v Çv N D E Kv L E R S u n u, 3 G i r i, 5 R a p o r u n A m a c ı v e Y ö n t e m i, 7 I. B ö l ü m : v f a d e Ö z g ü r l ü ü A ç ı s ı n d a n S o r u n l u Y, a 1s 0 a l a r I I. B ö l ü m : A v r u p a v n s a n H a k l a r ı S ö z l e m e s i v e A v r u p a v n s a n H a k l a r ı M a h k e m e s i K a r a r l a r ı n d a v f a d e Ö z g ü r l ü, 1 ü5 I I I. B ö l ü m : D a v a A n a l i z l e r i 1 - R a s i m e!n e bn e m K o r u r F i n c a n c-bı a r ı! Y a r k a d a!, 2 6 2 - S e l ç u k K o z a! a ç, l2 ı8 3 - Ö m e r K a v i l i, 3 1 4 - Ö m e r K a v i l i, 3 3 5 - M u s t a f a E l v e r e, 3n 6 6 - T e m e l D e m i r e r, 3 7 7 - S a a d e t I r m a, k3 8 8 - E m i r e E r e n K e s k i, n4 1 9 - E d i p P o l a t, E m i r e E r e n K e s k i n, M u r a t, 4 2 B a t g i 1 0 - E r e n K e s k i n, 4 4 1 1 - K e m a l G ö k t a!, 4 7 1 2 - S e l a h a t t i n D e mti a!, r 5 3 1 3 - O d a T V, 5 7 1 3 / a- Y a l ç ı n K ü ç ü k, 6 0 1 3 / b- H ü s e y i n S o n e r Y a l ç, ı6 n1 1 3 / c- B a r ı! P e h l i v, a6 n3 1 3 / d- B a r ı! T e r k o! l, 6u 4 1 3 / e- A h m e t!n ı k, 6 6 1 3 / f- H a n e f i A v c, ı 6 8 1 3 / g- N e d i m!n e n e r, 7 0 1 3 / h- K a! i f K o z i n o! l, 7u 1 1 3 / ı-!n ü k r ü D o! a n Y u r d a k u, l7 2 1 3 / i-!v k l i m A y f e r K a l, e7 l3 i 1 3 / j- A h m e t M ü m t a z!v d i l, 7 4 1 3 / k- M ü y e s s e r U! u r, 7 6 1 3 / l- C o! k u n M u s l u k, 7 7 1 3 / m - M u h a m m e t Ç a k ı r, 7 9 1 4 -!v r f a n S a n c- ı S ü h a S e rta b i b o! l u, 8 1 1 5 -!v r f a n S a n c-!v ı s m a i l Y eg ru z, 8 5 1 6 -!v r f a n S a n c-!v ı s m a i l Y eg ru z, 8 6 1
1 7 - E r e n K e s k i n, 8 8 1 8 -!v H D, M a z l u m -D e r, T!v H V, K E S K, D i y a r b a k ı r T a b i p O d a s ı, D i y a r boa sk u ı, r 9 0 B a r 1 9 - T e m e l D e m i r e r, 9 1 2 0 - E r e n K e s k i n, 9 3 2 1 - H a l i l S a v d a, M e h m e t A t a k, A h m e t A y d e m i r, D a v u t E r k a n, F a h r i F a t, i9 h 5 T e z c a n 2 2 - H a l i l S a v d, a9 6 2 3 - G ö k ç e O t l u, V o l k a n S e v, i9n7 ç 2 4 - E z g i S a r ı t, a! 1 0 0 2 5 - S ü l e y m a n T a t a, r1 0 1 2 6 - A t i l l a Y a y, l1 a0 4 2 7 - H a k a n T a h m a z,!v b r a h i m Ç e! m e c i o! l u, e Bn üt l Y ı l m a, z1 0 8 2 8 - H a l k ı n G ü n l ü! ü G a z e t e, s1 i1 0 2 9 - Ö z g ü r D ü! ü n D e r g i s, i1 1 1 3 0 - Ö z g ü r G ü n d e m G a z e t e s i, 1 1 2 3 1 - H a l k ı n G ü n l ü! ü G a z e t e, s1 i1 5 3 2 -!v r f a n A k t a, n1 1 7 3 3 -!v s m a i l B e! i k Zç i e, y c a n B a l c ı!n i m!, e1 k1 9 3 4 - M e h m e t H a t i p D i c l, e1 2 7 3 5 - F i l i z K o ç a l i, Z i y a Ç, i 1ç 3e 0 k ç i 3 6 - V e y s i K e m a l S a r ı s ö z e n, a Z Çi iy ç e k ç, i1 3 2 3 7 - F i l i z K o ç a l i, Z i y a Ç, i 1ç 3e 5 k ç i 3 8 - Z i y a Ç i ç e k, ç 1i 3 6 3 9 - S a d ı k D a! d ö! e n, A b d ü r r e z z a k G ü n, g 1ö 3r 8 4 0 - R a g ı p Z a r a k o l u, N u r M e h m e t G ü, l1e 4r 2 4 1 - R a g ı p Z a r a k o l u, N u r M e h m e t G ü, l1e 4r 5 4 2 - S e l d a B a! u s t a Ç a, l1 ı4 k6 4 3 - Z ü l k ü f A k e l m a, Y a v u z K ı l ı ç, Ö z g ü r Y ı, l1 d4 ı8 r ı m 4 4 - D o! a n A r a z, S i b e l C a n, F i l i z U l u ç e l e b i, M e h t a p A d ı g ü z e l, G ö k ç e O t l u S e v i m l i, C e n a n A l t u n ç, M e r a l T a! k ı r a n,, 1A4 l9 i K u r t 4 5 - E m e l Y ı l d ı r ı m, E r s i n Ç e l i k, G ü n a y Ö z, a rm se lr av ne Y a v u z, S e r p i l A rss al va a! n, D ü z g ü n, S a v a! K o ç a r s l a n, H a s a n T o!!vabn r, a h i m A c a r, h Am e t D o! a n, Y a k u p K u r t a r a n, Y a! a r Ç a l ı! k a n, G ö k h a n T o p a l o! l u, F Ae dr ıa r d, O l c a y B a y r a k td ai r l, e k K ö m p e, H ü s e y i n Ö z v e r e n,!v b r a h i m Y a y l a l ı, K ü r! a t A r s l a n, G a, z e1 l 5 1 G ü z e l 4 6 - B a h a t t i n E r k m e n, R a i f Ö l m e z, U! u r B o z t a!, E m r a h A, d1ı5 g4 ü z e l 4 7 - Y o u t u b e, 1 6 0 4 8 - Y o u t u b e, 1 6 1 4 9 - Y o u t u b e, 1 6 2 5 0 - w w w. 5 p o s t a. o r g, 1 6 3 5 1 - N e z i r G ü l cn a, S e l i m S a d, a1k6 5 5 2 - Y a r g ı t a y 8. C e z a D a i, r1e6s9 i 5 3 - Y a r g ı t a y 8. C e z a D a i, r1e7s0 i 5 4 - Y a r g ı t a y 9. C e z a D a i, r1e7s1 i 5 5 - Y a r g ı t a y 8. C e z a D a i, r1e7s2 i 5 6 - F e l a t Ö z e r ( Y a r g ı t a y C e z a G e n e l K u r u l, 1K 7a 4 r a r ı ) I V. B ö l ü m : T e s p ịt l e r v e Ö n e lreir, 1 8 3 V. B ö l ü m : D i z i, n1 9 3 2
S U N Un!v n s a n H a k l a r ı O r t a k P l a t f o r m u (!v H O P ) b i l e! e n l e r i o l a n!v n s a n H a k l a r ı D e r n e! i (!v H D ), r H e l s i n k i Y u r t t a! l a D e r n e! i v e U l u s l a r a r a s ı A f Ö r g ü t ü T ü r k i y ie n!n s au n b e hs ai k l a r ı n ı n e v r e n s e lbl üi! t üi n si e, l l i! i n i v e b ö l ü nm e z l i! i n i s a v u n m a k t a d ı r l a r.!v H O P b i l e! e n l ebriir a n a ö z g ü r l ü k o l a n i f a d e ö z g ü r l ü! ü h a k k ı k o n u s ul n a b i r s e d iö kz ke a t g ö s t e r m e k t e Bd u i r l e r. d i k k a t i n n e d e n i bio ky i u t l u d u r :!v, l kiif a d e ö z g ü r l ü! ü n ü n b i l i m v e s a n a t, b a s ı n v e y a y ı n, t o p l a n t ı v e g ö s t e r i, d e r n ek, s e n d i k a, s ipyaar st i g i b i h a k v e ö z g ü r l ü k a l a n l a r ı n d a k i t e m e l i o!v l u! k itn uc ri m ab so ıy du ıt r b. iisre i n c i b o y u t t a k i ö z g ü r l ü k a l a n l a r ı y l a d a i l i! k i l i o l a r a k, i f a d e ö z g ü r l ü!s ü o r au ln al na ır nd da a n y a! a n a n k a y n a k l a n m a k t a d ı. r E t k i n l i k y a s a k l a m a l a r ı, s na ln as mü ır n a g e l e b i l e c e k d ü z e n l e m e l e r v e u y g u l a m a l a r, y ü r ü t ü l e n s o r u! t u r m a v e k o v u! t u r m a l a r, d ü! ü n c e l e r i n e d e n i y l e i n s a n l a r ı n t u t u k l a n m a l a r ı, h a p s e d i l m e l e r i bau bn il la ir r. a r a s ı n d a s a y ı l!v H O P k u r u l d u! u 2 0 0 5 y ı l ı n d a n b u y a n a i f a d e ö z g ü r l ü! ü k o n u n d a ç a sl üı! r dm üa lr ma er kı nt eı d i r. B u k o n u d a k i ç a l ı! m a l a r b a z e n k a m p a n y a b i ç i m i n d e o l d u! u g i b i ( 2 0 0 6 ), s e m p o z y u m, p a n e l g i b i t o p l a n; t ı l a r d ü z e n l e m e k b a z e n d e k i t a p y a d a r a p o r y a y ı m-!v l a mn at k e r n e t : G i r i l m e s i T e h l i k e l i v e Y a s a k t ı r ( 2 0 0 8 ),!v f a d e ö z g ü r l ü! ü :!v l k e l e r v e T üy re k i( 2 0 0 7 -)! e k l i n d e o l a b i l m e k t e d i r. A v u k a t H ü s n ü Ö n d ü l t a r a f ı n d a n h a z ı r l a n a n T ü r k i y e dö e z g!vü fr al dü! e ü : M e v z u a tv e Y a r g ı G ö z l e m R a p o r u!v H O P u n i f a d e ö z g ü r l ü! ü k o n u s u n d a k i y e n i b i r ç a l ı! m a s ı d ı r. B u ç a l ı! m a i l e!v H O P, i f a d e ö z g ü r l ü! ü a l a n ı ln ad ya ık ci ı k yı as sı at l a r ı v e y a r g ı n ı n ( s a v c ı, y a r g ı ç, m a h k e m e ) i f a d e ö z g ü r l ü! ü n e y a k l a! ı m ı n ı n n e o l d u! u n u t e s p i t e t m e y e, y a r g ı p r a t i! i n i n A v r u p a!v n s a n i H a k l a r ı S ö z l e! m e s ( A!v H S ) 1 0. m a d d e s i v e A v r u p a!v n s a n H a k l a r ı M a h k e m e s i ( A!v H M ) i ç t i h a t l a r ı k a r! ı s ı n d auk ni u u y u m d u r u m g ö s t e r m e y e ç a l ı! m a k t a d ı r. S ö z l e! v e m ea!v H M s t a n d a r t l a r ı n a u y g u n p r a t i k l e r i n s e r g i l e n m e s i i ç i n ö n e r i l e r d e b u l u n m a k s u r e t i y l e T ü r k i y e d e i f a d e ö z g ü r l ü! ü h a k k ı n ı n k o r u n m a s ı n a k a t k ı s a! l a m a y ı a m a ç l a m a k t a d ı r. T ü r k i y e n i n ç e! i t l i i l v e i l ç e l e r iunrdie ykei t CSuam vhc ı l ı k l a r ı i l e m a h k e m e l e r i n i n, h a z ı r l a d ı k l a r ı i d d i a n a m e v e v e r d i k l e r i k a r a r l a r l a A!v H S v e A!v H M i ç t i h a t l a r ı a ç ı s ı n d a n i f a d e ö z g ü r l ü! e rü gn e i l ey ay ke ln a! b ıu m çı na lı ı! s m a i ç i n R a p ou r h a z ı r l a y a n H ü s n ü Ö n d ü l e t e! e k k ü r e d e r i z. R a p o r u n h a z ı r l a n m a s ı nda d i a n a m e v e m a h k e m e k a r a r l a r ı n a u l a! ı l miam sk ıâ n a v e r e r e k k a t k ı d a b u l u n a n y a y ı n c ı R a g ı p Z a r a k o l u, A v. Ö z c a n K ı l ı ç, A v. L e v e n t K a n a t, g a z e t e c i K e m a l G ö k t a! t a, n, g a z e t e c i!v r f a n A k y a y ı n c ı!v r f a n S a n c ı, A v. G ü l ü z a r T u nsce enr e, m ADv o!. a n o! l u, A v. M e s u t B e! t, a!v H D D i y a r b a k ı r!n u b e s i, 3
E v r e n s e l G a z e t e s i, Ö z g ü r G ü n d e m G e n e l Y a y ı n Y ö n e t m e n i H ü s e y i n A y k o l, A v. Ö z t ü r k T ü r k d o! a n, A v. E r e n K e s k i n, i n s a n h a k l a r ı s a v u n u c u s u L e m a n Y u r t s e v e r, e m e k l i ö! r e t m e n M u s t a f a E l v e r e n, g a z e t e c i H a k a n T a h m a z, A v. Ö m e r K a v i l i, ö! r e tü iyme s i D r K. e r e m A l t ı p a r m a k, ö! r e tüi ym e s i D r.!n e b n e m K o r u r F i n c a n c ı, H ü r r i y e t!n e n, e rt!v H V v e A v. M u r a t D i n ç e r e, r ur n a p yo a z ı m ı n d a k i t e k n i k v e k af ti k ır li a r ı n e d e n i y l e E z g i K o m a n a, b a z ı A!v H M k a r a r l a r ı n ı ç e v i r e r e k k a t k ı d a b u l u n a n Ç a! l a E r d üo! r a en d ea r it z e!. e k k!v N S A N H A K L A R I O R T A K P L A T F O R M U 4
Gv Rvn B i r i n s a n h a k k ı o l a r a k i f a d e ö z g ü r l ü! ü, u l u s a l ü s t ü i n s a n h a k l a r ı b e l g e l e r i n d e y e r a l m a k t a d ı r.!v n s a n H a k l a r ı E v r e n s e l B i l d i r i s i n i n 1 9. m a dm di! e s i M, i l Bl ie rt l e! e r S i y amsei d ev ne i H a k l a r S ö z l e! m e s i n i n 1 9. m a d d e s i v e A v r u p a!v n s a n H a k l a r ı S ö z l e! m e s i andidn e s1i 0. i fma d e ö z g ü r l ü! ü h adk ük zı en nı l e r.!v n s a n h a k l a r ı h u k u k u nbdia r i n s a n h a k k ı o lta ar na ık m l a n a n i f a d e ö z g ü r l ü! ü ; b i l g i y e, d ü! s üe nr cb e ys e t ç e u l a! m a k, b u n l aar çı ı k l a m a k, y a y m a k, s a v u n m a k, i l e n diü! n ü n c e v e k a n a a t l e r d o l a y ı s ı y l a k ı n a n m a m a k a n l a m ı n ı t a! ı r. B ü t ü n b u n l a r ı y a l n ı z c a t e k b a! ı n a d e! i l ö r g ü t l ü b i r! e k i l d e ay da e p a öb zi gl üm re ly ü! i ü. d e i ç e r i r i f T o p l a n t ı v e g ö s t e r i y ü r ü yd ü! e r ü n ; e k, s e n d i k a v e s i y a s i p a kr ut ri m a ; ya z ı, s ö z, r e s, i m s i nm ea, k a r i k a t ü r, t i y a t r o, h e y k e l g i b i f a r k l ı y o l ly a rp la a b i dl a m e y i i ç e r i r. T ü r k i y e d e g e n e l o l a r a k i n s a n h a k l a r ı v e ö z g ü r l ü k l e r i n i n t a n ı n m a s ı, u y g u l a n m a s ı, i rk io lr mu en sm i a s ı v e g e l i! t k o n u s u n d a c i d d i s o r u n l a r y a! a n ı y o r. B i r y a n d a y e t e r s i z d e l uo l us k a ob li ar r ao k l ubm e l i r t i l m e s i g e r e k e n, 2 0 0 0 l i y ı l l a r ı n b a! ı n d a n i t i b a r e n b a! l a y a n h u k u k i r e f o r m s ü r e c i ( A n a y a s a d a 2 0h0 l1 e, r i2 n0 d0 e 4 v e 2 0 1 0 t a r i y a p ı l a n d e! i! i k l i k l e r ; 1 0 p a uk ye ut m i n d e 7 0 üizn e r i n d e y a s a d a y ü z l e r c e y a s a d e! i! i k l i! i, 7 0 e y a k ı n b ü t ü n ü y l e y e n i y a s a n ı n k a b u l ü ) d i! e r y a n d a r e f o r m l a r l a u y u m l u o l m a y a n u y g u l a m a l a r f oa ty o! n ı r at fü rı kn di a y e g ö r ü l e b i l i y. o r B u f o t o! r a f t ua k uh k i r e f o r m s ü r e c i n i n y a v a! l a m a s ı, d u r m a s ı v e h a t t a 2 0 0 6 v e 2 0 0 7 y ı l l a r ı n d a o l d u! u g i b g e r i y e g i t m e s i d e g ö z l e m l e n e b i l i y o r.!v f a d e ö z g ü r l ü! ü a l a n ı n d a d a o l u m l u v e o l u m s u z g e l i! m e l e r a y n ı z a m a n d i l i m l ie yr oi r n. d e y a! a n a b i l B i r y a n d a h u k u k s a l d ü z e n l e m e l e r i f a d e ö z g ü r l ü! ü n ü n s ı n ı r l a r ı n ı b e l i r l i ö l ç ü l e r dae n dga e n i! l e t i r k e n ö t e y k o l l u k u y g u l a m a l a r ı n d a v e y a r g ı p r a t i! i n d e o l au r m s gu öz rl üu lk ü y odr. e! i! t i r i l e n y a s a l a r ı n y e t ei rissi e z l i k l e r u y g u l a m a s ı r a s ı n d a d a h a a ç ı k b i r! e k i l d e k e n d i s i n i g ö s t e r i y o r.!v n s a n ha k l a r hı u k u k u n a g ö r e i n s a n h a k l a r ı a n c a k y a s a y l a s ı n ı r l a n a b i l i r. B u b i r g e n e l i l k e / k u r a l d ı r.!v f a ö z g ü r l ü! ü d e y a s a y l a as nı an bı ir l i r. S ı n ı r l a m a ö l ç ü t l e r i d e s ı n ı r l ı d ı r. T ü r k i y e d, ei f a d e ö z g ü r l ü! ü n ü s ı n ı r l a n d ı r a n y a s a l a r d a a ç ı k l ı k, k e s i n l i k, n e t l i k, ö n g ö r ü l e b i l i r l i k v e h ü s t ü n l ü! ü i l k e s i n e u y g u n l u k k r i t ke ar r! l e ır li an mi a d a s o r u nol luu! l a r ı d i k k a t ç e k i y o r. G a z e t e c i ö r glüetr i, i n s a n h a k l a r ı ö r g ü t l e r i v e ç e! i t l i g i r i! i m v e p l a t f o r m l a r, d ü! ü n c e l e r i n e d e n i y l e y a r g ı l a n a n l a r l a i l g i l i a ç ı k l a m a v e r a p o r l a r y a y ı m l ı y o r l a r. B i a n e t M e d y a G ö z l e m 1R 0a 4 p o r u 2 0 1 1 e g ö r e 5
g a z e t e c i v e d 3a! 0 ı t ı m c ı 2 0 1y 2ı l ı n a c e z a e v i n d e g i r d i. ı 2n 0d 1a 0 c ye ız la e v i n db e u l u n a n g a z e t e c i l esraiy nı siı s e 3 0 i d. 1 i 5 6 5 1 S a y ı l ı!v n t e r n e t O r t a m ı n d a Y a p ı l a n Y a y ı n l a r ı n D ü z e n l e n m e s i v e B u Y a y ı n l a r Y o l ur yl la a!v! l e n e n S u ç l a M ü c a d e l e E d i l m e s i H a k k ı n d a K a n u n u y g u l a m a s ı b a k ı m ı n d a n d a d u r u m c!vi nd td ei rd ni er t. ö z g ü r l ü! ü k o n u s u n d a i z l e m e y a p a n w w w. e n g e l l i w e b. c o m s i t e s i an ld ae n y ie sr t a t i sb ti il kg îi y e g ö r e 1 5 N i s a n 2 0 1 2 i t i b a r i y l e e r i! i m e e n g e l l e n e n s i t e s a y ı s ı 1 8. 2 7 8 i b u l m u! t u r. A y n ı k o n u d a 1 1 N i e s a 2n 0 12 10 1 Y2 ı lt ı a r!vi nh si an n d H a k l a r ı!v h l al e r i R a p o r u n u a ç ı k l a y a n!vh na sk l a r ı n a D e r n e! i n i n b i l d i r d i! i n e g ö r e 2 0 1 1 y ı l ı n d a 6. 5 0 4 i n t e r n e t s i t e s i n i n e r i! i m i e n g e l l e 2 n. m i! t i r E l i n i z d e k i r a p o; r dia l k i n R a p o r u n A m a ç v e Y ö n t e m i n i n n e o l d u! u B, i r si on nc ri a B ö l ü m d e m e v z u a t t a y e r a l a n i f a d e ö z g ü r l ü! ü a ç ı s ı n d a n s o r u n l u e m de ül ze er ni n h a n g i l e r i o l d u! u,!v k i n c i B ö l ü m d e A!v H M i n i f a d e ö z g ü r l ü! ü h a k k ı n a n a s ı l y a k l a! t ı! ı v e b a! v u r u l a r ı i n c e l e r k e n h a n g i y ö n t e m l e r i! k uk li ln a n de ı!t ı ü r v e b u n a i l i i ç t i h aatr l g e l i! t i r d i! i, Ü ç ü n c ü B öil nü cm ed le e n e n 5 6 d o s y a i l e i l g i l i d a v a a nbaa! l ilzı! l ae ı lr ti ı n d a m e v z u a t t a y e r a l a n d ü z e n l e m e l e r k a r! ı s ı n d a T ü r k i y e y a r g ı s ı n ı n ( s a v c ı v e y a r g ı ç l a r ı n ) i f a ad ke l a! ö z tg ı! ü r ı l, ü! ü n e n a s ı l y A!v H S v e A!v H M i ç t i h a t l a r ı n a u y u m g ö s t e r i p g ö s t e r m e d i! i, k o v u! t u r m a y a y e r o l m a d ı! ı k a re a r l a r ı, i d d i a n a m ö r n e k l e r i v e gyı a rk a r a r l a r ı n d a i f a d e ö z g ü r l ü! ü n ü n n a s ı l d e! e r l e n d i r i l d i! i k o n u l a r ı n a y e r v e r i l i y o r. R a p o r u n s o n b ö l ü m ü o l a n D ö r d ü n c ü B ö l ü m d e i s e T e s p i t l e r v e Ö n e r i l e r b a! l ı! ı a l t ıl n d a t e s p i t l e r, y a s a d ü z e n l e m e l e r e v e y a r g ı u y g u l a m a l a r ı n a i l i! k i n ö n e r i l e r y e r a l ı y o r. 1 Emel Gülcan, 31 Ocak 2012, bianet.org/bianet/ifade-ozgurlugu 2 B k n z : i h d. o r g. t r 6
R A P O R U N A M A C I V E Y Ö N T E Mv R a p o r d a y u k a r ı d a a ç ı k l a n d ı! ı g i b i i f a d e ö z g ü r l ü! ü n ü s ı n ı r l a n d ı r a n y a s a l a rba a zv ıe l ab ru ı ny ıa n s abl a zr ıd a n m a d d e l e r i y lie l g i yl ai r g ıp r a t i k l e r i n e ( i d d i a nga em re e, k ç e l i k a r a r v e Y a r g ı t a y k a r a r l a r ı ) y e r v e r i l m e k t e d i r. A m a ç, C u m h u r i y e t S a v c ı l ı! ı v e y a r g ı p r a t i k l e r i n i n A v r u p a!v Mn as ha kn e mh ea sk i l a kr aı r a r l a r ı n a U y u m u n u b e l i r l e m e k, m a d d e l e r i n v e u y g u l a m a s ı n ı n i f a d e ö z g ü r l ü! ü a ç ı s ıs no dr au n l ta a! r a ı de! ı!i ıl m e k, t e s p i t l e r d e v e ö n e r i l e r d e b u l u n m a k v e bdu e stuürrektily e e di efa d e ö z g ü r l ü! ü n ü n k o r u n m a s ı n a k a t k ı s a! l a m a k t ı r.!v H O P R a p o r i l e y a r g ı p r a t i k l e r i n d e i f a d e ö z g ü r l ü! ü n ü n k o r u n m a s ı k o n çu es ku mn ea y di i kv ke a ty a s a m a d d e l e r i n i n i f a d e ö z g ü r l ü! ü n ü n t a n ı n m a s ı, k u l l a n ı l m a s ı, k o r u n m a s ı v e giem lk i! â n t vi er ri el cm e k s i n e d e! i! i kkllie r e u! r a m a s ı n a k a t k ı db au l u n m a y ı i s t e m e k t e d i r. R a p o r d a, h e r b i r d o s y a i l e i l g i l i D e! ebr öl le ün md li er rm ie n e y ev re r i l m i! t i r. R a p o r u n s o n u n d a i s e, T e s p i t l e r v e Ö n e r i l e r b ö l ü m ü y e r a l m a k t a d ı r. Ö n e r i l e r, Y a s a D e! i! i k l i! i Ö n e r in le eli rk i v e Y a r g ı y a Y ö Ö n e r i l e r o l m a k ü z e r e i k i b ö l ü m d e n o l u! m a k t a d ı r. R a p o r d a 5 6 s o r u! t u r m av e k o v u! t u r m a d o s y a s ı n ı n i d d i a n a vm e k a r a r ı i n c e l e n m i! t i r i. d d Bi ua n a m e v e k a r a r l a r 1 0 0 d e n f a z l a k i! i h a k k ı n d a d ı r.!v d d i a n a m e v e k a r a r l a r A n k a r a,!v s t a n b u l T, u n!vc ze ml i r, v e D i y a r b a k ı r, S i i rit l l e r i V ilr ea n! e h i r, Ç e r k e z k ö y, G e b z e, B u l a nbıak z ı g iibliç e s a v c ı l ı k v e M a h k e m e l e r i n e v e Y a r g ı t a y a a i t k a r a r l a r d ı r. R a p o r d a c o! r a f i ç e! i t l i l i k k a d a r f a r k l ı y a r g ı k uö run me lk al re ırne d ady n e r v e r i l m i! t i r. CMeu zh a k e m e s i K a n u n u n u n 2 5 0. M a d d e s i i l e ( ö z e l ) y e t k i l i s a v c ı l ı k l amr a dv de e yi ln e ( a Öy zn eı l ) G ö r e v l i A! ı r C e z a M a h k e m e l e r i, A s l i y e C e z a v e S u l h C e z a M a h k eim le ey l ae r gi ı t a y ı n i k i d a i r e s i ( 8. v e 9. C e z a D a i r e s i ) v e b i r Y a r g ı t a y C e z a G e n e l K u r u l u k ia nr ca er lı e m e y e a l ı n m ı! t ı r.!v d d i a n a m e v e k a r a r l a r ı n i n c e l e n m e s i n d e A v r u pha a!v k ln as ra ı n M a h k e m e s i s t a n d a r t l ag rö ız e t i l m i! t i r. B i ç i m v e i ç e r i k o l a r a k A!v H M k a r a r l a r ı n a u y u m k o n u s u i n c e le es ma es nı ni nı o l u! t u r m a k t a d ı r. A v r u p a!v n s a n H a k l a r ı M a h k e m e s i, i f a d e ö z g ü r l ü! ü i l e b a! i lv gu ir lu ila r d a b i r b ü t ü n o l a r a k a ) y a s a y l a ö n g ö r ü l m e, b ) m e! r u a m a ç, c ) d e m o k r a t i k t o p l u m d a g e r e k l i / z o r u n l u o l m a u n s u r l a r ı n a b a k a r a k v e s o m u t de ud re ur me u k as no an lu ic z a v a r m a k t a d ı r. B u R a p o r d a ; T ü r k i y e d e u l u s a l y a r g ı k u r u m l a r ı n ı n ( s a v c ı l ı k v e m a h kre lm ae dl ıe kr li an r) ı hia dz dı i a n a m e v e v e r d i k l e r i k a r a r l a r d a A v r u p a!v n s a n H a k l a r ı S ö z l e! m e s i v e A v r u p a!v n s a n H a k l a r ı M a h k en mı en s i n e s t a n d a r t l a r ı d e r e c e g ö z e t i l d i! i, u y g u l a n m a s ı i s t e n e n y a s a m a d d e s i y l e, m e! r u a m a ç l a v e u y g u l a n mmalsa ı iilsgt ielni e n y a p t ı r ı 7
d e! e r l e n d i r m e lr d e b u l u n u p b u l u n m a d ı k l a r ı ; s a v c ı v e y a r g ı ç l a r ı n i f a d e ö z g ü r l ü! ü n e n a s ı l y a k l a! t ı k l a r ı k o n u e d i l e n s ö z l e r i n i ç e r i k l e r i n e i d d i a n a m e l e r d e v e k a r a r l a r d a y e r v e r i l i p v e ri! i lsme e dni! e i v e y e r v e r i l m ö l ç ü d e v e n a s ı l y e r v e ir ni cl ed li! e ni m e k t e d i r.!v n c el e n e n d o s y a l a r d a, d a v a y a k o n u e d i l e n s ö dz a l e yr ai zn ı ly a riıçne r i k l e r i i l e b a! l a m l a r ı n ı n d i k k a t e a l ı n ı p a l ı n m a d ı! ı, t a r t ı! ı l ı p t a r t ı! ı l m a d ı! ı, i d d i a n a m e v te a rk ta ı! r a mr a l, a r d e! a be u r l e n d ivre m ea n a l i z l e r i n y e r a l ı p a l m a d ı! ı v e y e r i n d e v e y e t egr el ri e k çb ei lr e n d i r m e y e g i d i l i p g i d i l m e d i! i n e b a k ı l m ı! t ı r. R a p o r u n o d a k l a n d ı! ı k o niu n, c e l e n e n s o r u! t u rvm e a d a v a d o s y a l a r ı n d a s o n u ç l a r d a n ( zi fy a d e ö z g ü r l ü! ü n ü n k o r u n m a s ı d o! r u l t u s u nv de a r i l m i! k a r a rellabre t t e b i r o l u m l u l u k o le! a reark l edn d i r i l m e k t e) d i r s o r u! t u r m a v e k o v u! t u r m a m a k a m l a r ı n ı n i d d i a n a m e v e k a r a r l a r ı n d a A!v H S v e A!v H M i ç t i h a t l a r ı n ı g ö z e t i p g ö z e t m e d i k l e r i nvaes ı l b i r y ö n t e m l e k o n u y u i n c e l e d i k l e r i vvae r dsıo knlu acd ra ı r. 8
BİRİNCİ BÖLÜM: İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ AÇISINDAN SORUNLU YASALAR 9
vf A D E Ö Z G Ü R L Üo Ü A Ç I S I N D A N S O R U N L U Y A S A L A R T ü r k i y e d e i f a d e ör zl gü! ü ü a ç ı s ı n d a n s o r u n l u y a s a l a r ; b a s ı n y a ty eı ln e, v ir za yd oy n o, i n t e r n e t, s e n d i k a l a r, d e r n e k l e r, s i y a s i p a r t i l e r, e! i t i m, ö! r e t i m, s i n e m a, t i y a t r o, t o p l a n t ı vl e, gsöıs ktıeyr öi n, e toil m a! a n ü s t ü h a m e v z u a t ı g i b i g e n i! b i r a l a n a y a y 3 ıa! l ma! ı! ıt dı a r. b e l i r t i l e n y ahsea m l asr ı, k l ı k ul ya g u l a n a n h e m d e d ü z e n l e m e s i i t i b a r i y l e y a p ı s a l o l a r a k i f a d e ö z g ü r l ü! ü a ç ı s ı n d a n t e h d i t o l u! t u r a n y a s a l a r d ı r.!v n s a n h a k l a r ı n d a n b a z ı l a r ı y a s a y a d a y as lı ı n ıor l arn akb i l i r.!v f a d e ö z g ü r l ü! ü d e a n c a k y a s a y l a s ı n ı r l a n a b i l e h a k l a r d a n d ı r S. ı n ı r l a m a s e b e p l e r i v e! da a r ta!v l ahr S ı n i n 1 0 / 2. m a d d e s i n d e g ö s t e r i l m i! t i r. A!v H S s ı n ı r l a m a k o n u s u n d a y a s a y l a ö n g ö r ü l e n t a b i r i n e y e r v e r m e k t e d i r. Y a s a y l a t eök n gböa! r üıln ma e d e y e t e r l i d e! i l d i r.!v f a d e ö z g ü r l ü! ü n ü s ı n ı r l a n ad çı ır ak n, ye ar si! a li al re b i l i r, b e l i r g i n, ö n g ö r ü l e b i l i r v e h u k u k u n ü s t ü n l ü! ü i l k e s i n e u y g u n ö z e l l i k l e r d e ı r o. l m!va fl aı d e ö z g ü r l ü! ü a ç ıssoırnud naln u y a s a l a r v e m a d d e l e r y u k a r ı d a b e l i r t i l d i!çi o k g ig bei n i! b i r a l a n ı k a p s a m a k t a d ı r. çb eu r çr ea vp eo sr i n d e 1 7 y a s açde! a ni t l i m a d d e l e r a n ı l m a k t a d ı r. B u y a s a l a r v e m a d d e l e r! ö y l e b e l i r t i l e b i l i r : 1 ) 5 2 3 7 S a y ı l ı T ü r k C e z a K a n u n u ( T C K ) -!n e r e f vsea y g ı n l ı! ı R e n c i d e E t m e,!v n t i h a r a T e! v i k V e Y a r d ı m )(, M a d d e : 8 4 - K a m u G ö r e v l i s i n e H a k a r e t ( M a d d e : 1 2 5 ), - H a b e r l e! m e n i n G i z l i l i! i n i!v h l a l ( M a d d e : 1 3 2 ), -Ö z e l H a y a t ı n G i z l i l i! i ( M a d d e,: 1 3 4 ) - K i! i s e l V e r i l e r i n K a y d e d i l m e s i ( M a d d, e : 1 3 5 ) - S u ç u v e S u ç l u y u Ö v m e ( M a d d e : 2 1, 5 ) - H a l k ı K i n v e D ü! m a n l ı! a T a h r i k ( M a d d e 2 : 1 6 ), - H a l k ı K a n u n l a r a U y m a m a y a A l e n e n T a h r i k ( M a d d e : 2 1 7 ), - B a s ı n Y o l u y l a K a m u B a r ı! ı n a K a r! ı!v! l e n e n S u ç l a r ( M a d d e : 2 1 8 ), - K a n u n u n S u ç S a y d ı! ı F i i l l e r i!v! l e m e k A m a c ı y l a Ö r g ü t K u r m a k v e Ö r g ü t ü n P r o p a g a n d a s ı n ı Y a p m a k ( M a d d e : 2 2 0 ), -!n a p k a v e T ü r k H a rf l e r i H a k k ı n d a k i K a n u n l a r a A y k ı r ı D a v r a n ı! ( M a d d e : 2 2 2 ), - M ü s t e h c e n l i k ( M a d d e : 2 2 6 ), - G ö r e v i K ö t ü y e K u l l a n m a ( M a d d e : 2, 5 7 ) -!v f t i r a ( M a d d e : 2 6 7 ), - Y a l a n T a n ı k l ı k t a B u l u n m a ( M a d d e : 2 7 3 ), - S u ç l u y u K a y ı r m a ( M a d d e : 2 8 3 ) - S o r u! t u r m a n ı n G i z l i l i! i n i!v ha ld ad l e :( M2 8 5 ), - S o r u! t u r m a v e K o v u! t u r m a!v! l e m l e r i n d e e SGe ös r üv n t ü K a y d ı ( M a d d e : 2 8 6 ), 3 Bakınız Prof. Dr. Mehmet Semih Gemalmaz ve Arş. Gör. Haydar Burak Gemalmaz tarafından 2003 yılı itibariyle yapılan2148 sahifelik kapsamlı çalışma Türkiye de Bilgi Edinme, Düşünce, İfade ve İletişim Mevzuatı, Düşünce Suçu (!?)na Karşı Girişim, İstanbul,2003) 10
- A d i l Y a r g ı l a m a y ı E t k i l e m e y e T e! e b b ü s ( M a d d e : 2 8 8 ), - C u m h u r b a! k a n ı n a H a k a r e t ( M a d d e : 2 9, 9 ) - C u m h u r i y e t i, D e v l e t i n K u r ue m Ovr g a n l a r ı n ı A! a! ı l a m a ( M a d d e : 3 0 1 ), - D e v l e t i n b i r l i! i n i v e ü l k e b ü t ü n l ü! ü n ü ( b Mo az dm da e k 3 0 2 ) - T e m e l M i l l i Y a r a r l a r a K a r! ı F a a l i y e t t e B u l u n m a k!v ç i n Y a r a r S a! l a m a ( M a d d e : 3 0 5 ), - U y g u l a m a Ö r n e k l e r i n e B a k a r a k S i l a h l ı Ö r g ü t Ü y e s i O l m a k ( M a d d e : 3 1 4 ). - H a l k ı A s k e r l i k t e n S o! u t m a ( M a d d e :, 3 1 8 ) -D e v l e t i n G ü v e n l i! i n e!v l i! k i n B i l g i l e r i T e m(m i an d de e t : m e3 2 7 ), -D e v l e t i n G ü v e n l i! i n e v e S i y a s a l Y a r a r l a ri! ı nk a i n!v lb i l g i l e r i A ç ı k(m la dm da e : 3 2 9 ), -Y a s a k l a n a n B i l g i l e r i T e (M m ian d d e : 3 3 4 ), - Y a s a k l a n a n B i l g i l e r i A ç ı k l a m a ( M a d d, e : 3 3 6 ) T ü r k C e z a K a n u n u dn a t o p l a m 2 8 m a d d e d e i f a d e ö z g ü r l ü! ü s ı n ı r l a n d ı r ı l m a k t a d ı r. 2 )- 5 8 1 6 S a y ı l ı A t a t ü r k A l e y h i n e v l e n e n S u ç l a r H a k k ı n d a 1. K avn e u n 2 :. m a d d e l e r i 3 )- 3 7 1 3 S a y ı lı T e r ö r lmeü c a d e l e K a n u n u : B i r b ü t ü n o l a r a k s o r u n l u b i r y a s a od le! a rear k l edna d i r i l m e k t e d i r. T e r ö r t a n ı m ı ( 1. m a d d e ), T e r ö r s u ç l u s u ( 2. m a d d e ), T e r ö r a m a c ı y l a i! l e n e n s u ç l a r ( 4. m a d d e ), c e z a l a r ı a r t ı r ı l m a s ı ( 5. m a d d e ), A ç ı k l a m a v e y a y ı n l a m a ( 6. m a d d e ), t e r ö r ö r g ü t l e r i ( 7. m a dmd ae s) ı, n ıh n ü k m ü n a ç ı k l a n g e r i b ı r a k ı l m a s ı k a r a r ı v e r i l m e m e s i, st eı çr eı nm el k a rya a pç e v i r m e v e e r t e l e m e y a s a! ı ( 1 3. m a d d e ) 4 )- 6 1 1 2 S a y ı l ı R a d y o T e l e v i z y os n t ÜK u r u l u K a n u n u :Y a y ı n d i l i. m( a5 d d e ), O l a! a n ü s t ü d ö n e m l e r d e y a y ı n l a r ( 7. m a d d e ) Y a y ı n H i z m e t i!v l k e l e r i ( 8. m a d d e ). 5 )- 5 6 5 1 S a y ı l ı v n t e r n e t O r t a m ı n d a Y a p ı l a n Y a y ıdnülza ernı ln e n m e s i v e B u Y a y ı n l a r Y o l u y l a v l e n e n S u ç l a r l a M ü c a d e l e E d i l m e s i H a k k ı n d a K a n!vuçn e: r i k s a! l a y ı c ı n ı n s o r u m l u l u! u ( 4. m a d d e ), e r i! i m s a! l a y ı c ı n ı n y ü k ü m l ü l ü k l e r i ( 6. mto apdld u e ) k, u l l a n ı m s a! l a y ı c ı l a r ı n ı n y ü k ü m l ü l ü k l e r i ( e7 r. i! mi am di dn e ), e n g e l l e n m es i k a r a r ı y ev e r i n e g e t i r i l m e s i ( 8. m aç de dr e i! ), i n i y a y ı n d a n ç ı k a r ı l m a s ı v e c e v a p h a k k ı ( 9. m a d d e ). 5 / a T!v B B a! k a n l ı! ı t a r a f ı n d a n!v n t e r n e t e e r i! i m i iem nkgâ en l vl e rm ed yi!e i i d d i a e d i l e n k a n * u n l a r : -F i k i r v e S a n a t E s e r l e r i K a n u n u ( e k m a d d e 4 ) -T ü t ü n v e A l k o l P i y a sda üs zı e n l e m e K u r u m u T e! k i l a t v e G ö r e v Hl ae kr ki ı n d a K a n u n ( 8. m a d d e) -6 7 6 2 S a y ı l ı T ü r k T i c a r e t K a n u n u ( 5 6 v e 5 8. m a d d e l e r ) 6 1 0 2 s a y ı l ı T ü r k T i c a r e t K a n u n u ( 5 4, 5 6, 5 8, 5 9, 6 0, 6 1, 6 2 m a d d e l e r ) -3 7 1 3 S a y ı l ı T e r ö r l e M ü c a d e l e K a n u n. u m a( d6 d/ e 4 ) -4 7 2 1 S a y ı l ı M e d e n i K a n u n ( 2 4. v e 2 5. m a d d e l e r ) - 6 1 0 0 S a y ı l ı H u k u k M u h a k e m e l e r i K a n u n u -3 ( 3989 9 m a d d e l e r ) -7 2 5 8 S a y ı l ı F u t b o l v e D i! e r S p o r M ü s a b a k a l a r ı n d a B a h i s v e!n a n s O y u n l a r ı D ü z e n l e n m e s i H a k k ı n d K a n u n ( m a d d e 5 v e 6 3. m a d d e l e r ) -D i y a n e t!v! e rli B a! k a n l ı! ı K u r u l u! v e G ö r e v l e r i H a k k ı n d a K a n u n ( 6. m a d d e ) - M a r k a l a r ı n K o r u n m a s ı H a k k ı n d a K a n u n H ü k m ü n d e K a r a r n a m e, K a r a r n a m e N o : 5 5 6 ( 9. 7 6. v e 7 7. m a d d e l e r ) * h t t p : / / t 2 4. c o m. t r / y a z i / 2 5 s o-i rnu td ear n e t t-r e e s m i-f i l t-v r e -s a n s u r / 4 3 3 5, D o a n A k ı n, 12. 1 2. 01 1 1 11
6 )- 2 8 2 0 S a y ı l ı S i y a s i P a r t i l e r K a4 n3 u. n, u 7: 8., 7 9., 8 0., 8 1., 8 2., 8 3., 8 4., 8 59., 89 60., 89 73., 89 84., 9 5., 9 6. ma d d e l e r. 7 )- 1 1 1 7 S a y ı l ı K ü ç ü k l e r i M u z ı r N e r i y a t t a n K o r u m a K a Bn iu r n u b: ü t ü n o l a r a k s o r u n l u y a s a doa l a r a k d e! e r l e n d i rl m e k t e d i. r 8 )- 5 1 8 7 S a y ı l ı B a s ı n K a n u n1 u 1 :., 1 9., 2 5. m, a 2d 6 d e. l e r. 9 )- 5 6 8 3 S a y ı l ı Y a b a n c ı l a r ı n T ü r k i y e d e v k a m e t v e S e y a h a t l e r i H a k k ı n 1d 9 a. K a ma n du dn e :. 1 0 )- 5 6 8 2 Sa y ı l ı P a s a p o r t K a n u n8 u.: m a d d e. 1 1 )- 2 9 3 5 S a y ı lo ıh A L K a n u n u : 1 1. m a d d e. 1 2 )- O l a a n ü s t ü H a l B ö l g e V a l i l i i v e O l a a n ü s t ü H a l i n D e v a m ı S ü r e s i n c e A l ı n a c a k v l a v e T e d b i r l e r H a k k ı n d a K a n u n H ü k m ü n d e K a r a r n a m e ( K a r a r n a m e n o : 4 3 0 ) :1 v e 8 M. a d d e l e r. 1 3 )- 2 9 1 1 S a y ı l ı T o p l a n t ı v e G ö s t e r i Y ü r ü y ü l e r i 1K 7 a. n, u n 1u 9 :., 2 3., 2 6., 2 7., 2M 8 a. d, d e 3 1., 3 2. 1 4 )- 5 4 4 2 S a y ı l ı v l v d a r e s i K a 1n 1 u. nmu : a d d e. 1 5 )- 2 5 5 9 Sa y ı l ı P o l i s V a z i fse a lvae h i y e tk a n u n u : E k m a d d e 1. 1 6 )- 1 6 3 2 Sa y ı l ı A s k e r i C e z a K a n u 4n 5 u :. m a d d e 1 7 )- 5 2 7 5 Sa y ı l ı C e z a v e G ü v e n l i k T e d b i r l e r i n i n v n f a z ı H a k k ı n d 6a 2. K a mn au dn : d e Y u k a r ı d a ble i r t i l e n y a s a l a r d a n b a z ı l a r ı a ç ı s ı n d a n, ö r n e! i n h a k a r e t, i f t i r a, a! ta! a hırli ak m a ii, llegp ir lo i p a g a n d a, s u ç l a r a ç ı s ı n d a n m e v c u t d ü z e n l e m e l e r i n y e t e r l i a ç ı k l ı k t a, b e l i r g i n v e ö n g ö r ü lae rb ıi nl ı i r n i t e l i k t e o l d u k l s ö y l e m e k o l a n a k l ı d e! i l d i r. 4!v f a d e Ö z g ü r l ü!ü!v l k e l ve e r T ü r k i y e k i t a b ı n d a m a k a l e s i b u l u n a n A r n a u d A m o u r o u x u n d a i s a b e t l e b a h s e t t i! i g i b i T ü r k i y e d e g a z e t e c i l e r v e y a z a r l a r k e n d i l e r i n i, C u m h u r i y e t i a! a! ı l a m a k v e, s ayva crıglı ayrı ı, y a r g ı ç l a r ı a! a! ı l a m a k, h ü k ü m e t i a! a! ı l a m a k, T ü r k a! k ia! m lı i! l aim na ik, C u m h u r b a! k a n ı n ı a! a! ı l a m a k, g ü v e n l i k g ü ç l e r i n i a! a! ı l a m a k, A t a t ü r k ü n h a t ı r a s ı n ı a! a! ı l a m a k g i b i b i r d i z i a! a! ı l a ml a i n hd üe k m ü n ü n h e d e f i h a b u l m a k t a l a r. A!v H M k a r a r l a r ı n d a n s ö z e d i l e n b ö l ü m d e d e v u r g u l a n a c a! ı g i b i t a h r i k y a a doa l ap r ao k p ang ia tn ed l e n d i r i l e n s u ç l a r l a i l g i l i d ü z e n l e m e l e r d e n e y a s a m a d d e s i! i d d e t u n s u r u n a y e r v e r m e k t e v e inde d edt e y a r g ı p r a t i! i! u n s u r u! a r t ı n ı a r a m a k t a d ı r. B u k o n u l a r d a T e r ö r l e M ü c a d e l e K a n u n u n u n 6 / 2. m a d d e s i i ç i n A!v H M i n 6 T e m m u z 2 0 1 0 t a r i h l i G ö z e l Ö zvee r / T ü r k i y e, a y n ı y a s a n ı n 6 / 5. m a d d e s i i ç i n 2 0 E k i m 2 0 0 9 t a r i h l i Ü r p e r v e D i! e r l e r i / T ü r k i y e, a y n ı K a n u n u n 7 / 2. m a d d e s i i ç i n 8 H a z i r a n 2 0 1 0 t a r i h l i G ü l v e a rdai! r learrlı e r i / T ü r k i y e k h a t ı r l a n m a l ı d ı r. 4 B a k ı n ı z, l e t i ı i m Y a y ı n l a r ı, s t a n b u l, 2 0n 0s 8 a, n s H. a k4l 9 a. r ı ( P l a t f o r m u i l e A n k a r a Ü n i v e r s i t e s i S i y a s a l B i l g i l e r F a k ü l t e s i n s a n H a k l a r ı M e r k e z i t a r a f ı n d a n 3 0 K a- s2 ı m A r a l ı k 2 0 0 6 t a r i h l e r i a r a s ı n d a A n k a r a d a dn ü z e nf la ed ne e Ö z g ü r l ü ü : l k e l e r v e T ü r k i y e b a ı l ı k l ı u l u s l a r a r a s ı k o n f e r a n s t a s u n u l a n b id le dn i or li u l ıe mr a k t a d ı r ). 12
B a z ı m a d d e l e r a ç ı s ı n d a n i s e ö r n e! i n T C K 3 0 1 A!v. mh M a d td ae r a f ı n d a n b e l i r s i z l i! i v e ö n g ö r ü l e b i l i r l i k u n s u r l a r ı a ç ı s ı n d a n s o r u n l u b u l u n m a k t at du! ı r. T a An le r A kaçm / T ü r k i y e k a r a r ı, d a h a ö n c e D i n k / T ü r k i y e k a r a r ı n d a b e l i r t i l e n e l e! t i r i l e r i s ü r d ü r e n v e 3 0 1. m a d d e n i n v a r l ı! ı n ı n i f a d e ö tz tg ı! ü r ı el hü! td iü d üi z e r i n d e y a r a ç o k ç a r p ı c ı! e k i l d e o r t a y a k o y a n b i r k a r a r d ı r. B i r i n s a n h a k k ı o l a n v i c d a n i r e d d i n t a n ı n m a m a s ı v e t e r s i n e v i c d a n i r e d d i n i a ç ı k bl a sy ka ın l a r a y ö n e l t i l e n k a r! ı A!v H M B ü y ü k D a i r e s i t a r a f ı n d a n 7 T e m m u z 2 0 1 1 d e v e r i l e n B a y a t y a n / E r m e n i s tta ün n kaa vr ra ur pı a b ü K o n s e y i ü y e s i ü l k e l e r a ç ı s ı n d a n b a! l a y ı c ı ö z e l l i k t a! ı m a k t a d ı r. n T ü br a! k i vy ue r ud le an r dy a p2ı 0 l a K a s ı m 2 0 1 d e v e r i l e n E r ç e p / T ü r k i y e K a r a r ı v e 1 7 O c a k 2 0 1 2 d e v e r i l e n F e t i D e m i r t a! / T ü r k i y e k a r a r l a r ı H a l k a s k e r l i k t e n s o! u t m a s u ç u o l a rla ek n en n i tve e v i c d a n i r e t ç i l e r e u y g u l a n a n T C K 3 1 8. m a d d e n i n n e k a d a r s o r u n l u o l d u! u n u o r t a y a k o y m a k t a d ı r. T ü r k i y e h u k u k u n d a i t i r a z y o l u o l a r a k d a n i tm e l e n e n s o m u t n o r d e n e t i m i y o l u n a i n c e l e n e n d o s y a l a r d a u y g u l a n m a s ı i s t e n e n m a d d e l e r b a! l a m ı n d a! ı b a! v u r u l m a d ı g ö r ü l m e k t e d i r. K o n u y a s a y l a ö n g ö r ü l m e ub na sk uı rm u ı n d a n ö n e m t a! ı m a k t a d. ı r A n a y a s a n ı n 1 5 2. m a d d e s i n i n nt ıa d ı! ı o l a n a k, A n a y a s a n ı n a9d0 d. e s i m d e d i k k a t e a l ı n a r a k d e! e r l e n d i r i l e b i l e c e k k e n b u y o l a g i d i l m e d i! i g ö r ü l m ü! t ü r. K a n u n l a r d a t a n ı m ı y a p ı l m! a m ım ü s t e h c e n l i k s u ç l a m a s ı a l t ı n d a l ar ro a m, öa yn k ü l e r e, d i!s ea rn a t v e e d e b i y a t ü r ü n l e ri n e b i r b a s k ı o l a r a k u y g ut lc ak n an n ı n 2 2 6. m a d d e s i n i d e b e l i r t m e l i y i z. B a s ı n ö z g ü r l ü! ü a ç ı s ı n d a n c i d d i t e h d i t o l u! t u r a n s o r u! t u r m a n ı n g izl lg i li! i i T C2 ik8 l5 e. m a d d e v e a d i l y a r g ı l a m a y ı e t k i l e m e y e t e! e b b ü s s u ç u n u d ü z e n l e y e n 2 8 8. m a d d e v e y i n e d a h a ç o k b a s ı n y a y ı n m e n s u p l a r ı n a u y g u l a n a n a n c a k ı n d o! r u d a n h a l k h a b e r a l m a h a k k ı i l e i l g i l i o l a n d e v l e t s ı r r ı, g i z l i l i k o lga in b i T CkK o3n2u 7 l. a, r l3a 2 9 i. l, g i3 l3 i 4. v e 3 3 4. m a d d e l e r e d e d i k k a t ç e k i l m e l i d i r. l u Sy oa rs ua nl a r e l b e t t e b u d a röa rp no er k o l a r a k d e! i n i l e n lseırnl ıer l ı d e! i ld i r. Y u k a r ı d a b e l i r t i l e n y a s a l a r ı n m a d d e l e r i n d e n b a z ı l a r ı y a t a m a m e n y ü r ü r l ü k t e n k a l daı r ı l m a l ı y a d a b a z ı l y e n i d e n i n s a n h a k l a r ı h u k u k u n ua n u by ig r! e k i l d e d ü z e n l e n m e l i d iur y. l a K oinl g i l i t e s p i t ivl e r öanr peorr u n s on b ö l ü m ü o l a n öd r d ü n c ü B ö l ü m d e a ç ı k l a n m a k t a d ı r. 13
İKİNCİ BÖLÜM: AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ ve AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARINDA İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ 14
A V R U P A v N S A N H A K L A R I S Ö Z L En M E Sv V E A V R U P A v N S A N H A K L A R I M A H K E M E Sv K A R A R L A R I N D A v F A D E Ö Z G Ü R L Üo Ü A v r u p a! n s a n H a k l a r ı M a h k e m e s i n i n ( A! H M ) k a r a r l a r ı A v r u p a! n s a n H a k l a r ı S ö z l e! m e s i n i n ( A! H m e t n i n i a ç ı k l ı! a k a v u! t u r u r v e y o r u m l a r. B u k a r a r l a r, b a! rl a ry lı ac rı d ıe r m ; s a l k a 5 h u k u k i s t a t ü l e r i e m r e d i c i h u k u k i n o r m k a t e g o r i s i n e g i r e r. M a d d e 1 0. v f a d e Ö z g ü r l ü ü 1. H e r k e s i f a d e ö z g ü r l ü! ü h a k k ı n a s a h i p t i r. B u h a k k a m u m a k a m l a r ı n ı n m ü d a h a l e s i o l m a k s ı z ı n v e u l u s ı n ı r l a r l a k ı s ı t l a n m a k s ı z ı n, b i r g ö r ü! e s a he ir p v oe l md a ü!, ü hn ac be l e r i e l d e e t m e v e b u n l a r ı u l a! t ı r m a ö z g ü r l ü! ü n ü d e i ç e r i r. B u m a d d e D e v l e t i n r a d y o y a y ı n c ı l ı! ı n ı, t e l e v i z y o n v e s i nz en me a i! l e t m e c i l i! i n b a! l a m a s ı n a e n g e l d e! i l d i r. 2. B u ö z g ü r l ü k l e r i k u l l a n ı r k e n ö d e v v e s o r u m l u l u k i ç i n d e h a rg e kr e kt t ei!d i ln md e sn i, u l u s a l g ü v e n l i k, ü l k e b ü t ü n l ü! ü v e y a k a m u g ü v e n l i! i, s u ç u n v e y a d ü z e n s i z l i! i n ö n l e n m e s i, g e n e l ksıa! n l ı k v e g e n e l a k o r u n m a s ı, b a! k a l a r ı n ı n! e r e f v e h a k l a r ı n ı n k o r u n m a s ı, g i z l i b i l g i l e r i n a ç ı! a v u, r uy la mr ag sı ı n ı n ö n l e n m o r g a n ı n ı n t o r i t e v e t a r a f s ı z l ı! ı n ı n k o r u n m a s ı a m a c ı y l a, d e m o k r a t i k b i r t o p l u m d a g e r e k l i b u l u n a n v e 6 h u k u k u n ö n g ö r d ü! ü f o r m a l i t e l e r e,! a r t l a r a, y a s a k l a r a v e y a p t ı r ı m l a r a t a b i t u t u l a b i l i r. G ö r ü l d ü! ü g i b i A!v H S1 0 / 1 i l e t a n ı n a n v e t e m i n a t a l t ı n a a l ı n a n h Ba uk nl la ar r ı v, a r d ı r. -!v f a d e ö z g ü r l ü! ü, - G ö r ü! s a h i b i o l m a ö z g ü r l ü! ü, - B i l g i, h a b e r v e d ü! ü n c e y i e d i n m e ö z g ü r l ü! ü, - B i l gi v e d ü! ü n c e y i y a y m a / u l a! töızrg müa r l ü! ü o l a r a k b e l i r t e b i l i r i z.!v f a d e ö z g ü r l ü! ü k o n u s u n d a A!v H M, H a n d y s i d e v. B i r l e! i k K r a l l ı 7 k h adl a v agçs eeı rn ld i a o l a n! ö y l e b i r d e! e r l e n d i r m e d e b u l u n m u! t u :! f a d e ö z g ü r l ü! ü, t o p l u m u n i l e r l e m e s i v e h e r i n s a n ı n g e l i! m e s i i ç i n e s a s l ı k o! o kurlaltai rk d a n b i r i o l a n d e m t o p l u m u n a n a t e m e l l e r i n d e n b i r i n i o l u! t u r u r.! f a d e ö z g ü r l ü! ü, 1 0. m a d d e n i n s ıcne ı rlle ahrt ı e ioçlid nu! d e u, s a d e k a b u l e d i l e n v e y a z a r a r s ı z v e y a i l g i l e n m e y e d e! m e z g ö r ü l e n h a b e r v e d ü! ü n cyerlıecr a Dieçviln e tdie! n i l, a m a a 5 İfade Özgürlüğü Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin 10. Maddesi nin uygulanmasına ilişkin Kılavuz Monica Macovei, İnsan Hakları El kitapları, No. 2, s.5 www.humanrights.coe.int/aware/gb/publi/materials/1004.pdf 6 Çeviren Osman Doğru, htpp//aihm.anadolu.edu.tr 7 07.12.1976 tarihli karar. 15
v e y a n ü f u s u n b i r b ö l ü m ü n ü n a l e y h i n d e o l a n, o n l a r a ç a r p ı c ı g e l e n, o n l a r ı r a h a t s ı z c eelde er n ihçaibn e r v e d ü! ü n d e u y g u l a n ıbr u. n l a r, ç o! u l c u l u! u n, h o! g ö r ü n ü n v e a ç ı k f i k i r l i l i! i n g e r e k l e r i d i r ; b u n l a r o l m a k s ı z ı n d e m t o p l u m o l m a z. B u d e m e k t i r k i, b a! k a! e y l e r b i r y a n a, b u a l a n d a g e t i r i l e n h ey r a s afk o r mv ae l i tc e z, a, k o! u l, i z l e n e n m e! r u a m a ç l a o r a n t ı l ı o l m a l ı d ı r. A!v H S 1 0 / 2. m a d d e s i n d e s a y ı l a n s ı n ı r l a m a ö l ç ü t l e r i ; u l u s a l g ü v e n l i k, t o p r a k b ü t ü n l ) ü!, ü k a( mü u l k e b ü t ü n l ü! ü e m n i y e t i, k a m u d ü z e n i n i n s a! l a n m a s ı v e s u ç i! l e n m e s i n i n ö n l e n m e s i, s a! l ı! ı n k o r u n nm ma as sı ı,, a h l a k ı n k o r u b a! k a l a r ı n ı n! ö h r e t v e h a k l a r ı n ım n a skı o, r ug ni z l i b i l g i n i n e d i n i l e r e k a ç ı! a ç ı k m a s ı n ı n ö n l e n m e s i, y a r g ı o r g a n l a r ı n ı n o t o r i t e v e t a r a f s ı z l ı! ı n ı n d ısr. a! l a n m a s ı M a d d e 1 0 / 2 d e y e r a l a n tölle çrül e k o r u n a n m e! r u a m a ç l ad r e vilse e t ç ı k a r ı, h a l k ç ı k a r ı, t o p l u m ç ı k a r ı, y a r g ı o r g a n ı y a r a r ı, k a m u m a kl a mr -i ı d a r e y a r a r ı v e ö z e l ç ı k a r! e k l i n d e 8 b. e l i r t i l e b i l i r A!v H M, i n s a n h a k l a r ı n ı n s ı n ı r l a n d ı r ı l m a s ı d u r u m u n d a, 1 - B u m ü d a h a l e n i n y a s a l d a y a n a! ı n a, 2 - M ü d a h a l e n i n a m a c ı n ı nm e! r u i y e t i n e ( m e! r u a m a ç ), 3 - B u m ü d a h a l e n i n d e m o k r a t i k b i r t o p l u m d a g e r e k nl li u / z o lr u p o l m a d ı! ı n a b a k m a k t a d. ı r Y a s a l d a y a n a k m e s e l e s i n d e A!v H M, b u s ı n ı r l a n d ı r m a n ı n ( m ü d a h a l e n i n ) 1 - Y a s a y l a y a p ı l ı p y a p ı l m a d ı! ı n a, 2 - Y a p ı l m ı! s a b u n o r m a ( k u r a l a ) e r i! m e n i n m ü m k ü n o l u p o l m a d ı! ı n a, 3 - B u n o r m u n y a s a n ı n m u h a t a b ı o l a c a k k i! i l e r a n a, ç ıs oı n ud ç l a r ı n ı n ö n g ö r ü l e b i l i r n i t e l il km ta e d ı! o lı un p a o ( a ç ı k, n e t, k e s i n ), 4 - B u n o r m u n h u k u k u n ü s t ü n l ü! ü i l k e s i y l e u y u m l u o l u p o l m 9 ab da ı! k m ıa nk at a d ı r. A!v H M, s ı n ı r l a m a ö l ç ü t l e r i n e d a i r d ü! ü n c e l e r i n i d e h e r k a r a r ı n a y a n s ı t m a k t a v e b a! e v ve ud re u l a r ı d a o ç e r ç d e! e r l e n d i r m e k t e d i r. 1 0 T ü r k i y e d e i f a d e ö z g ü r kl oü! n uü s u n d a A!v H M 2. D a i n r ei n v e r d i! Üi r p e r v e d i! e r l e r i / T ü r kvie y e y i n e 2. D a i r e n i n v e r d i! Gi ö z e l v e Ö z e-t r ü r k i y e 1 1 k a r a r l a r ı, h e r n e k a d aor l aörz ae k l T M K n ı n6 / 5 v e 6 / 2 m a d d e s i y l e i l g i l i d e o lrsua n usn o s i s t e m i k b o y u t u i l e o li al rg ai k l i t e m ea l ı n m a s ı g e r e k e n k a r a r l a r d ı r. A!v H M b u k a r a r l a r d a v e ö n c e s i n d e p e k ç o k k a r a r d a A!v H S n i n 1 0. m a d d e s i n i hvae tdı or sl ya at lm a rk dt a a! a! ı d a y e r a l a n t ü r d e n s o r u l a r s, oy ra mn aı kt tl a r a r a m a k t a d ı r : 8 Bkz. Türkiye de Bilgi Edinme düşünce-ifade ve iletişim mevzuatı Prof. Dr. Mehmet Semih Gemalmaz, Haydar Burak Gemalmaz, Düşünce Suçu(!?)na Karşı Girişim Yayınları,İstanbul, 2004. (Meşru Amaçlar konusunda, İnternet: Girilmesi Tehlikeli ve Yasaktır kitaplarında ise Yaman Akdeniz ve Kerem Altıparmak, İHOP, İmaj Yayınevi, Ankara, 2008. (S. 102: Kamusal çıkarlar için öngörülenler, kişilik haklarını korumak için öngörülenler ve egemenliğin ve yargının tarafsızlığının korunması olarak üç başlık altında toplamaktadırlar). 9 Bkz. örneğin Okçuoğlu/Türkiye Kararı, 8 Temmuz 1999, Başvuru No.24246/94 10 20 Ekim 2009 ve Son Karar 20.01.2010 11 6 Temmuz 2010 16
- Ö z g ü r l ü! e m ü da h a l e v a r m ı d ı r? V a r s a b u m ü d a h a l e h a k l ı b i r s e b e b e d a y a n m a k t a m ı d ı r? - Y a s a y l a ö n g ö r ü l m ü! m ü d ü r? B u m ü d a h a l e y i ö n g ö r e n y a s a y a e r i! i m m ü m k ü n m ü d ü r? - S o n u ç l a r ı ö n g ö r ü l e b i l i r m i d i r? - B u y a s a l a r h u k u k u n ü s t ü n l ü! ü i l k e s i i l e u y u m l u m u d u r? - M ü d a h a l e i ç i nm e! r u a m a ç v a r m ı d ı r? M e! r u a m a ç, k a m u g ü v e n l i! i n i n s a! l a n m a s ı, k a m u d ü z e n i n i n k o r u n m a s ı v e s u ç u n ö n l e n m e s i g i b i a m a ç l a r d ı r. A c a b a m ü d a h a l e b u n l a r ı i ç e r i y o r m u? - A c a b a b u m e! r u a m a ç l a r a u l a! m a k i ç i n y a p ı l a n m ü d a h a l e, d e m o k r a t i k b i r t o p l u m dia r? g e r e k l i m i d A!v H M e g ö r e g e r e k l i s ö z c ü! ü a c i l b i r s o s y a l i h t i y a ç a n l a m ı n ı t a! ı r. sdöey ml ek d i ki l, e ryiumkiazri ın d a t e k r a rgı i b i d e o l s a,! ö y l e d e i f a d e e d i l e b i l i r : a - S ı n ı r l a m a i ç i n b i r y a s a o l a c a k, b - S ı n ı r l a m a i ç i n m e! r ub i r a m a ço l a c a k, c - D e m o k r a t i k b i r t o p l u m d a s ı n ı r l a m a g e r e k l i / z o r u n l u o l a c a k. C e z a l a n d ı r m a / y a p t ı r ı m u y g u l a m a y o l u n a g i d i l e c e k s e ödn eg ö r ü l e n c e z a / y a pıtm ı rm e! r u a m a ç l a o r a n t ı l ı o l a c a k. H e m e n b e l i r t i l m e l i d i r k i, A!v H M t a r a f ı n d a n g e l i! t i r i l e n i ç t i h a t l a r a u y g u n o l a r a k u l u s a l m a h k e m e l e r, k a r a r l a r ı n d a y u k a r ı d a b e l i r t i l e n ü ç k o! u l u n ( y a s a l l ı k, m e! r u a m a ç v e d e m o k r a t i k b/ iz r o r tu on pl lu u m d a g e r e k l i o l m a ) b i r a r a d a o l m a s ı n ı g ö z e t m e k d u r u m u n d a d ı r l a r. A!v H M, Ü r p e r v e D i! e r l ek ra i r a r ı n d a A! H M, i f a d e ö z g ü r l ü! ü n ü n d e m o k r a t i k b i r t o p l u m u n tıelma erl ı nydaapn b i r i n i o l u! t u r d u! u n u v e t o p l u m u n g e l i! i m i v e b i r e y i n k e n d i n i g e r ç e k l e! t i r m e s i noiln d u! k o! u nuu l l a r ı n d a n b i r i 1 2 h a t ı r l a t ı! r e k l i n d e d e! e r l e n d i r mb eu dl e u n m a k t a d ı r. M a h k e m e a y n ı k a r a r d a B a s ı n, d e m o k r a t i k b i r t o p l u m d a ö n e m l i b i r r o l o y n a! mha M k, t abdiır r ç. o kka e z,! i d d e t, k a r g a! a v e y a s u ç t e h d i t l e r i n e k a r! ı k o r u m a s a! l a m a k a m a c ı y l a s ı n ı r l a r ı aa! s ım na ım n a s ı g e r e k s e d e b g ö r e v i n i n, s o r u m l u l u k v e y ü k ü m l ü ld üâ kh li el ri i n d, e b ö l ü c ü f i k id râ lh ei r lo l m a k ü z e r e k a m u ç ı k a r ı n ı i l g i l e n d i r e n b ü t ü n k o n u l a r l a lii l gbii l g i v e g ö r ü! a k t a r m a k o l d u! u n u k a y d e t m i! t i r ( ) B a s ı n ı n b u t ü r b i l g i v e g ö r ü! l e 1 a k t a r m a g ö r e v i n i n y a n ı s ı r a, t o p l u m u n d a b u b i l g i v e g ö r ü! l e r i e d i n m e h a k k ı b 3 ud le um ne mk at ke td ai dr ı. r ( ) A!v H M a y r ı c a Ü, r p e r v e D i! e r l e r i / T ü r k i y e v e d a h a s o n rg a ö z ae l d ı! v e ı Ö z e r / T ü r k i y e kla ar ra ır n d, ai f a d e ö z g ü r l ü! ü i l e isl ig si tl eim i k s o r u n s a p t a m a s ı n d a b u l u n m a k t a d ı r. A n c a k d a Üv ra ps eı r n d a s okn a r a r ı n v e r i l d i! i 2 0 O c a k 2 0 1 0 t a r i h i n d e n v e G ö z e l v e Ö z e r d a v a s ı n d a k a r a r ı n v e r i l d i! i 6 T e m m u z 2 0 1 0 a t, a r i h i n d e n b u y a n 1 T ü r k i y e y a r g ı ssı a n k i A!v H M p i l o t k a r a r l a r v e r m e m i! v e 4 6. 4 mi! a dld e t i l m e m i! gr iu bt i n u y g u l a m a s ı n a d e v a m e t m i! t i r. S ö z g e bl i rm ai z, d a n i n c e l e y e c e! i m i z 1 0 g ieb yi l ü l 2 0 1 1 t a r i h i n d e!v s t a n b u l 1 7. A! ı r C e z a M a h k e m e s i, H a l k ı n G ü n l ü! ü g a z e t e s i n i n y a y ı n l a n sa ın n a s a ey l ı k o n u l m a s ı n a v e y a y ı n l a n a c a k s a y ı s ı n ı n b i r a y 12 Paragraf 35 13 Paragraf 36 14 AİHS, 46. Madde, Kararların bağlayıcılığı ve uygulanması başlığını taşır ve şöyledir: 1.Yüksek Sözleşmeci taraflar, taraf oldukları davalarda Mahkeme nin kesinleşmiş kararlarına uymayı taahhüt ederler. 2.Mahkemenin kesinleşmiş kararı, kararın uygulanmasını denetleyecek olan Bakanlar Komitesi ne gönderilir. 17
s ü r e y l e d u r d u r u l m a s ı n a k a r a r v e r mr i! a p to ir r u m. u z u n t a m a m l a n m a a! a m a s ı n d a, 2 4 M a r t 2 0 1 2 g ü n ü!v s t a n b u l Ö z e l G ö r e v l i A! ı r C e z a M a h k e m eh sâ ki i m l i! iö z g ü r G ü n d e m g a z e t e s i n i n 2 4 M a r t 2 0 1 2 t a r i h l i n ü s h a s ı n ı n to p l a t ı l m a s ı n a v e y a y ı n ı n 1 a y s ü r e y l e d u r d u r u l m a s ı n a k a r(b a r u vk ea r ma i! r tv ie r. k a r akr ı sn m e n k a l d ı r ı l m a ks aı r a r ı n a d a r a p o r u m u z d a y e r v e r m e k t e y).y i za y ı n d u r d u r m a, A!v H M i n Ü r p e r v e d i! e r l e r i / T ü r k i y e k a r a r ı n d a b e l i r l e d i! i g i b i b i r t ü r s a n s ü r d ü r. A!v H S v e A!v H M iç t i h a t l a r ı s ö z k o n u s u o l d u!1u 9n 8d 2 a, t a r i halni a y a s a n ı n 9 0. dm da e s i n d e n d e s ö z e t m e k g e r e k i r. A n a y a s a, n 9ı 0 n /. 5 m a d d e s! i ö y l e d e r : D. M i l l e t l e r a r a s ı a n t l a! m a l a r ı u y g u n b u l m a M A D D E 9 0. U s u l ü n e g ö r e y ü r ü r l ü! e k o n u l m u! m i l l e t l e r a r a s ı r a n kt al na! u n m a hl üa k m ü n d e d i r. B u n l a r h a k k ı n d a A n a y a s a y a a y k ı r ı l ı k i d d i a s ı i l e A n a y a s a M a h k e m e s i n e b a! v u r u l a m a z. ( E k c-5 ü m1 l7e 0 :/ 77. m5 d. 2) 0 0 4 U s u l ü n e g ö r e y ü r ü r l ü! e k o n u l m u! t e m e l h a k v e ö z g ü r l ü k l e r e i l i! k i n m i l l e t l e r a r a s ı a n t l a! m a l a r l k a n u n l a r ı n a y n ı k o n u d a k fl aı r h ü k ü m l e r i ç e r m e s i n e d e n i y l e ç ı k a b i l e c e k u y u! m a z l ı k l a r d a m i l l e t l e r a r a n t l a! m a h ü k ü m l e r i e s a s a l ı n ı r. H e m e n b e l i r t e l i m A!v k i H S d e t e m e l h a k v e ö z g ü r l ü k l e r e i l i! k i n m i l la en tll a! e r ma a r a ds ı r. A n a y a s a n ı n b u h ü k m ü i n s a n h a k l a r ı n ı n y a r g ı y o lu un ym la a s ı kn od ra ç o k ö n e m l i b i r o l a n a! ı s u n m a k t a d ı r. A n c a k b u m a d d e n i n u y g u l a n m a s ı n d a c i d d i s o r u n l a r ı n y a! a n d ı! ı d a b i l i n m e k t e d i r. B u ra p o r ç a l ı! m a s ı n d a 9 0. m a d d e n i n u y g u l a n d ı! ı n a d a i r b i r ö r n e! e r a s t lh ain çı bl im r a mcı! u mt hı ur r. i y e t S a v c ı l ı! ı dya a M a h k e m e n i n, u y g u l a n m a s ı i s t e n e n b i r m a d d e n i n A!v H S i l e ç e l i! i p ç e l i! m e d i! v e i n e b a k t ı! ı t a r t ı! t ı!b ı u, n u d a i d d i a n a m e v e m a h k e m e k a r a r l a r ı n a y a n sgı öt rt üı! l mı e m i! t i. r H a t t a u y g u l a n m a s ı i s t e n e n h e r h a n g i b i r m a d d e n i n A n a y a s a y a a y k ı r ı l ı! ı k o nb ui sr u nt da a r t dı! a ( m Va i c da n i r e t d a v a l a r ı n d a s a n ı k l a r v e m ü d a f i l e r i a n a y a s a y a v e A!v H S e a y k ı r ı l ı k s a v ı n d a b u l gu ön zm la ek nt ma ed mı i! r l ta ir. r) A!v H M T ü r k i y e d e y a r g ı t a r a f ı n d a n p e k d e d i k k a t e a l ı n m a y a n! i d d e t k o n u s u n d a g e ç m i! t e n b u g ü n e p e ç o k k a r a r v e r m i! t i r. B u r a d a 2 0 1 0 y ırliılnedn a ivkei ö n e m l i k a r a r d a n s ö z e d e b i l i r i z. B u n l a r d a n i l k i ; R e 1 T a! d e m i r / T ü r k i y e k a r a r ı 5. d ıb ra! v u r u c u 6 E y l ü l 2 0 0 5 t a r i h i n d e A! r ı d a b i r g ö s t e r i y e k a t ı l m ı! t ı r. A!v k a r a r d a! ö y l e b i r d e! e r l e n d i r m e d e b u l u n m u! M ath ukr e: m e g ö s t e r i s ı r a s ı n d a a t ı l a n e p Hh Pe G y e c, m i s i l l e m e y e s l o g a n ı n ı n t e r ö r i z m i s a v u n m a y a v a r d ı! ı n ı d ü! ü n m e k t e d i r. 1 A!v H M b u k a r a r d a n s o n r a v e r d i! i G ü l v e D i! e r l e r i / T ü r k i y e 6 ki as re a rs ıo nm dut a d u r u m a n a l i z i n d e b u l u n a r a k,! k t i d a r n a m l u n u n u c u n d a d ı r, B i z d e h e s a p l a r ı n a m l u! l aer k lsion rdae r k sil o g a n l a r ı k a l ı p l a! m ı! s o l c u s l o g a on l a r aı k n i t e l e y ebr a! e kl a m ı n d a v e o l a y ı n s o m u t u n d a b i r d e! e r l e n d i r m e y e g i t m e k t e v e b u s l o g a n l a r ı n! i d d e t e ç a! r ı n i t e l i! i n d e o l m a d ı! ı s o n u c u n a v a r m a k t a d ı r. 15 23 Şubat 2010 tarihli bu kararın başvuru numarası38841/07 dir. 16 Başvuru no:4870/02, 8 Haziran 2010 18
A!v H M b u k a r a r ı n d! a ö y l e d e m e k t e d i r : S ö z k o n u s u d a v a d1a 9, 9 7 v e 1 9 9 8 y ı l l a r ı n d a y a p ı l a n 1 M a y ı s g ö s t e r i l e r i n d e v e S i v a s K a t l i a m ı a n ı s ı n a 2 T e m m u z 1 9 9 8 t a r i h i n d e y a p ı l a n g ö s t e r i d e b a! v u r a n l a r ı n s l o g a n a t t ı! ı k o n u s u t aar fa lf ı l a r a r a s ı n d a i h t i l d e! i l d i r. A y r ı c a, d a v a d o s y a s ı n d a, s ö z k o n u s u g ö s t e r! i el ke ir li dn e s sa ok ni un ç lb ai nr m a d ı! ı n a v e y a g ö s t e r i l e r d e! i d d e t e y l e m l e r i n d e b u l u n u l d u! u n a d a i r h e r h a n g i b i r b i l g i y e r a l m a m a k t a d ı r. A! H M! k t i d a r n a m l u n u n u c u n d a d, ıbri z d e h e s a p l a r ı n a m l u l a r gs io br i a r s l o g a n l a r ı n! i d d e t i ç e r i k l i o l d u! u n u g ö z l e m l e m e k t e d i r. B u na u nbli r l i k t e, b u s l o g a n l a r ı n b i l i n e n v e k a l ı p l a! m ı! s o l c u s l o g a n l a r o l d u! u v e i z i g ö s t e r i l e r d e s l o gı al n d ı! a tı ( b ö y l e l i k l e s l o gu al nu ls a rl ı n g ü v e n lvi e k k a m u d ü z e n i ü z e r i n d e k i p o t a n s i y e l e t k i s i k ı s ı t l a n m ı! t ı r ) g ö z ö n ü n d e b u l u n d u r u l d u! u n d a, n s! l oi gd ad ne lt ae r ıv e y a a y a k l a n m a y a ça a! bru ıl du n d u! u d ü! ü n ü l e m e z. A n c aa! k H M, b u d e! e r l e n d i r m e n i n s ö z k o n u s u s l o g a n l a r ı n t o n u n u d e s t e k l e d i! i! e k l i n d e y o r u m l a n m a m a s ı g e r e k t i! i n i n y a n ı s ı r a 1 0. m a d d e n i n y a l n ı z c a i f a d e e d i l e n f i k i ri! l ei rn i n dve! e ibl i, l g i n i n i ç e r a y n ı z a m a n d a i f a d e e d i l m e! e k l i n i k o r u d u! u n u n h a t ı r l a n m a s ı g e r e k t i! i n i v u r g u l a m a k t akdiıyr e,( K a r a t a! / T ü n o. 2 3 1 6 8 / 9 4 ). A! H M, a y r ı c a, y e r l e! i k i ç t i h a d ı n a g ö r e 1 0. m a d d e n i n 2. p a r a g r a f ırn eı n vy ea yl a n ı z c a k a b u l g ö z a r a r s ı z v e y a k a y ı t s ı z l ı b k iilçg eir rl ev n e y a f i k i r l e dr e! e i l, a yz na ım a n d a k ı r ı c ı,! e do ik c i v e y a r a h a t s ı z e d i c i o l a n l a r a d a y guu l a n d ı! ı n ı h a t ı r l a t ı r. db eu mn ol ka r a t i k b i r t o p l u mou ln m a z s a o l m a z l a r ı o l a n ç o! u l c u l u k, h o! g ö r ü v e a ç ı k f i k i r l i l i! i n g e r e k l e r i d i r ( S ü r e k v e Önz o d. e m2i 3r 9 2/ 7 / T9ü 4 r) k. i y e, A! H M, b a! v u r a n l a r ı n s ö z k o n u s u s l o g a n l a r ı a t a r a k h e r h a n g i b i r k i! i y e k a r! ı! i d d e t i v e y a y a r a l a m a y ı d e s t e k l e m e d i k l e r i n i g ö z l e m l e m e k t e d i r. A y r ı c a, n e y e r e l m a h k e m e k a r a r l a r ı n d a n e d e r ih ün kd üe, m e t i n g ö r ü! l e b a! v u r a n l a r ı n k a r! ı k a r! ı yka l ak ra ı l duı z u n c e z a y a r g ı l a m a s ı g i b i b i r m ü d a h a l e y i g e r e k t i r e n k e s i n v e y a k ı n t e h l i k e b u l u n d u! u n a d a i r h e r h a n g i b i r i! a r e t b u l u n m a m a k t a d ı r. A! H M, a y r ı c a, s ö z k o n u s u d a v a n ı n o l a y l a r ı v e b a! l a m ı b a k ı m ı n d a n T a! d e m i r / T ü r k i y e n( d3 a8 n 8 4 1 / 0 7 ) d a v a s ı f a r k l ı d u! o l u n u k a y d e d e r. T a! d e m i r d a v a s ı n d a, b a! v u r a n ı n a t t ı! ı s l o g a n l a r t e r ö r ü s a v u n u r n i t e l i k t e o l u p b a! v u r a n y a r g ı l a m a s o n u c u n d a y i r m i b e! g ü n h a p i s c e z a s ı n a ç a r p t ı r ı l m ı! t ı r. B u b a! l a mldea n, i n A! H M, m ü d a h a o r a n t ı l ı o l u p o l m a d ı! ı i n c e l e n i r k e n, u y g u l an an i tc e lzi! a lianr iın v e a! ı r l ı! ı n ı n d a g ö z ö n ü n d e b u l u n d u r u l m a s ı g e r e k t i! i n i h a t ı r l a t ı r ( Y a r a r / T ü r k i y e, M an ho k. e m5 e 7 2 5s 8 ö / z 0 0 k ) o. n u s u d a v a d a, i ç h u k u k t a y a p ı l a n d e! i! i k l i k l e r i n a r d ı n d a n b a! v u r a n l a r a l e y h i n d e k i c e z a y a r g ı l a m a s ı n ı n y e nr ia! d em n e n b, a! l a t ı l m a s ı n a b a! l a n g ı ç t a b ü t ü n b a! v u r a n l a r ı n ü ç y ı l d o k u z a y h a p i s c e z a s ı n a ç a r p t ı r ı l d ı! ı n ı lki ak yt de e, d e r. B u n u n l a b i r A! H M, s ö z k o n u s u c e z a i l e u z u n s ü r e n c e z a y a r g ı l a m a s ı n ı n o r a n t ı s ı z o l d u! u s o n u c u n a t avnadriıs r, ( m u t a t i s m u K o ç v e T a m b a! / T ü r k i y e, n o. 5 0) 9. 3 4 / 9 9 Y u k a r ı d a a n l a t ı l a n l a r ı g ö z ö n ü n d e b u l u n d u r a n A! H M, b a! v u r a n l a r ı n, b a! k a l a r ı n ı! i d dielt a hylöı n t e m l e r i n e, s d i r e n i! e v e y a i s y a n a t e! v i k e d e r e k u l u s a l g ü v e n l i! i v e y a k a m u d ü z e n i n i e t k iel ce e! d i! i i n i n d ü! ü n ü l e m e y k a n a a t i n d e d i r ( a c o n t r a r i o, S ü rke ik y e / ( Tnü o r. 1 ), n o. 2 6 6 8 2 / 9 5 ). 19
!n i d d e t k o n u s u n d a!v s a k T e p e / T ü r k i y e d a v a seı m ld i a vö e n a ç ı k l a y ı c ı ö z e l l i k t e d i r : Av H M v S A K T E P E / T ü r k i y e D a v a s ı * B a v u r u N o : 1 7 1 2 9 / 0-2 S t r a z b u r g - 2 1 E k i m 2 0 0 8 M e v c u t d a v a d a A!v H M, i h t i l a f l ı k o v u! t u r m a y a k o n u o l am n a d ka o nb u! a! v u r a n ı n k u l l a n d ı! ı i f a d e l e r e ö z e l l i k l e d i k k a t e t m e k t e d i r. B u b a! l a m d a A!v H M, i n c e l e m e k t e o l d u! u d a v a y ı a rçı e v r e l e y e n k o! u l l ö z e l l i k l e t e r ö r l e m ü c a d e l e y e b a! l ı z o r l u k l a r ı g ö z ö n ü n e a l m a k t a d ı r. A!v H M, k o n u! m a n ı n l, e r u l u s a l m a h k e m e t a r a f ı n d a n a k ta n r ıvl e d a! l a r ı n k a h r a m a n l a r ı v e [ b i r ] h a l k ı n ö z g ü r l ü! ü i f a d e s i g e ç e n k ı s m ı n ı n s i l a h d ü! ü n d ü r e c e k b i r a n l a m k a r ı! ı k l ı! ı n ı i ç e r d i! i n i t e s p i t e t m e k t e d i r. B u n u n l a b! i rm la in kı tn e, i h t i l a f l ı k o n u t a m a m ı n ı i n c e l e y ea!v n H M, p o l i t i k a c ı k i m l i! i iv lu re a n b a! t a r a f ı n d a n y a p ı l a n k o n u! m a n ı n,! i d d e t k u l l a n ı m ı n a, s i l a h l ı d i r e n i! e v e b a! k a l d ı r ı y a t e! v i k e t m e d i! i n i g ö z l e m l e m e k t e d i r ; b u A!v H M y e g ö r e d i k k a t e a l ı n a c a k t e m e l u n s u r d u r *. M e v c u t d a v a d a, k o n u! m a n ı n b e l i r l i kn i! vie l e r e k a r! ı d e r i m a n t ı k d ı! ı k i n n t e el dk ei r e k! i d d e t i d e s t e k l e y e n b i r n i t e l i! i b u l u n m a m a k t a d ı r. * * A!v H M, a y r ı c a, b a! v u r a n ı n,! i d d e t e t e! v i k e t t i! i g e r e k ç e s i i lke o ndu! e!mia l ydae p akrüa rk, t çhe a l k ı n b i r k ı s m ı n ı K ü r t l e r o l a r a k n i t e l e n d i r e r e k v e b ö l g e d e k i i s y a n c ı h a r e k e t l eü r i p ryo üp ca eg la tn ed ra e k y a bp öt lı! ü cı g e r e k ç e s i i l e h a k k ı n d a c e z a i k o v u! t u r m a a ç ı l d ı! ı n ı t e s p i t e t m e k t e d i r. * Gerger-Türkiye, başvuru no: 24919/94, 8 Temmuz 1999 ** Bkz, a contrario Sürek-Türkiye (no:1), Başvuru No: 26682/95. A!v H M i n i f a d eö z g ü r l ü! ü k o n u s u n d a T ü r k i y e dy ea np ı l a n b a! v u r u l a r d a y u k a r ı d a d e! i n i l e n k a r a r l a r d a n ö n c e g e ç m i! y ı l l a r d a! i dvde e td e! i! ik ko n u l a r d a v e r d i! i b akzaır a r l a rda a d e! i n m e k t e y a r a r v a r. A!v H M d ü! ü n c e s i n i i f a d e e d e n k i! i n i n k i m o l d u! u n u, n e r e d e, n a s ı l b i r t o p l u l u! a h i t a p e tdt e i!ei tn ti i!, in ne i zna am sa ın l iif fa a d e e t t i! i n i v e n e d e n i f a d e e t t i! i n i d e! e r l e n d i r m e l e r i n d e d i k k a t e a l m a k t a d ı r. M a h k e m e a! a! ı d ab e l i r t i l e n h a l l e r d e i f a d e ö z g ü r l ü! ü n ü n k o r u n a c a! ı n a k a r a r v e r m i! t i r : - P o l i t i k a c ı l a r d a h a f a z l a e l e! r ( t Li ir ni gl e nb s i / l Ai v u s t uy ra ). - M i l l e t v e k i l l e r i d a h a f a z l a i f a d e ö z g ü r l ü! ü n e s a h i p t i r / H ü k ü m e t d a h a f a z l a e l e! t i r i l e b i l i r / D e v l e t i n m e v c u t d ü z e n i s o r g u l a n a b i l i r ( C a s t e l l s /!v s p a n. y a, A k s o y T ü r k - P o l i t i k k o n u l a r d a i f a d e ö z g ü r l ü! ü d a h a B gi er n i! d e tv il r e / t p o l i t i k a s ı n ea l e! c i td id ri i l e r g e t i r e b i l i r v e ü l k e n i n b i r b ö l ü m ü n d e k i b i r p r o b l e m i n sk oa ry un ma! l uı l av re ı y a h a k k ı n d a t e k t a r a f l ı b i r g ö r ü! i f a d e e d i l e b i l i r ( S ü r e k v e Ö z d e m i r / T ü r k i y e ). -!n i d d e t i ç e r m e y e n d i r e n i! ç a! r ı s ı y a p ı l a b i l i r ( I. n c a l / T ü r k i y e ) - T a r i h i g e r ç e k ltea r, a f l ı o l a r a k ta n aı bm il l i( r A r s l a n / T ü r k i y. e ) - T a r a f l ı d ü! ü n c e a ç ı k l a n ( a Ob ki lç ui r o! l u / T ü r k i y e, E r d o! d u / T ü r k i. y e ) -!v f a d e l e r i n s e r t o l-fi m ak sr ı i n, h a l k ı n b i r k e s i m i a l e y h i n e o l u m s u z, d ü! n em ga an tc ia f b iv r e t a v ı r l a i f a d e e d i l m e s i ) c e z a l a n d ı r m a i ç i n t e k b a s ı n a yr es lt ae n r / l Ti ü ro kl im ya e z, ( A O k ç u o! l u / T ü r k i y e.) 20