1 18-26 MAYIS 15 TÜRKİYE 15 GENEL SEÇİM ÖNCESİ SON SİYASİ ÖLÇÜM MEHMET ALİ KULAT MAK DANIŞMANLIK YÖN. KUR. BŞK. 532 749 14 22 SÜMER 2 SK. ANGORA İŞ MERKEZİ 31 / 14 ANKARA TEL / FAX: 312 231 14 www.makdanismanlik.org info@makdanismanlik.org
2 Araştırmanın Kimliği MAK DANIŞMANLIK olarak 18-26 MAYIS 15 tarihinde BÜYÜKŞEHİR ve KARAMAN, KARS, SİİRT, KIRIKKALE, BAYBURT, ADIYAMAN, ELAZIG, SİVAS, BİLECİK, YOZGAT, AMASYA, ISPARTA, OSMANİYE, KIRKLARELİ, KARABÜK, KÜTAHYA, NEVŞEHİR 17 il, 183 ilçe de 8. kişi ile YÜZYÜZE görüşmelerle yaptırttığımız MAYIS 15 TÜRKİYE 15 GENEL SEÇİM ÖNCESİ SON SİYASİ ÖLÇÜM başlıklı FİNANSMANINI MAK Araştırma Değerlendirme Danışmanlık Mü. Org. İnş. ve Tic. A.Ş. nin karşıladığı, ANALİZ ve DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARINI bünyemizde faaliyet gösteren ARGEDER DÜŞÜNCE ENSTİTÜSÜ nün hazırladığı çalışmamızın özet raporudur. MAK Danışmanlık olarak yaptırttığımız bu çalışmada toplumun sosyo-kültürel ortalamasına uygun doğru ve yeterli denek belirleme, bu deneklere bağlı olarak verilerin çoklu analizlerle ölçümlenmesinde LİKERT METODU kullanılmıştır. Saha çalışmasında %1.2 yanılma / hata payı ile değerlendirme yapılmıştır. Araştırmada deneklerin belirlenmesinde % 51.6 erkek, % 48.4 bayan olmak üzere cinsiyet dengesi oluşturulmaya çalışılmıştır. Çalışmamız içinde ayrıca ikinci bir çalışma da YURTDIŞINDAKİ TÜRKİYE CUMHURİYETİ VATANDAŞLARINA YÖNELİK yaptığımız siyasi eğilim araştırmamızda ayrıntılarını abonelerimize dağıttığımız bir önemli çalışmanın özetini de içermektedir. MAK DANIŞMANLIK olarak 18-26 MAYIS 15 tarihleri arasında finansmanını MAK Danışmanlık A.Ş. nin karşıladığı ALMANYA, FRANSA, HOLLANDA, BELÇİKA, AVUSTURYA da Avrupa nın 5 ülkesinde o ülkelerdeki seçmen vatandaşlarımızın yaklaşık binde biri ile 2155 kişi ile YÜZYÜZE metotla yaptırdığımız ve yine seçmen sayısının oransal dengesini olabildiğince dikkate alarak hazırladığımız, hata payı % 2 olan ve likert metoduyla analiz ettiğimiz çalışmadır.
3 GİRİŞ Çalışmamızda muhtelif gündem soruları da bulunmakla birlikte 7 Haziran 15 tarihinde yapılacak Milletvekilliği Genel Seçimine yönelik YSK yasaklarının gün önceden başlaması dolayısıyla; diğer gündem sorularına verilen cevap analizlerimiz sürerken yasak başlamadan bu sorularımızdan seçimi ilgilendiren bölümleri basınla ve kamuoyuyla paylaşma yoluna gidiyoruz. Çalışmamız sırasında; sorular ucu açık sorulmuş olup soruların hiçbirinde ŞIK SUNMA METODU tercih edilmedi. Verilen cevaplar ucu açık olduğundan kategorize edilmesi yaklaşık cevaplar dikkate alınarak sağlanmıştır. Saha çalışmamızda verilen cevapların uzun ve yorum içerikli oluşu değerlendirmelerimiz için önemli olmakla birlikte KATEGORİZE etme ve GRAFİK yapımında özet ve net değerlendirmeli cevap tasnifi oluşturulmuştur. SÜMER 2 SK. ANGORA İŞ MERKEZİ 31 / 14 ANKARA TEL / FAX: 312 231 14 www.makdanismanlik.org info@makdanismanlik.org
4 YARIN GENEL SEÇİM OLSA OYUNUZU HANGİ PARTİYE VERİRSİNİZ? 45 42,5 4 35 25 24,3 15 16 9,7 5 3,9 AK PARTİ CHP MHP BDP-HDP İTTİFAK (BBP- SAADET) 1,1 2,5 DİĞERLERİ GÖRÜŞ YOK / KARARSIZ KARARSIZLAR DAĞILDIKTAN SONRA "YARIN SEÇİM OLSA OYUNUZU KİME VERİRSİNİZ" 5 45 43,56 4 35 25 15 5 24,9 16,4 9,94 3,99 1,21 AK PARTİ CHP MHP BDP / HDP İTTİFAK (BBP-SAADET) DİĞERLERİ
5 YURT DIŞI SEÇMEN İN SİYASİ TERCİH ANALİZİ MAK DANIŞMANLIK olarak 18-26 MAYIS 15 tarihleri arasında finansmanını MAK Danışmanlık A.Ş. nin karşıladığı ALMANYA, FRANSA, HOLLANDA, BELÇİKA, AVUSTURYA da Avrupa nın 5 ülkesinde o ülkelerdeki seçmen vatandaşlarımızın yaklaşık binde biri ile 2155 kişi ile YÜZYÜZE metotla yaptırdığımız ve yine seçmen sayısının oransal dengesini olabildiğince dikkate alarak hazırladığımız, hata payı % 2 olan ve likert metoduyla analiz ettiğimiz çalışmaya göre; ÜLKE ADI TÜRK SEÇMEN SAYISI ARAŞTIRMAMIZA KATILAN KİŞİ SAYISI Almanya 13899 1381 Fransa 293412 294 Hollanda 238968 24 Belçika 126423 1 Avusturya 4536 1 7 6 AVRUPA'NIN EN ÇOK TÜRK YAŞAYAN 5 ÜLKESİNDE YAŞAYAN TÜRKİYE SEÇMENLERİNE YÖNELİK ARAŞTIRMADA KARARSIZLAR DAĞILDIKTAN SONRA "YARIN SEÇİM OLSA OYUNUZU KİME VERİRSİNİZ?" SORUSUNA VERİLEN CEVAPLARIN GRAFİK TABLOSU 58,5 5 4 14 8,5 AK PARTİ CHP MHP BDP / HDP İTTİFAK (BBP- SAADET) 12 5 2 DİĞERLERİ
6 Bu tablo yurtdışı seçmeninin yaklaşık. kadarının oy kullanacağı savıyla,türkiye de seçime katılım oranına bağlı olarak % 2 lik bir etkiye ulaşabilecektir. Bu seçmenin toplam seçmene etkisi de dikkate alındığında Türkiye seçim tablosuna yaklaşık aşağıdaki oranlarda etki eder. AK PARTİ 1.17 CHP.28 MHP.17 HDP,24 İTTİFAK, DİĞERLERİ,4 MAK DANIŞMANLIK olarak trend oluşturma maksatlı olarak her ay yaptığımız araştırmalarda sorduğumuz yarın seçim olsa oyunuzu hangi partiye verirsiniz? sorumuza verilen cevapların 15 ocak, şubat, mart, nisan çalışmalarını kıyasladığımızda KARARSIZLAR HARİÇ sonuçların neredeyse aynı olduğu görülürken, seçime 15 gün kala yaptığımız son saha araştırmamızda sonuçlarda küçük değişmeler dikkat çekmektedir. Sonuçlar; özellikle kararsız seçmenden muhalefete doğru bir kayma olduğunu göstermesi bakımından ilginçtir. Kararsız seçmenin Ak Parti den daha ziyade muhalefete yönelmesinde; iktidar partisinin iç kavgalı bir görüntü çizmesi, geçmiş seçimlerde yaptığından farklı olarak seçim beyannamesinde felsefi değerlendirmeler geniş olarak yer alsa bile; seçmen sorunlarına yönelik somut öneriler sunamaması, aday listeleri vb. etkili olmuş olabilir. Özellikle Cumhurbaşkanının 4 vekil ve Anayasa değişikliği söylemi; parti sözcüleri tarafından yeterince içselleştirilerek değerlendirilememiştir. Zira doğru değerlendirilebilse özellikle ortak söylem yapılabilse kitleler o hedefe kilitlenebilirdi Ak Parti kendi tabanına sahip çıkamamaktadır. En basit örnek; 13 YIL BOYUNCA AK PARTİDE DEĞİŞİK SEÇİMLERDE ADAY ADAYI OLMUŞ KİŞİ SAYISI (MİLLETVEKİLİ, BELEDİYE BAŞKANI, İL GENEL MECLİSİ, BELEDİYE MECLİSİ, İL BAŞKANLIĞI, İLÇE BAŞKANLIĞI VS.) PEK ÇOK PARTİNİN ALDIĞI OY ORANLARI KADAR İKEN; AK PARTİ YETKİLİLERİNİN BU KİŞİLERE BİR TEŞEKKÜR MEKTUBU VB. YAZMAK SURETİYLE GÖNÜLLERİNİ ALMAK MÜMKÜNKEN BUNU YAPMAMASI SAHADA ŞİKAYET OLARAK İFADE EDİLMİŞTİR.
7 Denilebilir ki bunu geçmiş seçimlerde de yapmadığı halde bu neden şimdi sorun olabiliyor? Hâlbuki geçmiş seçim dönemlerinde AK PARTİ nin kitlelere verdiği mesaj içeriğinde kendi ve milletin mağduriyeti söyleminin sağlıklı bir zemini vardı; bugün ise bu mağduriyetler yine pek çoğu Ak Parti sayesinde bitmiş ama beklentiler çok yükselmiştir. Seçime kadar ki günlük süreçte ortaya konulabilecek tutarlı somut ve inandırıcı politikalar oranlarda küçük de olsa değişime neden olabilecektir. Seçim sonuçlarında çok etkili olmasını beklediğimiz YURTDIŞI seçmenin katılımının Cumhurbaşkanlığı seçimine göre 4-5 kat daha fazla olmasına karşılık halen yurtdışı seçmen sayısının % lar oranında kalmış görülmektedir. Bu sonuçlarda MHP ve HDP de küçük bir yükseliş dikkat çekerken, seçimin kilit partisi HDP ninyurtdışı oylarla SEÇİM BARAJINI aşacağını göstermektedir. İktidar partisi ve HDP nin bu son günde performansları çok önem kazanmış durumdadır. Özellikle iktidar partisinin beklentileri yükseltmesi işini zorlaştırmıştır. Özellikle ADALET adli sisteme yönelik (ceza indirimi vb. SOMUT bir adım ve AYASOFYA nın AÇILMASI benzeri radikal kararlar alması dışında kitlesel oranda etki bırakacak bir seçim hamlesi için geç kalınmış durumdadır. Zira çoğunlukla geçmiş seçimlerde AK PARTİ ye oy vermiş toplumun alt gelir gruplarına mensup MAHKUMYAKINLARI nın oy oranı çok ciddi bir kitlesel orandır. HDP nin % luk seçim barajını aşıp aşamayacağı konusunda bu tabloya bakarak söylenecek olan; çok kuvvetli bir ihtimal olarak barajın aşılacağı kanaatidir. Ancak; HDP nin en fazla oy aldığı 16 ilde seçmen sayısının 5 milyon olduğu ve HDP nin bu illerde seçmenin % 5 sinin oyunu aldığını Yine bu 16 ilde doğduğu halde bu illerin dışında yaşayan yaklaşık 5 milyon seçmen daha olduğu onlardan ise genel itibarıyla % lerde oy alabildiği Diğer oy alabileceği alanın ise ağırlıklı Türk oyları ve azınlık oyları olacağı gerçeğinden hareketle
8 SEÇİME KATILIM ORANLARI DA HDP nin % luk seçim barajını aşıp aşmamasında hayati öneme haizdir. Seçime katılım oranlarının GENEL SEÇİMLER İÇİN SON YILLAR ORTALAMASI OLAN % 85 LERDE OLMASI DURUMDA HDP NİN BARAJI AŞMADA ZORLANACAĞI AMA SON CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ GİBİ YÜZDE YETMİŞLERDE KALMASI HALİNDE İSE ÇOK KOLAY BARAJI AŞABİLECEĞİ UNUTULMAMALIDIR. AYASOFYA nın açılması da özellikle HDP bünyesindeki muhafazakar oylar ile, MHP ve SAADET ittifakından kitlesel anlamda AK PARTİ ye oy kayması demektir. Ancak bu konuda atılacak bir adım çok net olmalıdır. Milli İttifak sloganıyla SAADET Partisi şemsiyesi altında bir araya gelen Saadet + BBP blokunun barajı aşma iddiasının çok gerisinde kalsa da; özellikle Ak Parti, MHP ve kararsız seçmenden küçük oranlarda da olsa oy almaya başladıklarını da görüyoruz. İttifak ın AK PARTİ alternatifi politikalarla tatmin edememesi durumunda yakalanan %4 lük oran son günde bir kısmı itibarıyla iktidar partisine ve MHP ye kayabilir. SÜMER 2 SK. ANGORA İŞ MERKEZİ 31 / 14 ANKARA TEL / FAX: 312 231 14 www.makdanismanlik.org info@makdanismanlik.org
9 Hayatınızda hiç (herhangi bir seçimde) Ak Parti ye oy verdiniz mi? 7 6 (Bu soruyu araştırmamıza katılan 8 kişiden ilk kez oy kullanacak olan 8 kişi hariç olmak üzere 729 kişiye sorduk) 62 5 4 18 EVET HAYIR GÖRÜŞ YOK Kararsızların dengeli dağılımında ve Türkiye de yaşayan vatandaşların ilk kez oy kullanacaklarını da çıkardığımızda neredeyse 4 vatandaştan 3 ü bir yada birden fazla kere Ak Partiye oy vermiş görülüyor. Bu durum özellikle Ak Parti nin bu seçime kadar genel başkanı olmuş ve Ak Parti nin seçimlerini yönetmiş Recep Tayyip ERDOĞAN ın vatandaşla buluşma ve etkisini göstermesi bakımından ilginçtir.ak Parti nin bu potansiyeli yeterince değerlendiremediğini görmek anlamında da önemli bir sonuçtur SÜMER 2 SK. ANGORA İŞ MERKEZİ 31 / 14 ANKARA TEL / FAX: 312 231 14 www.makdanismanlik.org info@makdanismanlik.org
(ARAŞTIRMAMIZA KATILAN İLK KEZ OY KULLANACAK 8 KİŞİYE SORDUĞUMUZDA) YARIN GENEL SEÇİM OLSA OYUNUZU HANGİ PARTİYE VERİRSİNİZ? 25 24 25 18 18 15 7 5 4 4 AK PARTİ CHP MHP BDP-HDP İTTİFAK (BBP- SAADET) DİĞERLERİ GÖRÜŞ YOK / KARARSIZ İLK KEZ OY KULLANACAK Seçmenin durumu son derece şaşırtıcıdır. İlk kez oy kullanacak seçmende Ak Parti nin genel seçmenle kıyaslanmayacak kadar düşük performansı doğrusu hayret vericidir. Bu durum iktidar partisinin gençlere yönelik yaptığı sayısız hizmete karşılık, misyonunuyeni nesle yeterince anlatamadığını göstermesi bakımından ilginçtir. Özellikle seçim propagandasını kendinden öncesiyle kıyaslama üzerine kurgulayan iktidarın bu stratejisindeki hatayı görmek bakımından da bu önemlidir. Bu tablo iktidarın gençlik kollarına yönelik yeni çalışmalar yapmasını da zaruri hale getirmektedir. SÜMER 2 SK. ANGORA İŞ MERKEZİ 31 / 14 ANKARA TEL / FAX: 312 231 14 www.makdanismanlik.org info@makdanismanlik.org
11 ÜLKEMİZİN ŞU AN İÇİN EN ÖNEMLİ SORUNU SİZE GÖRE NEDİR? 35 32 25 15 16 14 12 6 5 SEÇİMLER İŞSİZLİK AHLAKİ YOZLAŞMA ADALETSİZLİK HAYAT PAHALILIĞI SURİYELİ GÖÇMENLER KARARSIZ / GÖRÜŞ YOK Ülkemizin EN ÖNEMLİ SORUNU başlıklı sorumuzda ilk sırada SEÇİMLER cevabı seçime 4 gün kalmışken son derece reel bir cevap olarak dikkatimizi çekmektedir. Vatandaş medyanın her vasıtası yanında sokaktaki bayraklar, gezici araçlar, sohbetler vs. seçimin iyiden iyiye havasına girmiş durumdadır. İŞSİZLİK hemen her dönemde ilk üçte çıkan bir kavram olarak dikkat çekerken AHLAKİ YOZLAŞMA ve belki de ona bağlı diyebileceğimiz ADALETSİZLİK çok ciddiye alınması gereken sonuçları itibarıyla toplumun kimyasını bozan kavramlardır. Maalesef seçime gidilirken siyasi partilerin çok sayfalı SEÇİM BEYANNAMELERİNDE ADALETSİZLİK, CEZA İNDİRİMİ vb. konular yeterli açıklıkta yer bulamamıştır. Hayat pahalılığı 2 puan aşağı inerken bunda dolardaki düşüşün ve mevsimsel nedenlerle pazarda düşen fiyatların etkisi olmuştur. SÜMER 2 SK. ANGORA İŞ MERKEZİ 31 / 14 ANKARA TEL / FAX: 312 231 14 www.makdanismanlik.org info@makdanismanlik.org