T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Verem Savaşı Daire Başkanlığı Uzm. Dr. Feyzullah GÜMÜŞLÜ Verem Savaşı Dairesi Başkanı Kurs Programı Tüberküloz tanı ve tedavisi TB bakteriyolojik tanısında yeni yöntemler 23 Nisan 2008 Salon 2
Tüberkülozda tanı Klinik Radyolojik Mikrobiyolojik Patolojik
1- Laboratuvar yerleşimi ve alt yapı Biyogüvenlik Düzeyi; BSL1 BSL 1 (WHO) WHO, (2004). Laboratory Biosafety Manual Third Edition WHO/CDS/CSR/LYO/2004.11
Biyogüvenlik Düzeyi; BSL2 (WHO) WHO, (2004). Laboratory Biosafety Manual Third Edition WHO/CDS/CSR/LYO/2004.11
Biyogüvenlik Düzeyi; BSL3 (WHO) WHO, (2004). Laboratory Biosafety Manual Third Edition WHO/CDS/CSR/LYO/2004.11
Biyogüvenlik ve Hastalık Gelişim Seyri Basil Miktarı Maruziyet Çok Fazla Çok Uzun Çok Zayıf + + + + + + + + + + + + + + İmmün Sistem Fazla + + + Uzun + + + Zayıf ++ Az + + Kısa + + İyi + + + Hastalık Kesin Kuvvetle muhtemel Muhtemel Çok Az Çok Kısa Çok İyi ++++ İhtimal dahilinde değil
Mikroskopi %43; Direk yayma, tüm olgularda %55; Teksif, tüm olgularda %90; Direkt yayma, bulaştırıcı olgularda (1.) %80-83, (2.) %10-14, (3.) %5-8
Mikroskopik metotlar Işık mikroskopisi; EZN, İmmersiyon, X100 0,02 mm 2 Floresan Mikroskopisi; RFKB, Karanlık alan, X25;0,34mm 2 LED Mikroskopi; Işık salan diyod lamb
Mikobakteri Kültürü Avantajları Özgün Duyarlı Altın standart Dezavantajları Biyogüvenlik-tehlike Maliyet Zaman Eğitimli Personel
Kültür Mikroskopi; 5.000-10.000 basil/ml Kültür;10-100 basil/ml %30-50; bulaştırıcılıktan önce tanı %80; Tüm olgularda (+) sonuç
İdeal Besiyeri Az sayıda (10-100) basil bile üreyebilmeli Ekonomik olmalı İdentifikasyona yardımcı olmalı Kontaminanları inhibe edebilmeli İlaç duyarlılık testleri için kullanılabilmeli
Besiyerleri, genel yaklaşım İçerik Görünüm Amaç -Sentetik -Katı - İzolasyon -Yarı sentetik -Sıvı - İdentifikasyon -Kompleks -Karışık - Üretim
Diagnostik Besiyerleri Manuel Yöntemler Yumurta bazlı besiyeri (L J, Ogawa) Agar bazlı besiyeri (MB7H10-11) Sıvı besiyerleri Herman Kirschner sıvı besiyeri Dubos OAA sıvı besiyeri Otomatize (Hızlı) Yöntemler Katı Besiyerleri TK Media (Salubris) Sıvı Besiyerleri Middlebrook 7H12 BACTEC 460 (Becton Dickinson) MGIT 960 (Becton Dickinson) MB / Bact (BioMerieux) Septicheck AFBTB (Becton Dickinson) ESP Culture II System (Trek Diagnostic)
Manuel; yumurta bazlı besiyeri Yumurta bazlı besiyeri Avantajları Kolay, ucuz, Tanımlayıcı koloni yapısı Uzun süre saklanabilir, Kontaminasyona dirençli, Koagülasyon Malaşit yeşili Santrifuj ve nötralizasyon gerekmeksizin ekim (Ogawa)
Manuel; yumurta bazlı besiyeri Dezavantajları 6-8 Hafta üreme süresi Özellikle az basil içeren örneklerde Sert dekontaminasyon prosedürlerinde Kontaminasyonda örnek kaybı Uygulama hataları Godeler ve hava kabarcıkları
Manuel; Agar Bazlı Besiyeri Avantajları Daha erken üreme Tanımlayıcı koloni yapısı Dezavantajları Pahalı CO2 gereksinimi Gün ışığından ve ısıdan etkilenme
Avantajları Erken üreme Otomatize Besiyerleri (Radyometrik Florasan indikatörlü) 5-7 gün ; BACTEC, 11-12 gün; MGIT Hızlı tür tayini Özgün duyarlı Azalmış iş yükü Dezavantajları Hem besiyeri hem cihaz pahalı Alt yapı gerekir Ekipman ve bakım servisi gerekir Radyometrik atık (BACTEC)
Yayma ve Kültürde Duyarlılık Gözlenen Basil Sayısı 1 ml Balgamdaki tahmini basil miktarı Pozitif Sonuç ihtimali 300 alanda; 0 1000 den az %10 dan az 300 alanda 1-2 5000-10.000 %50 100 alanda 1-9 Yaklaşık 30.000 %80 10 alanda 1-9 Yaklaşık 50.000 %90 Her alan için 1-9 Yaklaşık 100.000 %96.2 Her alan için 10 veya daha fazla 500.000 %99.95
Biyomoleküler Yöntemler Nükleik Asit Amplifikasyon Testleri(NAA) PCR, TMA, SDA %100 Özgünlük Duyarlılık; Mikroskopi < NAA < Kültür ss (+) olgularda; %95 Duyarlık ss (+) ve c(-) olgularda; %60-70
Seroloji Avantaj Materyal temini Uygulama kolaylığı 1 saat içinde sonuç Basit teknoloji kullanımı Göreceli ucuzluk Dezavantaj Duyarlılık Ss(-) olgularda düşük LTB ve aktif TB ayırımı güç TB/MOTT basil ayırımı güç
Faj yöntemi Avantaj 48-72 saatte sonuç Karmaşık ekipmana ihtiyaç yok Ss(+) de yüksek duyarlılık, yarı kantitatif sonuç Yeni olgularda %70 duyarlılık, %99 özgünlük Dezavantaj Ss(-), c(+); düşük duyarlılık Uzmanlık gerektiren uygulamalardır Balgam uygulamaları ile sınırlı
Sitotoksin tespit yöntemi Avantaj Tek örnek Ppd ye göre objektif sonuç TB/MOTT basil ayırımı Dezavantaj Taze kan almak gerekliliği Hastalık/enfeksiyon ayrımı güçlüğü Pahalı
DEĞERLENDİRME Hem yayma hem de kültür ve besiyeri için pek çok metot kullanılmış ve önerilmiştir. Ancak hiçbirine üniversal olarak en iyi denilememiştir. Çünkü metotların uygunluğu teknik kapasite, eğitilmiş laboratuvar personeli, uygun ekipman tipi ve kalibrasyonu ile yakından ilgilidir.