1
İş sağlığı ve güvenliği konusu sadece işyeri ve çalışan düzeyinde değil toplumun genelini doğrudan ilgilendiren ve bu nedenle ulusal düzeyde ele alınması gereken bir önceliktir. Çünkü herşeyden önce son 10 yılda 706 bin iş kazasının meydana geldiği ve bu kazaların 10 bininin ölümle sonuçlandığı vahim bir durum ile karşı karşıya olan bir ülkede yaşamaktayız.
Anayasanın 49 uncu maddesinde Çalışma,herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları korumak ve çalışmayı desteklemek üzere gerekli tedbirleri alır. Devlet, işçi-işveren ilişkilerinde çalışma barışının sağlanmasını kolaylaştırıcı ve koruyucu tedbirleri alır." hükmü,
Anayasanın 56 ncı maddesinde de "Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlar; insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak işbirliğini gerçekleştirir." hükmü bulunmasına karşılık 20 Haziran 2012 tarihine kadar yasal mevzuatımızda iş sağlığı ve güvenliği konusu ANAYASAL DEĞERİ kadar itibar edilmemiş bir alan olarak kalmıştır.
Ülkemiz Avrupa Birliğine tam üyelik için 2005 yılında müzakerelere başlamıştır. Bu nedenle, gerek Avrupa Birliği iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uyum çalışmaları gerekse onaylanan uluslararası sözleşmelerin gereklerini yerine getirme çabaları da ülkemizi iş sağlığı ve güvenliğini düzenleyen daha kapsamlı bir yasayı zorunlu kılmıştır. Başka bir deyişle artık kaçacak bir yer kalmamıştır.
Bu konuda ülkemiz açısından aslında en büyük sıkıntı ise Avrupa Birliğinin 1989 yılında kabul ettiği ve sınırlı istisnası dışında bütün çalışanları kapsayan 89/391 EEC Çerçeve Direktifidir.
Söz konusu Direktif, hem kamu ve hem de özel sektör bütün faaliyet alanlarına (sanayi, tarım, ticaret, idari işler, hizmet, eğitim, kültür, eğlence vb.) uygulanmaktadır. Direktif, yalnızca, silahlı kuvvetler veya polis gibi belirli özel kamu hizmetlerinde veya Direktifin hükümleri ile kaçınılmaz bir şekilde çatışan sivil koruma hizmetleri alanlarında uygulanmamaktadır.
2005 yılında müzakere sürecini başlattığımız Avrupa Birliğinde yalnızca silahlı kuvvetler ve polis gibi belli özel kamu hizmeti faaliyetleri ve sivil savunma hizmetleri kapsam dışında tutularak diğer tüm faaliyet kollarında çalışanların tamamı özel kanunlarında iş sağlığı ve güvenliği şemsiyesi altına alınması, ülkemizin de bu taahhütlerde bulunma zorunluluğunu doğurmuştur.
Diğer yandan iş kazaları ve meslek hastalıklarının ekonomik kayıpları da göz ardı edilmemelidir. Meydana gelen iş kazası neticesinde uğranılan manevi zararın telafisi mümkün değilse de ILO verilerine göre gelişmekte olan ülkelerin iş kazası ve meslek hastalıkları sonucu meydana gelen ekonomik kayıplarının gayrı safi yurtiçi hasıla (GSYİH) larının yaklaşık %4'ü kadar olduğu gerçeği de dikkat çekicidir.
Bugüne kadar uygulamada geçerli olan kuralcı yaklaşımdan ziyade iyileştirici ve geliştirici bir yaklaşımın benimsenmesi; mevzuatın uyulması gereken bir zorunluluk olarak algılanması yerine, sağlık ve güvenliğimizi destekleyici bir araç olarak görülmesi durumunda iş sağlığı ve güvenliğinde gelişme sağlanabileceği açıktır.
6331 sayılı yasada kullanılan işveren kelime sayısı 88 İş kanununa göre bir hizmet akdine dayanarak herhangi bir işte ücret karşılığı işçi çalıştıran tüzel veya gerçek kişiler işveren sayılmaktadır. İşveren sayılmada en önemli unsur işçi çalıştırma durumu olduğundan yasada işveren teriminin kullanılmasına devam edilmiştir. 11
İşveren adına hareket eden ve işin,işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimselere işveren vekili denir. İşveren vekilinin bu sıfatla işçilere karşı işlem ve yükümlülüklerinden doğrudan işveren sorumludur.
İş Kanunu'na göre İşveren vekili tanımı ile SGK'ya göre tanım farklıdır:işveren vekili;sgk ya göre işveren nam ve hesabına işin (BÜTÜN OLARAK)yönetimini yapan kimsedir. Buna karşılık İş kanununda kısmi yöneticiler de işveren vekili sayılmaktadır. Örneğin işveren adına hareket eden personel müdürü, atölye şefi gibi. Yönetim kurulu başkanı ve üyeleri; İşveren adına temsil ve ilzam yetkisi bulunduğu sürece; İşveren vekilinin sorumlu olduğu hallerde müteselsilen sorumlu olurlar.
6331 sayılı yasada kullanılan çalışan kelime sayısı 130 6331 sayılı yasa ile işçi kavramı terk edilmiş ve yerine çalışan kelimesi kullanılmıştır. Bunun nedeni ise kanunun 2. maddede saydığı istisna yerler haricindeki işyerlerindeki tüm çalışanlara uygulanmasındandır. Başka bir deyişle bu yasa ile iş sağlığı ve güvenliğinin kapsama alanı genişletilmiştir. 14
Mevcut 4857 sayılı İş Kanununun kapsamı, işverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerle sınırlı kalmaktadır. Bu nedenle ülkemizdeki çalışanların bir kısmı İş Kanunu kapsamı dışında kalmakta ve dolayısıyla da iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuatın kapsamına girmemektedir. Çalışanların bir kısmının iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hizmetlerden yararlanamaması ise ikili bir yapının ortaya çıkmasına neden olmaktadır. 15
Günümüzde işçi ve işyeri tanımında yaşanan değişimler de dikkate alındığında; işçinin işyerine ve bir işverene bağımlı olarak bir ücret karşılığında çalışan kişi olduğu biçimindeki tanımı yetersiz kalmaktadır. Zira, işçi artık yeni teknoloji sayesinde gerektiğinde evinden çalışabilmektedir. 16
Ayrıca gelişmiş ülke örneklerinde de görüldüğü üzere "işçi" kavramından çok "çalışan" kavramı öne çıkmaktadır. Bir mesleğin icrası sırasında işten kaynaklanan ve herhangi bir ayrıma tabi tutulmadan risklere karşı çalışanların tamamının sağlığının ve güvenliğinin sağlanması gerekmektedir.
6331 sayılı yasada kullanılan işyeri kelime sayısı 75 İş kanununda işyeri işin yapıldığı yer işyeri olarak tanımlanır. Diğer yandan aynı yasa İşin niteliği ve yürütme bakımından iş yerine bağlı bulunan yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım beden veya mesleki eğitim yerleri gibi eklentiler ve araçlar da iş yerinden sayılır. hükmüne yer vermektedir. Buna göre iş yeri, işin yapıldığı yer olan asıl iş yeri ile iş yerine bağlı yerler ve eklentiler ile araçlardan oluşan ve iş verenin belirli bir teknik amacı sürekli olarak izlediği örgüttür. 18
6331 sayılı yasada kullanılan iş kazası kelime sayısı 2 5510 sayılı kanununda yapılan sosyal güvenlik hakları ve tazmine dayalı iş kazası tanımı aslında meydana gelen kazaların hangi şartlarda meydana geldiğinde iş kazası sayılacağını belirlemeye yöneliktir. Oysa uluslararası kuruluşlarca yapılan tanımlara bakıldığında iş kazasının; - Avrupa Birliği İstatistik Ofisince; "iş sırasında fiziksel ve ruhsal zarara yol açan ani bir olay, 19
- Uluslararası Çalışma Örgütünce; işte ya da işin yürütümü esnasında meydana gelen, ölüm, yaralanma ya da hastalıkla sonuçlanabilecek kazalar, - Dünya Sağlık Örgütünce; "önceden planlanmamış, çoğu zaman yaralanmalara, makine ve teçhizatın zarara uğramasına veya üretimin bir süre durmasına yol açan olay, şeklinde tanımlanmış olup, böylece daha üst genel bir tanımlama yoluna gidildiği görülmektedir.
Kanunda da iş kazası tanımı, benzer bir şekilde işyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olayın iş kazası olduğu şeklinde ve 5510 sayılı Kanundaki tanımı da kapsayacak daha üst genel bir tanım olarak yapılmıştır. 21
Böylece söz konusu Kanunda yer alan iş kazası tanımı veya sigortalıya iş kazası sonucu hangi hallerde hangi hakların sağlanacağını belirleyen şartların kısıtlanmamasına imkan verilmiş ve mevcut uygulamalarda duraksamaya yer verilmemesi sağlanmıştır.
Ayrıca "işin yürütümü nedeniyle" ifadesi iş kazası tanımına eklenerek 5510 sayılı Kanunda sayılan iş kazası şartlarından görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi gibi durumlarında tanım kapsamında değerlendirilmesine imkan sağlanmıştır. Bunun yanında meslek hastalığında da aynı usul benimsenerek mesleki risklere maruziyet esas alınarak genel bir tanımı yapılmıştır.
KANUNUN AMACI İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir. 24
Kanun yapıcının esas amacının işle bağlantılı olan veya işin yürütümü sırasında ortaya çıkan kaza ve yaralanmaların, çalışma ortamında bulunan risklerin önlenmesi ve/veya önlenemeyen riskleri asgari seviyeye indirerek sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamının sağlanması olduğu ilk maddeden anlaşılmaktadır. 25
Çalışanların mesleklerini icra ederken sağlık ve güvenlik endişesinden uzak bir çalışma ortamında iş görmeleri Kanunun esas amaçlarından birincisidir. (Özellikle işyeri tasarımları) 26
Kanun koyucu esas itibariyle bu hususun %100 başarıya ulaşamayacğı gerçeğini görerek ikinci olarak riskin önlenmesinin sağlanmaya çalışılması amaçlanmıştır
Kanun koyucu bu amacada ulaşılamaması halinde riski en az seviyeye indirmeye çalışmayı amaçlamıştır. Asgari riske çekmek alt sınır ve buna ilişkin bahane ileri sürmek mümkün değildir.
KANUNUN UYGULANMA ALANI Bu Kanun; kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır. Ancak sayacağımız faaliyetler ve kişiler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanmaz: 29
a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri. b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri. c) Ev hizmetleri. ç) Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar. d) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri.
İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin hükümlerin 4857 sayılı İş Kanunu kapsamı ile sınırlı olması nedeniyle çalışanların tümünü kapsamaması, uluslararası sözleşmeler ve A.B. mevzuatına uyum süreci de dikkate alınarak farklı statülere sahip çalışanlar bakımından daha kapsayıcı düzenlemelerin olması gerektiği düşünülmüştür. 31
Madde ile artık istisnalar haricinde kamu özel sektör ayrımı kaldırılmıştır. 32
Madde ile işyerinde çalışan tüm çalışanlar hiçbir fark gözetilmeksizin kapsamına yasa dahil edilmişlerdir.
Böylece konu ile ilgili olan tüm yasalar da aynı anda ortadan kalkmış olmaktadır.
Kanunun 3. maddesinde çeşitli tanımlar yapılmıştır. Bunun temel nedeni tekrarlardan kaçınmak ve tecrübelerden kaynaklanan bazı kavramlara açıklık getirmek ve kanunun uygulanmasını ve yorumunu kolaylaştırmaktır. 35
Bu tanımlardan ayrıntılı bahsedilmeyecek sadece çalışmamızla ilgili olanlar İş Güvenliği Uzmanlarının ve İşyeri Hekimlerinin Görev-Yetki-Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğindeki ve Taslaktaki tanımlardan kısaca bahsedeceğiz
İş güvenliği uzmanı Kanundaki tanımı İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip mühendis, mimar veya teknik elemanı İş güvenliği uzmanı Yönetmelikteki tanımı İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş mühendis, mimar veya teknik elemanı, 37
İşyeri Hekimi Kanundaki tanımı İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği belgesine sahip hekimi İşyeri Hekimi Taslak Yönetmelik tanımı İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş işyeri hekimliği belgesine sahip hekimi, 38
İşyeri sağlık ve güvenlik birimi Kanundaki tanımında bir değişiklik yapılmamıştır. Buna göre İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimi, 39
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi: Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimi,
Risk Değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları, 41
Tehlike sınıfı: İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike grubunu, 42
İŞVEREN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İŞVERENİN GENEL YÜKÜMLÜLÜKLERİ İŞVERENİN DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ 43
Her halükârda işyerinden ve yaptıkları işten kaynaklanan tehlike ve risklere karşı çalışanlarının sağlığını ve güvenliğini korumak işverenlerin genel yükümlülüğüdür. İşverenin çalışanları için önlem alma ve koruma görevi aynı zamanda devlete karşı ödevlerinden de biridir. 44
Bu yükümlülüğün yerine getirilmesinde işverenin araç ve gereçleri noksansız bulundurmuş olması işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Diğer yandan işverenin yükümlülüklerinin tamamını veya bir kısmını da işyeri dışından hizmet alarak yerine getiriyor olması da yargısal içtihatların ortaya koyduğu gibi (İşveren yükümlülüklerini ortadan kaldırmamaktadır.) yeterli görülmemektedir.
Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. 47
İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır. Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır. 49
İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.
İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur: Risklerden kaçınmak. Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek. Risklerle kaynağında mücadele etmek. 51
İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek.
Teknik gelişmelere uyum sağlamak. Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek. 53
Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek.
Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek. Çalışanlara uygun talimatlar vermek.
İŞVERENİN DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ I-İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri İle İlgili Yükümlülükler: 6331 sayılı kanunla işverenlere profesyonel yardım alması zorunluluk haline getirilmiştir. İşyerinde yeterli nitelikte personel bulunmaması halinde ise işyeri dışında kurulu bulunan yetkili kurum ve kuruluşlardan veya bu hizmeti veren organizasyonlardan alınması gerekmektedir. 56
Kanunda yapılan düzenlemelerle ortak sağlık ve güvenlik birimleri önemini ve değerini biraz daha arttırmıştır. Ancak aynı oranda da sorumlulukları artmıştır. OSGB lerin geleceği yasal mevzuatın uygulamasını gördükten sonra netleşecektir.
Konu ile ilgili hemen belirtelim ki Şirket grupları ve holdinglerde olduğu gibi birden çok işverenin bir araya gelerek bir ortak sağlık birimi kurma imkanı bulunmamaktadır. 58
Bunun yanı sıra İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi dışındaki diğer sağlık personelinin çalışma süreleri tespitinde işyerinin tehlike sınıfı ve çalışan sayısı göz önünde bulundurularak yönetmelikle belirlenmesi öngörülmüştür. İşverenin, iş sağlığı ve güvenliği hizmetini sunacak personele gerekli araç,gereç ve ortamı sağlama zorunluluğu getirilmiştir. 59
Ayrıca İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ Hangi işyerlerinde işyeri sağlık ve güvenlik biriminin kurulacağı, İşyeri sağlık ve güvenlik birimi ve ortak sağlık ve güvenlik biriminde görev alacak kişiler, Bu kişi ve kuruluşların çalışma şartları, görevlerini nasıl yürütecekleri, tehlikeli hususları nasıl bildirecekleri, Görevlendirilecek kişilerin sayısı, işe alınmaları, İş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunacak kişi ve kuruluşların; görev, yetki ve yükümlülükleri, belgelendirilmeleri ve yetkilendirilmeleri ile belge ve yetkilerinin iptali, Sunulacak hizmetler kapsamında yer alan sağlık gözetimi ve sağlık raporları, kuruluşlarda bulundurulacak personel ve donanım ile bu kuruluşların denetlenmesi, Bu kişi ve kuruluşlardan hangi şartlarda hizmet alınacağı, görevlendirilecek veya istihdam edilecek kişilerin sayısı, işyerinde verilecek hizmet süresi ve bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen görevleri hangi hallerde işverenin kendisinin üstlenebileceği ile 60
İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi dışındaki diğer sağlık personelinin nitelikleri, görevlendirilmeleri, görev, yetki ve sorumlulukları, çalışma süre ve şartları, görevlerini nasıl yürütecekleri, eğitimleri ve belgelendirilmeleri, unvanlarına göre kimlerin hangi sınıf belge alabilecekleri, sahip oldukları belgelere göre hangi işyerlerinde görev alabilecekleri; Eğitim kurumlarının yetkilendirilmeleri, İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi dışındaki diğer sağlık personeli eğitim programlarının ve bu programlarda görev alacak eğiticilerin niteliklerinin belirlenmesi ve belgelendirilmeleri, eğitimlerin sonunda yapılacak sınavlar ve düzenlenecek belgeler ile işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı, diğer sağlık personeli, eğitim kurumu ve ortak sağlık ve güvenlik birimi belgelendirme ve yetkilendirme bedelleri Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliğe bırakılmıştır 61
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİNDE İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 1- İşverenin iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili yükümlülükleri 2- İşverenin katılım sağlama ve bilgilendirme yükümlülüğü 3- İşverenin sağlık ve güvenlik kayıtları ve onaylı deftere ilişkin yükümlülükleri
1- İşverenin iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili yükümlülükleri İşveren, işyerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, çalışanların ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla; çalışanları arasından yönetmelikte belirtilen nitelikleri haiz bir veya birden fazla işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Gerekli nitelikleri haiz olması halinde tehlike sınıfı ve çalışan sayısını dikkate alarak bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir
İşveren, işyerinde gerekli niteliklere sahip personel bulunmaması halinde birinci fıkrada sayılan yükümlülüklerinin tamamını veya bir kısmını, OSGB lerden hizmet alarak yerine getirebilir. İşveren, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda İSGB kurar. Tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir.
* İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili görevlendirilen personelin etkin bir şekilde çalışması amacıyla gerekli kolaylığı sağlamak ve bu hususta planlama ve düzenleme yapmakla, * Görevlendirdiği kişi veya OSGB lerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılamakla, * İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürütenler arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamakla,
* Görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı OSGB ler tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirmekle, * İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelinin görevlerini yerine getirebilmeleri için, Bakanlıkça belirlenen sürelerden az olmamak kaydı ile yeterli çalışma süresini sağlamakla yükümlüdür
*İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere işyerinden personel görevlendirmek veya OSGB lerden hizmet almak suretiyle bu konudaki yetkilerini devreden işverenin bu hizmetlere ilişkin yükümlülükleri devam eder.
*İşveren işyerinde görev yapan işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli ile hizmet alınan OSGB lerin İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre geçerli yetki belgesi ile görevlendirilmesinden sorumludur.
2- İşverenin katılım sağlama ve bilgilendirme yükümlülüğü * İşyerinden görevlendirilecek veya hizmet alınacak OSGB de görevli işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelinin görevlendirilmesi konusunda çalışan temsilcilerinin önceden görüşlerinin alınmasını sağlar.
* Görevlendirdiği veya hizmet aldığı OSGB de görev yapan kişiler ile bunların çalışma saatleri, görev, yetki ve sorumlulukları konusunda çalışan temsilcisi ve çalışanları bilgilendirir.
*Çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı OSGB yi, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirir.
* Başka bir işyerinden kendi işyerine çalışmak üzere gelen çalışanların sağlık bilgilerine, kişi veya OSGB lerin görevlendirdiği hizmet aldığı ulaşabilmesini sağlar.
* İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı gereği, yükümlü olduğu kayıt ve bildirimleri görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı OSGB ile işbirliği içerisinde yapar.
3- İşverenin sağlık ve güvenlik kayıtları ve onaylı deftere ilişkin yükümlülükleri * İşyerinde yürütülen iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerine ilişkin her türlü kaydı, * İşten ayrılma tarihinden itibaren en az 15 yıl süreyle çalışanların kişisel sağlık dosyalarını, saklar.
* Çalışanın işyerinden ayrılarak başka bir işyerinde çalışmaya başlaması halinde, yeni işveren çalışanın kişisel sağlık dosyasını yazılı olarak talep eder, önceki işveren dosyanın bir örneğini onaylayarak bir ay içerisinde gönderir.
* Onaylı defter işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri, Genel Müdürlük veya noterce her sayfası mühürlenmek suretiyle onaylanır.
* Onaylı defter yapılan tespitlere göre iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ile işveren tarafından birlikte veya ayrı ayrı imzalanır. Onaylı deftere yazılan tespit ve öneriler işverene tebliğ edilmiş sayılır.
*Onaylı defterin asıl sureti işveren, diğer suretleri ise iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi tarafından saklanır. Defterin imzalanması ve düzenli tutulmasından işveren sorumludur. Teftişe yetkili iş müfettişlerinin her istediğinde işveren onaylı defteri göstermek zorundadır.
MESLEKİ BAĞIMSIZLIK Kanuna göre İşveren, İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlayamaz ve bu kişilerin görevlerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde yürütmesine imkan sağlamak zorundadır. 80
Ancak kanunun bu amacına yönelik bir eylem içerisinde olmadığını da açıkçası görüyoruz. Çünkü kısıtlama ve mesleki bağımsızlığın ikincil mevzuat ile sağlanması mümkün değildir. 81
ILO nun 161 sayılı sozleşmesi ve 112 sayılı tavsiye kararında mesleki bağımsızlığın sağlanması gerektiğine işaret edilmektedir. İşyeri hekiminin mesleki bağımsızlığının tam olarak sağlanması için özellikle işe alınması ve işten çıkarılmasının özel statüye bağlanması gerektiği vurgulanmıştır. 82
Aynı şekilde yargı kararlarında da haksız işten çıkarmaları önleyici ve mesleki bağımsızlığı sağlayıcı düzenlemelere yer verilmediği, işyeri hekiminin görevine son vermede işverenin fesih yetkisinin her koşulda varlığının kabul edildiği, işyeri hekiminin görevine son verilmesi halinde tabip odasına bildirim yapılması gerektiği halde bildirim koşuluna yer verilmediği için
Calışma Bakanlığı tarafından çıkartılmış bulunan ve şimdi tamamen yürürlükten kaldırlan İşyeri Sağlık Birimleri ve İşyeri Hekimlerinin Görevleri ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin kimi maddeleri hukuka aykırı bulunarak iptal edilmişti. İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi ile ilgili kanunda öngörülenden farklı bir güvence yönetmelikte ve taslakta- öngörülmemiştir 84
Bu çerçevede, mesleki bağımsızlığın sağlanmasında önemli bir unsur olarak iş güvencesinin diğer çalışanlardan daha sıkı kurallarla korunması gerektiğini ancak yasada böyle bir düzenleme yapılmayarak aslında mesleki bağımsızlığın sadece terim olarak kanunda yer aldığı açıktır.
İşverenin diğer yükümlülükleri ile ilgili 6. maddenin ç bendi ve 8. maddenin 2. bendi dikkat çekici bir özelliğe sahiptir. Çünkü özellikle 6. madde görünüm itibariyle işverene yükümlülük getiriyor gibi görünse de maddenin içeriğinden esas itibariyle gerekli bilgi, eğitim ve donanıma sahip olmayan, işini gereği gibi yerine getirmeyen iş güvenliği uzmanları ciddi bir tehlike ile karşı karşıyalar 86
Söz konusu maddeye göre işveren; Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir. 87
Kanun maddesinden anlaşıldığı gibi iş güvenliği uzmanına işletmede aldığı ve alacağı tüm önlemleri yazılı olarak bildirme şartı getirilmiştir. Bu uygulama önceki yönetmeliklerde iş güvenliği uzmanı çalışma ortamındaki riskleri ve risklere karşı alınması gereken önlemleri işverene bildirmek zorundadır şeklinde düzenlenmişti.
Bu madde ile işveren veya işveren vekili iş güvenliği uzmanının veya hizmet aldığı OSGB ler de görevli iş güvenli uzmanının yazılı olarak bildirdiği tedbirleri yerine getirmek ile yükümlüdür. 89
Yani olası sakat kalma veya ölümlü bir iş kazası sorgulamasında meydana gelen kaza ile ilgili önlem ve uygulama konusunda işveren veya işveren vekiline yazılı olarak bildirilmemiş ya da işyerinde meydana gelen değişiklikler eksiklikler yazılı olarak tespit edilmemiş ise yaşanan İş kazasından iş güvenliği uzmanı sorumludur.
Oluşmuş olan iş kazası nedeni ile işveren veya işveren vekili; İş güvenliği uzmanım ve işyeri hekimim var veya bu hizmeti satın alıyorum, alınması gereken tedbirler ve iş güvenliği uygulamaları konusunda böyle bir olayın olasılığını iş güvenliği uzmanı bildirmedi, bildirimi yapsaydı gerekli önlemi aldırırdım 91
şeklinde yapacağı savunmasına itibar edileceği sorumluluğu ortadan kalkmamasına rağmen- ve taksirli yaralama / ölüme sebebiyet vermeye dair yargılama sürecinin doğrudan işyeri güvenliği uzmanı işyeri hekimine yöneleceği tartışmasızdır.
Hizmet sunan kuruluşlar ile işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur. 93
Bu madde hükmü ile de iş kazasının maddi yönünün düzenlendiği ve ödenmesi muhtemel tazminatlardan da rücu ilişkisi içerisinde iş güvenliği uzmanı - işyeri hekiminin sorumluluğu da arttırılmıştır.
Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının yetki belgesi askıya alınır. (6 ay süreyle) 95
Bu madde ile ihmali olan işyeri hekimine ve işyeri güvenlik uzmanına uygulanacak idari bir yaptırım düzenlenmiştir.
Özetleyecek olursak iş kazası nedeniyle ihmali tespit edilen ya da yazılı bildirimi bulunmadığı anlaşılan işyeri hekimi-işyeri güvenliği uzmanına üç yaptırım uygulanacaktır. 97
Bunlar; Cezai Yaptırım Hürriyeti bağlayıcı ceza Maddi Yaptırım Tazminat İdari Yaptırım Yetki belgesinin askıya alınması
İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. İşveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile kullanılması gereken koruyucu donanım veya ekipmanı belirler. 100
İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlar.
Kanun ile işverenin acil durumlar karşısındaki sorumluluğu açıkça düzenlenmiş ve ÖNLEYİCİ bir iş güvenliği sistemine geçmeyi amaçlamıştır. 102
İşveren, çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek acil durumları önceden değerlendirerek, çalışanları ve çalışma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel acil durumları belirlemek ve bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri almakla yükümlüdür.
Ayrıca ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi durumunda işveren; Çalışanların işi bırakarak derhal çalışma yerlerinden ayrılıp güvenli bir yere gidebilmeleri için, önceden gerekli düzenlemeleri yapmalı ve çalışanlara gerekli talimatları vermelidir.
İşverenlerin meslek hastalığı halinde de çeşitli yükümlülükler altında bulunacakları hükme bağlanmıştır. İşveren buna göre: 1- Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenlemek 105
2- İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenlemekle yükümlü kılınmıştır.
Tüm bunların yanında, işçiler, belirli aralıklarla veya olaylar sonrasında meslek hastalığı ile ilgili olarak muayene talep etme hakkına kavuşmuştur. 107
Bu olaylar, işe giriş, iş değiştirme, meslek hastalığı nedeniyle işe ara verilmesi sonrasında işe dönülmesi gibi olaylardan oluşmaktadır 108
İşyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesi amacıyla işveren, çalışanları ve çalışan temsilcilerini işyerinin özelliklerini de dikkate alarak işçileri bilgilendirmekle yükümlüdür.
Bu bilgilendirme yükümlülüğünün içinde iş sağlığı ve güvenliği, acil durumlar ve afet durumları, ciddi ve yakın bir tehlikeye maruz kalınması ile meslek hastalığına ilişkin yukarıda arz edilen hususlar bulunmaktadır. 110
Bu kanunla çalışanların işverenler tarafından yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirilmesi, iş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitilerek bilinçlendirilmesi dolayısıyla iş kazalarının ve meslek hastalıklarının azaltılarak güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı sağlanması amaçlanmıştır. 111
Bilgilendirme ve eğitim yükümlülükleri dışında, risk değerlendirmesi, çalışma ortamı gözetimi ve ortam ölçümleri gibi tespitlerin sonuçlarından yola çıkılarak ayrıca eğitim ihtiyacı belirlenmeli ve bu eğitim ihtiyaçları ivedilikle karşılanmalıdır.
Bilgiyi verenler, verdikleri bilginin anlaşılabilir olmasını sağlamak durumundadır. Bilgilendirme, açık ve net olmalıdır. Bilgilendirme, yazılı olabileceği gibi bilgilendirmede sözlü anlatımlar, görseller, video sunumları da iyi sonuçların elde edilmesini sağlayabilir.
Verilen eğitimler, amaca ve hedefe yönelik olmalı, çalışanların yaptıkları işle ilgili davranışlarında olumlu değişikliğe neden olabilmeli ve uygun davranış sergilemesini sağlamalıdır.
Eğitimler, beklenen faydanın sağlanabilmesi çalışanların için seviyesine uygun, açık, net ve anlaşılabilir olmalıdır. 115
İş sağlığı ve güvenliği konusunda bütün sorumluluk işverene verilmiş olmakla birlikte çalışanların iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasına katkılarını arttırmanın en etkili yolu eğitimdir. 116
Yeterli eğitim alan ve işyerindeki riskler konusunda bilgilendirilmiş olan çalışanlarda kendi hayatlarına değer verme olgusunun gelişmesiyle birlikte güvenlik kültürünün oluşturulması hedeflenmektedir.
Çalışanlarda davranış değişikliğini hedefleyen iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin ve çalışanların bilgilendirilmesinin, önemi yaşanmış iş kazaları incelendiğinde de görülmektedir.
İşe başlama eğitimi almadan istihdam edilen çalışanlarda iş kazası görülme oranın fazlalığı istatistiki verilerden de anlaşılmaktadır.
İş kazalarına neden olan işe yeni başlama, çalışma yeri veya iş değişikliği, iş ekipmanının değişmesi hali ile yeni teknoloji uygulanmasından doğan mesleki acemiliğin giderilmesi eğitimle mümkün olup bu eğitimin verilmesi görevi işverene yüklenmiştir.
Bu düzenlemeyle işe başlama eğitimi, özel görevi bulunanların eğitimi, ciddi ve yakın tehlike ile karşılaşması muhtemel çalışanların özel eğitime tabi tutulması, mevcut çalışanların dışında başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen ve geçici iş ilişkisi kurularak çalıştırılanların da ilgili eğitimleri alması zorunlu kılınmıştır. 121
Diğer yandan eğitimlerin maliyetinin çalışanlara yansıtılamayacağı ve eğitimlerde geçen sürelerin çalışma süresinden sayılacağı hükme bağlanmıştır.
4857 sayılı İş Kanununun 85 inci maddesinde yer alan mesleki eğitim konusunun, bu maddenin yürürlükten kaldırılıyor olması nedeniyle tekrar düzenlenebilmesi ile çalışanlara verilecek iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin ve bu eğitimleri verecek kişi ve kuruluşların niteliklerinin belirlenebilmesi amacıyla Bakanlığa yönetmelik çıkarma yetkisi verilmiştir.
İş Güvenliği Uzmanlarının Görev- Yetki ve Sorumlulukları Yönetmeliğinde iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin ve bu eğitimleri verecek kişi ve kuruluşların nitelikleri, verecekleri eğitim, sorumluluk, yetki ve yükümlülükleri açıkça ve ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. 124
İş sağlığı ve güvenliğinde kabul edilen AB müktesebatı yeni yaklaşımının getirdiği en önemli yeniliklerden bir tanesi de çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanmasıdır. 125
Ülkemiz tarafından kabul edilen 155 sayılı ILO Sözleşmesinde de işverenlerce çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konularındaki çalışmalara katılımlarının sağlanacağı taahhüt edilmektedir.
İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yapılan çalışmaların başarılı olmasında en önemli aktörlerden birisi,aynı zamanda bu çalışmaların büyük ölçüde uygulayıcısı çalışanlar olup alınan tedbirlerin çalışanlarca benimsenmesi ve sürekliliğinin sağlanması gerekmektedir.
Bu sayede çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği konularındaki çalışmalara müdahil olma imkânı ve yönetime katılma hakkı getirilmiş olacaktır.
Kısacası, maddeyle getirilen yükümlülüklerle çalışanların sağlıkları ve güvenlikleri konusunda fikirlerini beyan etme fırsatının yanında işveren tarafından uygulanacak olan önleyici tedbirlerin iyileştirilmesi için öneride bulunmalarının sağlanması amaçlanmıştır.
Böylece işyerinde işyeri temsilcisi olması zorunlu hale getirilmiştir ve sayısı kanunda açıkça belirlenmiştir. 130
İşveren; işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışanlar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla, 131
a) İki ila elli arasında çalışanı bulunan işyerlerinde bir, b) Elli bir ile yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde iki, c) Yüz bir ile beş yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde üç,
ç) Beş yüz bir ile bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde dört, d) Bin bir ile iki bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde beş e) İki bin bir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde altı kişiyi temsilci olarak görevlendirmek zorundadır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Oluşturma Yükümlülüğü: Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun kurul kararlarını uygular. 134
Altı aydan fazla süren asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu hallerde; Asıl işveren ve alt işveren tarafından ayrı ayrı kurul oluşturulmuş ise, faaliyetlerin yürütülmesi ve kararların uygulanması konusunda iş birliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanır. Asıl işveren tarafından kurul oluşturulmuş ise, kurul oluşturması gerekmeyen alt işveren, koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar.
İşyerinde kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren, alt işverenin oluşturduğu kurula iş birliği ve koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar. Kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren ve alt işverenin toplam çalışan sayısı elliden fazla ise, koordinasyonu asıl işverence yapılmak kaydıyla, asıl işveren ve alt işveren tarafından birlikte bir kurul oluşturulur.
Aynı çalışma alanında birden fazla işverenin bulunması ve bu işverenlerce birden fazla kurulun oluşturulması hâlinde işverenler, birbirlerinin çalışmalarını etkileyebilecek kurul kararları hakkında diğer işverenleri bilgilendirir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Koordinasyon Yükümlülüğü: Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin paylaşması durumunda işverenler; iş hijyeni ile iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin uygulanmasında iş birliği yapar, yapılan işin yapısı göz önüne alınarak mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulması çalışmalarını koordinasyon içinde yapar, birbirlerini ve çalışan temsilcilerini bu riskler konusunda bilgilendirir. 138
Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi yerlerde, iş sağlığı ve güvenliği konusundaki koordinasyon yönetim tarafından sağlanır.
Yönetim, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden diğer işyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda gerekli tedbirleri almaları için işverenleri uyarır. Bu uyarılara uymayan işverenleri Bakanlığa bildirir.
İşin Durdurulması Halinde Yükümlülükler: İşveren 6331 sayılı Kanunun 25 inci maddesine istinaden işin durdurulması sebebiyle (işyerinde çalışmanın hayati tehlike riskinin bulunması) işsiz kalan çalışanlara ücretlerini ödemekle veya ücretlerinde bir düşüklük olmamak üzere meslek veya durumlarına göre başka bir iş vermekle yükümlüdür. 141
Güvenlik Raporu veya Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi Hazırlama Yükümlülüğü: İşletmeye başlanmadan önce, büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerleri için, işyerlerinin büyüklüğüne göre büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporu işveren tarafından hazırlanır.
Güvenlik raporu hazırlama yükümlülüğü bulunan işveren, hazırladıkları güvenlik raporlarının içerik ve yeterlilikleri incelenmesini Bakanlıkça müteakip işyerlerini işletmeye açabilir.
İş Kazası ve Meslek Hastalığında Sağlık Hizmet Sunucularının Yükümlülüğü: Sağlık hizmeti sunucuları; meslek hastalığı ön tanısı koydukları vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk eder.
Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir.
ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin alınması ve uygulanmasının denetlenmesi işverenin asli görevlerinden biri olup sağlık ve güvenlik kurallarına uymak da çalışanların görevlerindendir. 146
Çalışanların sağlık ve güvenlik kurallarına uymamaları kendi güvenliklerinin yanında diğer çalışanların sağlığı ve güvenliği ile işyerinin güvenliğini de tehlikeye atacaktır. Bu nedenle, işverenin talimatı gereği kendi sağlık ve güvenliklerinden sorumlu oldukları gibi hareketlerinden diğer çalışanların etkilenmesinden de sorumlu olacakları bu kanunda belirtilmiştir. 147
Çalışanların, verilen eğitim ve talimatlara uygun olarak kendilerine tahsis edilen makine, araç ve gereçleri usulüne uygun kullanmaları, güvenlik araçlarını ve tertibatını rastgele değiştirmek ve çıkartmaktan kaçınmaları gerekmektedir. 148
Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumakla yükümlüdür.genel bir prensip olarak işyerlerinde kişisel koruyucu donanım kullanımı en son tercih edilen bir durumdur. Mümkün olduğu takdirde toplu koruma önlemlerine öncelik verilmelidir. 149
Ancak kişisel koruyucu donanımının kullanımı zorunlu olduğu durumlarda da işe uygun kişisel koruyucu donanım bulundurmak işverenin görevidir. Çalışanlara, kişisel koruyucu donanım verilmesi halinde işverenlerce bu donanımların doğru kullanımı öğretilmelidir. 150
Çalışanlar da kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve kendilerine verilen kişisel oruyucu malzemeyi korumakla ve kullandıktan sonra uygun yerlerine koymakla yükümlü tutulmuşlardır. Çünkü işyerinde kullanılan diğer araç ve gereçler gibi kişisel koruyucu donanım da işverenin malıdır. 151
İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek. 152
Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak. Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak. 153
Ayrıca işyerine, sarhoş veya uyuşturucu madde almış olarak gelmek ve işyerinde alkollü içki veya uyuşturucu madde kullanmak yasaktır. İşveren; işyeri eklentilerinden sayılan kısımlarda, ne gibi hallerde, hangi zamanda ve hangi şartlarla alkollü içki içilebileceğini belirleme yetkisine sahiptir. 154
Aşağıdaki çalışanlar için alkollü içki kullanma yasağı uygulanmaz: Alkollü içki yapılan işyerlerinde çalışan ve işin gereği olarak üretileni denetlemekle görevlendirilenler. Kapalı kaplarda veya açık olarak alkollü içki satılan veya içilen işyerlerinde işin gereği alkollü içki içmek zorunda olanlar. İşinin niteliği gereği müşterilerle birlikte alkollü içki içmek zorunda olanlar. 155
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİNE GÖRE ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ ŞU ŞEKİLDE BELİRLENMİŞTİR; Çalışanlar sağlık ve güvenliklerini etkileyebilecek tehlikeleri iş sağlığı ve güvenliği kuruluna, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene bildirerek durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasını talep edebilir. 156
Çalışanlar ve temsilcileri, işyerinde yürütülecek iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin amaç ve usulleri konusunda haberdar edilir ve elde edilen verilerin kullanılması hakkında bilgilendirilirler. 157
Çalışanlar, işyerinde sağlıklı ve güvenli çalışma ortamının korunması ve geliştirilmesi için; * İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı veya işveren tarafından verilen iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili mevzuata uygun talimatlara uyar. * İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yerine getirmek üzere işveren tarafından görevlendirilen kişi veya OSGB lerin yapacağı çalışmalarda işbirliği yapar. 158
* İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin çalışmalara, sağlık muayenelerine, bilgilendirme ve eğitim programlarına katılır. * Makine, tesisat ve kişisel koruyucu donanımı verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda ve amacına uygun olarak kullanır. 159
*Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve ilgili mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile işbirliği yapar. 160
* İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber verir. 161
İşverenin genel yükümlülüklerinden biri de RİSK DEĞERLENDİRMESİ yapmaktır. Bir potansiyeli ifade eden tehlike kavramının; kayıp, yaralanma veya benzer zararlı sonuçlarının ortaya çıkma olasılıkları, uluslararası kabul görmüş şekliyle risk olarak ifade edilmiştir. 163
Uluslararası uygulamalar ve özellikle Avrupa Birliği mevzuatında yer alan risk bazlı yaklaşımın temeli olan risk değerlendirmesi, potansiyel olan tehlikenin belirlenmesi ile başlayıp, risk yaratan etkenlerin ve risklerin analiz edilmesi ve bu risklerden doğacak olumsuz etkilerin önlenmesi için yapılması gereken faaliyetlerin belirlenmesi için yapılacak çalışmaları içeren bir süreç olarak yasada tanımlanmıştır. 164
Yasa ve yönetmeliğe göre Risk değerlendirmesi; İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları ifade etmektedir. 165
Risk değerlendirmesi, işçi sayısı, işyerinin tehlike sınıf ve derecesi, sektör vb. hususlar konusunda ayrım yapılmaksızın tüm işyerleri bakımından zorunlu kılınmıştır. 166
Alınacak güvenlik tedbirleri ve kullanılacak koruyucu ekipman, işveren tarafından yapılacak veya yaptırılacak risk değerlendirmesi sonuçlarına göre işyerinde var olan tehlikelerin bertaraf edilmesi, doğacak risklerin önlenmesi veya en az düzeye indirilmesi için belirlenecektir.
Risk değerlendirmesi neticesinde belirlenecek yöntemlerin istenen sonuçlara ulaşabilmesi için her kademede rahatlıkla uygulanabilir olması ve mevcut iş sağlığı ve güvenliği düzeyini sürekli iyileştirecek şekilde yapılandırılmış olması gerekmektedir. 168
İşyeri bazlı yapılıyor olması, durum analizine dayanması ile hayata geçirilebilecek önlemler gibi uygulama konularının bırakılması işverene risk değerlendirme yaklaşımının temel özelliğidir. 169
Ülkemizdeki iş kazası ve meslek hastalıklarının sık yaşandığı bazı sektörlere ait özel düzenleme yapılmıştır. Bu düzenlemede çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı işyerleri veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde risk değerlendirmesi yapılmaması, 21 inci maddeye göre işin durdurulması yaptırımına bağlanmıştır.
İşyeri bazlı olan bu çalışmanın yapılış şekillerini, yapmaya yetkili kılınacak kişi ve kuruluşları,kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırma şekillerini ve yapacak kişileri, bu konularla ilgili izin prosedürlerini, özel politika gerektiren gruplar ve kadınların çalıştırılması ile ilgili hususları düzenlemek üzere gerekli yetki Bakanlığa verilmiş ve bakanlıkça İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği 29.12.2012 tarihinde yayımlanmıştır.
Risk değerlendirmesi; tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere tehlikeleri tanımlama, riskleri belirleme ve analiz etme, risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması, dokümantasyon,yapılan çalışmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme aşamaları izlenerek gerçekleştirilmek zorundadır. Çalışan katılımının sağlanması da zaruridir
Yönetmeliğin amacı; Risk değerlendirmesinin yapılması, Alınacak tedbirlere karar verilmesi, Tedbirlerin uygulanması, Gerekli belge ve kayıtların hazırlanması, Risk değerlendirmesi yapacak kişi ve kuruluşların nitelikleri ile usul ve esasların düzenlenmesi olarak öngörülmüştür 173
Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden oluşur. a) İşveren veya İşveren vekili. b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten İş güvenliği uzmanları ile İşyeri hekimleri. 174
c) İşyerindeki çalışan temsilcileri. ç) İşyerindeki destek elemanları. d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.
(2) İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir. (3) Risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu işveren veya işveren tarafından ekip içinden görevlendirilen bir kişi tarafından da sağlanabilir.
(4) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar, görevlerini yürütmeleri sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz. (5) Risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişiler işveren tarafından sağlanan bilgi ve belgeleri korur ve gizli tutar.
Riskin belirlenmesi ve analizi Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkate alınarak bu tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin hangi sıklıkta oluşabileceği ile bu risklerden kimlerin, nelerin, ne şekilde ve hangi şiddette zarar görebileceği belirlenir. Bu belirleme yapılırken mevcut kontrol tedbirlerinin etkisi de göz önünde bulundurulur.
Toplanan bilgi ve veriler ışığında belirlenen riskler; işletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri, işyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri ve işyerinin kısıtları gibi faktörler ya da ulusal veya uluslararası standartlar esas alınarak seçilen yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak analiz edilir. 179
Risklerin kontrolünde şu adımlar uygulanır. a) Planlama: Analiz edilerek etkilerinin büyüklüğüne ve önemine göre sıralı hale getirilen risklerin kontrolü amacıyla bir planlama yapılır. 180
b) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması: Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu mümkün değil ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi için aşağıdaki adımlar uygulanır. 181
1) Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması. 2) Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi. 3) Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi. 182
c) Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması: Kararlaştırılan tedbirlerin iş ve işlem basamakları, işlemi yapacak kişi ya da işyeri bölümü, sorumlu kişi ya da işyeri bölümü, başlama ve bitiş tarihi ile benzeri bilgileri içeren planlar hazırlanır. Bu planlar işverence uygulamaya konulur. 183
ç) Uygulamaların izlenmesi: Hazırlanan planların uygulama adımları düzenli olarak izlenir, denetlenir ve aksayan yönler tespit edilerek gerekli düzeltici ve önleyici işlemler tamamlanır. 184
(2) Risk kontrol adımları uygulanırken toplu korunma önlemlerine, kişisel korunma önlemlerine göre öncelik verilmesi ve uygulanacak önlemlerin yeni risklere neden olmaması sağlanır. 185
(3) Belirlenen risk için kontrol tedbirlerinin hayata geçirilmesinden sonra yeniden risk seviyesi tespiti yapılır. Yeni seviye, kabul edilebilir risk seviyesinin üzerinde ise bu adımlar tekrarlanır 186
İşverenin bizzat risk değerlendirmesi yapabilmesi için iş sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü olmayan bir işyeri olması ve işverenin kendisinin bizzat gerekli yetki belgesine sahip bulunması zorunludur. İş sağlığı ve güvenliği yasasında işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı çalıştırma yükümlülüğü çalışan işçi sayısına bakılmaksızın tüm işyerleri için getirilmiştir. Dolayısıyla yasaya göre esasen, işverenin bizzat değerlendirme yapması söz konusu olmayacaktır. (Gerekli yetki belgesine sahip işveren istisnadır) 187
Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli işyerlerinde en geç 2 yıl, tehlikeli işyerlerinde en geç dört yıl ve az tehlikeli işyerlerinde altı yılda bir yenilenir. 188
_RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMASAK OLUR MU? _MADDİ SONUÇLARINA KATLANABİLİYORSANIZ NEDEN OLMASIN? Bu kanunun 10. Maddesine göre risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işveren hakkında üç bin Türk Lirası, bu ihlalin devam ettiği her ay için ise dört bin beş yüz Türk Lirası idari para cezası verilmesi öngörülmüştür. 4. maddeye aykırılık halinde ise yani İş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapmayan/yaptırmayan işveren hakkında ise bin beş yüz Türk Lirası idari para cezası verileceği öngörülmüştür. 189
TEHLİKE SINIFININ TESPİTİ; Kanunda Tehlike sınıfı: İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike grubu olarak tanımlanmıştır.
Yine Kanunun 8. Maddesinin 5. Bendinde iş güvenliği uzmanlarının görev yapabileceği iş yerleri sayılırken çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli sınıf kavramları kullanıldığını ve hemen akabinde 9. madde ile İşyeri tehlike sınıflarının; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 83 üncü maddesine göre belirlenen kısa vadeli sigorta kolları prim tarifesi de dikkate alınarak, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün Başkanlığında ilgili taraflarca oluşturulan komisyonun görüşleri doğrultusunda, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğ ile tespit edileceği öngörülmüştür.
4857 sayılı İş kanunu kapsamında 2009 yılından bu yana yapılmaya başlanan ayrımın bu kanuna bağlı alt mevzuatta da devam ettirildiği yayımlanan tebliğ ile açıkça görülmüştür. 192
İşyerinin tehlike sınıfına dair bir ayrım yapılırken İŞİN AĞIR YA DA TEHLİKELİ olmasına dair 4857 sayılı yasada ve alt mevzuatta yapılan ayrım bu kanun ile ortadan kaldırılmıştır. Buna göre de 31.12.2012 tarihi itibariyle 4857 sayılı yasanın ağır iş-tehlikeli iş (85-86. maddeleri) hususunda getirdiği yükümlülüklerde ortadan kalmıştır.
Kanun ile ağır iş- tehlikeli iş kavramı kaldırılmış olsa bile tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacak olanların, yapacakları işe uygun olduklarına dair İSG veya OSGB de görevli olan iş yeri hekimi tarafından verilmiş sağlık raporu olmadan bu işyerlerinde çalışması mümkün değildir.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ Bunun yanı sıra aynı şekilde çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacak olanların yapacağı işle ilgili mesleki eğitime sahip olduğunu belgeleyememesi halinde çalışması mümkün değildir. 195
İŞYERİ ÖRGÜTLENMESİ 1. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI 2. İŞYERİ HEKİMİ 3. İŞYERİ HEMŞİRESİ 4. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ 5. DESTEK ELEMANI
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI Kanundaki tanımdan kimlerin iş güvenliği uzmanı olacağı açıkça bellidir. Buna göre Bakanlıkça yetkilendirilmiş, mühendis, mimar veya teknik elemanlar iş güvenliği uzmanı olabileceklerdir. Teknik eleman teknik öğretmen, fizikçi ve kimyager ünvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları şeklinde kanunda tanımlanmıştır
Az önce de bahsedildiği üzere Kanuna göre, işveren; mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak iş sağlığı ve güvenliği hizmetini sunmak için çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde en az (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı GÖREVLENDİRMEKLE YÜKÜMLÜDÜR.
İş güvenliği uzmanı çalıştırma yükümlülüğü bakımından halen uygulanmakta olan hükümlere göre işyerinde sanayiden sayılan bir işin yapılması koşulu da kaldırılmaktadır. Bu durumda bir ya da daha fazla işçinin çalıştığı, -sanayi ya da ticari işlerin yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın- TÜM İŞYERLERİ BU HÜKMÜN KAPSAMINA GİRMİŞTİR
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ GÖREVLERİ-YETKİLERİ- YÜKÜMÜLÜLÜKLERİ 1- REHBERLİK İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirmek. 200
*İşyerinde yapılan çalışmalar ve yapılacak değişikliklerle ilgili olarak tasarım, makine ve diğer teçhizatın durumu, bakımı, seçimi ve kullanılan maddeler de dâhil olmak üzere işin planlanması, organizasyonu ve uygulanması,kişisel koruyucu donanımların seçimi, temini, kullanımı, bakımı, muhafazası ve test edilmesi konularının, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına ve genel iş güvenliği kurallarına uygun olarak sürdürülmesini sağlamak için işverene önerilerde bulunmak.
* İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirmek. * İşyerinde meydana gelen iş kazası ve meslek hastalıklarının nedenlerinin araştırılması ve tekrarlanmaması için alınacak önlemler konusunda çalışmalar yaparak işverene önerilerde bulunmak
İşyerinde meydana gelen ancak ölüm ya da yaralanmaya neden olmayan, ancak çalışana, ekipmana veya işyerine zarar verme potansiyeli olan olayların nedenlerinin araştırılması konusunda çalışma yapmak ve işverene önerilerde bulunmak.
2- EĞİTİM BİLGİLENDİRME KAYIT Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin ilgili mevzuata uygun olarak planlanması konusunda çalışma yaparak işverenin onayına sunmak ve uygulamalarını yapmak veya kontrol etmek.
Çalışma ortamıyla ilgili iş sağlığı ve güvenliği çalışmaları ve çalışma ortamı gözetim sonuçlarının kaydedildiği yıllık değerlendirme raporunu işyeri hekimi ile işbirliği halinde hazırlamak.
* Çalışanlara yönelik bilgilendirme faaliyetlerini düzenleyerek işverenin onayına sunmak ve uygulamasını kontrol etmek. * Gerekli yerlerde kullanılmak amacıyla iş sağlığı ve güvenliği talimatları ile çalışma izin prosedürlerini hazırlayarak işverenin onayına sunmak ve uygulamasını kontrol etmek
İşyeri hekimiyle birlikte iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili değerlendirme yapmak, tehlikeli olayın tekrarlanmaması için inceleme ve araştırma yaparak gerekli önleyici faaliyet planlarını hazırlamak ve uygulamaların takibini yapmak.
* Bir sonraki yılda gerçekleştirilecek iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili faaliyetlerin yer aldığı yıllık çalışma planını işyeri hekimiyle birlikte hazırlamak. * Bulunması halinde üyesi olduğu iş sağlığı ve güvenliği kuruluyla işbirliği içinde çalışmak, *Çalışan temsilcisi ve destek elemanlarının çalışmalarına destek sağlamak ve bu kişilerle işbirliği yapmak.
3- RİSK DEĞERLENDİRMESİ İş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapılmasıyla ilgili çalışmalara ve uygulanmasına katılmak, risk değerlendirmesi sonucunda alınması gereken sağlık ve güvenlik önlemleri konusunda işverene önerilerde bulunmak ve takibini yapmak.
İş güvenliği uzmanının yetkileri : a) İşverene yazılı olarak bildirilen iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirlerden hayati tehlike arz edenlerin, iş güvenliği uzmanı tarafından belirlenecek makul bir süre içinde işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu işyerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne bildirmek. 210
b) İşyerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acil müdahale gerektirmesi halinde işin durdurulması için işverene başvurmak. c) Görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda inceleme ve araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek. 211
ç) Görevinin gerektirdiği konularda işverenin bilgisi dâhilinde ilgili kurum ve kuruluşlarla işyerinin iç düzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak. 212
(2) Tam süreli iş sözleşmesi ile görevlendirilen iş güvenliği uzmanları, çalıştıkları işyeri ile ilgili mesleki gelişmelerini sağlamaya yönelik eğitim, seminer ve panel gibi organizasyonlara katılma hakkına sahiptir. Bu gibi organizasyonlarda geçen sürelerden bir yıl içerisinde toplam beş iş günü kadarı çalışma süresinden sayılır ve bu süreler sebebiyle iş güvenliği uzmanının ücretinden herhangi bir kesinti yapılamaz. 213
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ İş güvenliği uzmanları, Yönetmelikte belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve işyerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları ile ilgili bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler. 214
İş güvenliği uzmanları, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur. 215
Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen iş güvenliği uzmanının yetki belgesinin geçerliliği altı ay süreyle askıya alınır. Bu konudaki ihmalin tespitinde kesinleşmiş yargı kararı, malullüğün belirlenmesinde ise 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 25 inci maddesindeki kriterler esas alınır. 216
İş güvenliği uzmanı, görevlendirildiği işyerinde yapılan çalışmalara ilişkin tespit ve tavsiyeleri ile 9 uncu maddede belirtilen hususlara ait faaliyetlerini, işyeri hekimi ile birlikte yapılan çalışmaları ve gerekli gördüğü diğer hususları onaylı deftere yazar. 217
Az tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 1000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ek olarak görevlendirilir. 218
Tehlikeli sınıfta yer alan 750 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 750 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 750 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ek olarak görevlendirilir. 219
Çok tehlikeli sınıfta yer alan 500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 500 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 500 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ek olarak görevlendirilir. 220
Kanun koyucu özellikle A sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanın azlığı nedeniyle yaşanabilecek iş güvenliği uzmanı sıkıntısı nedeniyle kademeli geçişler ve çözümler öngörmüştür. Bunlardan birincisi; 1) Kamu kurumları ile 50'den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için yayımı tarihinden itibaren iki yıl sonra, 2) 50'den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için yayımı tarihinden itibaren bir yıl sonra, 3) Diğer işyerleri için kanununyayımı tarihinden itibaren altı ay sonra işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı çalıştırma yükümlülüğünün getirilmesidir
Bir diğer çözüm ise geçici 4. madde ile getirilen çözümdür. Buna göre Bu Kanunun 8 inci maddesinde belirtilen çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, bu işyerlerinde Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren dört yıl süreyle (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi; Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, bu işyerlerinde Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl süreyle (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi kaydıyla yerine getirilmiş sayılır.
İşyeri Hekiminin Görevleri 1- Rehberlik İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri kapsamında çalışanların sağlık gözetimi ve çalışma ortamının gözetimi ile ilgili işverene rehberlik yapmak. 223
İşyerinde çalışanların sağlığının geliştirilmesi amacıyla gerekli aktiviteler konusunda işverene tavsiyelerde bulunmak. 224
İşyeri bina ve eklentilerinin genel hijyen şartlarını sürekli izleyip denetleyerek, çalışanlara yürütülen işin gerektirdiği beslenme ihtiyacının ve uygun içme suyunun sağlanması konularında tavsiyelerde bulunmak. 225
İşyerinde meydana gelen iş kazası ve meslek hastalıklarının nedenlerinin araştırılması ve tekrarlanmaması için alınacak önlemler konusunda çalışmalar yaparak işverene önerilerde bulunmak. 226
İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirmek. 227
2- Risk Değerlendirmesi İş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapılmasıyla ilgili çalışmalara ve uygulanmasına katılmak, risk değerlendirmesi sonucunda alınması gereken sağlık ve güvenlik önlemleri konusunda işverene önerilerde bulunmak ve takibini yapmak. 228
Özel durumu olan çalışanları ve birden fazla iş kazası geçirmiş olanlar gibi özel politika gerektiren grupları; yakın takip ve koruma altına almak, bilgilendirmek ve yapılacak risk değerlendirmesinde özel olarak dikkate almak. 229
3- Sağlık Gözetimi İşyerinde sağlığa zararlı risklerin değerlendirilmesi ve önlenmesi ile ilgili gece postaları da dâhil olmak üzere çalışanların sağlık gözetimini yapmak, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun olarak çalışanların yapacakları işe uygun olduklarını belirten işe giriş ve periyodik sağlık muayenesi sonuçlarını belirtilen aralıklarla düzenlemek ve işyerinde muhafaza etmek. 230
4- Eğitim, bilgilendirme ve kayıt; Çalışanların, iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin ilgili mevzuata uygun olarak planlanması konusunda çalışma yaparak işverenin onayına sunmak ve uygulamalarını yapmak veya kontrol etmek. 231
İşyerinde ilkyardım ve acil müdahale hizmetlerinin organizasyonu ve personelin eğitiminin sağlanması çalışmalarını ilgili mevzuat doğrultusunda yürütmek, 232
Yöneticilere, bulunması halinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu üyelerine ve çalışanlara genel sağlık, iş sağlığı ve güvenliği, hijyen, bağımlılık yapan maddelerin kullanımının zararları, kişisel koruyucu donanımlar ve toplu korunma yöntemleri konularında eğitim vermek, sürekliliğini sağlamak, 233
İş sağlığı ve güvenliği çalışmaları ve sağlık gözetimi sonuçlarının kaydedildiği yıllık değerlendirme raporunu iş güvenliği uzmanı ile işbirliği halinde mevzuata uygun olarak hazırlamak, 234
5- İlgili Birimlerle İşbirliği; Sağlık gözetimi sonuçlarına göre, iş güvenliği uzmanı ile işbirliği içinde çalışma ortamının gözetimi kapsamında gerekli ölçümlerin yapılmasını önermek, ölçüm sonuçlarını değerlendirmek, 235
Bulunması halinde üyesi olduğu iş sağlığı ve güvenliği kuruluyla işbirliği içinde çalışmak, İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği konularında bilgi ve eğitim sağlanması için ilgili taraflarla işbirliği yapmak, 236
İş sağlığı ve güvenliği alanında yapılacak araştırmalara katılmak, Gerekli yerlerde kullanılmak amacıyla iş sağlığı ve güvenliği talimatları ile çalışma izin prosedürlerini hazırlanmasında iş güvenliği uzmanına katkı vermek, 237
Bir sonraki yılda gerçekleştirilecek iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili faaliyetlerin yer aldığı yıllık çalışma planını iş güvenliği uzmanıyla birlikte hazırlamak, 238
İş güvenliği uzmanıyla birlikte iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili değerlendirme yapmak, tehlikeli olayın tekrarlanmaması için inceleme ve araştırma yaparak gerekli önleyici faaliyet planlarını hazırlamak ve uygulamaların takibini yapmak. 239
İŞYERİ HEKİMİNİN YETKİLERİ İşverene yazılı olarak bildirilen iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirlerden hayati tehlike arz edenlerin, işyeri hekimi tarafından belirlenecek makul bir süre içinde işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu işyerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne bildirmek. 240
İşyerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acil müdahale gerektirmesi halinde işin durdurulması için işverene başvurmak. Görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda inceleme ve araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek. 241
İŞYERİ HEKİMİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İşverenin ve işyerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları hakkındaki bilgiler ile çalışanın kişisel sağlık dosyasındaki bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler. İşyeri hekimleri, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur. 242
Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen işyeri hekiminin yetki belgesinin geçerliliği altı ay süreyle askıya alınır. 243
Bu konudaki ihmalin tespitinde kesinleşmiş yargı kararı, malullüğün belirlenmesinde ise 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 25 inci maddesindeki kriterler esas alınır. 244
İşyeri hekimi, görevlendirildiği işyerinde yapılan çalışmalara ilişkin tespit ve tavsiyeleri ile işyeri hekiminin görevleri başlıklı dokuzuncu maddede belirtilen hususlara ait çalışmalarını, iş güvenliği uzmanı ile birlikte yapılan çalışmaları ve gerekli gördüğü diğer hususları onaylı deftere yazar. 245
Az tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir işyeri hekimi görevlendirilir. Çalışan sayısının 1000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar işyeri hekimi ek olarak görevlendirilir. 246
Tehlikeli sınıfta yer alan 750 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 750 çalışan için tam gün çalışacak en az bir işyeri hekimi görevlendirilir. Çalışan sayısının 750 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar işyeri hekimi ek olarak görevlendirilir. 247
Çok tehlikeli sınıfta yer alan 500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 500 çalışan için tam gün çalışacak en az bir işyeri hekimi görevlendirilir. Çalışan sayısının 500 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar işyeri hekimi ek olarak görevlendirilir. 248
Hemen belirtmek gerekir ki yönetmelikle belirlenen çalışma sürelerinin işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesini gerektirdiği durumlarda işveren, İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ KURMAKLA YÜKÜMLÜDÜR. Tam sürenin hesabında çalışanların tabi olduğu kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla 4857 sayılı İş Kanununa göre belirlenen haftalık çalışma süresi dikkate alınacaktır.
İşyeri hekimi, İş güvenliği uzmanlığı ve diğer sağlık personelinin alacağı sertifikalara ilişkin hususlar yönetmelikler kanunda da bahsedildiği üzere düzenlenmiştir. 4857 sayılı kanun çerçevesinde yürürlükte olan yönetmeliklerde işyeri hekimliği iş güvenliği uzmanlığı sertifikalarının alınmasında farklı yönetmeler öngörülmüştü. Bunlar; 1- Eğitim kurumunda verilen eğitim sonunda sınava katılma 2- Doğrudan sınava katılma (ÇSGB personeli-isg yüksek lisans-doktora)
Kanunun 30/5. maddesinde; İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelinin eğitimleri ve belgelendirilmeleri, unvanlarına göre kimlerin hangi sınıf belge alabilecekleri, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli eğitimi verecek kurumların belgelendirilmeleri, yetkilendirilmeleri ile eğitim programlarının ve bu programlarda görev alacak eğiticilerin niteliklerinin belirlenmesi ve belgelendirilmeleri, eğitimlerin sonunda yapılacak sınavlar ve düzenlenecek belgeler yönetmeliklerde düzenlenmiştir. Yapılan yönetmelikte Amerika yı yeniden keşfetme denemesinin yapılmadığını öngörüyorum. 251
Kanunun geçici 5. maddesine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi tarafından 2004-2006 yılları arasında işyeri hekimliği sertifikası ile A-B-C belge sınıflarına sahip iş güvenliği uzmanlığı sertifikası alan ve bu sertifikaları geçersiz sayılan işyeri hekimleri ile iş güvenliği uzmanları yanında 2009 yılında Bakanlıktan işyeri hekimliği belgesi ile iş güvenliği uzmanlığı belgesi alan ve bu belgeleri geçersiz sayılan işyeri hekimleri ile iş güvenliği uzmanları, 2004 yılı ve sonrasında Türk Tabipleri Birliği tarafından verilen işyeri hekimliği sertifikası sahiplerinden belgeleri geçersiz sayılanlar mevcut belge veya sertifikalarını bu Kanunun yayımından itibaren bir yıl içinde Bakanlıkça düzenlenecek belge ile değiştirmeleri şartıyla bu Kanunla verilen bütün hak ve yetkileri kullanabilirler. Bu kişiler İş Sağlığı Güvenliği Genel Müdürlüğüne müracaat edecek ve yeni sertifikalarını alacaklardır. Yeni sertifikalarda eski belgenin tarihi ve numarası yazılı olacaktır.
KANUNU Aynı tarihten önce eğitim kurumlarınca verilen işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitimlerini tamamlayanlardan EĞİTİMLERİ GEÇERSİZ SAYILANLAR ilgili mevzuata göre sınava girmeye hak kazanırlar. Hak sahipliğinin tespitinde Bakanlık kayıtları esas alınır. Böylece geçmiş dönemde bu belgeleri Tabipleri Birliği nden aldıkları için bu belgeleri Bakanlık tarafından geçerli sayılmayanlarla, Danıştay kararları sonucu Bakanlıktan alınan belgeleri geçersiz sayılanlara bir olanak tanınmış olmaktadır.
TEFTİŞ VE İDARİ YAPTIRIMLAR Bu Kanun hükümlerinin uygulanmasının izlenmesi ve teftişi, iş sağlığı ve güvenliği yönünden teftiş yapmaya yetkili Bakanlık iş müfettişlerince yapılır. Bu Kanun kapsamında yapılacak teftiş ve incelemelerde, 4857 sayılı Kanunun 92, 93, 96, 97 ve 107 nci maddeleri uygulanır.
Bakanlık, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği konularında ölçüm, inceleme ve araştırma yapmaya, bu amaçla numune almaya ve eğitim kurumları ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinde kontrol ve denetim yapmaya yetkilidir. 255
Bu konularda yetkilendirilenler mümkün olduğu kadar işi aksatmamak, işverenin ve işyerinin meslek sırları ile gördükleri ve öğrendikleri hususları tamamen gizli tutmakla yükümlüdür. Kontrol ve denetimin usul ve esasları Bakanlıkça düzenlenir. 256
Bu konuda Bakanlığın işverene cezalar yağdıran bir ve bu şekilde işverene yaşama şansı tanımayan bir rol izlememesi gerekmektedir. İş Sağlığı ve Güvenliği yasanın temel amacına uygun olarak ilk yapılması gereken işverene yol gösterici olmaktır. 257
Bakanlığın ve iş müfettişlerinin amacının ceza kesmek olması halinde denetim halinde ceza almayacak işverenin neredeyse bulunmadığını söylemek yanlış olmayacaktır. 258
Hele hele müfettişlerin, teftişle görevlendirildikleri işyerlerinde aldıkları emirde aksine bir açıklama yoksa, ilgili tüm mevzuatın uygulanmasını denetlemek zorunda oldukları da düşünülürse katı bir tutum izlenmesi halinde işverenlerin çok ağır cezalar ödemek zorunda kalacakları da tartışmasızdır 259
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun düzenlenişi itibarıyla yaratacağı en önemli sorun, denetim maddesindeki yetkilendirmeden kaynaklanacaktır. 6331 sayılı Kanun'da denetim yetkisi sadece, genel olarak iş müfettişleri" yerine, "iş sağlığı ve güvenliği yönünden teftişe yetkili iş müfettişleri"ne verilmiştir. İş Teftişi Tüzüğüne göre, iş müfettişlerinin bir bölümü, işçilerin sözleşmelerinin kurulmasından feshine, tazminatlara, çalışma sürelerine, ücretlere (işin yürütümü yönünden teftişe yetkili iş müfettişleri) diğer bir bölümü de iş sağlığı ve güvenliğine yönelik teftişleri (İş sağlığı ve güvenliğine yönelik teftişe yetkili iş müfettişleri) yürütmektedir. 260
6331 sayılı Kanunda teftiş yetkisi sadece "İş sağlığı ve güvenliği yönünden teftişe yetkili iş müfettişleri"ne verildiğinden, bundan böyle "işin yürütümü yönünden teftişe yetkili iş müfettişleri 6331 sayılı Kanun'dan yetki alamayacaklar.bu durumda, 4857 sayılı İş Kanunu'nda iptal edilen maddeler bağlamında teftiş zafiyeti doğacağı kaçınılmazdır. Örneğin, teftişe yetkili iş müfettişleri gece çalışmasına ilişkin denetimde, sağlık raporlarıyla gece çalışmasının rahatsızlık verdiğini gösteren hekim raporlarının uygulanıp uygulanmadığını denetleyip müdahale edemeyecek, müdahale için İş Teftiş Kurulu'nun bir diğer üyesinin durumu incelemesini istemek durumunda kalacaktır. 261
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun 26. Maddesinde işverene getirilen yükümlülüklerin ihlali halinde söz konusu olacak idari para cezası miktarları ve bu idari para cezalarının nasıl uygulanacağı düzenlenmiştir. Öngörülen en düşük para cezası BİN Türk Lirası, en yüksek para cezası ise SEKSEN BİN Türk Lirasıdır. Kanun ile getirilen en büyük değişiklik ve 4857 sayılı İş Kanunundan farklı olarak özellikle aykırılığın devam ettiği hallerde de idari para cezasının söz konusu olacağı açıkça düzenlemiş olmasıdır.
Az tehlikli sınıfta yer alan ve 100 işçisi olan bir işvereni düşünelim kanunun 6. maddesinin birinci fıkrası gereğince belirlenen nitelikte iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi görevlendirmeyen işverene görevlendirmediği her bir kişi için beşbin Türk Lirası, 263
Aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar, diğer sağlık personeli görevlendirmeyen işverene ikibinbeşyüz Türk Lirası, 264
Aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar, aynı fıkranın (b), (c) ve (d) bentlerinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene her bir ihlal için ayrı ayrı binbeşyüz Türk Lirası, (ç) bendine aykırı hareket eden işverene yerine getirilmeyen her bir tedbir için ayrı ayrı bin Türk Lirası, 265
Buna göre aylık işyeri güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve işyeri hemşiresi görevlendirmemenin bedeli 5.000 + 5.000 + 2.500 = 12.500 TL 12.500 TL X her ay 266
Görevlendirme yapmadığı kişilerin çalışması için gerekli şartların sağlanması anlamında her bir ihlalin açılımı 1)Araç/Gereç 2)Mekan 3) Zaman ihtiyaçlarının karşılanmaması ise 3 X 1.500 = 4.500 TL 267
İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlamadığı için (Bu tespit nasıl yapılacak tartışmalı ) 1 x 1.500 = 1.500 TL (Her ay için) 268
Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirmediğinin saptanması halinde. Her bir tedbir için 1.500 TL Her bir tedbir ifadesi, maddeler halinde yazılan saptamaları mı ifade edeceği yoksa madde numarası verilse bile müfettişin her madde numaralı paragrafın içinden kaç tedbir sayacağının mı belirleyici olacağı önce müfettişin sonra da yargının insafına kalmış? 269
Çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirmeğinin tespit edilmesi halinde. 270
Taşeron çalışanlar için işverene yüklenen bu bilgilendirme görevinin de yerine getirildiğinin işverence ispatlanması, yazılı bir bildirim delilinin gösterilmesi gerekecektir. 271
Belki taşeron firma sayısı kadar, yani her firmanın bilgilendirilmesi gerekliliği üzerinden cezai işlem uygulanabilecektir bu maddeyle. Belki de konuların adedi ile taşeron firma sayısı 1500 TL ile çarpılacaktır. 272
İdari para cezaları gerekçesi belirtilmek suretiyle Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğünce verilir. İdari para cezasının tebliğden itibaren otuz gün içinde ödenir. İdari para cezalarına karşı Sulh Ceza Mahkemesinde dava açılacaktır. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun 26. Maddesinde idari para cezalarının bir kısmı daha önce 4857 S. İş Kanunun kapsamında da düzenlenmiştir. Örneğin bir aykırılık için hem 4857 S. İş Kanununda hem de İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nda idari para cezası öngörülmüş olabilir. Bu halde İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre idari para cezası tesis edilecektir. Zira 4857 S. İş Kanununun İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu na aykırı olmayan hükümleri uygulanacaktır.
274