Sorular ve Cevaplarla YENİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE YASASI Ak Parti Genel Merkezi Yerel Yönetimler Başkanlığı ANKARA - 2012 2012
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası İÇİNDEKİLER Yasanın Amacı... 9 Yönetimde Yerindenlik...10 Belediye Gelirlerinin Artması...11 Belediye Hizmetlerinden Yararlanma...13 İmar Bütünlüğü...13 Büyükşehir Belediye Yasası Federalizme mi götürüyor?...14 Belde Belediyelerinin Kaldırılması Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartına Göre Referandum Gerektiriyor mu?...17 Sınırları Genişleyen Büyükşehir Belediyeleri Uzak Yerlere Hizmet Götürebilecek mi?...17 Büyükşehir Sınırları İçinde Kalan Köy Tüzel Kişiliklerinin Kaldırılmasıyla Köye Bağışlanmış Mülklerin Durumu ne olacak?...18 Köyden Mahalleye Dönüştürülen Yerlerde Tarım Arazileri, Çayır, Mera, Hayvancılık Kaldırılıyor mu?...19 Bu Yasadan Önceki Yasayla Büyükşehir Sınırlarına Girerek Köyden Mahalleye Dönüşen Yerler, Bu Yasayla Köyden Mahalleye Dönüştürülen Yerlere Getirilen İmkanlardan Yararlanabilecek mi?...20 Köyden Mahalleye Dönüştürülen Yerlerde Emlak Vergisi, Harç, Katılım Payı Gibi Kalemler Ek Yük Getirecek mi?...20 Köyden Mahalleye Dönüşen Yerlerde Altyapı Eksikliğinin Giderilmesi İçin Herhangi Bir Kaynak Ayrılıyor mu?...21 Köyden Mahalleye Dönüşen Yerlerde İçme ve Kullanma Suyu Ücretleri Alınacak mı?...21 Büyükşehir Sınırlarına Giren ve Mahalleye Dönüşen Beldelerde Su, Kanalizasyon gibi hizmetler Nasıl Verilecek? Ücret Yatırmak İçin Kent Merkezine mi gidilecek?...22 Özellikle Turizm Beldeleri Belediye Hizmetleri Açısından Yeni Büyükşehir Yasasından Olumsuz mu Etkilenecek?...22 www.akparti.org.tr 3
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI Büyükşehir Belediye Sınırları İçine alınan Tüm Birimler Yönetimin Belirlenmesinde Etkili Olabilecek mi?...24 Yeni Bir İlçe Kurulabilmesinin Kriteri Nedir?...25 Tüzel Kişiliği Kaldırılarak Köye Dönüşen Beldelerin Komşu Oldukları İl veya İlçe Beldelerine Katılabilmesi Mümkün mü?...25 Nüfusu 2000 altına Düştüğü İçin Köye Dönüşen Belediyelerin Yeniden Belediye Olabilmeleri Mümkün mü?...25 Büyükşehir Sınırları İçinde Kalan Köyler, Beldeler ve İlçeler Mevcut Statülerini Ne Zamana Kadar Sürdürecek?...26 Yeni Kurulan İlçe Belediyelerine Merkezi Bütçeden Herhangi Bir Kaynak Aktarılacak mı?...26 Afet Riski Açısından Can ve Mal Güvenliği İçin Tehlike Oluşturan Binaları Yıkma ve Tahliye Etme Görevi Hangi Belediyeye Aittir?...27 Belediyelerin Tarım ve Hayvancılığın Geliştirilmesine Katkıları Söz Konusu mu?...27 Yeni Yasayla Belediyelerin Mabetlere Yardım Yapabilmesi Mümkün mü?...28 Büyükşehir Belediyeleri Sorumluluk Alanına Giren Hizmetlerde İlçe Belediyelerine Yetki Devrinde Bulunabilecek mi?...28 Büyükşehir Belediyeleri Yurtiçi ve Yurtdışında Çeşitli Kurum ve Kuruluşlarla Ortak Hareket Ederek Hizmet ve Proje Üretebilecek mi?.29 Büyükşehir Belediyelerinin Otopark, Büfe ve Çay Bahçelerinin İşletmelerini 3. Kişilere Devri Mümkün mü? Nasıl?...29 İlçe Belediyeleri Otopark Gelirleriyle İlgili Nasıl Bir Yükümlülüğe Sahiptir? Otopark Gelirleri Başka Bir Kaleme Aktarılabilir mi?...30 Köyden Mahalleye Dönüşen Yerleşim Yerlerini İlçe Merkezlerine Bağlayan Yolların Yapım ve Bakımı Hangi Belediyeye Ait Olacak?...31 Yeni Yasayla Ulaşım Koordinasyon Merkezinin Oluşturulmasında Bir Değişiklik olacak mı?...32 4 www.akparti.org.tr
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası Yeni Yasaya Göre Maliye Hazinesine Devredilen Taşınmazların Durumu Nedir?...32 Büyükşehir Olan illerde İl Özel İdareleri, Belediye ve Köylerin Personel, Taşınır ve Taşınmazlarının Devir İşlemleri Nasıl Gerçekleştirilecek, Bu İşlemler Ne Zaman Tamamlanacak?...32 Büyükşehir Olan illerde Paylaştırma ve Devir İşlemlerinden Sonra İhtiyaç Fazlası Personelin Durumu Ne Olacak?...32 Kapanan Belediyelerdeki Personelin Alamadıkları Alacakları Ne Olacak?...33 Nüfusu İtibariyle Köye Dönüşen Belde Belediyelerinin Personel, Taşınır ve Taşınmazları Nereye Devredilecek?...34 Köye Dönüşen Belde Belediyelerine Verilen Paylarla İlgili Nasıl Bir Düzenleme Getirilmektedir?...34 Büyükşehire Dönüştürülen illerin Taşınır, Taşınmaz Malları ve Personeli Hakkında Nasıl Bir İşlem Tesis Edilecek?...34 Yeni Yasayla Büyükşehir İlçe Belediyesi Olan Belediyelerce Yürütülen Hizmetlerde İstihdam Edilen Personelin, Taşınır ve Taşınmaz Malların Paylaştırılması Nasıl Gerçekleştirilecek?...35 Kadın ve Çocuklar İçin Konukevi Açma Zorunluluğu Hangi Belediyeler İçin Söz Konusudur?...35 Büyükşehir Yasasında Baz İstasyonlarıyla İlgili Yeni Bir Düzenleme Getiriliyor mu?...36 Köylere Hizmet Götürme Birliklerinin Yerine Nasıl Bir Düzenleme Getiriliyor?...36 Köylere Hizmet Götürme Birlikleri Motorlu Taşıtlar Vergisi Ödeyecek mi?...37 Yeni Düzenlemeye Göre Geçici ve Gönüllü Köy Korucularının Durumu Ne Olacak?...37 www.akparti.org.tr 5
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI Merkezi İdarenin Yürüttüğü İşlerle İlgili Olarak Büyükşehirlerde Nasıl Bir Görev Dağılımı Gerçekleştirilecek?...37 Sulama Kooperatiflerinin Durumu Ne Olacak?...38 Altyapı Birlikleri Kapatılacak mı?...38 Tüzel Kişiliği Kaldırılan Köylerde İtfaiye Hizmetleri Nasıl Verilecek?...38 Park, Bahçe, Bakım, Onarım hizmetleri Hangi Birim Tarafından Yürütülecek?...39 Mezarlık Hizmetleri Hangi Birim Tarafından Verilecek?...39 Köyden Mahalleye Dönüşen Yerlerde Ruhsat Sorunu Nasıl Çözülecek?...40 Köyden Mahalleye Dönüşen Yerlerde Su ve Elektrik Abonelikleri İptal Edilecek mi?...41 Yol, Kanalizasyon ve Su Harcamalarına Katılım Payı Nasıl Uygulanacak?...41 Köyden Mahalleye Dönüşen Yerlerde Yeni Konut Yapımı İçin Belediyelerden Ücretsiz Tip Proje Hizmeti Alınabilecek mi?...42 Köyden Mahalleye Dönüşen Yerlerde Seçmenler Kimleri Seçmek İçin Oy Verecek?...42 Büyükşehirlerde Yeni İlçe Kurulabilecek mi? Nasıl?...43 Büyükşehir İle İlçe Belediyeleri veya İlçe Belediyeleri Arasındaki İhtilaflarda Hangi Kurum Yetkili Olacak?...44 Belediyeler Amatör Spor Kulüplerine Destek olabilir mi? Gençleri Spora Teşvik Etmek Amacıyla Spor Malzemesi Verebilir mi?...45 Nüfusu 500 ün Altında Kalan Köylerimizin Tüzel Kişiliği Kaldırılacak mı? Yeni Mahalleler Kurulabilir mi?...46 Büyükşehirlerin Dışında Kalan 52 İlde Tüzel Kişilikleri Devam Eden Özel İdarelerde Encümen Üyelerinin Sayısı Azalıyor mu?...47 6 www.akparti.org.tr
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası Büyükşehirlerin Dışında Kalan 52 İlde Tüzel Kişilikleri Devam İl Özel İdarelerinde Denetim Komisyonları Dışarıdan Uzman Çalıştırabilecek mi?...47 Büyükşehirlerde Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Belediyelere Sadece Nüfus Kriterine Göre mi Pay Verilecek?...47 Küçük Belediyelere Verilen Denkleştirme Ödeneği Devam Edecek mi?...48 Muhtarlık Seçiminde Muhtarın ve İhtiyar Heyeti Üyelerinin Yazılı Olduğu Tek Oy Pusulası Kullanılabilir mi?...48 İl Özel İdarelerinin Üye Olduğu Vilayetlere Hizmet Birliğinin Başkanı Kim Olacak?...48 Tüzel Kişilikleri Kaldırılan İl Genel Meclisi Üyeliklerinin Yerine Kimler Seçilecek?...49 Tüzel Kişilikleri Kaldırılan Belde Belediyeleri Yasa Yürürlüğe Girene Kadar Hizmet Vermeye Nasıl Devam Edecek?...50 Orman Kanununda Yer Alan Enerji Nakil Hatlarıyla İlgili Bedeller Konusunda Yeni Yasada Bir Değişiklik Bulunuyor mu?...50 Maden Kanunu İle Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanununda İl Özel İdarelerine Verilen Yetki ve Sorumluluklar Hangi Kuruma Ait Olacak?...50 Yeni Yasayla Halkın Yerel Yönetimlerdeki Temsilinde Herhangi Bir Azalma Olacak mı?...52 Yeni Yasayla Merkezi İdarenin Mevcut Yetkilerinden yani Merkezce veya Valilik ve Kaymakamlıklarca Yürütülen Hizmetlerde Kullanılan Yetkilerden Yerel Yönetimlere Herhangi Bir Aktarımda Bulunuldu mu?...53 Orman Köylülerinin Hakları Yeni Yasayla Ne Olacak?...53 www.akparti.org.tr 7
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI 8 www.akparti.org.tr
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası Yasanın Amacı Anayasanın temel düzenlemeleri çerçevesinde yönetim sistemimiz temel olarak merkezi ve mahalli idare biçiminde ele alınmaktadır. Bu iki ana eksenden birini oluşturan yerel yönetimler, yerel ve ortak nitelikteki kamu hizmetlerinin yürütülmesinden sorumlu anayasal kurumlardır ve yerinden yönetim ilkesine uygun olarak yapılandırılmışlardır. Bu çerçevede yönetim, planlama ve koordinasyon açısından belediye sınırı mülki sınıra genişletildiğinde en geniş ölçekte hizmet üretebilecek güçlü bir yapı hedeflenmiştir. Büyükşehir alanında sunulan hizmetlerin tek merkezden yürütülmesiyle ortaya çıkan ölçek ekonomileri sayesinde hizmetlerde etkinlik, koordinasyon ve kalite yükselecek, daha az kaynakla daha çok ve daha kaliteli hizmet sunulması mümkün hale gelebilecektir. Bütün bunlar göz önünde bulundurulduğunda denilebilir ki, amaç; hizmet siyasetinin, dolayısıyla çağdaş belediyecilik anlayışının gerekliliği olan en yüksek verimlilikle, hızlı ve kaliteli hizmet bütünlüğünün sağlanmasıdır. www.akparti.org.tr 9
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI 10 www.akparti.org.tr Yönetimde Yerindenlik Avrupa Konseyi üyesi ülkeler için Avrupa çapında demokratik yerel yönetim ilkelerini ortaya koyan tek yasal doküman Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı dır. Türkiye nin de imzası bulunan bu şartta Yerindenlikyerellik- (subsidiarity) özel bir öneme sahiptir ve şöyle özetlenebilir: Yerellik, öncelikle bir güç dağılımı ilkesidir. Buna göre toplum hiyerarşik olarak yapılanmış ağ ve kurumlardan oluşmaktadır. Her bir kurumun kendine has işlevleri ve sorumlulukları bulunur. Bir üst düzey yapılanma, gerekmedikçe alt düzeydeki kurumun işleyişine müdahale etmemelidir. Üst düzeydeki kurumlar alt düzeydekilere ancak görev yerine getirilemediğinde ya da acil ve gerekli durumlarda müdahale edebilir. Bu yüzden karar alıcı organlar mümkün olduğunca alt düzeyde bulunmalıdır. İlke aşağıdan yukarı bir yaklaşımı benimsediğinden esas olan alt düzey, yani yerel yönetimlerdir. Hem Avrupa Birliği kurumları hem de Avrupa Konseyi nin büyük önem atfettiği yerindenlik -yerelliksubsidiarity prensip olarak; hizmetin en yakın yönetim birimi tarafından verilmesi ilkesidir ve yerel yönetimlere daha çok yetki aktarılarak özerkliklerinin arttırılmasını öngörmektedir.
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası YENİ BÜYÜKŞEHİR YASASININ SAĞLAYACAĞI İMKANLAR Belediye Gelirlerinin Artması: Mevcut durumda büyükşehir belediye sınırları içinde toplanan GBVG nin (Genel Bütçe Vergi Gelirleri) %5 i büyükşehre verilirken, Yeni Büyükşehir Yasası nın getirdiği düzenlemeyle bu miktar il genelinde toplanan GBVG nin %6 sına çıkmaktadır. Diğer taraftan mevcut durumda Türkiye genelinde toplanan GBVG nin %2.5 i nüfus esasına göre büyükşehir ilçe belediyeleri payı olarak ayrılırken, Yeni Büyükşehir Belediye Yasası yla yapılan düzenlemeye göre Türkiye genelinde toplanan GBVG den büyükşehir içindeki ilçe belediyelerine ayrılan bu pay %4.5 e çıkartılmaktadır. Yeni Büyükşehir Belediye Yasası yla büyükşehirlere sağlanan ek gelirin hizmet kalitesinin arttırılmasına önemli bir katkı sağlayacağı muhakkaktır. Yeni Büyükşehir Yasası nın getirdiği düzenlemeye göre büyükşehirlerin gelirlerindeki artışlar şöyle gerçekleşmektedir: www.akparti.org.tr 11
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI Mahalli İdareler Mevcut Duruma Göre Hesaplama (A) Tasarıya Göre Hesaplama (B) MEVCUT BÜYÜKŞEHİRLER Fark (B-A) Artış Yüzdesi 1 Antalya 493.405.959 910.566.311 417.160.352 84,55 2 Erzurum 249.081.111 395.546.617 146.465.506 58,80 3 Samsun 397.035.283 526.139.922 129.104.639 32,52 4 Konya 720.160.290 931.714.630 211.554.340 29,38 5 Mersin 665.485.934 855.026.474 189.540.540 28,48 6 Eskişehir 287.996.221 368.446.590 80.450.369 27,93 7 Diyarbakır 485.388.529 612.652.746 127.264.217 26,22 8 Kayseri 442.337.814 556.913.182 114.575.368 25,90 9 Sakarya 275.281.405 343.106.523 67.825.118 24,64 10 Kocaeli 1.065.223.953 1.265.506.299 200.282.346 18,80 11 Adana 716.306.907 845.830.864 129.523.957 18,08 12 Bursa 1.001.499.950 1.177.190.330 175.690.380 17,54 13 İzmir 2.273.906.167 2.607.133.676 333.227.509 14,65 14 Gaziantep 569.190.600 648.927.762 79.737.162 14,01 15 İstanbul 8.012.177.236 8.729.086.502 716.909.266 8,95 16 Ankara 2.763.303.815 2.922.481.536 159.177.721 5,76 Toplam 20.417.781.174 23.696.269.964 3.278.488.790 16,06 YENİ BÜYÜKŞEHİRLER 1 Muğla 198.810.729 390.711.160 191.900.431 96,52 2 Tekirdağ 223.446.211 409.090.716 185.644.505 83,08 3 Balıkesir 297.625.671 505.717.055 208.091.384 69,92 4 Van 269.313.859 449.727.320 180.413.461 66,99 5 Hatay 409.485.080 647.848.354 238.363.274 58,21 6 Aydın 262.511.923 401.717.536 139.205.613 53,03 7 Denizli 269.533.956 399.312.293 129.778.337 48,15 8 Manisa 394.818.658 584.605.393 189.786.735 48,07 9 Şanlıurfa 465.984.939 665.725.121 199.740.182 42,86 10 Kahramanmaraş 314.014.632 443.416.786 129.402.154 41,21 11 Malatya 230.057.114 323.743.575 93.686.461 40,72 12 Trabzon 223.756.692 314.140.271 90.383.579 40,39 13 Mardin 248.691.960 315.935.527 67.243.567 27,04 Toplam 3.808.051.424 5.851.691.107 2.043.639.683 53,67 12 www.akparti.org.tr
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası Belediye Hizmetlerinden Yararlanma: Maddi imkanı, dolayısıyla her türlü donanımı arttırılan belediyelerin kendilerine devredilen İl Özel İdare varlığıyla daha da zengin hizmet imkanlarına kavuşması doğaldır. Bu durumda hizmetin uzmanlığa sahip birimlerce görülmesi kalitenin arttırılmasında büyük rol oynayacaktır. İmkanların ve uzmanların birleştirilmesi, hızlı hizmet imkanına kavuşmayı sağlayacağı gibi hizmet bütünlüğü açısından da insanımızın lehine bir durum ortaya çıkaracaktır. İmar Bütünlüğü: Mimari, bir medeniyetin nesilden nesile taşınabilecek en önemli ayırt edici unsurlarından biridir. Günümüzde maalesef yıllardır sürdürülen anlayışın daha doğrusu anlayışsızlığın eseri olarak farklı iklimlere sahip olmalarına rağmen, şehirlerimiz birbirine benzemekte hemen hemen her yerde estetikten ve medeniyetten uzak bir yapılaşma ortaya çıkmaktadır. Kültürel mirasımıza uygun, İklimlerle dövüşmeyen bir mimari anlayışın şehirlerimize hakim olabilmesi için bir imar bütünlüğüne ihtiyaç duyulmaktaydı. Büyükşehir Yasası yla bu bütünlük büyük ölçüde sağlanacak, ilçe belediyeleri üst ölçekli planlar için Ankara nın kapısını aşındırmadan, çok yakınındaki büyükşehir belediyesi ile sorununu çözecek, planlama ve uygulama yeni ve uzman bir anlayışla bir bütünlük içinde değerlendirilecektir. www.akparti.org.tr 13
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI Yeni Büyükşehir Yasası Hakkında İleri Sürülen İddialar ve Tereddütler Yeni Büyükşehir Yasası kamuoyunun gündemine geldiği andan itibaren muhalefet parti temsilcileri ve bazı medya mensupları başta olmak üzere niyet okumaya varan çeşitli iddialar ileri sürüldü. Çeşitli amaçlarla ileri sürülen bu iddiaların yanında gerçekten konuya vakıf olamamaktan kaynaklanan bazı tereddütler de yer alıyordu. Ak Parti nin, hizmet siyasetini benimseyen insan odaklı icraatı göz önünde bulundurulduğunda bu iddiaların istisnasız tamamının temelsiz, tereddütlerin yersiz olduğu kendiliğinden anlaşılacaktır. Farklı medya mecraları ve gruplarınca da doğal olarak sürekli gündemde tutulan, kamuoyunu yönlendirmeye yönelik bu iddiaları ve yasanın henüz tam olarak bilinememesinden kaynaklanan tereddütleri başlıklar halinde ele alalım. Büyükşehir Belediye Yasası Türkiye yi Federalizme mi Götürüyor? Biz, insanımıza odaklanmış hizmet siyasetine inanan Ak Partililer olarak, Genel Başkanımız ve Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan ın da defalarca vurguladığı gibi, etnik, dinsel ve bölgesel milliyetçilik yapmayacağız dedik. İnsanımıza hizmeti bir lütuf değil, bir zorunluluk 14 www.akparti.org.tr
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası bildik. Memleketimizin hangi yöresinden olursa olsun insanımıza efendi değil, hizmetkar olacağımıza söz verdik. Bu anlayış ve kararlılıkla hizmeti bir lütuf değil bir hak olarak gördük. Memleketimizin her köşesinin ve milletimizin her ferdinin hizmeti hak ettiğine inandık. Bu inançla hem insanımıza hizmet götürmeye gayret ettik hem de imzaladığımız uluslar arası anlaşmaların gerektirdiği yükümlülükleri yerine getirmeye azami özen gösterdik. Biz bu anlayışla hizmet edebilmek amacıyla yasal düzenlemeler yaparken, maalesef çoğu kez engellemelerle karşı karşıya kaldık. Son Büyükşehir Yasası için söylenen muhalif sözleri ve gösterilen tavırları daha önce de gördük. 2004 yılında çıkan 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu nda İstanbul ve Kocaeli nde belediye hizmetleri il mülki sınırlarına genişletilirken ve 2006 yılında Kalkın- www.akparti.org.tr 15
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI ma Ajansları oluşturulurken de federalizm suçlamalarıyla karşılaştık. Oysa amaç her zaman olduğu gibi, hizmet siyaseti anlayışımız gereği yalnızca hizmeti daha verimli ve daha kaliteli hale getirmekti. Bilindiği gibi, nüfusun esas alındığı yeni düzenlemeye göre daha önce başarıyla hayata geçirilmiş İstanbul ve Kocaeli örneklerinde olduğu gibi, belediye hizmeti sınırları mülki idare sınırlarına genişletilmiş, nüfusu 750.000 üzeri her ilimiz büyükşehir yapılarak, insanımıza daha hızlı, kaliteli ve verimli hizmet sağlama imkanına kavuşturulmuştur. İstanbul ve Kocaeli nasıl federatif bir talepte bulunmamışsa hiçbir ilimizin de böyle bir talepte bulunmayacağı muhakkaktır. Korku ve vehimle hizmet üretilemez, dahası hizmetten hiç kimse yoksun bırakılamaz. Unutulmamalı ki, yeni yasal düzenlemeyle söz konusu olan yalnızca belediye hizmetidir. Bu durumun siyaseten görmezden gelinerek göz ardı edilmeye çalışılması beyhude çabadır. İnsanımızın huzuru için güvenlik ve denetim mekanizmaları memleketimizin her köşesinde hiçbir endişeye yol açmayacak şekilde yerli yerindedir. Biz hiçbir zaman etnik, dinsel ve bölgesel milliyetçilik yapmayacağız ve gücümüzün yettiği ölçüde de yaptırmayacağız. 16 www.akparti.org.tr
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası Belde Belediyelerinin Kaldırılması veya Bir Yerleşimin Belediye Sınırlarına Dahil Edilmesi Avrupa Yerel Yönetim Özerklik Şartına Göre Referandum Gerektiriyor mu? Avrupa Konseyi Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı nın 5. Maddesi aynen şöyledir: Yerel yönetimlerin sınırlarında, mevzuatın elverdiği durumlarda ve mümkünse bir referandum yoluyla ilgili yerel topluluklara önceden danışılmadan değişiklik yapılamaz Görüldüğü gibi AYYÖŞ yerel yönetimlerin sınır değişikliklerinde zorunlu bir referandumu değil, yürürlükteki mevzuatı ve mümkünse ibaresini kullanarak da mevzuatın elverdiği imkanları işaret etmektedir. Sınırları Genişleyen Büyükşehir Belediyeleri Merkezden Uzak Yerlere Hizmet Götürebilecek mi? Bu, ya kasıtlı ya da gerçekten bilinemediği için en çok istismar edilen konulardan biridir. Her şeyden önce bilinmelidir ki, büyükşehir belediyeleri hizmet alanı içine giren ücra yerlere şehir merkezinden hizmet götürmeye çalışmayacaktır, hizmet gerektirdiğinde bu da mümkündür, ama burada unutulmaması gereken İl Özel İdare- www.akparti.org.tr 17
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI lerinin her türlü imkanının büyükşehirlere devredilecek olmasıdır. Hizmet köylere ve ücra yerlere bugüne kadar nasıl götürülüyorsa bundan sonra da üstelik büyükşehir belediyesinin de güçlendirilmiş bütçeleri ve imkanları eklenerek götürülecektir. Böylece bugüne kadar valiliklerce verilmeye çalışılan, ama aslında belediye hizmeti olan tüm işler bu alanda uzmanlaşmış belediyeler eliyle görülecektir. Ayrıca belediyeler bu işleri görürken seçilme sorumluluğuyla da hareket edeceklerinden daha kaliteli hizmetin insanımıza sağlanması kaçınılmaz olacaktır. Büyükşehir Sınırları İçinde kalan Köy Tüzel Kişiliklerinin Kaldırılmasıyla Köye Bağışlanmış Mülklerin Durumu Ne Olacak? Yeni Yasa nın Çeşitli Hükümler başlığı altındaki 3.maddesinin 4.fıkrası şöyledir: 18 www.akparti.org.tr
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası Bu kanunla tüzel kişiliği kaldırılan il özel idaresi, belediye veya köy tüzel kişiliklerine şartlı olarak bağışı yapılan taşınır ve taşınmazların devrinin yapıldığı kurum veya kuruluş, bu taşınır veya taşınmazların bağış amacına uygun olarak kullanılmasını sağlamakla sorumludur. Diğer bağış ve yardımlar hakkında 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümlerine göre işlem yapılır. Köyden Mahalleye Dönüştürülen Yerlerde Tarım Arazileri, Çayır, Mera, Hayvancılık vb. Yeni Büyükşehir Yasasıyla Kaldırılıyor mu? Yeni Büyükşehir Yasasıyla orman köyleri ve orman köylüsüne tanınan hak, sorumluluk ve imtiyazların orman köyü iken mahalleye dönüşen yerler için devam edeceği şeklinde düzenlenmiştir. Aynı şekilde ilçe belediyesine katılarak mahalleye dönüşen köy, köy bağlısı ve belediyelerce kullanılan mera, yaylak, kışlak gibi yerlerden bu mahalle sakinleri ve varsa diğer hak sahiplerinin 4342 sayılı Mera Kanunu hükümleri çerçevesinde yararlanmaya devam edeceği hüküm altına alınmaktadır. www.akparti.org.tr 19
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI Bu Yasadan Önceki Yasayla Büyükşehir Sınırlarına Girerek Köyden Mahalleye Dönüşen Yerler, Bu Yasayla Köyden Mahalleye Dönüştürülen Yerlere Getirilen İmkanlardan Yararlanabilecek mi? Bu yasadan önceki yasayla köyden mahalleye dönüştürülen yerler de aynı şekilde Yeni Yasa nın köyden mahalleye dönüştürdüğü yerlere getirdiği imkanlardan yararlanabilecektir. Köyden Mahalleye Dönüşen Yerlerde Emlak Vergisi, Harç, katılım payı gibi kalemler Vatandaşa Ek Bir Yük Getirecek mi? Yeni Büyükşehir Yasası na göre tüzel kişiliği kaldırılan köylerde 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu nca alınması gereken vergi, harç ve katılım payları 5 yıl süreyle alınmayacaktır. 20 www.akparti.org.tr
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası Köyden Mahalleye Dönüşen Yerlerde Altyapı Eksikliğinin Giderilmesi İçin Herhangi Bir Kaynak Ayrılıyor mu? Köyden mahalleye dönüşen yerlerin altyapı hizmetleri için belediye ve bağlı idarelere yatırım bütçelerinin %10 unu 10 yıl süreyle ayırma zorunluluğu getirilerek bu yerlerde etkin hizmet sağlanması için tedbir alınmıştır. Köyden Mahalleye Dönüşen Yerlerde İçme ve Kullanma Suyu Ücretleri Alınacak mı? Yeni Büyükşehir Yasası na göre köyden mahalleye dönüşen yerlerde içme ve kullanma suları için alınacak ücretin 5 yıl süreyle en düşük tarifenin %25 ini geçmeyecek şekilde belirleneceği, bu yerlerdeki yeni yapılaşmalarda mahalle sakinleri lehinde kolaylıklar sağlanacağı yönünde düzenleme bulunmaktadır. www.akparti.org.tr 21
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI Büyükşehir Sınırlarına Giren ve Mahalleye Dönüşen Beldelerde Su, kanalizasyon Gibi Hizmetler Nasıl Verilecek? Su Ücreti Yatırmak İçin Kent Merkezine mi Gidilecek? Büyükşehir sınırları içinde su ve kanalizasyon hizmetleri büyükşehir belediyesinin sorumluluğu altındadır. Bu durumda büyükşehirlerde tüzel kişiliği mahalleye dönüşen beldeler, bağlandığı ilçe belediyesinde büyükşehir belediyesi tarafından açılacak olan irtibat ve hizmet büroları aracılığıyla hizmet alabileceklerdir. Ücret ödeme konusu PTT, tahsil vezneleri ve anlaşmalı banka şubeleri vasıtasıyla çözüme kavuşturulacaktır. 22 www.akparti.org.tr
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası Özellikle Turizm Beldeleri Belediye Hizmetleri Açısından Yeni Büyükşehir Yasasından Olumsuz mu Etkilenecek? Yeni Büyükşehir Yasası belediye hizmetleri açısından belki de en çok turizm beldelerine sağlıklı hizmet gitmesine katkı sağlayacaktır. Kış nüfusu ile yaz nüfusu arasında kıyaslanamayacak farklar bulunan belde belediyelerimizin kış nüfusuna göre aldıkları gelirle yaz aylarında en az birkaç misli nüfusa hizmet etmesi ve ellerindeki kısıtlı imkanlarla belediye hizmetleri veremeyecekleri aşikar olduğu halde bu uygulamaya devam edilmesi talihsizlikti. Yeni Büyükşehir Yasası belde belediyelerini kaldırarak planlama ve uygulamanın bütünlüklü bir hizmet anlayışıyla ve daha geniş imkanlarla ilçe ve büyükşehir belediyeleri tarafından hayata geçirilmesine imkan tanımaktadır. www.akparti.org.tr 23
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI Büyükşehir Belediye Sınırları İçine Alınan Tüm Birimler Yönetimin Belirlenmesinde Etkili Olabilecek mi? Her şeyden önce Yeni Yasayla hizmette öne alınan anlayış, seçilmiş insanın seçmene karşı sorumluluğu olacaktır. Seçmen yönetişim de denen kendi yöresiyle ilgili her türlü düzenlemeye en etkin şekilde söz sahibi olarak katılacaktır. Daha önceleri yalnızca İl Genel Meclisi Üyesi seçen hatta çoğunlukla kimi seçtiğini bile tam olarak bilemeyen seçmen Büyükşehir Belediye Yasasının yürürlüğe girmesinden sonra, birinci kademeden başlayarak, muhtarını, ilçe belediye meclisini, ilçe belediye başkanını ve büyükşehir belediye başkanını seçecektir. Böylece yalnızca kendi yakın çevresinin değil, bağlı bulunduğu ilçenin, dahası büyükşehrin bile düzenlenmesinde söz sahibi olabilecektir. 24 www.akparti.org.tr
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası BÜYÜKŞEHİR YASASININ GETİRDİĞİ YENİLİK VE İMKANLARLA İLGİLİ DİĞER HUSUSLAR Yeni Bir İlçe Belediyesi Kurulabilmesinin Kriteri Nedir? Yeni bir ilçe belediyesi kurulabilmesi için nüfus kriteri bulunmaktadır. Bu nüfus asgari 20.000 olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte her türlü ilçe oluşumu için yeni bir yasal düzenlemenin gerekli olduğu unutulmamalıdır. Tüzel Kişiliği Kaldırılarak Köye Dönüşen Beldelerin Komşu Oldukları İl İlçe veya Beldelere Katılabilmesi Mümkün mü? Köye dönüşen beldelerin komşu oldukları il, ilçe ve nüfusu 2000 in üzerindeki belde belediyelerine, belediye meclisi kararı ile mahalle olarak katılmaları 30.06.2013 tarihine kadar mümkündür. Nüfusu 2000 in Altına düştüğü İçin Tüzel Kişiliği Kaldırılarak Köye Dönüşen Belediyelerin Yeniden Belediye Olabilmeleri Mümkün mü? Yeni düzenlemeye göre belde olarak yeni bir belediye kurabilmek için gerekli olan nüfus 5000 dir. Bu kriter sağlandığında 3 lü kararname ile yeni bir belediye kurmak mümkün olabilecektir. Bu arada,kurulacak belediyeye 5 km den daha yakın mesafede bir belediye bulunmaması ve kurulacak belediyeye katılacak yerlerin de 5 km den uzakta olmaması gerekmektedir. www.akparti.org.tr 25
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI Büyükşehir Sınırları İçinde Kalan Köyler, Beldeler ve İlçeler Mevcut Statülerini Ne Zamana Kadar Sürdürecek? Mevcut köy veya belde belediyelerinin tüzel kişiliği ilk mahalli idareler seçimine kadar devam edecektir. Mevcut il ve ilçe belediyeleri de halihazır statülerini ilk mahalli idareler seçimine kadar sürdürecektir. Belediyelerin bu yasayla sorumluluk alanlarına giren yerleşim yerlerine seçimden önce hizmet götürebilmesine imkan sağlanmaktadır. Yeni Kurulan İlçe Belediyelerine Merkezi Bütçeden Herhangi Bir İlave Kaynak Aktarılacak mı? Yeni kurulan ilçe belediyelerine merkezi bütçe yedek ödenek tertibinden bir defaya mahsus GBV Gelirlerinden alacakları aylık payın 3 katı kadar ilave kaynak aktarılacaktır. 26 www.akparti.org.tr
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası Afet Riski Açısından Can ve Mal Güvenliği İçin Tehlike Oluşturan Binaları Yıkma ve Tahliye Etme Görevi Hangi Belediyelere Aittir? Afet riski taşıyan veya can ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan binaları tahliye etmek ve yıkmak büyükşehir ilçe belediyelerinin sorumluluğuna verilmiştir. Bu konularda ilçe belediyelerinin her türlü yardım talebi büyükşehir belediyelerince karşılanacaktır. Belediyelerin Tarım ve Hayvancılığın Geliştirilmesine Katkıları Söz Konusu mu? Yeni yasayla büyükşehir ve ilçe belediyelerine tarım ve hayvancılığı desteklemek amacıyla her türlü faaliyet ve hizmette bulunabilme imkanı getirilmektedir. Mera, yaylak, kışlak gibi tarımsal amaçlı kullanımlar bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da aynen devam edecektir. www.akparti.org.tr 27
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI Yeni Yasayla Belediyelerin Mabetlere Yardım Yapabilmesi Mümkün mü? Yeni yasada belediyelere mabetlerin yapımı, bakımı ve onarımını karşılayabilmeleri konusunda yetkiler tanınmış, mabetlerin içme ve kullanma suyunu ücretsiz veya indirimli şekilde verebilmeleri mümkün hale getirilmiştir. Büyükşehir Belediyeleri Sorumluluk Alanına Giren Hizmetlerde İlçe Belediyelerine Yetki Devrinde Bulunabilecek mi? Büyükşehir belediyeleri bazı görevlerini meclis kararıyla ilçe belediyelerine devredebilecek veya ilçe belediyeleriyle birlikte yapabilecektir. Büyükşehir belediyelerinin ilçe belediyelerine yetki devri yapabileceği veya birlikte yürütebileceği görevler şunlardır: Otopark yapmak ve işletmek, Otogar yapmak ve işletmek, Adres ve numaralandırma işlemleri, Mezarlıklar tesis etmek ve işletmek, Toptancı halleri yapmak ve işletmek, Mezbaha yapmak ve işletmek, Ana caddelerin temizlik hizmetlerini yapmak. 28 www.akparti.org.tr
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası Büyükşehir Belediyeleri Yurtiçi ve Yurtdışında Çeşitli Kurum ve Kuruluşlarla Ortak Hareket Ederek Hizmet ve Proje üretebilecek mi? Yeni yasada büyükşehir belediyelerine kanunla verilen görevlerle sınırlı olarak, yurtiçi ve yurtdışında kamu sektörü, özel sektör ve sivil toplum örgütleriyle birlikte ortak hizmetler ve projelerle ilgili harcama yapma imkanı getirilmektedir. Büyükşehir Belediyelerinin Otopark, Büfe ve Çay Bahçelerinin İşletmelerini 3. Kişilere Devri Mümkün mü? Nasıl? Büyükşehir belediyelerinin şirketlerine ihalesiz verdiği otopark, büfe ve çay bahçelerinin üçüncü kişilere devri mümkündür. Devir işlemlerinin Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olarak yapılması yeni yasada düzenlenmiştir. www.akparti.org.tr 29
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI İlçe Belediyeleri Otopark Gelirleriyle İlgili Nasıl Bir Yükümlülüğe Sahiptir? Otopark Gelirleri Başka Bir Kaleme Aktarılabilir mi? İmar mevzuatı uyarınca ilçe belediyelerinin otoparkla ilgili olarak elde ettikleri gelirlerin, tahsil tarihinden itibaren 45 gün içinde büyükşehir belediyelerine aktarılması ve büyükşehir belediyelerince bu gelirlerin yalnızca otoparkların inşasında kullanılması söz konusudur. 30 www.akparti.org.tr
Soru ve Cevaplarla Yeni Büyükşehir Belediye Yasası Köyden Mahalleye Dönüşen Yerleşim Yerlerini İlçe Merkezlerine Bağlayan Yolların Yapım ve Bakımı Hangi Belediyeye Ait Olacaktır? Yeni Yasayla köyden mahalleye dönüşen yerleşim yerlerini ilçe merkezlerine bağlayan yolların yapım ve bakımı büyükşehir belediyelerine verilmiştir. Yerleşim merkezi ile ilgili yolların sorumluluğu ilçe belediyelerine aittir. www.akparti.org.tr 31
YEREL YÖNETİMLER BAŞKANLIĞI Yeni Yasayla Ulaşım Koordinasyon Merkezinin Oluşturulmasında Değişiklik Olacak mı? UKOME olarak bilinen Ulaşım Koordinasyon Merkezlerine Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu nun görevlendireceği ilgili oda temsilcisi üye olarak katılabilecektir. Yeni Yasaya Göre Maliye Hazinesine Devredilen Taşınmazların Durumu Nedir? Maliye hazinesine devredilen taşınmazlar Yeni Büyükşehir Yasası nın yayımlandığı tarih itibariyle kullanılmakta olan kurumlara tahsis edilmiş sayılacaktır. Büyükşehir Olan İllerde İl Özel İdareleri, Belediye ve Köylerin Personel, Taşınır ve Taşınmazlarının Devir İşlemleri Nasıl Gerçekleştirilecek, Bu İşlemler Ne Zaman Tamamlanacak? Kaldırılan il özel idaresi, belediye ve köylerin personel, taşınır ve taşınmaz malları ile hak alacak ve borçlarının ilgisine göre devrini yapmak, belediye ve il özel idarelerinde oluşan istihdam fazlası personeli tespit etmek üzere, illerde Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu kurulacaktır. Bu komisyon, vali yardımcısının başkanlığında ilgili belediye başkanlarının ve valinin uygun göreceği kurum 32 www.akparti.org.tr