Risk Değerlendirmesi

Risk Yönetimi Planlama Risk değerlendirme Risk analizi Risk karakterizasyonu Risk azaltma Risk izleme

Risk değerlendirmelerinin ne zaman ve kimler tarafından yapılması gerektiği konusunda şunlar söylenebilir: a) işe ilk başlama aşamasında, b) işyerinde çalışanların sağlık ve güvenliğini etkileyebilecek önemli değişiklikler olduğunda örneğin: iş, çalışma konusu, işveren, teknoloji, hiyerarşik yapı vb.

c) işyerinde iş kazası, meslek hastalığı veya olaydan birinin meydana gelmesinden sonra (bu durumda genellikle kısmi değerlendirme yapılır) d) Mevzuatta belirtilen düzenli aralıklarla risk değerlendirme çalışmaları yapılmalıdır.

RD Ne Zaman Yapılır? (İSG-RD Yönetmelik) (Resmi Gazete: 29.12.2012, Sayı: 28512) Risk değerlendirmesinin yenilenmesi MADDE 12 (1) Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı yılda bir yenilenir.

(2) Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir. a) İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması.

b) İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi. c) Üretim yönteminde değişiklikler olması. ç) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi. d) Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması.

e) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi. f) İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması.

Risk değerlendirme çalışmalarının işyerinde kim ya da kimler tarafından yürütüleceği önemli bir konudur. Bu konuda uzmanlarca ortaya konulmuş farklı görüşler bulunmaktadır.

Bazıları RD çalışmalarının her zaman ekip halinde yürütülmesi fikrini savunurken diğerleri ise RD çalışmalarının yapılacağı işletmenin özelliğini dikkate alarak birey ya da takım tarafından yürütülmesi gerektiğini ileri sürmektedirler.

Her iki görüşte doğru olmasına rağmen ikinci görüş daha esnek ve uygulanabilir bir görünüm sergilemektedir.

1) Takım Yaklaşımı: Risk değerlendirmesi önemli bir iştir ve uzman ekiplerce yapılmalıdır.

2) Birey Yaklaşımı: Risk değerlendirme çalışmaları işletmenin özelliğine göre birey ya da takım tarafından yürütülmelidir.

Takım Yaklaşımının Başlıca Yararları: - Gerekli bilgi tüm çalışanlar tarafından sağlanabilir, - Herkesi tatmin edecek sonuçlar elde edilebilir, - Katılanlara aidiyet ve işbirliği ruhu kazandırır, - Yöneticilerin katılımı sonuçlara çalışanın da sahip çıkmasını destekler.

Takım Yaklaşımının Başlıca Mahzurları: - Takım çalışmalarından netice daha geç alınabilir, - Takım içi etkileşim sonucu olumsuz etkileyebilir, - Çalışılması gereken zaman ve maliyet yüksektir.

RD Takımı Oluşturulurken Dikkat Edilmesi Gereken Konular (TY): - Takım üyeleri yeteneklerine göre belirlenmelidir, - Takım üyelerinin meslekleri risk değerlendirilmesi yapılacak konu için uygun olmalıdır, - Takım üyelerinin kendi aralarından bir lider seçilmesi sağlanmalıdır,

- Takım liderinin işletmeyi ve risk değerlendirme tekniklerini iyi bilmesi gerekir, - Uygun bir risk değerlendirme metodu seçilmelidir, - Değerlendirmenin her kademesi kayıt altına alınmalıdır,

- Farklı bölümlerde çalışma yapılırken iş bilgisi ve uzmanlık dikkate alınarak seçimler yapılmalıdır, - Bütün çalışanların katılımı sağlayacak teknikler kullanılmalıdır, - Takım içi ve dışı etkileşimler ve müdahaleler dikkate alınmalıdır,

- RD çalışmalarının yapıldığı bölümde çalışan işçilerin uygun şekilde görüşü alınmalıdır, - Önemli kaynak kullanımı yönetimce yapılmalıdır.

RD takımı yapılan işin ve işyerinin özellikleri dikkate alınarak en az aşağıdaki üyelerden oluşturulmalıdır. İşveren veya temsilcileri, İşyeri İSG uzmanı, İşyeri hekimi, Çalışanlar ya da temsilcileri, RD çalışmalarının yapıldığı bölümün yetkili teknik elemanı.

Birey Yaklaşımı: - RD işleminin birey tarafından yapılması yaklaşımı işyerinin küçük olması ve İSG risklerinin düşük olması durumlarında kabul edilebilir bir seçenektir. - Yönetmelikler, bazı özel durumlarda buna izin vermektedir.

Birey Yaklaşımının Yararları: Çabuk netice alınmasını sağlar, Bağımsız hareket, tek başına kararı hızlı alma, süratle uygulama Kişinin meslektaşları tarafından yönlendirilmesini engeller, Hiyerarşik olarak üst pozisyonda olan kişiler tarafından olumsuz yönlendirildirilmezler.

Birey Yaklaşımının Yararları: Bireyin kendisine olan özgüveni artar, Maliyeti düşüktür.

Birey Yaklaşımının Mahzurları: Teknik uzmanlık gerektirir, Fayda getirici neticeler için işi, işyerini, işlemleri, risk değerlendirme tekniğini iyi bilen ve İSG mevzuatına hakim kişi tarafından yapılmalıdır. Yönetim anlayışı, İSG konuları herkesi ilgilendirir. Bu yüzden işyerindeki her kesimin katkısı sağlanmalıdır.

Birey Yaklaşımının Mahzurları: Tek boyutluluk, Başarı oranı, değerlendirmeyi yapan kişinin eğitim, tecrübe, bilgi ve birikimine bağlıdır. Katılım sağlanmadığından insanlar tehlikelerin kendi bölümlerde olmadığını düşünürler, Değerlendirmede katılımın sağlanmadığı durumlarda çalışanlar önerilen tedbirleri önemsemeyebilirler,

Birey Yaklaşımının Mahzurları: Bireylerin farklı kavrama seviyeleri değerlendirmeyi etkileyebilir.

Risk değerlendirmesi ekibi MADDE 6 (1) RD, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. RD ekibi aşağıdakilerden oluşur. a) İşveren veya işveren vekili. b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri.

Risk değerlendirmesi ekibi c) İşyerindeki çalışan temsilcileri. ç) İşyerindeki destek elemanları. d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.

Risk değerlendirmesi ekibi (2) İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir. (3) RD çalışmalarının koordinasyonu işveren veya işveren tarafından ekip içinden görevlendirilen bir kişi tarafından da sağlanabilir.

Risk değerlendirmesi ekibi (4) İşveren, RD çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar, görevlerini yürütmeleri sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz.

Risk değerlendirmesi ekibi (5) RD çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişiler işveren tarafından sağlanan bilgi ve belgeleri korur ve gizli tutar.

Risklerin belirlenmesi ve analizi MADDE 9 (1) Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkate alınarak bu tehlikelerden kaynaklanalanabilecek risklerin hangi sıklıkta oluşabileceği ile bu risklerden kimlerin, nelerin, ne şekilde ve hangi şiddette zarar görebileceği belirlenir. Bu belirleme yapılırken mevcut kontrol tedbirlerinin etkisi de göz önünde bulundurulur.

(2) Toplanan bilgi ve veriler ışığında belirlenen riskler; işletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri, işyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri ve işyerinin kısıtları gibi faktörler ya da ulusal veya uluslararası standartlar esas alınarak seçilen yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak analiz edilir.

(3) İşyerinde birbirinden farklı işlerin yürütüldüğü bölümlerin bulunması halinde birinci ve ikinci fıkralardaki hususlar her bir bölüm için tekrarlanır. (4) Analizin ayrı ayrı bölümler için yapılması halinde bölümlerin etkileşimleri de dikkate alınarak bir bütün olarak ele alınıp sonuçlandırılır.

(5) Analiz edilen riskler, kontrol tedbirlerine karar verilmek üzere etkilerinin büyüklüğüne ve önemlerine göre en yüksek risk seviyesine sahip olandan başlanarak sıralanır ve yazılı hale getirilir.

Risk kontrol adımları MADDE 10 (1) Risklerin kontrolünde şu adımlar uygulanır. a) Planlama: Analiz edilerek etkilerinin büyüklüğüne ve önemine göre sıralı hale getirilen risklerin kontrolü amacıyla bir planlama yapılır.

Risk kontrol adımları b) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması: Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu mümkün değil ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi için aşağıdaki adımlar uygulanır. 1) Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması.

Risk kontrol adımları 2) Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi. 3) Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi.

Risk kontrol adımları c) Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması: Kararlaştırılan tedbirlerin iş ve işlem basamakları, işlemi yapacak kişi ya da işyeri bölümü, sorumlu kişi ya da işyeri bölümü, başlama ve bitiş tarihi ile benzeri bilgileri içeren planlar hazırlanır. Bu planlar işverence uygulamaya konulur.

Risk kontrol adımları ç) Uygulamaların izlenmesi: Hazırlanan planların uygulama adımları düzenli olarak izlenir, denetlenir ve aksayan yönler tespit edilerek gerekli düzeltici ve önleyici işlemler tamamlanır.

Risk kontrol adımları (2) Risk kontrol adımları uygulanırken toplu korunma önlemlerine, kişisel korunma önlemlerine göre öncelik verilmesi ve uygulanacak önlemlerin yeni risklere neden olmaması sağlanır.

Risk kontrol adımları (3) Belirlenen risk için kontrol tedbirlerinin hayata geçirilmesinden sonra yeniden risk seviyesi tespiti yapılır. Yeni seviye, kabul edilebilir risk seviyesinin üzerinde ise bu maddedeki adımlar tekrarlanır.

Risk Değerlendirme Metodolojileri İki temel risk analizi yöntemi mevcuttur. Bunlar, Kantitatif (quantitative) Kalitatif (qualitative) yöntemlerdir.

Risk Değerlendirme Metodolojileri Kantitatif risk analizi; Riski hesaplarken sayısal yöntemlere başvurur. Kantitatif risk analizinde tehditin olma ihtimali, tehditin etkisi gibi değerlere sayısal değerler verilir ve bu değerler matematiksel ve mantıksal metotlar ile proses edilip risk değeri bulunur. Risk = Tehditin Olma İhtimali (likelihood) * Tehditin Etkisi (impact) formülü kantitatif risk analizinin temel formülüdür.

Kalitatif risk analizi Risk Değerlendirme Metodolojileri Diğer temel risk analizi yöntemi ise kalitatif risk analizidir. Kalitatif risk analizi riski hesaplarken ve ifade ederken nümerik değerler yerine yüksek, çok yüksek gibi tanımlayıcı değerler kullanır.

RİSK ANALİZİ YÖNTEMLERİ Bugün dünyada 150 den fazla Risk Değerlendirme Metodunun varlığından söz edilmektedir. Bu Risk Değerlendirme Metotları; - Nitel Risk Değerlendirme Metotları: - Nicel Risk Değerlendirme Metotları, - Karma Risk Değerlendirme Metotları olarak sınıflandırılabilir.

RİSK DEĞERLENDİRME METODLARI

Sorular