IÇINDEKILER Performans Tablosu Üretim Hedefleri Genel Tavsiyeler Besleme (Genel) Vücut Aðýrlýðý, Yem ve Su Tüketimi Besleme (Büyütme Dönemi) Vücut Aðýrlýðý Grafiði Besleme (Yumurtlama Dönemi) Hijyen Iþýk Programý Dezenfeksiyon Aþýlama Ana Kurallar, -4. Haftalar arasý Ana Kurallar, 5-16. Haftalar arasý Ana Kurallar, 17-28. Haftalar arasý Ana Kurallar, 28. Haftadan sonra Randýman ve Yumurta Aðýrlýðý Grafiði Vücut Aðýrlýðý 2 3 6 7 8 9 1 11 15 16 19 21 24 31 34 37 39 4
PERFORMANS P LOHMANN LB - KAHVERENGÝ Yumurta Üretimi 5 Randýman Yaþý Pik Randýman H.H. Yumurta Adedi 8 Haftalýk Dönemde 9 Haftalýk Dönemde H.H. Yumurta Kütlesi 8 Haftalýk Dönemde 9 Haftalýk Dönemde 14-15 Gün 93-95 357 42 22,99 kg 26,9 kg Ortalama Yumurta Aðýrlýðý 27. Hafta 35. Hafta 5. Hafta 9. Hafta 6 gr 63 gr 66 gr 69 gr. Yumurta Karakteri Kabuk Rengi Kabuk Dayanýmý Parlak Kahve >35 Newton Yem Tüketimi 1-2 Hafta Arasý Üretim Dönemi 7,4-7,8 kg 11-12 gr/gün Yem Dönüþümü 2.-2.1 kg/kg yumurta kütlesi Vücut Aðýrlýðý 2. Haftada Üretim Sonunda 1.6-1.7 kg 1.9-2.1 kg Yaþayabilirlik Büyütme Dönemi Yumurtlama Dönemi 97-98 93-95 2
ÜRETÝM HEDEFLERÝ U 3 LOHMANN LB - KAHVERENGÝ Yaþ (Hafta) H.H. Yumarta Adedi Randýman ( ) H.H H.D Yumurta Aðýrlýk (gr) Yumurta Kütlesi Deðeri g/h.d. Kg/H.H. 19 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 3 31 32 33 34 35 36 37 38 39 4 41 42.7 3.9 8.4 14. 2.2 26.6 33. 39.6 46.1 52.6 59.2 65.8 72.4 78.9 85.5 92. 98.5 15. 111.4 117.9 124.3 13.7 137.1 143.4 1. 45. 65. 8. 88. 91.5 92.5 93.1 93.4 93.6 93.8 93.9 93.9 93.7 93.5 93.3 93. 92.7 92.4 92.1 91.8 91.5 91.1 9.7 1. 45. 65.1 8.2 88.3 91.9 93. 93.7 94.1 94.4 94.7 94.8 94.9 94.8 94.7 94.6 94.4 94.2 93.9 93.7 93.5 93.3 93. 92.7 Toplam Haftalýk Toplam 45. 47.5 5.5 52.5 54.7 56.5 57.9 58.9 59.7 6.4 61. 61.4 61.7 62. 62.3 62.6 62.9 63.2 63.4 63.7 63.9 64.2 64.4 64.6 4.5 21.4 32.5 42.1 48.3 51.9 53.8 55.2 56.2 57. 57.7 58.2 58.5 58.8 59. 59.2 59.4 59.5 59.6 59.7 59.8 59.9 59.8 59.8.3.18.41.7 1.4 1.4 1.78 2.16 2.55 2.95 3.35 3.75 4.16 4.56 4.97 5.38 5.79 6.2 6.61 7.2 7.43 7.84 8.25 8.66
4 ÜRETÝM HEDEFLERÝ U LOHMANN LB - KAHVERENGÝ Yaþ (Hafta) H.H. Yumarta Adedi Randýman ( ) H.H H.D Yumurta Aðýrlýk (gr) Yumurta Kütlesi Deðeri g/h.d. Kg/H.H. 43 44 45 46 47 48 49 5 51 52 53 54 55 56 57 58 59 6 61 62 63 64 65 66 149.7 156. 162.3 168.5 174.7 18.9 187. 193.1 199.2 25.2 211.2 217.2 223.1 229. 234.8 24.6 246.4 252.1 257.8 263.4 269. 274.5 28. 285.5 9.3 89.9 89.5 89.1 88.7 88.2 87.7 87.2 86.7 86.2 85.7 85.1 84.6 84. 83.5 82.9 82.3 81.7 81.1 8.5 79.9 79.3 78.7 78. 92.4 92.1 91.7 91.4 91.1 9.7 9.3 89.8 89.4 89. 88.6 88.1 87.6 87.1 86.7 86.1 85.9 85.1 84.5 84. 83.4 82.9 82.4 81.8 Toplam Haftalýk Toplam 64.7 64.9 65.1 65.3 65.5 65.7 65.8 66. 66.1 66.3 66.4 66.5 66.6 66.7 66.8 66.9 67. 67.1 67.2 67.3 67.4 67.5 67.6 67.7 59.8 59.8 59.8 59.7 59.7 59.6 59.4 59.3 59.2 59. 58.9 58.6 58.4 58.2 57.9 57.7 57.4 57.1 56.8 56.6 56.3 56. 55.7 55.4 9.7 9.48 9.88 1.29 1.7 11.1 11.51 11.91 12.31 12.71 13.11 13.51 13.9 14.29 14.68 15.7 15.46 15.84 16.22 16.6 16.98 17.35 17.73 18.1
5 ÜRETÝM HEDEFLERÝ U LOHMANN LB - KAHVERENGÝ Yaþ (Hafta) H.H. Yumarta Adedi Randýman ( ) H.H H.D Yumurta Aðýrlýk (gr) Yumurta Kütlesi Deðeri g/h.d. Kg/H.H. 67 68 69 7 71 72 73 74 75 76 77 78 79 8 81 82 83 84 85 86 87 88 89 9 29.9 296.3 31.6 36.9 312.1 317.3 322.4 327.5 332.6 337.6 342.5 347.4 352.2 357. 361.8 366.4 371.1 375.6 38.2 384.6 389. 393.4 397.7 42. 77.4 76.7 76.1 75.4 74.8 74.1 73.4 72.7 72. 71.3 7.6 69.9 69.1 68.3 67.6 66.8 66.1 65.3 64.6 63.8 63.1 62.3 61.6 6.8 81.7 8.6 8. 79.4 78.8 78.2 77.5 76.8 76.2 75.5 74.9 74.2 73.5 72.7 72. 71.3 7.5 69.8 69.1 68.4 67.6 66.9 66.2 65.4 Toplam Haftalýk Toplam 67.8 67.9 68. 68.1 68.2 68.3 68.4 68.5 68.5 68.6 68.6 68.7 68.7 68.8 68.8 68.9 68.9 69. 69. 69.1 69.1 69.2 69.2 69.3 55.1 54.7 54.4 54.1 53.8 53.4 53.1 52.6 52.2 51.8 51.4 51. 5.5 5. 49.6 49.1 48.6 48.2 47.7 47.2 46.8 46.3 45.8 45.3 18.46 18.83 19.19 19.55 19.91 2.26 2.61 2.96 21.31 21.65 21.99 22.33 22.66 22.99 23.31 23.64 23.95 24.27 24.58 24.89 25.2 25.5 25.8 26.9
GENEL TAVSÝYELER G Günlük Kontroller Hayvanlarýn hergün en az bir kere: Saðlýk durumlarý Kümes ýsýsý Havalandýrma durumu Yem ve su durumu Iþýk durumu Ölüm miktarý kontrol edilmelidir. Yem ve su tüketimleri ile altlýk durumu mutlaka kaydedilmelidir. Unutmayýnýz ki herhangi bir problem anýnda yeterli kayýtlar tutulmadýðý taktirde uzmanlarýn problemin sebebini anlamasý ve sizlere gerekli tavsiyelerde bulunmasý zorlaþacaktýr. Yumurta Kalitesi Gayet kaliteli yumurta üreten tavuklarýmýzýn kalitesinin devamý için: Yumurtalarýn her gün kümesten depoya alýnmasý Yumurtalarýn 5-1 C ile 8-85 rutubette depolanmasý gerekir. Yüksek ýsý ve düþük rutubette depolanan yumurtalarda çok hýzlý bir aðýrlýk kaybýyla birlikte yumurtanýn beyazýnýn kalitesinde büyük bir bozulma görülür. Su Ýçeriði Ýyi bir randýman için temiz ve kaliteli bir su en azýndan iyi bir yem kadar önemlidir. Bu yüzden suyun mineral tuz ve bakteri yönünden temiz olmasý gerekir. Yüksek oranda tuz kabuk kalitesini olumsuz yönde etkiler. Zararlý mineral ve bakteriler hayvanlarýn saðlýklarýný olumsuz yönde etkiler.. Genel olarak yem tüketimi ile su tüketimi arasýndaki oran 1,8-2,1 arasýnda olmalýdýr. Hayvanlara verilecek suyun kalitesi, içme suyu kalitesinde olmalýdýr. Hayvanlara verilecek suyun optimum ýsýsý 2 C olmalýdýr. Yem Ýçeriði Yemlerde kitapçýðýmýzda belirtilen besleyici deðerlerin yanýnda yemlerin mantar, küf ve aflatoksinlerden ari olmasýna büyük özen gösterilmelidir. Alýnan yemler her zaman iyi þartlarda ve maksimum 1 günden fazla depolanmamalýdýr. Yemlerin rutubet oraný hiçbir zaman 12 yi geçmemelidir. 6
BESLEME B Genel Besleme ve Yumurta Aðýrlýðý Hayvanlarýn kitapçýðýmýzda gösterilen performanslarý verebilmesi için önerilen kalitede besleyici deðerlere sahip yemlerin kullanýlmasý þarttýr. Yem Tüketimi Yem tüketimini etkileyen faktörler: Vücut aðýrlýðý Randýman Kümes ýsýsý Düþük ýsýlar yem tüketimini arttýrýrlar. Tüy durumu Kötü bakým veya yetersiz beslenmeden dolayý kötü tüye sahip hayvanlar daha çok yem yerler. Yem iriliði Ýri öðütülmüþ yemler daha çok, ince öðütülmüþ yemler daha az tüketilir. Yemin enerji miktarý Yüksek enerjili yemler daha az tüketilir. Yemdeki dengesizlikler Yemin içinde besleyici deðerlerden herhangi birisi noksan olduðu taktirde hayvanlar yem tüketimini arttýrarak bu noksaný telafi ederler. Yumurta aðýrlýklarý belirli limitler içinde özellik gösteren rasyonlar uygulanmak kaydýyla ayarlanabilir. Büyütme döneminde, hayvanlar yumurtaya girerken vücut aðýrlýklarýnýn yüksek olacak þekilde yemlenmesi sonucunda yumurta döneminin tümü boyunca iri yumurta alýnabilir. Rasyon yapýsý, ham protein, methionin ve linoleik asit yumurtayý irileþtirir. Yemleme tekniði Yemin yapýsý Yemleme zamaný Yemliklerdeki yem seviyesi Kontrollü yemleme Yem veriþ sýklýðý Hayvanlarýn yem yemesini teþvik ederek yumurta aðýrlýðý arttýrabilir ve yem yemesi kontrol edilerek yumurta aðýrlýðý azaltýlabilir. Ýsteklerinize uyan yem rasyonlarýný temin etmek istediðiniz taktirde HASTAVUK UZMANLARI ile irtibat kurabilirsiniz. 7
VÜCUT AÐIRLIÐI YEM VE SU TÜKETÝMÝ V LOHMANN LB - KAHVERENGÝ Yaþ Hafta Vücut Aðýrlýðý (gram) ortalama minumum maksimum CÝVCÝV YEMÝ 28 Kcal Protein: 18.5-19. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 75 13 195 275 367 475 583 685 782 72 125 188 265 354 458 563 661 755 78 135 22 285 38 492 63 79 89 BÜYÜTME YEMÝ 275 Kcal Protein: 14.5-15. 1 11 12 13 14 15 16 17 874 961 143 1123 1197 1264 133 14 843 927 16 184 1155 122 1283 1351 95 995 18 1162 1239 138 1377 1449 YUMURTA BAÞLANGIÇ YEMÝ 275 Kcal Protein: 17.5-18. 18 1475 1423 19 1555 151 TAVUK YEMÝ 28 Kcal Protein: 18. 1527 169 kcal/ hayvan /gün 3 47 6 77 97 112 129 14 151 159 165 176 179 187 193 196 198 27 223 8 Hayvan/gr /gün 11 17 22 28 35 41 47 51 55 58 6 64 65 68 7 71 72 Yem Tüketimi Toplam gr. 77 196 35 546 791 178 147 1764 2149 2555 2975 3423 3878 4354 4844 5341 5845 Su Tüketimi ml/hayvan /gün 2 164 1583 1697 264 93 7588 152 21 33 44 53 61 7 79 88 95 1 15 11 116 121 126 131 137 - Tablodaki yem ve su tüketimleri 2 C deki kümesler için geçerlidir. - Vücut aðýrlýklarý ve yem tüketimi çevre þartlarýyla yem kalitesine göre deðiþiklik gösterir. - Vücut aðýrlýklarý öðleden sonraki tartýmlar içindir. - Yarkalar taþýndýklarýnda iklim koþullarý ve taþýma mesafesine göre 15 e kadar aðýrlýk kaybýna uðrayabilir. 75 81 637 6937 142 147
BESLEME Büyütme Dönemi Bu dönemde üç fazlý yemleme programý önerilmektedir. Ýki cins büyütme ve bir cins baþlangýç yemi tavsiye edilir. Hayvanlarýn yumurtaya baþlamadan önce 2-3 hafta boyunca yumurta öncesi yemi ile beslemenin aþaðýdaki faydalarý vardýr: Büyütme Döneminde Ham Selüloz oranýný 5-6 arasýnda tutunuz. Bu þekilde hayvanlarýn iþtahý ve geliþimi daha iyi olacaktýr. Daha yüksek seviyede ham protein ve aminoasitler vücut aðýrlýðý hafif olan hayvanlarýn geliþmesini destekler. B Daha yüksek seviyede kalsiyum ihtiva eden yem erken yumurtaya giren hayvanlar için gereklidir. Kýsmen düþük linoleik asit ihtiva eden yemler yumurtaya giriþ döneminde iri yumurtalar yüzünden meydana gelebilecek saðlýk problemlerinin önlenmesinde yararlý olacaktýr. Ýyi bir randýman için tavuk baþýna mutlaka 8-1 gr arasýnda baþlangýç yemi kullanýnýz. Büyütme Dönemi Önerilen Besleyici Madde Düzeyleri YEMÝN CÝNSÝ Metabolik Enerji Ham Protein Methionine Hazm. Meth. Meth.+Cystine Hazm.Meth.+Cystine Lysine Hazm. Lysine Trytophane Threonine Kalsiyum Fosfor (Top.) Fosfor (Hazm.) Sodyum Klor Linoleik Asid Kca/kg Baþlangýç Yemi 1-3. Hafta 29 2..48.39.83.68 1.2.98.23.8 1.5.75.48.18.2 2. Civciv Yemi 1-8. hafta 275-28 18.5.4.33.7.57 1..82.21.7 1..7.45.17.19 1.4 Büyütme Yemi 9-16. hafta 275-28 14.5.34.28.6.5.65.53.16.5.9.58.37.16.16 1. Yumurta Baþlangýç Yemi 17. Hf-5 rand. 275-28 17.5.36.29.68.56.85.7.2.6 2..65.45.16.16 1. Yem dönüþümlerinde hayvanlarýn hafta yaþý ile birlikte vücut aðýrlýk artýþlarý da dikkate alýnmalýdýr. Baþlangýç yemi sýk bakýmda ve yaz dönemi büyütmesinde önerilir. Vücut aðýrlýklarý ve yem tüketimi çevre þartlarýyla yem kalitesine göre deðiþiklik gösterir. 9
VÜCUT AÐIRLIÐI V Vücut Aðýrlýðý (gr.) 2 19 18 17 16 15 14 13 12 11 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 EN UYGUN LOHMANN LB-KAHVERENGÝ YARKA VÜCUT AÐIRLIÐI EÐRÝSÝ BROWN 1 5 RANDIMANDA VÜCUT AÐIRLIÐI 15 GRAM OLMALI 4. HAFTADA VÜCUT AÐIRLIÐI 275 GRAM OLMALI Yaþ (Hafta) 2 4 6 8 1 12 14 16 18 2 22 24 26 28 3 32 34 36 38 4
BESLEME B Yumurtlama Dönemi Ekonomik bir yumurtlama dönemi ve maksimum potansiyel randýmanlarý alabilmek için fazlý yemleme programý önemle tavsiye edilir. Ham protein, aminoasitler, kalsiyum, fosfor ve linoleik asit miktarlarýný ihtiyaca göre deðiþtirmek ve ayarlamakla besleyici maddelerin optimum kullanýmý ve iyi bir kabuk kalitesi garanti edilir. Aþaðýda, tablolardaki deðerlerle 272 kcal metabolik enerjilli yem ile, 22 C deki bir kümeste iyi tüylü bir hayvanýn tüketeceði yem miktarý günlük 11 gram civarýnda olmalýdýr. 5 randýmana ulaþýldýðýnda baþlangýç yeminden pik yemine geçilmesi gerekir. 1. Dönem : 19-45.hafta arasý * 59,8 gr günlük yumurta kütlesine kadar ** Yumurta kütlesi = yumurta aðýrlýðý x randýman Tüketilen yem miktarýna göre önerilen besleyici madde düzeyleri TAVUK YEMÝ Ham Protein Kalsiyum Fosfor (Top.) Fosfor (Hazm.) Sodyum Klor Lysine Hazm. Lysine Methionine Hazm. Meth. Meth.+Cystine Hazm.Meth.+Cystine Trytophane Threonine Linoleik Asid Günlük Yem Tüketimine Göre Gerekli Besleyici Deðerler () 1 gr 15 gr 11 gr 115 gr 12 gr 125 gr 18.7 4.1.6.42.18.18.88.72.44 36.8.66.18.61 2. 17.81 3.9.57.4.17.17.84.69.42.34.76.62.17.58 1.9 17. 3.73.55.38.16.16.8.65.4.33.73.6.17.55 1.82 16.26 3.57.52.37.16.16.76.63.38.31.69.57.16.53 1.74 15.58 3.42.5.35.16.16.73.6.37.3.67.55.15.51 1.67 14.75 3.3.48.33.15.15.7.57.35.29.64.53.18.51 1.78 11
BESLEME B 2. Dönem : 46-65. hafta arasý * 59,7 gr günlük yumurta kütlesine kadar **Yumurta kütlesi=yumurta aðýrlýðý x randýman Tüketilen yem miktarlarýna göre önerilen besleyici madde düzeyleri. TAVUK YEMÝ Ham Protein Kalsiyum Fosfor (Top.) Fosfor (Hazm.) Sodyum Klor Lysine Hazm. Lysine Methionine Hazm. Meth. Meth.+Cystine Hazm.Meth.+Cystine Trytophane Threonine Linoleik Asid Günlük Yem Tüketimine Göre Gerekli Besleyici Deðerler () 1 gr 15 gr 11 gr 115 gr 12 gr 125 gr 17.95 4.3.58.4.17.17.84.69.42.35.77.63.18.59 1.6 17.1 4.19.55.38.16.16.8.66.4.33.72.6.17.56 1.52 16.32 4..52.37.16.16.77.63.38.31.7.57.16.53 1.45 15.61 3.83.5.35.15.15.73.6.37.3.67.55.15.51 1.39 14.96 3.67.48.34.14.14.7.58.35.29.64.52.15.49 1.33 14.2 3.52.46.32.14.14.67.56.33.25.62.5.14.47 1.28 3. Dönem : 65. Haftadan sonra Tüketilen yem miktarlarýna göre önerilen besleyici madde düzeyleri. TAVUK YEMÝ Ham Protein Kalsiyum Fosfor (Top.) Fosfor (Hazm.) Sodyum Klor Lysine Hazm. Lysine Methionine Hazm. Meth. Meth.+Cystine Hazm.Meth.+Cystine Trytophane Threonine Linoleik Asid Günlük Yem Tüketimine Göre Gerekli Besleyici Deðerler () 1 gr 15 gr 11 gr 115 gr 12 gr 125 gr 17.2 4.5.55.38.16.16.8.66.4.33.73.6.17.55 1.3 16.21 4.29.52.36.16.16.76.62.38.31.69.57.16.53 1.24 15.47 4.9.5.35.15.15.73.6.36.3.66.54.15.5 1.18 14.8 3.91.47.33.14.14.69.57.35.28.63.52.14.48 1.13 14.18 3.75.46.32.14.14.67.55.33.27.61.5.14.46 1.8 13.42 3.6.44.31.13.13.64.53.32.26.59.48.13.44.95 12
BESLEME B PREMÝKSLER Civciv Yemi Büyütme Yemi Tavuk Yemi Vitamin A I.U. 12. 12. 1. Vitamin D3 I.U. 2. 2. 2.5 Vitamin E mg. 2-3* 2-3* 15-3* Vitamin K3 mg. 3** 3** 3** Vitamin B1 mg. 1 1 1 Vitamin B2 mg. 6 6 4 Vitamin B6 mg. 3 3 3 Vitamin B12 mcg. 2 2 25 Pantothenic Acid mg. 8 8 1 Nikotenik Acid mg. 3 3 3 Folik Asit mcg. 1, 1,.5 Biotin mg. 5 5 5 Cholin Mg. 3 3 4 Antioksidan 1-15* 1-15* 1-15* Manganez mg. 1 1 1 Çinko mg. 6 6 6 Demir mg. 25 25 25 Bakýr mg. 5 5 5 Ýyot mg..5.5.5 Selenyum mg..2.2.2 * Vitamin E ve antioksidan miktarý yemdeki, yað oranýna göre ayarlanmalýdýr. ** Isýl iþlem görmüþ yemlerde iki katý dozda kullanýlabilir. 13
BESLEME B HAMMADDELER ÝÇÝN BAZI AMÝNOASÝT VE PROTEÝNLERÝN GERÇEK HAZMOLABÝLÝRLÝK KATSAYILARI Gerçek Hazmolabilirlik Katsayýsý ( olarak) FOSFOR Protein Lysine Methionine Cystine Total Hazmolabilir HUBUBATLAR Buðday Mýsýr Arpa Yüksek Taninli Sorgum Alçak Taninli isorgum 88 89 83 64 92 83 82 8 79 92 89 93 85 74 92 88 82 84 67 8.33.27.36.18.5.17 BÝTKÝSEL YAN ÜRÜNLER Buðday Kepeði Mýsýr Gluten Pirinç Kepek Unu 79 9 75 77 66 76 81 83 8 67 74 61 1.3.57.6.18 HAYVANSAL YAN ÜRÜNLER Et Unu Balýk Unu Tüy Unu Kesimhane Unu 81 88 75 82 78 85 62 71 84 9 67 68 55 79 53 56?? 86 81 YAÐLI TOHUMLAR Fulfet Soya 88 88 86 77 YAÐLI ÇEKÝRDEK KÜSPELERÝ < 2 u glucosinolate Kolza Ayçiçek Tohumu Küspesi 3-34 Soya Fasulyesi Küspesi 44 Soya Fasulyesi Küspesi 46-48 Pamuk Tohumu Küspesi 84 89 87 9 73 8 86 87 89 6 91 94 89 91 78 82 79 79 84 52.89.68.15.1 AMINO ASITLER DL Methionine 99 Lysine HCL Dikalsiyum Fosfat 9 Mona Kalsiyum Fosfat 98 98 97 14
HÝJYEN H Genel 1- Kümeslerinizi mümkün olduðu kadar diðer kümeslerden uzaða kurunuz ve etrafýný çit ile çeviriniz. 2- Çiftliðinizde tek yaþta hayvan bulundurunuz. Özellikle civciv büyütme kümeslerinizle tavuk kümeslerinizi kesinlikle ayrý bölgelerde inþa ediniz. 3- Çiftliðinizde hobi amaçlý da olsa baþka kanatlý bulundurmayýnýz. 4- Çiftliðinizde hiçbir þekilde ziyaretçi, kabul etmeyiniz. 5- Kümeslerinizde kendinize ait özel giysilerinizi giyiniz. Harici ve dahili kýyafetlerinizi ayýrýnýz. 6- Özellikle veteriner ve tamircilerin diðer çiftlikleri de ziyaret ettiðini düþünerek onlar için çiftliðinizde çizme ve tulum bulundurunuz, banyo yaptýrýnýz. 7- Kümese girerken mutlaka el ve çizmelerinizi dezenfekte ediniz. 8- Mümkünse dökme yem kullanýnýz Kamyon þoförünün asla kümes içine girmesine müsaade etmeyiniz. 15 9- Her zaman yeni viyol kullanýnýz. Yumurta kamyonlarýnýn ve eski viyolun her zaman en büyük tehlike olduðunu unutmayýnýz. 1- Vahþi kuþ, fare gibi hastalýk taþýyýcý hayvanlarla her zaman mücadele ediniz ve kümeslerinize girmelerini önlemeye çalýþýnýz. 11- Ölü hayvanlarý ve kullanýlmýþ boþ aþý þiþelerini usulü dahilinde en kýsa zamanda çiftliðinizden uzaklaþtýrýnýz. 12- Ýçme suyunuzu mikrop ve zararlý etkenlerden mutlaka arýndýrýnýz. 13- Yem depo ve silolarýnýzý her yeni yem geliþinde iyice temizleyip dezenfekte ediniz. 14- Çevrede hastalýk ihtimali hissettiðiniz de mutlaka aþý programýnýzý ve çevre korumanýzý gözden geçiriniz. 15- Kafes sistemi kullanýyorsanýz atýk gübrelerinizi kümes çevrenizden uzaklaþtýrmanýn çarelerini arayýnýz.
IÞIK PROGRAMI I Genel Iþýk programý ve kümes aydýnlatmasý tavuklarýn yumurtaya giriþ zamaný, yumurtlama dönemindeki randýman ve yumurta iriliði ile yakýndan alakalýdýr. Büyütme döneminde hayvanlar hedef vücut aðýrlýðýndan zayýf ise bir süre ýþýk miktarýný arttýrarak daha çok yem yemelerini saðlamakta yarar vardýr. Yumurtaya giriþ döneminde 17. Haftada vücut aðýrlýk ortalamalarý düþük olan sürülerde ýþýk programýný bir veya iki hafta ertelemek gerekir. Böylelikle düþük vücut aðýrlýklý hayvanlarýn yumurtaya giriþini geciktirip, yumurtlayamama problemini önlemiþ oluruz. Yaþa göre deðil, vücut aðýrlýðýna göre ýþýk süresini ayarlayýnýz. Kümes Iþýk Yoðunluðu: Yaþ Iþýk Yoðunluðu 2-1 hafta 3 lux 4w/m 2 2-4 hafta 1 lux 3w/m 2 5-17 hafta 6 lux 2w/m 2 18. hafta 2 lux 3.2w/m Aydýnlatma programýnda þu kurallar asla unutulmamalýdýr: Büyütme döneminde 15.haftaya kadar ýþýk süresini asla arttýrmayýnýz. 18. Haftadan sonra ýþýk süresini asla azaltmayýnýz. Gün ýþýðý zorlamadýðý taktirde 18.haftada 1 saat ýþýk veriniz. Gün ýþýðý zorlamadýðý taktirde 24.haftada 14 saat ýþýk veriniz. 16
IÞIK PROGRAMI I TÜRKÝYE ÝÇÝN GÜN IÞIÐI SÜRELERÝ Hafta Tarih Enlem 35-4 C 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 21 22 23 24 25 26 1 Ocak 8 Ocak 15 Ocak 22 Ocak 29 Ocak 5 Þubat 12 Þubat 19 Þubat 26 Þubat 5 Mart 12 Mart 19 Mart 26 Mart 2 Nisan 9 Nisan 16 Nisan 23 Nisan 3 Nisan 7 Mayýs 14 Mayýs 21 Mayýs 28 Mayýs 4 Haziran 11 Haziran 18 Haziran 25 Haziran 9.4 9.4 1. 1.1 1.2 1.3 1.4 11. 11.2 11.4 12. 12.1 12.3 12.5 13. 13.2 13.3 13.5 14. 14.2 14.3 14.4 14.4 14.4 14.4 14.4 Hafta 27 28 29 3 31 32 33 34 35 36 37 38 39 4 41 42 43 44 45 46 47 48 49 5 51 52 Tarih 2 Temmuz 9 Temmuz 16 Temmuz 23 Temmuz 3 Temmuz 6 Aðustos 13 Aðustos 2 Aðustos 27 Aðustos 3 Eylül 1 Eylül 17 Eylül 24 Eylül 1 Ekim 8 Ekim 15 Ekim 22 Ekim 29 Ekim 5 Kasým 12 Kasým 19 Kasým 26 Kasým 3 Aralýk 1 Aralýk 17 Aralýk 24 Aralýk Enlem 35-4 C 14.4 14.4 14.3 14.2 14.1 13.5 13.4 13.2 13.1 12.5 12.3 12.1 12. 11.4 11.2 11.1 11. 1.4 1.2 1.1 1. 9.5 9.4 9.4 9.4 9.4 17
IÞIK PROGRAMI I Büyütme Dönemi Ýlk iki gün 24 saat ýþýk veriniz. 1 NÝSAN - 15 EYLÜL ARASI ÇIKAN CÝVCÝVLER ÝÇÝN; 2.Haftaya kadar gün ýþýðýnda bakýlacak. 16 EYLÜL - 31 MART ARASI ÇIKAN CÝVCÝVLER ÝÇÝN; Büyütme dönemi içindeki en uzun günü belirleyiniz. 2.Haftaya kadar o miktarda ýþýk veriniz. Yumurtlama Dönemi 19.Haftada gün ýþýðý miktarý 12 saatin altýnda ise 19.haftada ýþýðý 12 saatte çýkarýnýz. Ondan sonra her hafta yarým saat arttýrarak 16 saat ýþýða kadar yükseltiniz. 2.Haftada gün ýþýðý miktarý 12 saatin üstünde ise her hafta yarým saat arttýrarak 16 saat ýþýða kadar yükseltiniz. Iþýk programýnýz için HASTAVUK UZMANLARINA danýþabilirsiniz. 18
DEZENFEKSÝYON D Genel A) Kümesleriniz Doluyken; 1- Kamyon ve ekipmanlar her giriþ ve çýkýþlarda mutlaka ilaçlanmalýdýr. 2- Çizmeler her kümese giriþte ilaçlanmalý, ilaç havuzlarý en az haftada bir veya iki kere temizlenip taze ilaç koyulmalýdýr. 3- Tuvalet, soyunma odalarý, yumurta odalarý ve depolar her gün temizlenip ilaçlanmalýdýr. 4- Kümes içleri çevrede hastalýk görüldüðü taktirde her gün uygun bir dezenfektanla ilaçlanmalýdýr. 5- Suluklar haftada bir yýkanýp dezenfekte edilmelidir. B) Kümesleriniz Boþaltýlýnca; Hayvanlarýnýzýn hepsinin kümesten taþýnmasýndan sonra yapýlacak temizlik ve dezenfeksiyon iþlemini aþaðýdaki sýrayla uygulayýnýz. 1- Kümesin içinde ve çevresinde serbest gezinen tüm kanatlýlar ortadan kaldýrýlmalýdýr. 2- Eski yemler ve gübreler kümesten uzaklaþtýrýlmalýdýr. 3- Ekipmanlar uzaklaþtýrýlmalý, temizlenip dezenfekte edilmeli ve güneþte bekletilmelidir. 4- Tavan ve duvarlar hortum tutularak yýkanmalý, bu arada tabanýn nemlenmesi saðlanmalýdýr. 5- Eski altlýk kalýntýlarýnýn tamamý kümesten uzaklaþtýrýlmalýdýr. 6- Su, mümkünse deterjanlý su ile kümesin içi hiç toz ve tüy kalmayacak þekilde süpürüldükten sonra iyice yýkanmalý, yýkandýktan sonra tekrar süpürülmelidir. 7- Kümeste gerekli tamiratlar yapýlmalýdýr. 8- Giriþ-Çýkýþlar ve çeþitli kullaným alanlarý temizlenmelidir. 9- Ýnsektisit kullanýlmalýdýr. 1- Kümes uygun iki ayrý dezenfektanla iki kez ilaçlanmalýdýr. 11- Kafes kümeslerinde yýkamayý yaptýktan sonra pürmüzle (alev makinasý) kafeslerin yakýlmasýný ihmal etmeyiniz. 19
DEZENFEKSÝYON D 12- Duvarlar kireç, taban ise göztaþý ile badana edilmelidir. 13- Dezenfekte edilmiþ ekipmanlar yerleþtirilmelidir. 14- Tüm suluk, depo ve sistemler klorlu sudan geçirilerek dezenfekte edilmelidir. 15- Yeni altlýk yerleþtirilmelidir. 17- Kümes 2-4 hafta dinlendirilmelidir. 18- Çevredeki otlar biçilmeli, çöp ve pislikler atýlýp yakýlmalý ve böylece kümes etrafýnda 15-3 metrelik temiz alan yaratýlarak sinek, fare ve sýçan kontrol edilmelidir. Kullanacaðýnýz dezenfektan oranlarý için HASTAVUK UZMANLARINA danýþabilirsiniz. 16- Yumurta depolarý ve bakýcý evleri dezenfekte edilmeli, bakýcýya yeni dönem için yeni tulum ve çizme verilmelidir. ÖNEMLÝ NOT: GUMBORO RÝSKÝ OLAN BÖLGELER- DE ALTLIK VE EKÝPMANLAR KÜMESTEN ÇIKARILMADAN ÖNCE DEZENFEKSÝYON YAPILMALIDIR. DEZENFEKTANLAR SEÇÝLMELÝ VE FUMÝGASYON MUTLAKA YAPILMALIDIR. 2
AÞILAMA A Genel Aþýlama programý ve uygulama þekilleri çevre ve kümes þartlarýna göre deðiþmektedir. Bu yüzden mutlaka bölge veterinerinize ve HASTAVUK UZMANLARINA danýþmanýzda büyük yarar vardýr. Aþý uygulamalarýnýzýn baþarýlý olmasý için aþaðýdakilere dikkat etmelisiniz. Aþýlar güvenilir firmalardan alýnmalý, orjinal etiket taþýmalý, imal tarihi ve son kullanma tarihi belli olmalý, sizde O ve aldýðýnýz yerde (+4 - +8 C) depoda muhafaza edilip edilmediðinden emin olmalýsýnýz. Aþý uygulanacak sürünün genel saðlýk durumunu bilmelisiniz. Çevrede salgýn hastalýk olup olmadýðýný incelemeli ve durumun ciddiyetini araþtýrmalýsýnýz. Sürüye önceden uygulanan aþýlarý bilmelisiniz. Sürünün büyüklüðü ve hayvanlarýn yaþýný göz önünde tutmalý, aþýlanacak hayvanlarýn ayný yaþ grubunda olmalarýna dikkat etmelisiniz. Sürünün meternal antikor düzeyini bilmelisiniz. Ýkinci aþýlamadan önce, ilk aþýlamanýn etkinliði ve ikincinin gerekliliðini inceleyiniz. Aþý uygulamalarý ve kontrol test sonuçlarýný mutlaka kaydetmelisiniz. Ayný hastalýða veya farklý hastalýklara karþý canlý aþý uygulamalarý arasýnda 5-6 gün gibi bir aralýk býrakmalýsýnýz. Aþýyý uygulayan kiþiler bu konuda bilgili ve deneyimli olmalýdýr. Aþý prospektüslerini dikkatlice okumalý ve üretici firmanýn önerileri doðrultusunda uygulamalýsýnýz. Hayvanlarýn hepsinin önerilen dozda aþý almalarýna dikkat etmelisiniz. Aþýlamalar için günün serin saatlerini seçmelisiniz. Aþý uygulamasý bittikten sonra boþ aþý þiþelerini yakarak veya dezenfekte ederek imha etmelisiniz. 21
AÞILAMA A Baþlýca aþý uygulama yöntemleri ve dikkat edilecek noktalar; A) Ýçme suyu ile aþýlama, yönteminde aþýnýn baðýþýklýk verme yeteneði düþüktür. Sürü içindeki hayvan ile deðiþik oranlarda antikor oluþturmaktadýr. Buna raðmen bu uygulamanýn ekonomik, pratik ve çabuk olmasý, aþý reaksiyonu ve streslere yol açmamasý gibi nedenlerden dolayý yaygýndýr. Uygulama sýrasýnda þunlara dikkat edilmelidir. Aþý verilecek suyun temiz, sertliðinin normal, serin olmasý ve herhangi bir dezenfektan madde (aþýdan üç gün önce ve sonraya kadar) içermemesine özen gösterilmelidir. Suluk sayýsý yeterli olmalý, gerekirse ilave edilmelidir. ( 25-3 hayvana bir askýlý suluk, 5 hayvana bir nipel, 1 hayvana 5-1 cm. oluklu suluk mesafesi hesaplanmalýdýr.) Aþý hazýrlanýrken ve daðýtýlýrken plastik malzemeler kullanýlmalýdýr. Hazýrlanan aþý kümes ana deposu yerine doðrudan suluklara konulmalýdýr, bittikçe ilave edilmelidir. Kümes sistemleri içinde en baþarýlýsý yer sistemlerinde uygulanmaktadýr. Aþýnýn karýþtýrýlacaðý içme suyu hayvanlarýn en fazla 2 saat içinde tüketecekleri miktarda olmalýdýr. Ancak hayvanýn yaþý ne olursa olsun 1 hayvan için kullanýlacak su miktarý, 4 litreyi geçmemelidir. Aþý virüsünü korumak için suda 2 gr/lt. hesabýyla yaðsýz süttozu katýlmalý, 1 saat bekletildikten sonra aþý ilave edilmelidir. B) Sprey (Püskürtme), uygulamalarýnda 3 hafta yaþa kadar iri taneli zerrecikler, daha sonra ince taneli zerrecikler püskürtülmelidir. Dikkatli ve uygun ekipmanla yapýldýðýnda en etkili metotlardan biridir. Hayvanlarýn fazla ýslanmamalarýna dikkat edilmelidir. 1 Hayvan için; - 6. Haftalar arasýnda (1-15 mikron) direkt püskürtme metodu ile 1-15 ml. saf su 7-14. Haftalar arasýnda (4-5 mikron) sisleme metodu ile 3-6 ml. saf su. 16. Haftadan sonra (15-2 mikron) sisleme metodu ile 3-6 ml. saf su hesaplanmalýdýr. 22
AÞILAMA A C)Göz - Burun damla, yöntemi titizlikle uygulandýðýnda baþarýlý sonuçlar alýnmaktadýr. D)Gaga daldýrma, bu yöntem ilk haftalarda uygulanan, buruna damlatmanýn deðiþik bir þeklidir. 1 Doz aþý 2-3 ml. temiz suda eritilir. Karýþým uygun derinlikte küçük lastik veya porselen kaba konur. Hayvanýn gagasý ve burun delikleri aþý karýþýmýna batýrýlýr. ÖNEMLÝ NOT: MUTLAKA YAPTIÐINIZ AÞILARIN TUTUP TUTMADIÐINI KONTROL ETTÝRÝNÝZ. AÞIYI NE ZAMAN YAPTIÐINIZI KAYITLARINIZA ÝÞLEYÝNÝZ. Kullanacaðýnýz aþý programý için HASTAVUK UZMANLARINA her zaman danýþabilirsiniz. E)Enjeksiyon (Ýðne), bu uygulama mutlaka tecrübesi olan kiþilere yaptýrýlmalýdýr. Aksi taktirde felç ve karaciðer yýrtýlmalarýndan dolayý ölümlere sebep olunur. 23
ANA KURALLAR DÖNEM: -4. HAFTALAR ARASI A ANA HEDEFLER: Uniform ( eþit aðýrlýkta) bir sürü elde etmek. 16. Haftada doðru aðýrlýða ulaþmak için 4. Hafta sonu vücut aðýrlýðýný mutlaka 275 grama ulaþtýrmak. Mükemmel yaþanabilirlik oraný saðlamak. NASIL? 1-EKÝPMAN YERDE Ilýman Ýklim Sýcak Ýklim KAFESTE Civciv Suluðu Nipel Suluk Asma Suluk Civciv Yemliði Yemlik Kanal Yemlik (1 Adet) (1 Adet) (1 Adet) (1 Adet) (1 Adet) (1 cm.) 1 hayvan 16 hayvan 16 hayvan 5 hayvan 5 hayvan 4 hayvan 7 hayvan 1 hayvan 12 hayvan 5 hayvan 5 hayvan 4 hayvan 5 hayvan 16 hayvan Tel üstüne kaðýt 2.5 cm. 2-HAYVAN YOÐUNLUÐU 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta YERDE 2 4 adet/m 2 3 adet/m 2 adet/m 2 2 adet/m 2 KAFESTE 2 6 adet/m 2 6 adet/m 6 adet/m 2 6 adet/m 2 3-CÝVCÝV YERLEÞTÝRME Yem vermeden önce 3-4 saat su içmelerini saðlayýn. Rutubetin 6-7 den aþaðý olmamasýný saðlayýn. Aksi taktirde su kaybý oluþur. Hayvanlarýn eþit daðýlýmýný saðlayýn. Sürekli gözlemleyin, hatalarý düzeltin. 24
ANA KURALLAR DÖNEM: -4. HAFTALAR ARASI A 4-IÞIK 16-17-18. Sayfalara bakýnýz. 5-YEMLEME Mümkünse kýrma pelet yem (önce paletlenip sonra tekrar kýrýlmýþ yem) kullanýn. Ilýman iklimlerde - 28 gün arasý hayvan vücut aðýrlýðý 275 gram olana kadar, Sýcak iklimlerde - 35 gün arasý hayvan vücut aðýrlýðý 365 gr. olana kadar, kýrma pelet yem verilmesinde büyük yarar vardýr. Her hafta bir veya iki kere yemlikler komple boþalana kadar yemleri yedirtiniz. Çeþitli yem uygulamarýyla ulaþýlacak vücut aðýrlýklarýný gösteren tablolar : Civciv Yemi Enerjisi 31 kcal 279 kcal Toz Yemle 5. Hafta Sonu Vücut Aðýrlýðý 38 gram 35 gram Kýrma Pelet Yemle 5. Hafta Sonu Vücut Aðýrlýðý 4 gram 38 gram Starter yemindeki protein oranlarý ile vücut aðýrlýðý arasýndaki iliþkiyi gösterir tablo: Protein (Civciv Yemi) Hazmolabilir Lysine Hazmolabilir Methionine+Cystine 4. Hafta Sonu Vücut Aðýrlýðý 2 1.1.76 29 gram 18.91.69 26 gram 25
ANA KURALLAR 6-SU DÖNEM: -4. HAFTALAR ARASI A Civcivler gelmeden önce suluk hatlarýný dezenfekte edip, temizleyiniz. Sýk sýk içme suyunu klorlayýnýz. Hat sonunda düzenli olarak etkin klor seviyesini ölçünüz. O Ýlk birkaç gün suyun 25 C olmasýna dikkat ediniz. Ýlk 24 saat içinde her türlü ilaç uygulamasýndan kaçýnýnýz. 7-HAVALANDIRMA 1. adet hayvan için : 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta 3 35 m /saat 3 7 m /saat 3 11 m /saat 3 2 m /saat hava gerekir. 8-ISI Hayvan seviyesinde; YAÞ 1-2. Gün 3-4. Gün 5-7. Gün 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta 6. Haftadan itibaren O ISI C 33 31 3 29 27 24 2 Min 18-Max 3 O O Ýdeal ýsý ise 18 C - 24 C olmalý. O O *Vücut ýsýsý optimum 4 C - 41 C olmalý. Kümes sýcaklýðýnýn baþtan sona kümes boyunca ayný düzeyde tutulmasýna özen gösterilmelidir. Kümes sýcaklýðý kontrol için kümes boyunca birincisi baþa, ikincisi ortaya, üçüncüsü kümesin sonuna olmak üzere en az üç termometre ile tabandan 5 cm yüksekliðe asýlýr. Kümes içerisinde sýcaklýk farklarýnýn fazla olmamasýna özen gösterilmeli, sýcaklýk deðerleri belirli aralýklarla not edilmelidir. 9-TARTIM 28. Güne kadar her hafta 2 adetlik gruplar halinde tartým yapýnýz. 28. Günden itibaren en az 1 adet hayvaný tek tek tartýnýz. 26
ANA KURALLAR DÖNEM: -4. HAFTALAR ARASI A 1-GAGA KESÝMÝ Normal þartlarda gaga kesimi gerekmemekle birlikte çok parlak ýþýk alan pencereli kümeslerde gagalama ve tüy çekmeyi önlemek için uygulamakta yarar vardýr. Gaga kesiminde dikkat edilmesi gereken noktalar: 1- Sadece saðlýklý ve stressiz hayvanlarda gaga kesiniz. 2-7 ila 14 gün veya 9. Hafta ila 1. Hafta arasýnda uygulama yapýnýz. 3- Sadece çok tecrübeli kiþilerin gaga kesmesine müsaade ediniz. 4- Çok yavaþ ve dikkatli çalýþýnýz. 5- Bir býçak ile 5 adetten fazla gaga kesmeyiniz. 6- Gagayý mutlaka daðlayýnýz. Yeterli ýsýda ve sürede daðlanmayan gagalar ileride uzamaya sebep olurlar. 7- Gaga kesimine baþlamadan evvel hayvanlarý 12 saat yemsiz býrakýnýz. 8- Gaga keser kesmez, hayvanlarýn derhal yem yemesini saðlayýnýz. 9- Yemliklerdeki yem seviyesini yükseltiniz. (En az 2-3 cm. kalýnlýk) 1- Kesim öncesi ve sonrasýnda hayvanlarýn içme sularýna ACK vitamini vermeniz, stresi azaltacaktýr. 11- Soðuk kümeslerde gaga kesimi yapmayýnýz. 12- Gaga kesimi yaparken hiçbir zaman burun deliklerine 2 mm. den fazla yaklaþmayýnýz ve hayvanlarýn dillerinin yanmamasýna dikkat ediniz. KÖTÜ BÝR GAGA KESÝMÝ YAPMAKTANSA, HÝÇ GAGA KESÝMÝ YAPMAMAK DAHA ÝYÝDÝR. Düzgün Kesilmiþ Gaga Örnekleri 1. Günde kesilmiþ 8-1. Haftada kesilmiþ 27
ANA KURALLAR DÖNEM: -4. HAFTALAR ARASI A 11-ÝLK HAFTA ÖLÜMLERÝNÝZÝ AZALTMAK ÝÇÝN Hayvan Yoðunluðu Asla kafeste metrekareye 6 adetten, yerde metrekareye 4 adetten fazla civciv koymayýnýz. Isý Civcivler kümese gelmeden bir gün evvelden kümes ýsýnýzý 3 C ye çýkartýnýz. O Civcivler gelip kümese yerleþtirildikten hemen sonra ýsýyý 33 C yükseltiniz. Aydýnlatma 4 metre ara ile en az 1 W. lýk ampullerle kafes aralarýna civciv konulacak gözlerin en ücra köþesini 4 lux güçte aydýnlatacak þekilde düzenlenmeli, civcivlerin yem ve suyu bulmasýna çok dikkat edilmelidir. Patlak ve tozlu ampul bulundurulmamalýdýr. Altlýk Civcivlerin ilk hafta rahat edebilmeleri amacýyla kafes tabanýna plastik altlýk ve bunun üzerine en az 3 kat karton veya kaðýt serilmelidir. Islanan ve yýrtýlan kaðýt örtüler sýrayla çýkarýlýp atýlmalýdýr. Suluklar Her kafes gözünde en az 3 nipel bulunmalý ve 2 adedine kadeh takýlmalýdýr. Kadehler bir hafta muhafaza edilip sonra çýkarýlmalýdýr. Bozuk akýtýlan nipeller deðiþtirilmeli ve kadehlerin su seviyesi kontrol edilmelidir. Civciv gelmeden önce mutlak 18 C den soðuk olmayan taze su verilmelidir. Soðuk su civcivlerde kýç mühürlenmesine sebep olmaktadýr. Civcivler büyüdükçe suluklarýn seviyeside yükseltilmeli 3 günden sonra nipele göre suluk ayarý yapýlýp civcivin hem kadehten hemde nipelden su içmesi saðlanmalýdýr. Kadehler çýkartýldýðýnda civcivin nipele alýþýp alýþmadýðý mutlaka kontrol edilmelidir. 28
ANA KURALLAR DÖNEM: -4. HAFTALAR ARASI A Yemleme Yem ilk hafta boyunca civcivlerin hemen yaný baþýnda bulunmalýdýr. Bunun için yem, altlýðýn üzerindeki kaðýda atýlmalýdýr. Yemleme sýk sýk azar azar yapýlmalý, 5. günden itibaren panjurlar yukarý çekilerek civcivler hem dýþardan, hem de gazete üzerinden yem yemeye alýþtýrýldýktan sonra dýþarýdaki yemliklerden yem verilmeye baþlanmalýdýr. Civcivlerde yem zayiatýný önlemek için gazete ve kartonun üzerine fazla yem atýlmamalý gözün tamamýna gazete veya karton serilmeli nipellerin üzerinden gazeteye ufak delikler açýlmalýdýr. Civcilerin ilk günlerde yem yiyip yemediklerini anlamak için kursaklarý kontrol edilmeli ve yemle yeterince dolu olup olmadýðýna bakýlmalýdýr. Aþýlama Kutularda veya kafes gözü içerisinde sprey aþý yapýlacak ise uygulama 5-6 cm. uzaktan yapýlmalý, aþýrý su ve tulumba bozukluðundan dolayý hayvanlar ýslatýlmamalýdýr. Burada kullanýlacak ekipmanlar, bu iþler için tasarlanmýþ ekipmanlarca yapýlmalýdýr. Inaktif aþý gaga kesiminden önce yapýlmalýdýr. 12- ALINMASI GEREKEN KAYITLAR: 1- Ölüler 2- Isý 3- Su tüketimi 4- Yem tüketimi 5- Vücut aðýrlýðý 6- Iþýk yoðunluðu (Günlük) (günlük) (günlük) (günlük) (haftalýk) (haftalýk) 29
ANA KURALLAR DÖNEM: -4. HAFTALAR ARASI A! 4. HAFTA SONUNDA HEDEF AÐIRLIÐA ULAÞAMADIYSANIZ, BÜYÜK ÝHTÝMALLE AÞAÐIDAKÝ HATALARI YAPTINIZ: 1- KAFESTE METREKAREYE 6 ADETTEN, YERDE METREKAREYE 4 ADETTEN FAZLA CÝVCÝV KOYDUNUZ. 2- KÜMESÝNÝZÝ ÝLK ÝKÝ GÜN CÝVCÝV SEVÝYESÝNDE 35 C DE ISITAMADINIZ. 3- KAFESTE ÝLK GÜN ÝLK SAATLERDE CÝVCÝVLERÝN SUYU RAHAT BULABÝLMESÝ ÝÇÝN KAFES ÝÇÝNDEKÝ GEREKLÝ 4 LUX IÞIK YOÐUNLUÐUNU SAÐLAYAMADINIZ. 4- KULLANDIÐINIZ CÝVCÝV YEMÝ ÖNERÝLEN KALÝTEDE DEÐÝLDÝ. 5- GAGA KESÝMÝNDE VEYA AÞI UYGULAMALARINDA STRESS YARATICI HATALAR YAPTINIZ. 3
ANA KURALLAR DÖNEM: 5-16. HAFTALAR ARASI A ANA HEDEFLER: 5 randýmanda 15 gr. vücut aðýrlýðýna ulaþmak. 8 uniformiteye ulaþmak Ýyi bir yem yeme alýþkanlýðý saðlamak Ön mide ve taþlýðý geniþletmek. NASIL? 1-EKÝPMAN Ilýman Ýklim Sýcak Ýklim Asma Suluk Nipel Suluk Kanal Yemlik Yuvarlak Yemlik (1 Adet) (1 Adet) (1 cm) (1 Adet) 1 hayvan 1 hayvan 2 hayvan 25 hayvan 8 hayvan 8 hayvan 2 hayvan 25 hayvan 2-HAYVAN YOÐUNLUÐU 5. Haftadan itibaren: Ilýman Ýklim Sýcak Ýklim YERDE 13/m 2 11/m 2 KAFESTE 32/m 2 27/m 2 3- SU Hayvanlarýn içtikleri su miktarý kümes ýsýsýna ve yem tüketimine baðlý olarak aþaðýdaki tabloda görülen su / yem oranýna göre deðiþir. Hayvanlara verilecek suyun kalitesi, içme suyu kalitesinde olmalýdýr. ISI 15 C 2 C 25 C 3 C BÜYÜTME DÖNEMÝNDE 1.6 1.7 2.3 3. 31 YUMURTLAMA DÖNEMÝNDE 1.7 1.8 2.1 3.1
ANA KURALLAR DÖNEM: 5-16. HAFTALAR ARASI A Kullanýlan Ýçme Suyu Aþaðýdaki Özelliklere Sahip Olmalýdýr: Su Kalitesi Birim Referans Deðer Fekal Koliform 25 ml Patojen Stafilokoklar 1 ml Salmonella 1 ml Eschererchia Coli 25 ml Nitrat mg/l 25 Amonyum mg/l,5 Demir mg/l,5 Mangan mg/l,2 Sülfat mg/l Sodyum mg/l PH 7 Kabul Edilebilen En Yüksek Deðer 5,5,2,5 25 2 6,5-9 4-YEMLEME Yemlikleri hergün 1 kez yedirerek boþaltýnýz. 1. - 12. haftadan itibaren yemlikleri günde 2-3 saat boþ býrakýnýz. Son yemi ýþýklar sönmeden 2-3 saat evvel veriniz. Grid / hayvan baþýna 3. - 8. Haftalar arasý : 2 gr./hayvan haftada bir kez (3-4 mm) 9. Haftadan sonra : 3 gr./hayvan ayda bir kez (4-6 mm) veriniz. Yemin elek analizi aþaðýdaki gibi olmalýdýr. -.5 mm..51-1. mm. 1.1-1.5 mm. 1.51-2. mm. > 2. mm. 19 21 35 15 1 32
ANA KURALLAR DÖNEM: 5-16. HAFTALAR ARASI A 5- IÞIK 16-17-18. Sayfalara bakýnýz. 6-TARTIM Her haftanýn son günü öðleden sonra en az 1 adet ve toplam sürünün 1 ini tek tek tartýnýz. Vücut aðýrlýðý grafiðine ortalama vücut aðýrlýðýný mutlaka iþaretleyiniz. Üniformite hesabý yapýnýz. Örnek: Ortalama aðýrlýk +1 (1 x 1.1) -1 (1 x.9) = 1 gr. = 11 gr. = 9 gr. 9 gram - 11 gram arasýndaki olarak hayvan adedi miktarýna üniformite denir. 7- ALINMASI GEREKEN KAYITLAR: 1- Ölüler 2- Isý 3- Su tüketimi 4- Yem tüketimi 5- Yemliklerin boþ býrakýldýðý süre 6- Zaman saatlerinin güneþ batýþ ve doðuþuna göre ayarý 7- Vücut aðýrlýðý 8- Iþýk yoðunluðu (günlük) (günlük) (günlük) (günlük) (günlük) (haftalýk) (haftalýk) (haftalýk) 33
ANA KURALLAR DÖNEM:17-28. HAFTALAR ARASI A ANA HEDEFLER Yem tüketiminde hýzlý artýþ saðlamak 5 randýmandaki vücut aðýrlýðý ile pik randýmandaki vücut aðýrlýðý arasýnda 4 gr. artýþ saðlamak. Yumurta aðýrlýðýnda hýzlý artýþ saðlamak. NASIL? 1- EKÝPMAN Asma Suluk Nipel Suluk Kanal Yemlik Yuvarlak Yemlik (1 Adet) (1 Adet) (1 cm) (1 Adet) Ilýman Ýklim 1 hayvan 1 hayvan 2 hayvan 25 hayvan Sýcak Ýklim 8 hayvan 8 hayvan 2 hayvan 25 hayvan 2- HAYVAN YOÐUNLUÐU 17.haftadan itibaren: Ilýman Ýklim Sýcak Ýklim YERDE 2 8 / m 2 7 / m KAFESTE 2 27 / m 2 22 / m 3- TRANSFER Transfer hayvanlarda vücut aðýrlýðý kaybýna sebep olur. Mesafe ve iklim þartlarýna baðlý olarak bu kayýp 15 e ulaþabilir. Dikkat Edilecek Noktalar: Nipel suluklarýn iyi çalýþýp çalýþmadýðýný tek tek kontrol ediniz. Transferi 2 randýmandan en az 1 gün evvel bitiriniz. Yem vermeden önce 3-4 saat su içmelerini bekleyiniz. Transfer günü 22 saat ýþýk veriniz. Gerekiyorsa su içmeyi teþvik için ýþýk yoðunluðunu 4-7 gün arttýrýnýz. 34
ANA KURALLAR DÖNEM: 17-28. HAFTALAR ARASI A 4- YEMLEME: Mutlaka yumurta baþlangýç yemi kullanýnýz. Yumurta baþlangýç yeminin amino asit deðerleri tavuk yeminden 7 daha fazla olmalýdýr. Yemin 75-8 miktarýnýn tanecik çapý.5-3.2 mm. arasýnda olmalýdýr. Yemin en az 6 ý öðleden sonra ve gece yenecek þekilde yem verme programý yapýnýz. Günün ortasýnda yemliklerin içindeki yemi bir kere mutlaka iyice bitirtiniz. Yumurta baþlangýç yeminin sadece kýsa bir dönem için kullanýlmasý önerilir. Yumurta baþlangýç yemi, erken olgunluða eriþen yarkalar için gerekli besleyici deðerin alýnmasýný saðlarken, geç olgunluða eriþen diðer yarkalarýn alacaklarý besin deðerlerine engel teþkil etmez. Rasyonlarýnýzda ham selluloz oranýný 5 in altýna düþürmeyiniz. Yemleme programý makine sisteminize uyduðu taktirde aþaðýdaki gibi uygulanabilir. Ýki Kere Daðýtýmlý Sistem: Yemin 2/3 ü ýþýklar sönmeden 5-6 saat önce Yemin 1/3 ü sabah ýþýklar yandýktan 2-3 saat sonra. Üç Kere Daðýtýmlý Sistem: Yemin 1/3: Iþýklar sönmeden 5-6 saat önce Yemin 1/3: Iþýklar sönmeden 2-3 saat önce Yemin 1/3: Sabah ýþýklar yanar yanmaz. 5- IÞIK 16-17-18. Sayfalara bakýnýz. 6- ISI Transferden pik randýmana çýkana kadar mümkünse büyütme kümesinde taþýma anýndaki ýsýyý saðlayýnýz. Pikten sonra þartlar müsaade ederse yavaþça 24 C çýkmaya çalýþýnýz. Ýdeal ýsý 2 C - 24 C arasýndadýr. 35
ANA KURALLAR DÖNEM: 17-28. HAFTALAR ARASI A 7- IÞIK YOÐUNLUÐU En kötü bölgede bile.5 lux ü saðlayýnýz. Eþit daðýlmýþ, üniform bir ýþýk yoðunluðu saðlayýnýz, böylelikle Yem zayiatýný azaltýrsýnýz. Yem dönüþüm oranýnýz daha iyi olur. Sinirlilik ve ölüm oraný azalýr. 8- YAÞANABÝLÝRLÝK Ölüm oranýný azaltmak için: Ýçme suyunu klorlayýnýz. Gaga daðlamayý ve kesmeyi doðru þekilde yapýnýz. Iþýk yoðunluðunu kontrol ediniz. 9- ALINMASI GEREKEN KAYITLAR: 1- Ölüler 2- Isý 3- Su tüketimi 4- Yem tüketimi 5- Yumurta aðýrlýðý 6- Yumurta kütlesi 7- Vücut aðýrlýðý 8- Zaman saatlerinin güneþ batýþ ve doðuþuna göre ayarý 9- Iþýk yoðunluðu 1- Su kalitesi 11- Yumurta miktarý (günlük) (günlük) (günlük) (günlük) (haftalýk) (haftalýk) (haftalýk) (haftalýk) (3 ayda bir) (3 ayda bir) (günlük) 36
ANA KURALLAR DÖNEM: 28. HAFTADAN SONRA A ANA HEDEFLER: Ýyi bir kabuk kalitesi elde etmek Ýyi bir yem dönüþüm oraný elde etmek Ýyi bir randýman sürekliliði saðlamak 1-YEMLEME Mümkün olan en az kerede yem vermeye çalýþýnýz. Yemin 75-8 miktarýnýn tanecik çapý.5-3.2 mm. arasýnda olmalýdýr. Yemin en az 6 ý öðleden sonra ve gece yenecek þekilde yem verme programý yapýnýz. Günün ortasýnda yemliklerin içindeki yemi bir kere mutlaka iyice bitiriniz. Rasyonlarýnýzda ham selluloz oranýný 4 ün altýna düþürmeyiniz. Yemleme programý makine sisteminize uyduðu taktirde aþaðýdaki gibi uygulanabilir. Ýki Kere Daðýtýmlý Sistem: Yemin 2/3 ü ýþýklar sönmeden 5-6 saat önce; Yemin 1/3 ü sabah ýþýklar yandýktan 2-3 saat sonra. Üç Kere Daðýtýmlý Sistem: Yemin 1/3: Iþýklar sönmeden 5-6 saat önce Yemin 1/3: Iþýklar sönmeden 2-3 saat önce Yemin 1/3: Sabah ýþýklar yanar yanmaz. 2-KABUK KALÝTESÝ Yemdeki kalsiyum miktarýnýn 5 ini 2-5 mm. irilikte veya istiridye kabuðu þeklinde veriniz, böylelikle taþlýkta daha çok kalmasýný saðlayýnýz. Yem veriþ zamanýný ona göre ayarlayarak kalsiyum alýmýnýn mümkün olduðunca öðleden sonra ve gece olmasýný saðlayýnýz. 5. haftadan itibaren yemdeki kalsiyum miktarýný arttýrýnýz. 37
ANA KURALLAR DÖNEM: 28. HAFTADAN SONRA A 3- YUMURTA AÐIRLIÐI VE KALÝTESÝ:! Yumurta aðýrlýðý için aþaðýdaki kurallar geçerlidir. Hayvanlar yumurtlamada 1 hafta geciktiði taktirde ortalama yumurta aðýrlýðý 1 gram artar, buna mukabil toplam yumurta adedi 4.5 adet azalýr, ama toplam aðýrlýk olarak yumurta miktarý ayný kalýr. Yumurta aðýrlýðý açýsýndan standartlara uygun olmasý için 5 randýmanla pik randýman arasýndaki sürede vücut aðýrlýðý 25 gram artmalýdýr. Bu yüzden hayvanlarýn önerilen kalitede yem yemeleri saðlanmalýdýr. Kümes ýsýsý 23 C - 27 C arasýnda her 1 C artýþýnda yumurta aðýrlýðý.5-1 arasý azalýr. 27 C nin üstünde ise her 1 C artýþýnda yumurta aðýrlýðý 1-1.5 arasý azalýr. Rasyonda amino asit miktarýnýn ve bitkisel yað oranýnýn (dolayýsýyla lineloik asit miktarýnýn) artmasý yumurtayý irileþtirir. Yemde enerjinin artmasý yumurtayý irileþtirir, bu yüzden 27 kcal/kg dan daha düþük enerji seviyeli yem cinsleri kullanmayýnýz. 4-ALINMASI GEREKEN KAYITLAR: 1- Ölüler 2- Isý 3- Su tüketimi 4- Yem tüketimi 5- Yumurta aðýrlýðý 6- Yumurta kütlesi 7- Vücut aðýrlýðý 8- Su kalitesi 9- Iþýk yoðunluðu 1- Yumurta miktarý (günlük) (günlük) (günlük) (günlük) (aylýk) (haftalýk) (aylýk) (3 ayda bir) (3 ayda bir) (günlük) 38
Randýman H.D. () 1 95 9 85 8 75 7 65 6 55 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 LOHMANN KAHVE - LB Yumurta Aðýrlýðý (gr) 2 22 24 26 28 3 32 34 36 38 4 42 44 46 48 5 52 54 56 58 6 62 64 66 68 7 72 74 76 78 8 85 8 75 7 65 6 55 5 45 4 35 3 Yaþ (Hafta)
VÜCUT AÐIRLIÐI V Haftalara göre vücut aðýrlýk grafiði Aðýrlýk/gr. 25 2 15 1 5 1 4 8 12 16 2 24 28 32 36 4 44 48 52 56 6 64 68 72 76 8 Hafta Hafta Vücut aðýrlýk aralýðý (gr.) Hafta Vücut aðýrlýk aralýðý (gr.) Hafta Vücut aðýrlýk aralýðý (gr.) 4 6 8 1 12 14 16 18 2 22 24 26 28 265-285 458-492 661-79 843-95 16-18 1155-1239 1283-1377 1423-1527 1583-1697 179-1871 1777-1964 185-1995 1815-27 3 32 34 36 38 4 42 44 46 48 5 52 54 1824-216 1829-221 1834-228 1838-232 1843-237 1848-242 1853-249 1857-253 1862-258 1867-263 1872-27 1876-274 1881-279 56 58 6 62 64 66 68 7 72 74 76 78 8 1886-284 1891-291 1895-295 19-21 195-215 191-2112 1914-2116 1919-2121 1924-2126 1929-2133 1933-2137 1938-2142 1942-2147