M 324 YAPI DONATIMI Isı Kaybı Dr. Salih KARAASLAN Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Gazi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü
Bir Hacimdeki Isı Kayıpları Bina ısı kaybı hesabının yapılmasında TS 2164 standardı kullanılır. TS 2164'e göre bir hacimden ısı kaybı; Yapı bileşenlerinden ısı geçişi (iletimsel (transmisyon) ısı kaybı) Hava sızıntısı (enfiltrasyon ısı kaybı) olmak üzere iki şekildedir. Gerçek ısı kaybı, iletimsel ısı kaybının gerekli oranlarda (zamlar) arttırılarak hava sızıntısı kaybı ile toplanması sonucu bulunur.
Bir Hacimdeki Isı Kayıpları
Isı Kaybı Hesap Cetveli Isı kaybı hesaplarında ısı kaybı hesap cetveli kullanılır. -E '0 0,0'
Yapı Elemanı Isı kaybı hesabı cetvelinin doldurulmasına yapı elemanlarının sembol ve yönleri yazılarak baslanır. Yapı elemanlarının sembol ve yönleri asagıdaki sembollerle gösterilir
Yüzey Hesabı Isı kaybı hesabı cetvelinin doldurulurken 2. aşamada yapı elemanının yüzey alanı hesaplanmaktadır. Yüzey alanı hesabında aşağıdaki sıra takip edilir. Mimari projeden alınan yapı elemanının boyutları cetvel üzerinde yüzey hesabı kısmına yazılır. Bu yapı elemanından (aynı işaret yon ve boyutlarda) kaç adet kullanıldığı adet kısmına yazılır. Eğer yapı elemanı üzerinde farklı bir yapı elemanı varsa (duvar üzerinde pencere vb.), bu farklı elemanın alanı çıkarılan kısmına yazılır.
Isı Kaybı Hesabı Isı kaybı hesabı cetvelinin doldurulmasındaki bir diğer aşama yapı elemanlarından iletim yolu ile olan ısı kaybının hesabıdır. Bu amaçla "Isı kaybı hesap cetvelindeki Isı Kaybı Hesabı" alanı aşağıdaki sıra ile doldurulur. Hesaba giren alan; yüzey kısmında belirtilen alanın adet ile çarpılıp, çıkarılan kısmında belirtilen alanın bu çarpımdan çıkartılması ile hesaplanır. Yapı elemanının K (ısıl geçirme katsayısı) değeri cetvel üzerine yazılır. Yapı elemanının iç ve dış kısımları arasındaki sıcaklık farkı değeri cetvel üzerine yazılır. Hesaba giren alan ile K ve sıcaklık farkı çarpılarak zamsız ısı kaybı hesaplanır.
Isı Geçirme Katsayısı (K)
Sıcaklık Farkı Bir mekanın iç sıcaklığı o mekanın kullanım durumuna göre ilgili standarttaki tablolardan alınır. Konutlar için bir örnek aşağıda gösterilmiştir. Bazı Hacimlerin Sıcaklık Değerleri Bazı Hacimlerin Sıcaklık Değerleri SICAKLIĞI (C) 1-Konutlar -Oturma Odası +22 -Yatak odası +20 -Antre Hela Mutfak +18 -Banyo +26 -Merdiven +10 Dış sıcaklıkların belirlenmesinde ise yine standartlarda verilen tablolar kullanılır. Bu tablolarda yapının bulundugu yerin ortlama sıcaklık degeri ve rüzgar durumu belirtilmektedir. Örnegin Ayas 'ta yapılacak bir yapı için 12 C Rüzgarlı şartlar kullanılmalıdır. Acıpayam -6 Arpaçay -27 Adana OR Artova -12 Adapazarı -3R Artvin -9 Adıyaman -9 Aşkale -21 Adilccvaz -15 Avanos -15 Afşin -15 Ayancık - 3 R Afyon -12 R Ayaş -12 R Ağın -15 Aydın -3 R Ağlasun -9 Ayvacık - 3 R Ağrı -24 Ayvalık - 3 R Ahlat -15 Azdavay -9 Akçaabat -3 Babaeski - 9 R Akçadağ -12 Bafra - 3 R Akçakale - 6 R Bahçe -3 Akçakoca - 3 R Bala -12 R Dış Hava Sıcaklıkları
Zamlar Bütün elemanlar için zamsız ısı kaybı değerleri bulunduktan sonra bu değerler toplanarak hacim için zamsız iletimsel ısı kaybı değeri belirlenmiş olur. Hacmin toplam iletimsel ısı kaybının belirlenmesi için zamların hesaplanması gerekmektedir. Zamlar; soğuk hacmin istenilen sıcaklığa getirilmesi için verilmesi gereken ısı miktarı, güneş ısınımı etkisi, rüzgar etkisi vb. etkilerin iletimsel ısı kaybına katkısını belirlemek için kullanılır.
Zamlar ın Belirlenmesi
Isı ihtiyacı Q H Toplam zamsız iletimsel ısı kaybı ile toplam zam değeri çarpılarak toplam iletimsel ısı kaybı miktarı belirlenir ve cetvel üzerinde ısı ihtiyacı bölümüne yazılır. Hava sızıntısı kaybı hesabı için ısı kaybı hesabı cetvelinin alt kısmındaki boşluk kullanılabilir. Hesaplanan hava sızıntısı kaybı cetvelin ısı ihtiyacı bölümüne eklenir. Hacmin toplam ısı ihtiyacı iletimsel ısı kaybı ile hava sızıntısı kaybının toplanması ile elde edilir.
Hava Sızıntısı (Enfiltrasyon) Isı Kaybı Hesabı Pencere ve kapıların acılan kanatları ile kasaları arasında kapalı durumda dahi bir boşluk kalmakta ve buradan soğuk hava hacime (sıcak hava hacimden dışarı) sızmaktadır. Sızan soğuk havayı ısıtmak için belirli bir enerjinin verilmesi gerekir. Verilmesi gereken ısı (enerji) miktarı hava sızıntısı kaybı olarak adlandırılır. Hava sızıntısı kaybı aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanabilir.
Hava Sızıntısı (Enfiltrasyon) Isı Kaybı Katsayıları
Hava Sızıntısı (Enfiltrasyon) Isı Kaybı Katsayıları H bina durum katsayısı: Binalar için rüzgar bakımından 3 tip bölge söz konusudur. i. Korunmuş bölge: şehir içinde ve komşu binalardan çok yüksek olmayan binalar ii. Serbest bölge: sayfiye yerlerindeki gibi birbirlerine uzak yapılmış olan binalar ve şehir içinde komşu binalardan oldukça yüksek binalar iii. Çok serbest bölge: yüksek yerlerde, yaylalarda, ağaçsız sahillerde, geniş nehir ve deniz kenarlarında yapılan binalar Yapı tarzı bakımından ise binalar bitişik ve ayrık olmak üzere ikiye ayrılırlar. Birbirlerine yapışık olarak yapılmış binalar ve bir katta birden fazla dairesi ve birbirleri ile bağlantısı olmayan oda gruplarını içeren yapılar bitişik nizam olarak kabul edilirler.
Örnek
Çözüm