Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) Dr.İzlem KABALI Merkezefendi Toplum Sağlığı Merkezi
TANIM: KKKA hastalığı ateş, yaygın vücut ağrısı, vakaların az bir kısmında ise deri, mukoza ve iç organlarda kanamalar ile seyreden kene kaynaklı viral bir enfeksiyondur. Ancak, hastalık hayvanlarda belirtisiz seyrederken insanlarda öldürücü olabilmektedir.
Keneler, enfekte hayvanlardan kan emerken aldıkları virüsu vücutlarında muhafaza eder, daha sonra yine kan emerken sağlıklı hayvan ve insanlara bulaştırırlar. Virus, vektör kenelerin tüm formlarından (nimf, larva, erişkin) izole edilebilir
KENELERİN YAŞAM ALANLARI Bu hastalığı taşıyan kene türleri özellikle bozkır iklimi ile diğer iklim kuşaklarının kesiştiği, bol yaban hayvanı barındıran ve meşelik ormanların yoğun olduğu kırsal alanlar başta olmak üzere ülkemizin birçok yerinde görülebilir. Keneler, dere ve göl kenarları, fundalık alanlar, ormanlar, kumlu topraklar ve sıva yapılmayan meskenlerde yaşamlarını sürdürürler. Mevsimsel özellik gösterir, vektör kene hareketleri sıcak mevsimde artar Genelde çoğu olgu Haziran-Eylül arasında olmakla birlikte Türkiye de NİSAN-EKİM arasında görülmektedir.
Ülkemizde 2002 yılından itibaren çok sayıda hasta kaydedilmeye başlanmıştır. Bu güne kadar, ağırlıklı olarak Tokat, Yozgat, Çorum, Sivas, Kastamonu, Karabük, Gümüşhane, Erzurum, Amasya, Çankırı, Giresun ve Samsun dan olmak üzere, 4448 olgu kaydedilmiş olup, bunların 218 (%4.9) i ölümle sonuçlanmıştır.
Meslek Sayı % Tarım ve/veya hayvancılıkla uğraş 802 67,1 Ev hanımı 160 13,4 Çocuk ve/veya öğrenci 157 13,1 Sağlık çalışanı 12 1,0 Diğer 63 5,3 Toplam 1194 100,0 Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Vakalarının Mesleklerine Göre Dağılımı (2008, n=1194*) (Kaynak: Sağlık Bakanlığı)
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Vakalarının Aylara Göre Dağılımı (Türkiye; 2007) 300 250 200 150 100 50 0 Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül
KKKA NASIL BULAŞIR? Daha çok vücudumuza kene tutunması ile bulaşmakla birlikte; Kenelerin çıplak elle çıkarılması ya da ezilmesi ile Hasta insanların tükürük ve kan gibi vücut sıvılarına temas etmekle, Mikrobu taşıyan hayvanların kanları, vücut sıvıları ve dokularına korunmasız temasla da bulaşabilir.
KİMLER RİSK ALTINDADIR? Tarım ve hayvancılıkla uğraşanlar, Kasaplar, Çobanlar, Mezbaha çalışanları, Veterinerler, Kamp ve piknik yapanlar, Korunmasız olarak yeşil alanlarda (Bahçe, bağ, tarla, orman ve orman kenarı tarım arazisi vb.) bulunanlar risk altındadır.
KKKA NIN KULUÇKA SÜRESİ NE KADARDIR? Kuluçka süresi, mikrobun vücuda girmesinden sonra hastalık belirtilerinin başlamasına kadar geçen süredir. Bu süre KKKA hastalığında kene tutunmasından sonra genellikle 1-3 gündür; en fazla 9 gün olabilmektedir.
Kene ısırıkları sıklıkla ağrısız olduğu için, genellikle ısırılan kişiler keneyi ancak ısırılmadan sonra, hatta kene kan emerek şiştikten sonra fark ederler.
KKKA NIN BELİRTİLERİ NELERDİR? Yüksek ateş, Baş ağrısı, Yoğun halsizlik, Kollarda ve bacaklarda şiddetli ağrı, Bazen kusma, karın ağrısı veya ishal Yüzde kızarıklık, İlerleyen safhada vücudun değişik yerlerinde kanamalar, Gövde, kol ve bacaklarda morluklar, Burun kanaması, dışkıda ve idrarda kan görülebilir.
KKKA DAN NASIL KORUNURUM? Hayvan barınaklarına, kırsal alanlara, orman kenarı ve tarım arazileri ile bu gibi yerlere gidenler mümkün olduğunca vücutta açık kısım kalmamasına özen göstermelidir.
KKKA DAN NASIL KORUNURUM? Kenelerin daha kolay fark edilmesi nedeniyle açık renkli elbiseleri giymeyi tercih etmelidirler. Kenelerin vücuda girebileceği yerlerin kapatılması (örneğin pantolon paçalarının çorap içine alınması, çizme giyilmesi) gerekmektedir.
KKKA DAN NASIL KORUNURUM? Hastalık hayvanlarda belirti göstermeden seyrettiğinden hastalığın sık olarak görüldüğü bölgelerde bulunan hayvanlar sağlıklı görünse bile hastalığı bulaştırabilirler. Bu sebeple hayvanların kanlarına, vücut sıvılarına veya dokularına çıplak el ile temas edilmemelidir. Ayrıca, insanların kanlarına ve vücut sıvılarına da korunmasız (çıplak elle) temas edilmemelidir.
Hayvanlarda kene mücadelesi yapılmalıdır. Hayvan sahipleri, hayvanlarını kene ve diğer dış parazitlere karşı uygun ilaçlarla doğru zaman, doz ve aralıklarla yılda en az dört kez ilaçlamalıdır.
Kene mücadelesi yapıldıktan sonra, hayvan barınaklarındaki çatlaklar tamir edilmeli ve badana yapılmalıdır. Piknik veya kamp alanlarında yerle (toprak, ot, çimen) direkt temas edilmeden, açık renkli örtü serilerek oturulmalıdır.
KKKA DAN NASIL KORUNURUM? Kırsal alandan, orman kenarından ve tarladan dönüşte mutlaka vücut ve elbiseler kontrol edilmeli kene olup olmadığı araştırılmalıdır.
Vücudun Her Tarafı Kontrol Edilmelidir! Kollar Bacaklar Gövde Koltuk altları Saç dipleri Kulak arkası Ense Kasıklar
VÜCUDA TUTUNMUŞ KENE GÖRÜLÜRSE Kene asla çıplak elle çıkartılmamalıdır!!! Eldiven, naylon poşet veya bez parçası ile tutularak ya da ince uçlu bir pens veya varsa kene çıkartma kartı ile ezilmeden çıkarılmalıdır. Çıkartılamıyorsa en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Vücuda tutunan kene ne kadar erken çıkartılırsa hastalığa yakalanma riski de o kadar azalır.
Kene ile temas edenlerin 10 gün süre ile kendisini izlemesi, bu süre içinde ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, bulantı, kusma, kanama gibi belirtilerin ortaya çıkması halinde sağlık kuruluşuna başvurmaları gerekmektedir.
Kene tutunmasından sonra 10 gün içinde Ateş Halsizlik İştahsızlık Karın ağrısı Baş ağrısı Bulantı Kusma İshal şikayetleri ortaya çıkarsa hemen bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
YAPILMAMASI GEREKENLER Vücuda tutunmuş olan keneyi patlatmayın, ezmeyin, üzerine herhangi bir kimyasal madde (alkol, gaz yağı, kolonya) kesinlikle dökmeyin ve üzerine sigara bastırmayın.
DEFİN İŞLEMLERİ Cenazeyi hazırlayacak kişi kendisi için koruyucu önlemler almalıdır (Eldiven, maske, gözlük vb.). Ceset yıkandıktan sonra 1/10 luk çamaşır suyu çözeltisi ile spreylenmeli, ceset torbasına konulmalıdır. Tabutun açılmaması için gerekli önlemler alınmalıdır. Mezarın derinliği en az 2 metre olmalı ve cenazeler tabutla gömülmelidir. Cenaze naklinde kullanılan araç 1/10 luk çamaşır suyu çözeltisi ile dezenfekte edilmelidir.
Teşekkür Ederim..