Dört Halife Dönemi nde halifeler seçimle iş başına gelirken Emeviler Dönemi nde halifelik saltanata dönüşmüştür. İslam Devleti nin merkezleri sırasıyla şunlardır: Medine, Küfe, Şam, Bağdat, Kurtuba ve Gırnata. Ordu ve Donanma: Hz. Muhammed Dönemi nde ordu gönüllülerden oluşuyordu. Hz. Ömer Dönemi nde ilk düzenli ordu ve ordugâhlar kurulmuştur. Emeviler Dönemi nde ordu daha da genişletildi. Abbasiler Dönemi nde ise Araplar ikinci plana düşerek Türkler ve İranlılar ön plana çıkmayı başladı. İlk donanma ise Hz. Osman Dönemi nde Muaviye tarafından kuruldu. Maliye Devletin gelirleri Beytü l-mal denilen devlet hazinesinde toplanırdı. İslamiyet öncesi ve İslam ın ilk zamanlarında İran ve Bizans paraları kullanılırken Emeviler Dönemi nde ilk altın resmi para (dinar) basıldı.
Devlet hazinesinin gelir kaynakları şunlardır: Ganimetlerin 1/5 i Öşür: Müslüman halktan 1/10 oranında alınan tarım ürünü vergisi. Haraç: Gayrimüslimlerden alınan 1/5 oranında tarım ürünü vergisi. Cizye: Gayrimüslim sağlıklı gençlerden askere gitmemeleri karşılığında alınan vergidir. Fidye: Savaş esirlerinin serbest bırakılması karşılığında alınan vergi. Maden, tuzla, orman ve gümrük gelirleri Bağlı devlet ve beyliklerden alınan vergiler Dil ve Edebiyat Emevi halifesi Abdülmelik Dönemi nde Arapça resmi dil haline getirilince bu dilin kullanım alanı genişlemiştir. İslamiyet ten önce güzel söz ve şiir söyleme geleneği başlangıçta önemini yitirdiyse de Emeviler Dönemi nde tekrar önemini artırdı. Abbasiler Dönemi nde ise birçok dilden eser Arapça ya çevrildi. Bilim ve Sanat İslam Devleti nde; Tefsir, Fıkıh, Kelam, Hadis, Kıraat ve Siyer gibi dini ilimlerin yanı sıra pozitif bilimlere de önem verilmiş bu alanda önemli ilim insanları yetişmiştir. İslam sanatı en çok mimari alanda gelişme göstermiştir. Emeviler ve Abbasiler döneminde dini mimaride camiler, sivil mimaride ise saraylar ön plana çıkmıştır. Bu ders notu Üniversite Hazırlık yazar kadrosu tarafından hazırlanmıştır. İzin alınmadan düzenlenemez veya başka web sitelerinde paylaşılamaz. bilgi@universitehazirlik.org TÜM DERS NOTLARI WEB SİTEMİZDE www.universitehazirlik.org