Üniversitelerde Enerji Yönetim Sisteminin Oluşturulması: Yaşar Üniversitesi Uygulaması Hacer Şekerci, Nurdan Yıldırım Özcan, Güneş Becerik, Tuğrul Unutmaz, Mustafa Araz, Arif Hepbaşlı (Sertifikalı Enerji Yöneticileri) 15 Ocak 2016, Artemis Salonu 10.00-11.30 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 1
Kaynak Gösterme Buradaki sunum (yada diğerleri) başka yerde kullanıldığı taktirde, lütfen aşağıdaki gibi kaynak gösteriniz. Teşekkürler Şekerci, H., Yıldırım Özcan, N., Becerik, G., Unutmaz, T., Araz, M., Hepbaşlı, A.: Üniversitelerde Enerji Yönetim Sisteminin Oluşturulması: Yaşar Üniversitesi Uygulaması, 7. Enerji Verimliliği Formu ve Fuarı, WOW Center, İstanbul, 15 Ocak 2016, 26 slayt,.www.internettenaldığınızwebadresiniyazabilirsiniz, Erişim Tarihi (internetten indirdiğiniz andaki tarihi yazabilirsiniz):. 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 2
Sunumun İçeriği TS EN ISO 50001:2011 Dünyada ISO 50001:2011 Belgesini Alan İlk Sanayi Kuruluşu ve Üniversite Türkiye de TS EN ISO 50001: 2011 Belgesini Alan İlk Kamu Kurumu ve Üniversite Yaşar Üniversitesi TS EN ISO 50001:2011 Enerji Yönetim Sistemi Alma Süreci Enerji Yönetim Organizasyon Şeması Enerji Yönetim Sistem Standardı Toplantıları Yaşar Üniversitesi Enerji Politikası Enerji Yönetim Sistem Standardı Eğitim Çalışmaları Enerji Yönetim Sistem Standardı Bilgilendirme Çalışmaları Enerji Yönetim Matrisi Ölçme ve İzleme Danışmanlık (Müşavirlik) ve Diğer Hizmetlerimiz Sonuçlar Soru ve Katkılar (Süre sınırlamasından dolayı, sonuç kısmı bu slaytan sonra sunulacaktır) 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 3
Sonuçlar Yaşar Üniversitesi nde, Makina Mühendisi ve Elektrik-Elektronik Mühendisi Kökenli 5 Öğretim Elemanı ve Teknik İşlerde Çalışan 1 Makina Mühendisi olmak üzere, toplam 6 Sertifikalı Enerji Yöneticisi vardır. Yaşar Üniversitesi nin Stratejik Planında, 2 yıl önce TS EN ISO 50001:2011 belgesinin alınması öngörülmüştür. EnYS, kuruluş içindeki diğer yönetim sistemlerine entegre edilebilir ve bir kuruluşta herhangi bir yönetim sisteminin olması, bu süreci önemli ölçüde kolaylaştırmaktadır. Ancak Yaşar Üniversitesi, bünyesinde hiçbir yönetim sistemi belgesi olmadan bu işe girişerek, bunun yapılabileceğini iyi bir örnekle göstermiştir. Bu işe girişmede üst yönetimin katkı ve desteği olmazsa olmazdır. Mütevelli Heyeti Başkanı Sayın Ahmet Yiğitbaşı dan Üniversitemizin Rektörü Sayın Prof. Dr. Cemali Dinçer den en alt kademeye kadar, bu süreci herkes desteklemiş ve aktif şekilde yer almıştır. Ülkemizde üniversitesinin ilk sayfasında, «Enerji Verimliliği ve Yönetimi» kısmı yer alan tek üniversitedir (bugünkü bilgimize göre). Üniversitemiz bünyesinde yer alan «Enerji Verimliliği ve Yönetimi Öğrenci Topluluğu»muz da bilinçlendirmede önemli katkılar sağlamıştır. Yaşar Üniversitesi nin Enerji Sistemleri ile Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümlerinde «Enerji Yönetimi» dersi okutulmakta ve gelecek yıldan itibaren de, Mühendislik Fakültesinin tüm bölümleri için «TS EN ISO 50001: Enerji Yönetim Sistem Standardı» dersi seçmeli olarak öngörülmüştür. 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 4
TS EN ISO 50001:2011 Kaynak: ENERVIS, Türkiye ve Almanya da Enerji Yönetim Sisteminin Önemi, Enerji Verimliliği Forumu, 14-17 Ocak 2015, İstanbul. 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 5
Dünyada ISO 50001:2011 i Alan İlk Sanayi Kurumu Dahanu/Hindistan da Reliance Infrastructure Ltd. in Termal Güç Santralı (Haziran 2011) Kaynak: http://www.bureauveritas.com/home/news/business-news/iso+50001-+2011, Erişim Tarihi: 13 Ocak 2016. 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 6
Dünyada ISO 50001 Belgesini Alan İlk Üniversite University College Cork (UCC), İrlanda (2011) Kaynak: http://enerit.com/wp-content/uploads/2012/08/1.1-ucc-case-study-final- Version-2012.pdf, Erişim Tarihi: 13.01.2016 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 7
Türkiye de TS EN ISO 5000:2011 Belgesini Alan İlk Kamu Kurumu Gaziantep Büyükşehir Belediyesi (Mayıs 2015) Kaynaklar: http://gaziantepgunes.com/haberdetay1/43169/b%c3%bcy%c3%bck%c5%9fehir%27den%2 C-T%C3%BCrkiye%27de-bir-ilk-daha http://www.milliyet.com.tr/buyuksehir-ts-en-iso-50001-enerji-yonetim-gaziantepyerelhaber-764135/ Erişim Tarihi: 13.01.2016 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 8
Bugünkü Bilgimize Göre, Ülkemizde TS EN ISO 50001:2011 Belgesini Alan İlk Üniversite YAŞAR ÜNİVERSİTESİ 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 9
5 Ocak 2016 Tarihinde YAŞAR ÜNİVERSİTESİ 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 10
5 Ocak 2016 Tarihinde YAŞAR ÜNİVERSİTESİ 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 11
Yaşar Üniversitesi nin İlk Yönetim Sistemi TS EN ISO 50001:2011 Hiçbir Yönetim Sistemi Belgesi Olmadan Bu İşe Girişme! Kaynak: ISO 50001 Uygulama Aşamaları ve DOE Araç ve Kaynakları, http://www.osbuk.org.tr/haber/images/sunum-1.pdf, 22 Mart 2015. 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 12
Yaşar Üniversitesi TS EN ISO 50001 Alma Süreci 11 Aralık 2014 Süreçin Başlangıcı Setifikalı Enerji Yöneticilerimiz Enerji Yönetim Ekibimiz 25 Aralık 2015 Başarılı Geçen Tetkik Sonrası 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 13
Yaşar Üniversitesi Enerji Yönetimi Organizasyon Şeması 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 14
No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 EN TS ISO 50001 Enerji Yönetim Sistem Standardı Toplantıları Toplantı Adı Tarih EVYKK-1 11.12.2014 EVYKK-2 28.01.2015 TK-2.1 23.02.2015 EVYKK-3 26.02.2015 TK-3.1 03.03.2015 TK-3.2 13.03.2015 TK-3.3 17.03.2015 TK-3.4 25.03.2015 EVYKK-4 27.03.2015 TK-4.1 03.04.3015 TK-4.2 15.04.2015 TK-4.3 21.04.2015 EVYKK-5 24.04.2015 TK-5.1 29.04.2015 TK-5.2 06.05.2015 TK-5.3 27.05.2015 EVYKK-6 29.05.2015 TK-6.1 19.06.2015 TK-6.2 17.07.2015 TK-6.3 24.07.2015 TK-6.4 28.07.2015 EVYKK-7 13/01/2016 31.07.2015 TK-7.1 06.08.2015 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 27 Teknik Ekip EVYKK Üye Sayısı 12 31 Üyelerin Toplantıya Katılım Oranı ~ %82 ~ %79 Yapılan Toplantı Sayısı 26 11 Alınan Karar Sayısı 96 31 Gerçekleştirilen Karar Sayısı 87 28 Kararların Gerçekleşme Yüzdesi %90,6 %90,3 TK-7.2 13.08.2015 TK-7.3 20.08.2015 TK-7.4 25.08.2015 EVYKK-8 28.08.2015 TK-8.1 08.09.2015 TK-8.2 15.09.2015 TK-8.3 22.09.2015 EVYKK-9 25.09.2015 TK-9.1 13.10.2015 TK-9.2 27.10.2015 EVYKK-10 * 09.11.2015 TK-10.1 17.11.2015 TK-10.2 24.11.2015 TSE TETKİK 22-24.12.2015 EVYKK-11 25.12.2015 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 15
ÜNİVERSİTEMİZİN ENERJİ POLİTİKASI Biz Yaşar Üniversitesi olarak, enerji yönetim sistemi sorumluluğunu taşıma bilinci içinde, tüm faaliyet alanlarımızda, enerji performansımızı sürekli iyileştirmeyi taahhüt ederiz. Yukarıda belirtilen amaca ulaşmak için; Tüm faaliyetlerimizde enerji ve su kullanımını azaltmaya, Sürekli eğitim/seminerler düzenleyerek, üniversitemizde enerji verimliliği konusunda bilinçlendirme kültürünü sürekli artırmaya, Enerji tüketim hedeflerini belirleyip, sürekli izlemeye ve raporlamaya, Enerji verimliliği iyileştirme alanlarını belirlemek için, enerji verimliliği tetkiklerini düzenli olarak yapmaya, Enerji ve su kullanımıyla ilgili güncel mevzuatı takip etmeyi ve gereklerini yerine getirmeye, Projelerin tasarım aşamalarında enerji performans iyileştirmelerini içermeye, Enerji verimli ürünler ve hizmetleri satın almaya ve etkin olarak kullanmaya çaba göstereceğiz. ENERGY POLICY OF OUR UNIVERSITY As Yaşar University, we are committed to continuously improving our energy performance in all our activities with an awareness of carrying the responsibility for the energy management system. In order to achieve the above mentioned objective, we will make every effort to; Reduce energy and water usage in all our activities; Raise cultural awareness about energy efficiency in our university by continuously organizing trainings/seminars; Continuously monitor and report our energy consumption targets by defining them; Perform regular energy efficiency audits for defining energy efficiency improvement areas; Follow up updated legal statutes related to energy and water usage, and meet their requirements; Include energy performance improvements in the design stages of projects; Purchase and effectively utilize energy-efficient products and services. 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 16
EN TS ISO 50001 Enerji Yönetim Sistem Standardı Eğitim Çalışmaları Enerji Yönetim Ekibi Eğitimleri No Eğitimin Adı Eğitimi Veren Katılan Kişi 1 Daha İyi Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma İbrahim Dincer 7 2 Standart V-kayışlar Yerine Enerji Verimli Nurdan Yıldırım Özcan 8 3 Gerilim Dengesizliği ve Etkileri Hacer Şekerci 7 4 Soğutma Sistemlerinde Enerji Verimliliği Arif Hepbaşlı 9 5 Önemli Enerji Kullanımları Arif Hepbaşlı 9 6 Kazanlarda Hava-Yakıt Oranlarının Ayarlanması A.Hepbaşlı N.Yıldırım 9 7 Yüksek Verimli Motorların Kullanımı A.Hepbaşlı H. Şekerci 9 8 Güç Faktörü İyileştirilmesi A.Hepbaşlı H. Şekerci 9 9 Vana ve Flanşların Yalıtımı A.Hepbaşlı N.Yıldırım 10 10 Basınçlı Hava Kaçaklarının Onarılması ve A.Hepbaşlı N.Yıldırım 9 11 Kompresör Hava Giriş Sıcaklığının Düşürülmesi A.Hepbaşlı N.Yıldırım 9 12 Enerji Verimli Chiller Tercih Edilmesi A.Hepbaşlı N.Yıldırım 8 13 Pitot Tüpü Yardımıyla Hava / Gaz Debisinin M.Araz T.Unutmaz 8 Genel Farkındalık Eğitimleri No Verilen Birim Verildiği Tarih Eğitimi Veren Katılan Kişi 1 EVYKK 24.04.2015 A.Hepbaşlı & H. Şekerci 13 2 Yaz Okulu Öğrencileri 18.08.2015 H. Şekerci 17 3 Üniversite Senatosu 15.10.2015 A.Hepbaşlı 32 4 Personel ve Öğrenciler 19.10.2015 A.Hepbaşlı & T. Unutmaz 63 5 Personel ve Öğrenciler 20.10.2015 H. Şekerci & T. Unutmaz 74 6 Personel ve Öğrenciler 21.10.2015 H. Şekerci & T. Unutmaz 58 7 Personel ve Öğrenciler 22.10.2015 A.Hepbaşlı & T. Unutmaz 91 8 Personel ve Öğrenciler 23.10.2015 A.Hepbaşlı & T. Unutmaz 59 13/01/2016 7nci 9 Enerji Verimliliği Öğrenci Yurdu Forumu Personeli ve Fuarı 23.11.2015 H. Şekerci 17 10 10 Yabancı Personel 23.11.2015 A.Hepbaşlı 5
EN TS ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Standardı Bilgilendirme Çalışmaları Üniversite ve Öğrenci Yurdu na Asılan Branda Üst Yönetim Temsilcisi nin Atama Duyuru Maili Üniversite ve Öğrenci Yurdu na Konan Enerji Kübü 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 18
Üniversitemizin Ana Sayfasında: www.yasar.edu.tr Enerji Verimliliği ve Yönetimi 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 19
evy.yasar.edu.tr 20 Kasım 2015 den itibaren 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 20
Enerji Yönetim Matrisi DÜZEY 4 3 2 1 POLİTİKALAR VE SİSTEMLER Üst yönetimin veya şirket stratejisinin bir kısmının taahhüdüyle resmi enerji politikası ve yönetim sistemi, uygulama planı ve düzenli gözden geçirme vardır. Resmi enerji politikası var; ancak hiçbir resmi yönetim sistemi yok ve üst yönetimden hiçbir aktif taahhüt yoktur. Enerji yöneticisi veya kıdemli departman yöneticisi tarafından oluşturulan benimsenmemiş enerji/çevre politikası söz konusudur. Yazılmamış bir takım tüzükler söz konusudur. 0 Politika belirgin değildir. ORGANİZASYON Enerji yönetimi tamamen yönetim yapısına entegre edilmiş. Enerji tüketimi sorumluluğunun açık delegasyonu vardır. Yönetim kurulunun bir üyesinin yetkili kıldığı, tüm kullanıcıları temsil eden enerji komitesine karşı sorumlu olan enerji yöneticisi vardır. Bu amaca özel enerji yöneticisi; ancak hat yönetimi ve yetki açık değildir. Sadece sınırlı etki veya yetki ile birisinin kısmi zamanlı sorumlu olduğu enerji yönetimi vardır. Hiçbir enerji yönetimi yok veya enerji tüketimi için sorumluluğun herhangi bir delegasyonu yoktur. ÇALIŞANIN MOTİVASYONU Enerji yöneticisi veya tüm düzeylerdeki enerji çalışanı tarafından düzenli olarak işletilen resmi veya resmi olmayan iletişim kanalları vardır. Ana kullanıcılar ile doğrudan temasla birlikte esas kanal olarak kullanılan enerji komitesi vardır. Kıdemli departman yöneticisi tarafından yetkilendirilen sürekli ve tek iş için kurulan komiteyle esas kullanıcılarla temasta bulunulmaktadır. Mühendis ve birkaç kullanıcı arasında resmi olmayan temaslar vardır. Kullanıcılar ile hiçbir temas yoktur. BİLGİ SİSTEMLERİ Kapsamlı sistem; hedefleri oluşturuyor, tüketimi izliyor, hataları belirliyor, tasarrufların miktarını belirtiyor ve bütçe izlemesi yapılmaktadır. İzleme ve hedef oluşturma ile ölçüme dayalı açıklamalar verilmektedir; ama tasarruflar kullanıcılara bildirilmemektedir. Ölçme verisine ve faturalara dayalı olarak izleme ve hedef oluşturma raporları var. ihtiyacı karşılayan raporlanıyor. Enerji çalışanının bütçe ayarlamasında bu amaca özel bağlantısı vardır. Fatura verisine dayalı gider raporlanmaktadır. Mühendis, teknik departman içinde kullanmak üzere raporları derlemektedir. Hiçbir bilgi sistemi yoktur. Malzeme, enerji tüketimi ve atıklar için muhasebe yoktur. EĞİTİM VE BİLİNÇLENDİRME Organizasyonun içinde ve dışında enerji yönetiminin performansı ile malzeme ve enerji verimliliği değerinin pazarlanması yapılmaktadır. Personel eğitimi, farkında olma programı ve düzenli tanıtım kampanyaları vardır. Bu işe özgü biraz çalışan farkında olma ve eğitme söz konusudur. Enerji verimliliğini ve kaynak tasarrufunu arttırmak amacıyla kullanılan resmi olmayan temaslar vardır. Enerji verimliliği ve kaynak tasarrufunda dikkat çekici hiçbir artış yoktur. ENERJİ/ÇEVRE SEÇENEKLERİNE YATIRIM Tüm yeni kurulan yapı ve tesis iyileştirme olanaklarının ayrıntılı yatırım değerlendirmesiyle enerji tasarruf projelerinin desteklenmesinde pozitif ayrımı yapılmaktadır. Tüm diğer yatırımlar için aynı geri ödeme kriteri vardır. Yeni yapı ve tesis iyileştirme olanaklarını gelişigüzel değerlendirilmektedir. Yatırımda çoğunlukla kısa süreli geri ödeme kriteri kullanılmaktadır. Sadece alınan düşük giderli önlemler vardır. Taşınmazlarda çevre performansı/enerji verimliliği artırılmasında hiçbir yatırım yoktur. Kaynak: HEPBAŞLI, Arif.: 2010. Enerji Verimliliği ve Yönetim Sistemi: Yaklaşımlar ve Uygulamalar. Schneider Electric Enerji Verimliliği 13/01/2016 Serisi 1, Esen Ofset Matbaacılık, ISBN: 7nci 978-9944-5084-6-9, Enerji Verimliliği 1008 Forumu Sayfa ve Fuarı. 21
Enerji Yönetimi Matrisi İle İlgili Olarak Üst Yönetime Sorulacak Sorular Elemanın açıklaması Sorular Kontrol Açıklama Evet Hayır Resmi bir enerji politikası var mı (Varsa, kopyasını isteyin)? Politika ve Sistemler Organizasyon Resmi bir enerji yönetim sistemi var mı (TS-ISO 14001 sertifikasını görün)? Üst yönetimin oynadığı rol nedir? Enerji yönetim sisteminden sorunlu bir kişi veya bir bölüm var mı (Adını, bölümünü ve yönetime bağlı olup olmadığını sorun)? Enerji konularıyla uğraşan resmi bir komite var mı (Komitenin adını, yönetim temsilcisi bu komitede ise, kim olduğunu, hazırlanan toplantı anlarını sorun)? Motivasyon Üst yönetimin oynadığı rol nedir? Enerji iyileştirmeleri için yeni fikirleri üretmek için çalışan nasıl motive edilmektedir (Toplantılar, bültenler, duyuru panoları gibi be tür iletişimin olduğunu; çalışanla kimin iletişimde bulunduğunu ve hangi çalışan içerildiğini sorun)? Bilgi Sistemleri Şirket çalışanlarına iyi fikirler için ödüller veya taktirler veriyor mu (Nasıl olduğunu sorun)? Üst yönetimin oynadığı rol nedir? Ne tür enerji verisi toplanıyor (Bunun enerjiyi, sera gazı emisyonlarını, malzemeleri, suyu, atığı, diğer malzemeleri kapsayıp kapsamadığını sorun; Miktarları, giderleri, tasarrufları kapsayıp kapsamadığını sorun)? Veri nasıl (Tedarikçilerin faturalarından veya şirket tarafından ölçümle), hangi düzeyde (tesis düzeyinde veya her bir bölüm/üretim prosesi için de) ve hangi sıklıkta (günlük, aylık, üç ayda bir, yılda bir) toplanıyor? Üst yönetime ne tür bilgi (Nasıl, kim tarafından ve ne sıklıkta; örneğin aylık yönetim raporu, kopyasını sor) raporlanıyor ve bu bilgiyle yönetim ne yapıyor (örneğin hedefleri ayarlıyor, gelecek enerji tüketimini belirliyor, bölümlere geri dönüş yapıyor)? 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 22
Enerji Ölçme ve İzleme Sistemleri Enerji Analizörleri (14 adet) AG odasına Mekanik Chiller Ünitesi Aydınlatma + Priz UPS Uzaktan İzleme ve Raporlama Günlülk, haftalık, aylık raporlar 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 23
13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 24
TS EN ISO 50001:2011 Danışmanlık Hizmetlerimiz 1. Viking Kağıt ve Selülöz A.Ş. (Belgesini Aldı) 2. Çeşme Altınyunus Resort Thermal Hotel (Çalışmalar Sürüyor) 3. Desa Enerji Elektrik Üretim Otoprodüktör Grubu A. Ş. (Çalışmalar Sürüyor) Diğer Hizmetlerimiz 1. Enerji Verimliliği ve Yönetimi Eğitimleri 2. Bina ve Sanayiye Enerji Verimliliği Danışmanlığı 13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 25
13/01/2016 7nci Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı 26