Nisan-1999
TAKDİM SIRASI 1. Telsiz Genel Müdürlüğü (tanıtım) 2. MMS Projesinin Kronolojik Gelişimi 3. MMS Projesinin Genel Özeti 3.1 MMS Komponenti 3.2 MFYS Komponenti 4. Diğer Hususlar 3
1. Telsiz Genel Müdürlüğü 1983 yılında 2813 Sayılı Yasa ile kurulmuş Devlet adına iş yapan bir regülasyon kuruluşudur, Her türlü kamu kurum ve kuruluşları ile özel ve tüzel kişilerin Ülke genelinde, uluslararası kalite ve kriterlere uygun olarak telsiz iletişimi yapabilmesine imkan vermektedir, Sınırlı bir kaynak olan frekans spektrumunun en etkili şekilde kullanılmasını sağlamaktadır, Ulusal ekonominin etkin, hızlı ve güvenli bir telsiz iletişim ortamıyla desteklenmesi sağlanırken, elde edilen ücretler ile de Ülke bütçesine doğrudan katma değer yaratmaktadır. 4
TGM nin Görev ve Sorumlulukları: Tüm frekans ve bandlarda spektrum idaresi konseptinin gerektirdiği; Frekans Planlanma, Frekans tahsisi, Sistem kurma izinlerinin verilmesi, Uluslararası frekans koordinasyonu, Milli standartların geliştirilmesi ve uygunluk testleri/belgeleri, i, Radyo amatör, kullanıcı, imal/ithal/satış/servis yetki belgeleri, Uluslararası platformda telsiz konusunda Ülkemizin temsili, Tüm görev konularında gerekli denetim ve kontrol görevleri ile bu b kapsamda MMS nin kurulması ve işletilmesi, görevlerinin yerine getirilmesinden sorumludur. 5
2. MMS Projesinin Kronolojik Gelişimi: 1958 1865 yılından beri üyesi olduğu ITU da Türkiye tarafından monitör sistemi kurulmasının uluslararası platformda taahhüt edilmesi, 05.04.1983 TGM nin kuruluşunu gerçekleştiren ve monitör sistemi kurma görevini MİT Müsteşarlığına veren 2813 Sayılı Telsiz Kanununun yayınlanması, 26.06.1985 Teknik kontrol ve frekans koordinasyonundan ibaret monitör faaliyetinin MİT in görev kapsamı dışında kaldığı anlaşılarak, monitör sisteminin TGM tarafından kurulmasının Hükümete tavsiye edildiği 281 Sayılı Milli Güvenlik Kurulu Kararının istihsali, 30.10.1985 Bu tavsiyenin Hükümetçe uygun görülmesi, 28.05.1986 2813 sayılı Telsiz Kanununun bazı maddelerini değiştiren ve Monitör Sistemi kurma ve işletme görevini TGM'ye 6 veren 3293 sayılı Kanunun kabulü,
31.10.1988 MMS Fizibilite Etütünün tamamlanması, 04.09.1989 Projenin 90/1005 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince İzlenmesi gereken Önemli Projeler kapsamına alınması, 12.03.1993 Şartname hazırlıklarına başlanması, 19.04.1994 Üç ITU Uzmanının Proje Hazırlama Gurubuna katılması, 12.06.1995 Dış Kredili uluslararası ihaleye çıkılması, 08.09.1995 İhalenin iptal edilmesi, 06.06.1996 Dünya Bankasınca verilecek kredi ile finanse edilmek üzere İki aşamalı anahtar teslimi uluslararası ihaleye çıkılması, 7
17.02.1998 İhalenin iptali ve TGM nin öz kaynaklarıyla finanse edilerek 2886 sayılı DİK 71.2 (c) maddesine göre MMS Projesi işinin ihaleyi kazanan ASELSAN firmasına verilmesi için Bakanlık Makamının Onayının alınması, 02.05.1998 ASELSAN Firması ile sözleşme imzalanması. 8
3. PROJENİN GENEL ÖZETİ Milli Monitör Sistemi Projesi iki ana komponentden oluşmaktadır: A. Milli Monitör Sistemi (MMS), B. Milli Frekans Yönetim Sistemi (MFYS), Bu iki komponent aynı bilgisayar donanım, network (WAN ve LAN) ve veri tabanı ortamını paylaşacak, kullanılan metod, ölçüm ve analiz a teknikleri bakımından birbirleriyle tam uyumlu olacaktır. Bu anlamda entegrasyon konusu Projede ana ilkelerden birisidir. 9
MMS ve MFYS Komponentlerinin Genel Karakteristikleri: MFYS bilgisayarın sanal ortamındaki bir prosestir. MMS ise gerçek sinyallerin havadan ölçülmesine dayanan işlemler bütünüdür. Diğer taraftan; MFYS nin kurulacağı ortam Genel Müdürlüğün merkez ve taşradaki tüm birimlerinin halihazırda mevcut üniteleri olup tamamen bilgisayar donanım ve yazılımından ibarettir. MMS ise Genel Müdürlüğün merkez binasında Monitör Dairesi ve Bölge Müdürlüklerine ilave yeni bir ünite olarak kurulacak olup bilgisayar donanım ve yazılımına ilaveten RF sinyal alma/ölçüm/analiz ekipmanları da bulunacaktır. 10
3.1 MMS KOMPONENTİ MONİTÖR SİSTEMİ nedir? Genel anlamda telsiz haberleşme trafiğinin düzenlenmesini, Frekans Kullanım Yoğunluğunun ölçülmesini, Teknik parametrelerin ölçülmesini, AM/FM radyo ve TV yayınlarının teknik kalite kontrollerinin yapılmasını, İhlallerin tespit edilmesini, Telsiz yayın kaplama alanlarının belirlenmesini, Enterferans olaylarının çözümlenmesini, İllegal telsiz istasyonlarının yerlerinin bulunmasını, Frekans yönetimi maksadıyla istatistiki verilerin toplanmasını, sağlayarak telsiz kullanımında Ülke düzeyinde Devlet 11
MMS nin Amacı: Milli Monitör sisteminin aşağıdaki ilke ve hedefleri karşılaması öngörülmektedir: sabit, seyyar ve mobil istasyonlar ile Ülke genelinde aktif kaplama, ama, 10 KHz-2.5 GHz frekans aralığında ve bu aralıktaki tüm servislerde etkin frekans kaplaması, Analog ve sayısal bütün modülasyon türlerinin demodülasyonu ve ölçümlebilmesi, MFYS ile entegrasyon, İhtiyaçlar doğrultusunda genişletilebilmesi, Sistem ve komponent bazında standardizasyon ve arazide kullanıma dayanıklılık özelliği, Yüksek teknoloji ürünü ve üretim hattında olması, Esnek ve birbiriyle entegre edilebilir komponentler, Gerekli donanım bakımından tam teçhiz edilmiş olması, 12
MMS nin Ana İstasyonları: 1 Adet NCC 7 Adet RMC 17 Adet RRS 13 Adet TRRS Milli Kontrol Merkezi (National Control Center), Bölge Monitör Kontrol Merkezi (Regional Monitoring Control Center), Bölge Uzaktan Kumandalı Sabit Monitör İstasyonu (Regional Remote Station), Bölge Uzaktan Kumandalı Seyyar Monitör İstasyonu (Transportable Regional Remote Station), MOBDFMobil Mobil Yön Kestirme ve Monitör İstasyonu (Mobile 19 Adet MOBDF Direction Finding and Monitoring Station), 2 Adet MOBBC Mobil Radyo-TV Yayınları Ölçüm Sistemi (Mobile Broadcast Measuring System), 7 Adet CMSV Kontrol, Bakım-onarım ve İkmal Aracı (Control, Maintenance and Supply Vehicle), 7 Adet PDFM Portatif DF ve Monitör Teçhizatı (Portable DF and Monitoring Equipment). 13
MMS nin Konfigürasyonu: RRS RRS RRS RMC İSTANBUL RRS RRS 1 1 1 RRS SAMSUN 2 RRS RRS RRS 1 2 1 ANKARA 1 RMC NCC 2 V/UHF RMC 1 3 RRS RMC ERZURUM 1 6 2 1 RMC İZMİR 1 RRS 6 2 1 RMC DİYARBAKIR RRS 1 2 RMC MERSİN RRS RRS RRS TURPAK (NCC-RMC RMC) V/UHF (MOBs-RMC) VSAT (TRRS-RMC) RMC) MW (RRS-RMC) RMC) MOBBC MOBDF TRRS CMSV NCC RMC RRS TRRS MOBDF MOBBC CMSV Ankara 1 1 3 1 2 1 1 İstanbul 1 4 1 2 1 1 İzmir 1 3 1 2 1 Mersin 1 4 1 2 1 Diyarbakır 1 1 6 6 1 Erzurum 1 1 2 3 1 Samsun 1 1 1 2 1 14 1 7 17 13 19 2 7
Tüm sistemin genel idaresi ile aşağıdaki belli başlı görevlerin yerine getirilmesinden sorumlu olacaktır: Teknik anlamda sevk ve idamesinin yapılması, Görevlerin tanımlanması ve planlanması, Personele çeşitli şekillerde eğitim verilmesi, Lojistik destek sağlanması, Diğer kamu ve özel kuruluşlarla koordinasyonun yürütülmesi, Sistemin idamesi ve geliştirilmesi. 15
Kendi Sorumluluk bölgeleri dahilinde, elindeki teknik ve personel altyapısını kullanarak monitör görevlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve gereken tedbirleri almak üzere; monitör hizmetinin inin icra edilmesinden sorumlu olacaktır. Aşağıdaki il merkezlerinde Telsiz Bölge Müdürlüklerinin halihazırda hizmet verdikleri binalarda kurulacaktır: Ankara (Genel Müdürlük Binasında NCC ile birlikte kurulacak), İstanbul, İzmir, Mersin, Diyarbakır, Erzurum, Samsun. 16
Bölge Monitör Merkezi (NCC/RMC) 17
Bağlı olduğu RMC deki sistem operatörleri tarafından bilgisayar sistemi aracılığıyla uzaktan kumandayla insansız olarak işletilecektir. Her Bölgenin özelliğine ve ihtiyacına göre değişen sayılarda ve sadece bağlı olduğu RMC den kumanda edilebilen RRS istasyonlarına TGM tarafından kurulacak ve işletilecek olan MW linklerle erişim sağlanacaktır. 20 MHz-2.5 GHz Frekans Aralığında tüm monitör görevlerini yerine getirilebilecektir (Ayrıca her Bölgede RRS istasyonlarından biri 10 KHz den başlamak suretiyle HF bandın da belli monitör görevlerinin yapılabilmesi sağlanacaktır): 18
SABİT İSTASYON (RRS) YERLERİ: Ankara İstanbul İzmir Mersin Diyarbakır Erzurum Samsun RRS İstasyonu Çaldağı Hüseyingazi Meteoroloji Aydosdağı Dereseki Metris Kekliktepe Büyükgöldağı Karaburun Kurudağ Kaletepe Balçalı Çobandede Kumluca Telatepe Kiremitli Tabya Sıhhıye Ok.K. 19
RRS istasyonlarıyla aynı fonksiyonları yerine getirmekle birlikte e uzaktan kumandayla yada bulunduğu yerde operatör tarafından lokal olarak işletim imkanlarına sahip olacaktır. RRS istasyonlarından sadece kamyon üzerinde monteli olması ve anten sistemleri bakımından farklılık göstermektedir ve çeşitli sürelerle rle geçici hizmet vermek üzere sevk edilmesi mümkün olacaktır. Yeni bir yere götürüldüğünde mevcut RRS şebekesinin parçası olarak devreye alınabilecektir. İletişim uydu VSAT haberleşme sistemleri üzerinden sağlanacaktır. 20
Seyyar Bölge Sabit Monitör İstasyonu (TRRS) 21
Van tip araçlar içerisinde monteli olarak; 20 MHz-2.5 GHz frekans bandında (her Bölgede MOBDF lerden biri 3 MHz den başlayacaktır) frekansların taranması, Yön Kestirme yapılması imkanına sahip olacak, bir operatör tarafından işletilecektir. Her bölgede en az iki olmak üzere, bölgenin özelliği ve ihtiyacına göre değişen sayılarda öngörülmüştür. Yön Kestirme operasyonunda en az 3 DF sistemi gerekli olduğundan, MOBDF-MOBDF, MOBDF, MOBDF-RRS (ve/veya TRRS) konfigürasyonlarıyla çalışabilecektir. Görev esnasında MOBDF lerden herhangi biri Master olarak tayin edilerek master-slave slave işletimi mümkün olacaktır. Şehir içi ve dışında homing yapılabilecek ve bu surette yayın kaynağının yerinin hassas şekilde belirlenmesi mümkün olacaktır. İletişim VHF/UHF telsiz sistemleri üzerinden gerçekleştirilecektir. ir. 22
Mobil Kestirme / Monitör İstasyonu (MOBDF) 23
Özel monitöring teçhizatı ve işletim teknikleri gerektiren Radyo-TV Yayınları için, monitör görevlerinin yerine getirilmesinde kullanılacak ve bir operatör tarafından işletilecektir. İki araçtan oluşan sistem ile Türkiye genelinde hizmet verilecektir. İletişim VHF/UHF telsiz sistemi üzerinden gerçekleştirilecektir. 24
Mobil Radyo - TV Yayınları Ölçüm ve Monitör İstasyonu (MOBBC) 25
Bölgelerde arazi çalışmalarını desteklemek amacıyla, hem şehir içi i ve hemde arazide kullanıma uygun CMSV araçlarından her Bölgede bir adet bulunacak ve aşağıdaki şekillerde kullanılacaktır: Bölgede bulunan Atölye teçhizatını geçici kullanmak suretiyle arazide azide bakım-onarım yapılması ve arıza giderilmesi, Enterferans araştırmalarını desteklemek üzere gerektiğnde mahallinde yapılacak havadan ve kablo bağlantılı (conducted) ölçümlerin yapılması, 26
MOBDF sistemleri ile gerçekleştirilecek homing çalışmalarının araçla gidilmesi mümkün olmayan alanlara ve bina içi mahallere genişletilmesini ilmesini sağlayacak sistemlerdir. İki ayrı setten oluşmaktadır: Bir operatör tarafından taşıma ve işletmeye elverişli ve 25-2500 2500 MHz frekans bandında yayın kaynaklarının yerlerinin noktasal olarak bulunmasını sağlayacak DF cihazı. Bundan her MOBDF aracında bir set bulunmaktadır. Yerinde her türlü enterferans ölçümlerinin yapılmasını sağlayan ve her bölgede bir adet bulunan Zararlı Enterferans Araştırma Seti. 27
MMS İmkan ve Kabiliyetleri: Sistemin ana yetenekleri aşağıdaki gibidir: Monitör: Verilen frekans bandlarının yada bir listedeki frekansların taranmasıdır. Ölçüm: Havadan alınan sinyalin teknik parametrelerinin ölçülmesidir. Yön Kestirme (DF): Bir elektromanyetik yayın kaynağının coğrafi konumunun tespit edilmesidir. Ayrıca kurulacak sistem bütünüyle Sayısal Sinyal İşleme (Digital Signal Processing-DSP) tabanlı olacak ve hardware üzerinde değişikliğe gerek kalmadan pek çok yeni ihtiyaç yazılım yoluyla karşılanabilecektir. r. 28
Monitör Kabiliyeti: Bir frekans bandında verilen adımlarla tarama yapılması, Bir listeden ayrışık frekansların taranması ve bu suretle; spektrum doluluğunun (occupancy) ölçülmesi, kısıtlı parametre ölçümü, yer tespitinin yapılması, Daha sonra da; MFYS veritabanında ruhsat bilgileri ile kontrol edilmesi, illegal kullanımların tespit edilmesi, detaylı ölçüm ve/veya veya DF analizi yapılması kararının oluşturulması. 29
Ölçüm Kabiliyeti: Frekans Frekans Kayması (Frequency Offset) Alan Şiddeti (Field Strength) Modülasyon Derinliği (Modulation Depth) ve Frekans Sapması (Frequency Deviation) Bandgenişliği (Bandwidth) Sayısal sinyallerin ve Seçmeli kodlarının çözülmesi ve ölçülmesi. Çağrı sinyallerinin 30
Yön Kestirme (DF) Kabiliyeti: Uzak Mesafeli HF DF hizmeti TGM dışından sağlanacaktır. Ancak groundwave üzerinden sabit/seyyar seyyar ve mobil ünitelerin katılımıyla homing kabiliyeti mevcuttur. 20-2500 2500 MHz aralığında DF operasyonu bütünüyle MMS sistem yetenekleri arasındadır. Operasyona aynı anda sabit/seyyar seyyar ve mobil istasyonların herhangi asgari üçünden oluşan bir konfigürasyonu katılabilecek ve sayısal arazi modeli üzerinde üçgenleme (triangulation) ve yayın kaynağının yer tayini yapılabilecektir. 31
MMS için İletişim Altyapısı: TRRS #1 Diğer Networklar RRS #1 MW Link TRRS #n RMC #1 RMC #2 - #7 V/UHF Telsiz TURPAK NCC RRS #m MOBDF #1 MOBBC MOBDF #k 32
3.2 MFYS KOMPONENTİ MFYS Nedir? TGM merkez ve taşra birimlerince yapılmakta olan frekans yönetim görevlerini desteklemek ve otomasyona kavuşturmak için bilgisayar donanım, veri iletişim ağı ve çeşitli uygulama yazılımlarından oluşan o bir altyapıdır. Bu yapı bünyesinde; frekans planlama ve tahsis, spektrum mühendisliği/emc/ Enterferans analiz ve hesaplama yetenekleri, sistem kurma izinleri ile ilgili tüm işlem adımları, İmal yada ithal edilen her türlü telsiz cihaz ve sistemlerinin standartlara uygunlukları, imalatçı/bayi/bakım-onarım servisleri işlemleri, Telsiz kullanıcı ve amatörlerin işlemleri, için gerekli unsurları bulunduracaktır. 33
Paylaşılacak Sistem Bileşenleri: Yukarıda tanımlanan tüm uygulamalar ile MMS gereksinimlerini karşılayacak şekilde; ORACLE VTYS ile yaratılan/yönetilecek olan veri tabanı ortamı, Türkiye nin tamamına ait 1/25 000 Ölçeğe karşılık gelen sayısal arazi modeli, WAN (TURPAK) ve LAN (Ethernet) veri iletişim ortamı, Teknik bazdaki spesifik uygulama geliştirme ihtiyaçlarını karşılamak üzere bir Coğrafi Bilgi Sistemi (GIS) platformu, ortaklaşa kullanılacaktır. 34
Spektrum Mühendisliği Yazılımı Telsiz Monitör Destek Yazılımı MMS Coğrafi Bilgi Sistemi İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemi MFYS nin Şematik Gösterimi: Kullanıcı Arayüzü Ruhsatlandırma, Ücretlendirme, Yönetim Raporlama, Standardizasyon Aktiviteleri, Enterferans Takibi Yazılımı MFYS Veritabanı MFYS 35
Veri İletişim Ortamı: TGM nin Ankara merkez ile İstanbul, İzmir, Mersin, Diyarbakır, Erzurum ve Samsun Bölge Müdürlüklerinden oluşan yaygın teşkilatı bulunmaktadır. Her Bölge Müdürlüğüne, sistem kurma ve frekans tahsis görevlerinin bütünüyle yerinden yapılabilmesini sağlayacak yazılım ve donanım araçları sağlanacaktır. MMS görevleri bölge sorumluluk alanları dahilinde yürütülecek ve bilgisayar ortamındaki MMS-MFYS MFYS ilişkileri de bölgesel kapsamda gerçekleşecektir. Bu Bu işletme konsepti MFYS nin; tüm bölgeleri etkin şekilde birleştiren bir bir Geniş Alan Veri İletişim Ağı (WAN) üzerinde çalıştırılmasını dolayısıyle ortak veri tabanının WAN üzerine uygun şekilde yayılmasını gerektirmektedir. Aynı WAN ortamı MFYS ve ve MMS ihtiyaçları için ortaklaşa kullanılacaktır. 36
Geniş Alan Veri İletişim Ağı (WAN): WAN (X.25-TURPAK) İstanbul Bölge Samsun Bölge İzmir Bölge Ankara Merkez Erzurum Bölge Mersin Bölge Diyarbakır Bölge 37
4. DİĞER HUSUSLAR Proje Maliyeti ve Finansman: Milli Monitör Sistemi Projesinin Mayıs 1998 fiyatlarıyla protokol bedeli: 9.125 Trilyon TL. Protokol Bedelinin tamamı Katma Bütçeli bir kuruluş olan Genel Müdürlüğümüzün Telsiz ücretlerinden sağlanan gelir fazlasından karşılanmaktadır. 38
Proje İfa Programı: 8 Mayıs 1998 tarihinde fiilen başlayan MMS Projesi, 36 aylık proje uygulama dönemini takiben Mayıs 2001 de geçici kabulü yapılarak Türkiye genelinde hizmete verilecektir. Y er T eslim i K ısm i Geçici Kabul Ankara Haziran 1999 Aralık 1999 İ stanbul E ylül 1999 M art 2000 Diy arbakır Aralık 1999 Haziran 2000 İ zm ir M art 2000 A ğ ustos 2000 M ersin Haziran 2000 Kasım 2000 Samsun A ğ ustos 2000 Ocak 2001 Erzurum Kasım 2000 Nisan 2001 39
Projenin Halihazır Durumu ve Sonuç: Projede tasarım ve mühendislik faaliyetlerine paralel olarak imalat ve yer teslim çalışmaları yürütülmektedir. İfa Programına uygun şekilde yürütülen faaliyetlerde herhangi bir gecikme ve problem sözkonusu değildir ve Projenin zamanında tamamlanması ümit edilmektedir. Dünyada monitör sistemi bulunmayan bir kaç ülkeden biri olan Ülkemiz; kapsam, kullanılan yeni teknoloji, frekans yönetim sistemi ile entegre olması ve işletme esnekliği ve etkinlik bakımından türünün ün en iyileri arasında bulunacak bir altyapıya kavuşmuş olacaktır. Sistemin işletmeye alınması ile birlikte; ; en optimum frekans yönetimi ve kullanıcılara sağlanacak elverişli ve güvenli iletişim ortamı ile Ülke ekonomisine katma değer sağlanması, usulsüz ve illegal kullanımların önlenmesiyle Ülke güvenliğine destek verilmesi, enterferans olaylarına hızlı müdahale ve çözüm yeteneği ile de can ve mal güvenliğinin korunması mümkün olabilecektir. 40
41